ÇALIŞMA ALANININ SOSYAL NİTELİKLERİ
Çalışma alanında, sosyal yapıyı analiz edebilmek amacı ile, seçilen 20 tescilli yapıda, yapı kullanıcılarına anket uygulanmıştır (Şekil 4.1). Bu kapsamda seçilen yapıların 11 tanesi konut işlevli, 9 tanesi ticari işlevlidir. Konut kullanımlı yapılar için hazırlanan ankette; aile yapısı, konut- aile ilişkileri, yapı-çevre ilişkileri ve yenileme koruma ilişkileri başlıkları altında sorular yer alırken, ticari amaçlı kullanılan yapılarda; çalışan profili, yapı-çalışan ilişkileri, yapı-çevre ilişkileri ve yenileme koruma ilişkileri başlıkları altında sorular yöneltilmiştir.
4.1. Bölge Sakinlerinin Kişisel Bilgileri
Anket uygulanan yapılarda yaşayan veya kullanan kişi sayısı; 1 ile 3 arasında olan % 85; 4ile 5 arasında olan %15'tir. Ankete katılanların sosyal güvence durumlarına bakıldığında, %45 oranında Bağ-kur ilk sırada gelmektedir. %25 ile SSK, %20 ile Emekli Sandığı ve %10 oranında sosyal güvencesi olmayanlar tespit edilmiştir.
4.2. Konut - Aile İlişkileri
Konut kullanımlı yapılara özgü hazırlanan ankette hane sakinlerinden, son 10 yıldır alanda ikamet edenlerin %45 oranında, 10 - 50 yıl arasında yaşayanların %19 oranında, 50 ve üzeri yıldır yaşayanların %36 oranında olduğu tespit edilmiştir. Mülkiyet durumuna bakıldığında, %82 ile mal sahibi ve %12 ile kiracı oldukları tespit edilmiştir. İkamet ettikleri yapılarda oturmadan önce, aynı mahallede oturanların oranı %20, başka mahallede oturanlar %30, farklı semtte oturanlar %20, başka şehirde %10 ve yurt dışında bulunanlar %20 olarak tespit edilmiştir.
Yapıları tercih etmelerinde, sağlıklı yaşam alanları sunması, geleneksel yapılara merak ve denize yakın olması (diğer) %45 oranında, merkezi olması ve akrabaya, dosta yakın olması ile %36, işe yakınlığı nedeniyle %10 ve kirasının ucuz olması nedeni ile %9 oranında seçilmelerinde etken olmuştur. Konutların büyüklükleri ile
127 ilgili, %72 oranda yeterli, %18 küçük ve %10 oranında büyük yapılar olduğu düşünülmektedir. Bununla birlikte anket yapılan tüm yapılar, yaz ve kış sürekli kullanım halindedir. Anket yapılan yapıların, %37'si zemin üzeri bir katlı %63'ü zemin üzeri iki katlı yapılardır. Bodrum katlı yapılar ise %27 oranındadır.
Binalarda yapılan tadilatlarda, 5 - 10 yıl içinde, %18 oranında özgün pencerelerin kaldırılarak PVC esaslı pencereler kullanılmaya başlanması, çatı tadilatı, döşeme yenilemesi ve özgün ahşap cephe kaplamalarının değişimi, 10 yıldan daha önce %36 oranında, cephede pencerelerin değişimi, çatı tadilatı, mutfak ve banyo yenilemesi olduğu öğrenilmiştir. Bununla birlikte anketlerde, %27 oranında konutların rökonstrüksiyon ile yeniden yapıldığı tespit edilmiştir. Alan genelinde bahçe içine konumlanan yapıların çokluğu anket sonuçlarına da yansımıştır. Bu bağlamda %63 ile otuma amaçlı, sebze yetiştirme, hayvan besleme ve depo amaçlı kullanımlar tespit edilmiştir. Geriye kalan %37 oranında ise, yapıların bahçeleri bulunmamaktadır.
4.3. Yapı-Çalışan İlişkileri
Tarihi yapılarda ticari amaçlı kullanımlar için hazırlanan ankette, kullanıcıların %33'ü 1 - 5 yıldır, %45'i 5 - 10 yıldır, %22'si 10 ve üzeri yıldır yapıda çalışmaya devam etmektedir. Mülkiyet durumunda kiracı oranı %88, mal sahibi oranı ise %12'dir. Geçmişten itibaren aynı yapıda çalışmaya devam edenler %22 oranında, aynı mahallede başka bir yapıda çalışanlar %56, farklı semtte çalışanlar %22 oranındadır. Yapıların tercih nedenleri %78 ile merkezi olması, %11 ile kullanım amacına uygunluğu ve %11 ile kirasının ucuz olması olmuştur. Kullanılan mekanın/ yapının büyüklüğü %78 oranında yeterli bulunurken, %22 oranda küçük olduğu belirtilmiştir. Yaz - kış kullanılan mekanlarda, kullanılan oda sayısı %78 ile 1 oda, %11 ile 2 oda ve %11 ile 5 oda ve üzeridir. Yapının tamamının kullanımı %66 ile dükkan sahibine aitken, %34 ile diğer kiracılarla paylaşılmaktadır. %78 ile arka bahçesi olmayanlar dışında, %22 ile depo amaçlı bahçe kullanımı vardır.
128
4.4. Yapı - Çevre İlişkileri
Anket kapsamında konutlarda oturanların %72'sinin oturduğu mahalleden memnun olduğu, %18 oranında ise, komşuluk ilişkisi, çevre kirliliği, gürültü ve düzensiz park edilen araçlar nedeni ile memnun olmadığı tespit edilmiştir. Bununla birlikte hane sahiplerinin, genelinde İstanbul'da oturan akrabaların yanında, %63 oranında aynı sokakta, %37 oranında aynı mahallede oturan akrabaları bulunmaktadır. Ayrıca yapı kullanıcıları, konutların merkezde ve merkeze yakın olması ile çarşıya, pazara, cami, durak v.b yerlere kolaylıkla ulaşabildiklerini belirtmişlerdir. %45 ile otobüs - dolmuş kullanımı ulaşımda en çok tercih edilen araç olmuş, %36 ile özel araç kullanımı ve %19 ile deniz ulaşımı tercih edilmiştir. Deniz ulaşımının yaygınlaştırılması ve seferlerin arttırılması anket genelinde talep edilmiştir.
Ticari amaçlı kullanımlarda da genel olarak mahalle memnuniyeti tespit edilmiştir. İş yeri ile aynı mahallede oturan dükkan sahipleri %67, farklı mahallede oturan %23 ve farklı semtte oturanlar %10 olarak tespit edilmiştir. Ulaşımda %44 ile özel araç kullanımı, %44 ile otobüs ve dolmuş kullanımı, %12 ile deniz ulaşımı tercih edilmekte ve deniz ulaşımının yaygınlaştırılması istenmektedir.
4.5. Yenileme-Koruma İlişkileri
Anket genelinde, konut kullanıcılarının evlerinde yaşamaktan memnun oldukları belirlenmiş, bazı yapısal sorunlara karşı, kiracı olduğu için yorum yapamayanların ve rökonstrüksiyon yapılmış yapıları kullananların dışında, restore etmek ve onarımlarla kullanmak isteyenler %54 oranındadır. İhtiyaç duyulan onarımlar, mutfak/ banyo onarımı, sıva, boya yenilemesi, çatı onarımı ve bahçe tamiratıdır (diğer olarak belirtilen). Onarımı gerçekleştirmeyi engelleyen koşullar ise, yasal süreçlerin uzun olması, sağlık sorunları nedeniyle ilgilenememek, mal sahiplerinin aralarında anlaşmazlık yaşaması, ilgisizlik ve maddi yetersizliklerdir. Anket genelinde kullanıcılar devletin, geleneksel yapı onarımları için sağladığı faizsiz uzun vadeli kredileri değerlendirebileceklerini, basit onarım ve tadilat işleri için, teknik ekip desteği ve kolaylığı sağlanmasına olumlu yaklaştıkları gözlemlenmiştir. Ayrıca konut kullanıcıları geleneksel yapıların korunması gerektiğini, betonarme yapılar yerine, ahşap evlerde yaşamak istediklerini belirtmiş ve ilerde taşınmak durumunda
129 kaldıklarında, yine yakın çevrede oturmak istediklerini söylemişlerdir.
Ticari amaçlı yapılan anketlerde de, dükkan sahiplerinin %89 ile yapı/ mekandan memnun oldukları ve %11 ile memnun olmadıkları belirlenmiş, kiracı olmalarının yapılması gereken onarımlar için engel oluşturduğunu belirtmişlerdir. Bununla birlikte, anket genelinde geleneksel yapıların korunması gerektiğini belirten işletme sahiplerinin, çalıştıkları yapılardan ayrılmaları gerektiğinde, yine aynı sokakta çalışmak isteyenlerin %56 oranında, aynı semtte %33 ve başka bir şehirde çalışmak isteyenlerin %11 oranında olduğu tespit edilmiştir.
130 Şekil 4.1: Anket Yapılan Yapılar (Kaptanoğlu, 2014).
131