Altıdan Fazla Mısralı Bentler Halinde Yazılmış Şiirler

Bentler halinde yazılmış bentlerdeki mısra sayısı altıdan fazla olan şiirlerden bazıları tek bentten oluşur. Altıdan fazla mısralı bentler halinde yazılmış bazı şiirlerin bentleri düzenli, bazılarının bentleri ise düzensizdir.

I.1.2.6.1. Altıdan Fazla Mısralı Tek Bentten Oluşan Şiirler

12 mısralık tek bentten oluşan 3 şiirden ikisi başlıklıdır. Başlıklı şiirlerden

“Häqıqät Qälämi” 7’li hece vezniyle yazılmıştır. Yazılış tarihi belli olmayan bu şiir,

“Muxbirlärgä bäāışläb” ithafını taşımaktadır. Sanki üç dörtlükmüş gibi kendi aralarında ababcddcefgf şeklinde bir kafiye düzenine sahiptir. “Āazäb” başlığını taşıyan şiir 11’li hece vezniyle yazılmış olup, tarihi belli olmayan bir şiirdir. Diğer şiirlerde de olduğu gibi sanki üç dörtlükmüş gibi ababccddeeff şeklinde kafiyelidir. Mısraların sonunda yer alan bazı ifadelerin alt satıra yazılmış olması muhtemelen satırın sayfaya sığdırılabilmesi amacından kaynaklanmaktadır. “Déngiz åynä käbi

yältirär”mısraıyla başlayan on iki mısralık tek bentten oluşan şiir, 9’lu hece vezniyle 1935 yılında yazılmıştır. Çapraz kafiyelenmiş üç dörtlük gibi ababcdcdefef şeklindedir.

26 mısradan oluşan tek bent “Ölim Yoq” başlığını taşıyıp, 9’lu hece vezniyle yazılmıştır. 1935 yılında yazılan şiirde ababcddceefghıijklmnoödprs şeklinde belli bir kafiye düzeni yoktur. Ancak, bazı mısralarda çapraz ve sarmal kafiyelenişler göze çarpar. Şiirin 23. mısraı 7. mısraının tekrarı şeklindedir.

36 mısradan oluşan tek bentlik “Dilimdädir Mängügä Bütün” başlıklı 1927 tarihini taşıyan şiirin genelinde tekli mısralar 10’lu, çiftli mısralar 9’lu hece vezniyledir. Birkaç mısrada bunun dışına çıkılmıştır. Çiftli mısralar kendi aralarında birbirleriyle kafiyeli, tekli mısralar serbest olmak üzere xaxaxbxbxcxcxdxdxexexfxfxgxgxhxhxıxı şeklinde düzenlenmiştir.

151 mısralık “Mén Häm Bårämän” başlıklı bir bentten oluşan şiir, 1933 yılında yazılmıştır. Hece vezninin kullanıldığı şiirde mısraların hece sayıları 6, 5, 6,

5, 6… şeklinde devam etmektedir. Bu durumun nadiren bozulduğunu görmekteyiz. Mısraların anlamca birbirlerini 6+5 şeklinde tamamladığını düşünürsek 11’li hece vezniyle de yazılmış bir şiir olabilir diyebiliriz.

I.1.2.6.2. Bentleri Düzenli Olan Şiirler

Bentleri düzenli olan tek şiir, “Nil Vä Rim” şiiri, 1935 tarihlidir. Rakamlarla belirtilerek 6 bölümden oluşan şiirde toplam 14 mısralık 6 bent yer almaktadır. 13’lü hece vezniyle yazılan şiirdeki bentler aabbccddeeffgg şeklinde düz bir kafiye düzenine sahiptir.

I.1.2.6.3. Bentlerdeki Mısra Sayıları Farklı Olan Şiirler

Altıdan fazla mısralı bentlerindeki mısra sayısı farklı olan toplam şiir sayısı 4’tür. 50 ve 26 mısralık 2 bentten oluşan “Åq Yuvib, Åq Täräb” şiiri 1931 tarihlidir. Belli bir kafiye düzeni ve vezne sahip olmayan şiirde, mısralar düzensiz şekilde 8, 6, 5, 9…. şeklinde sıralanır. Ancak, anlamca birbirini tamamladığını düşündüğümüz mısraların birleştirilerek okunduğunu varsaydığımızda hece vezni şiirin bütününde eşit olmamasına rağmen çoğu 14’lü hece vezniyle yazılmıştır. Kırıldığını farz ettiğimiz bu mısraların yanında şiirde tek mısra halinde yer alan tek satırın 14’lü hece vezniyle olması bu kanaatimizi de güçlendirmektedir.13’lü ve 15’li hece veznine sahip mısralar da yer almaktadır. Esasen kafiye düzenine sahip olmayan bu şiir, az önce bahsedilen bir düzende ele alınırsa aabbccddeeff olmak üzere düz bir kafiye sistemine sahip denilebilir.

Mısra sayıları farklı 6 bentten müteşekkil ikinci şiir olan “Bådåm Güllägän

Kéçäsi”, 1930 tarihinde yazılmıştır. Bentler sırasıyla 138, 45, 7, 58, 21 ve 15 mısradan oluşmaktadır. Şiirin genelinde mısralar 12’li ya da 13’lü hece veznine tamamlanarak, 2 ya da 3 mısrada bir mana bütünlüğü sağlanmaya çalışılmış dememiz mümkündür. Şiirin tamamı için düzenli diyebileceğimiz bir bütünlüğe

sahip değildir. Bazen 5, 8, 9 ve 12’li mısralar da şiirde yer almaktadır. Belli bir kafiye düzeni yoktur. Ancak, iç ahenk çok güçlüdür. Bazen kesilen mısraının son kelimesi ile bir sonraki kırık mısraının kesilen bölümündeki son kelime ya da kırık mısraların alt satıra yazılan son kelimeler kafiyelidir. Ancak bu, düzenli bir kafiye değildir. Mısra başında, içinde ve sonunda yer alan kafiyeli kelimeler ya da ifade tekrarları da şiirin ahengini tamamlamıştır.

87, 35, 26 ve 34 mısralı 4 bentten oluşan “Quyåş Bilän Suhbät” başlığını taşıyan şiir, 1931 tarihlidir. Belli bir düzen olmaksızın şair 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 ve 9 hece sayısına sahip mısralara şiirinde yer vermiştir. Şiirin geneli göz önüne alındığında 9’lu hece vezninin kullanıldığı mısralar ağırlıklıdır. Mana bütünlüğü bazen 2 bazen 3 mısrada tamamlanıldığını düşündüğümüzde 2+3+4, 4+5, 5+4, 3+3+3, 7+2 şeklinde mısraları 9’a tamamlayarak okuyabiliriz. Yine aynı mantıkla hareket ederek 11’li (6+5) ve 12’li (8+4) hece vezniyle yazılmış mısralar da yer almaktadır diyebiliriz. Sistematik bir kafiye düzeni yoktur. Bazı mısralar düzensiz olarak çapraz kafiyelidir. Ancak, şiirde belli bir kafiye düzeni görülmemektedir.

Bentlerinin mısra sayısı farklı olan son şiir, başlıklıdır ve 4 bölümden oluşur. Tarihi belli olmayan “Đsråil” şiirinde, başlıklı her bölümdeki bent ve her bentteki mısra sayısı birbirinden farklıdır. III. Munçåq Közlär başlığını taşıyan 3. bölüm tek bentten oluşurken; I. Tüşimdägi Ådäm başlıklı birinci bölüm, 28, 12, 21 mısra sayısından oluşan 3 bentten müteşekkildir. 9’lu hece vezninin kullanıldığı şiirde kafiyeleniş her bölümde farklı bir sistematiğe sahiptir. 40 mısradan oluşan bu bölüm abbccddeeffghghgghıiiıjjkklmmnonloöppörörabbbsssşşttuu kafiyelenir. 3 bentlik II. Ongimdägi Ådäm(Đkki Öpiç) başlıklı ikinci bölümde çapraz, sarmal ve düz olmak üzere karışık şu şekilde bir

ababcbddedfggfddedıiıijkkji lmlmnonoöppö rrssşşttuüuüvyyvza1a1

kafiye düzeni görülür. 48 mısralık tek bentten oluşan üçüncü bölümde ise kafiye düzeni ababccddeeffghghıiıijkjkllmmnnooööpprrssşşttauua şeklindedir. Son bölümdeki 40 mısralık IV. Uning Işqi başlığını taşıyan tek bent de aabbccddeeffgghhıiıijjkllkmmnnooöövvyyzz şeklinde kafiyelenmiştir.