Alt Çalışma Alanı Projeleri

6.3.1. Sürdürülebilir Sokak Sağlıklaştırma Projesi

1/200 ölçekte detaylı önerilerin sunulduğu alan olarak, Sarıyer Tarihi Köyiçi'nde geleneksel dokusunu büyük ölçüde koruyabilmiş sayılı sokaklardan Dursun Fakih Sokak seçilmiştir. Seçilen sokaktaki tek anıtsal yapı, Sarıyer İsmail Akgün Devlet Hastanesi cephesinde yer alan 1822 yapım yılı tarihli Salih Paşa Çeşme'sidir (Şekil 6. 37).

Şekil 6.37: Sarıyer İsmail Akgün Devlet Hastanesi B Giriş kapısı yanında yer alan Salih Paşa Çeşmesi (Kaptanoğlu, 2013).

Sarıyer İsmail Akgün Devlet Hastanesi'nin açılması ile ticaret ağı, Dursun Fakih Sokak'ın bir kısmını kapsayarak genişlemiştir. Geçmişte konut kullanımlı sokak, günümüzde ticaret ve konutun bir arada olduğu karma kullanımlı bir sokağa dönüşmüştür. Bu kapsamda, sokağın 723 parselde yer alan yapı grubunun bir bölümü için hazırlanan silüet çalışmasında, toplam 22 yapı içinde, 11 adet konut kullanımlı yapı, 8 adet konut ve ticaretin birlikte olduğu karma kullanımlı yapı ve 3 adet ticari amaçlı kullanılan yapı yer alır. II. derecede tescilli yapı grubunda, genel olarak değişikliğe uğrayan yapıların sayısı 14'tür.

Sokağın karşı cephesini oluşturan 713 parsel ve 717 parselde yer alan yapıların bir bölümü için hazırlanan silüet çalışmasında, 15 yapı içinde 9 adet yapı II. derece tescilli yapı grubundadır. Sarıyer İsmail Akgün Devlet Hastanesi ile başlayan yapı grubunda 8 adet konut kullanımlı, 7 adet karma kullanımlı yapı ve 1 adet boş parsel bulunmaktadır.

170 Ahşap karkas ve karma sistemli geleneksel yapı grubu için hazırlanan müdahale çalışmalarının yanında, betonarme sistemli yeni yapılar için de basit, kısmi ve kapsamlı onarımlar belirlenmiştir (Şekil 6.38 - 6.39 - 6.40) (Ek 3).

Şekil 6.38: Sarıyer Tarihi Köyiçi, Dursun Fakih Sokak'tan bir görünüm (Kaptanoğlu, 2013).

Şekil 6.39 (Solda): Sarıyer Tarihi Köyiçi, Dursun Fakih Sokak'tan görünüm (Kaptanoğlu, 2013).

Şekil 6.40 (Sağda): Sarıyer Tarihi Köyiçi, Dursun Fakih Sokak'tan görünüm (Kaptanoğlu, 2013).

171

- Basit onarım çalışması kapsamında, cephe boyanması ve cephe temizliği önerileri

yapılmıştır. Cephelerin boyanması ile ahşap cepheyi bozan etkenler arasında olan güneş ışınları, hava kirliliği, ısı, nem değişikliği ve rutubet girişi engellenir. Ayrıca, cephe kaplaması ardındaki taşıyıcı ahşabın korunmasına da katkı sağlanır36

. Bu bakımdan seçilen sokakta geleneksel yapı örneği olan, 723 Ada, No: 14'de farklı renklerdeki cephe boyalarının, tek renge dönüştürülmesi önerilmektedir. Tek parsel içinde iki ayrı girişli yapı örneği olan 717 Ada, No: 29 ve No: 29/1'de farklı renklerdeki cephe yeniden düzenlenmelidir (Şekil 6.41 - 6.42).

Şekil 6.41 (Solda): Dursun Fakih Sokak, 723 Ada, No: 14 (Kaptanoğlu, 2013).

Şekil 6.42 (Sağda): Dursun Fakih Sokak, 717 Ada, No: 29 ve 29/1 (Kaptanoğlu, 2013).

Basit Onarım çalışmalarında cephe temizliğinde yapılan müdahale, ahşap yapılarda cephelerde oluşan bitkilerin temizlenmesidir. 723 Ada, No: 44 ve No: 46 için, cephe temizliğinde bitki temizliği yapılması gereken müdahaledir (Şekil 6.43).

36

Bu amaçla, bezir yağı, yağlı boya, astar, aşı boyası gibi geleneksel boya teknikleri kullanılabileceği gibi, dayanıklılığı 5 ile 7 yıl arasında değişen nefes alan, çok ince gözenekli son teknoloji ürünü boyaların kullanımı da önerilir (Günay, 2007: 48 - 49 - 245).

172 Şekil 6.43: Dursun Fakih Sokak 723 Ada, No:44 ve No: 46'da cephede görülen bitkiler (Kaptanoğlu, 2013).

-Kısmi onarım çalışmalarında yapılan müdahaleler; kısmi malzeme değişimi, çatıda müdahale ve yapı elemanlarının değişimi olarak belirlenmiştir. Kısmi malzeme değişimi kapsamında, cephelerde özgün olmayan ahşap kaplamaların, yapıda ve genel tipolojide edinilen bilgiler doğrultusunda değiştirilmesi önerilmektedir. 723 Ada, No: 24'te kısmi onarım altında, değişen pencere boyutlarının ve cephe kaplamalarının özgün boyutlara getirilmesi önerilmektedir (Şekil 6.44).

173 723 Ada, No: 34/1A için kanatlı pencerelerin giyotin pencerelere, 723 Ada, No: 38'de, değişen pencerelerin özgün giyotin pencerelere dönüştürülmesi önerilmektedir (Şekil 6.45- 6.46).

Şekil 6.45 (Solda): Dursun Fakih Sokak, 723 Ada, No: 34/1 (Kaptanoğlu, 2014). Şekil 6.46 (Sağda): Dursun Fakih Sokak, 723 Ada, No: 38 (Kaptanoğlu, 2014).

717 Ada, No: 35'de, neredeyse tüm kapı ve pencere elemanları değiştirilmiş, özgün giyotin pencereler birleştirilerek geniş ve kanatlı pencerelere dönüştürülmüştür (Şekil 6.47).

174 Kısmi onarım gerektiren yapılar arasında, geçmişte alanda yapılan rökonstrüksiyonlar da bulunmaktadır. Genel olarak özgünlüğünü yitirmiş bu yapı grubu için, fiziksel ömrünü tamamlaması beklenmeden, cephelerinde müdahaleye gidilmeli, özgün oranda ahşap kaplamalarla ve ahşap doğrama elemanları ile değiştirilmelidir. 723 Ada, No: 50'de, yapının ömrünü tamamlamasını beklemeden cephe kaplaması ve pencere doğramalarının değiştirilmesi önerilmektedir (Şekil 6.48). 713 Ada No: 25, rökonstrüksiyon yapılmış bir başka yapı örneğidir. Bu yapı için de cephe elemanları ve kaplamalarında müdahale önerilmektedir (Şekil 6.49).

Şekil 6.48 (Solda): Dursun Fakih Sokak, 723 Ada, No: 50 (Kaptanoğlu, 2013). Şekil 6.49 (Sağda): Dursun Fakih Sokak, 717 Ada, No: 25 (Kaptanoğlu, 2013).

Ayrıca, bazı ev sahiplerinin kendi imkanları ile onarım yaptıkları ve cephelerde PVC esaslı kaplama malzemelerinin kullanıldığı belirlenmiştir. Özgün malzemeden uzak olmasının yanında, hem yapı için, hem de içinde yaşayanlar için sağlıksız bir müdahale olan bu malzemenin kaldırılması ve özgün ahşap cephe kaplamalarına geri dönülmesi gereklidir.

723 Ada No: 22'de özgün pencere boyutlarının düzenlenmesinin yanında, pvc esaslı cephe kaplama malzemelerinin ahşap malzeme ile değiştirilmesi önerilmiştir (Şekil 6.50- 6.51).

175

Şekil 6.50 (Solda): Dursun Fakih Sokak, 723 Ada, No: 22 (Kaptanoğlu, 2013).

Şekil 6.51 (Sağda): Dursun Fakih Sokak, No: 22'den sokağın girişine bakış (Kaptanoğlu, 2013).

Çatıda müdahale kapsamında, kırılan alaturka kiremitlerin onarılması ve diğer çatı kaplama malzemelerinin (marsilya kiremit, shingle, oluklu PVC) alaturka kiremitle değiştirilmesi önerilmektedir37

. Marsilya kiremitin çoğunlukla kullanıldığı alanda, 723 Ada No: 14 ve No: 52 dışında kalan tüm yapıların çatı kaplama malzemelerinde, alaturka kiremit kullanımı önerilmektedir.

Bununla birlikte yapı elemanlarının değişiminde, geleneksel yapılarda, pencere ve kapı elemanlarında, gerek ısı sorunlarını çözmek için, gerekse ahşaba göre dayanıklı olduğu düşüncesi ile, özgün doğramaların genellikle PVC doğramalarla değiştirildiği tespit edilmiştir38

. 723 Ada No: 54'de yapının ömrünü tamamlaması beklenmeden pencere doğramalarının değiştirilmesi gereklidir (Şekil 6.52).

37_{Ayrıca, yapılarda ısı kayıplarında büyük etkisi olan çatı aralarının, yalıtımı sağlanmalı, bu amaçla doğal}

malzemeler tercih edilmelidir. Bu kapsamda, taş yünü doğal bir malzeme olup, günümüzde yalıtım amaçlı kullanımı çok yaygındır. Bununla birlikte ağaç ham maddeli, odun talaş levhaları, geri dönüştürülmüş ahşap veya geleneksel bir yöntem olan odun/kömür küllerinin 10 cm kalınlığında çatı arasına serilerek, yapının ısı geçirgenliği azaltılabilir (Kişisel Görüşme, serbest Makine Mühendisi Alper Oral, Eylül 2014) .

38

PVC doğramaların, zamanla deforme olmuş ahşap pencerelere göre ısı tutuculuğunun fazla olması, çift camlı oluşu, ahşap malzemeye göre daha az bakıma ihtiyaç duyulması, seçilmesinde önemli etkenler olmuştur. Olumlu görülen özelliklerine karşın, gerek sağlığa olumsuz etkileri, gerekse özgün dokuya verdiği tahribat açısından