ALKİNLER KONU FÖYÜ
ALKİNLER
1. Genel Bilgi
Karbon karbon üçlü bağını (fonksiyonel grubunu) içeren hidrokarbonlardır. Alkinleri karakterize eden üçlü bağ sp hibritleşmesi yapmış iki karbon atomunun birer hibrit orbitallerinin ve hibritleşmeye katılmayan ikişer p orbitallerinin girişimi sonucu oluşan bir sıgma ve iki pi bağından meydana gelir. En basiti 2 karbon ve 2 hidrojen atomundan oluşan ve bu sınıfa adı verilen asetilendir.
H – C ≡ C – H Etin, Asetilen 1800 1800
Alkinleri oluşturan bileşik sınıfına asetilenler de denir. Genel formülleri CnH2n-2'dir.
Asetilenden başlayarak CH2 farkı ile düzenli bir sıra oluştururlar. Buna homolog sıra
denir.
2.Alkinlerin Adlandırılması
IUPAC kurallarına göre alkinlerin adlandırılmasında, aklanlardaki -an ekinin yerine -in eki getirilir. Adlandırılma yapılırken;
a) Üçlü bağı taşıyan en uzun karbon zinciri belirlenir.
b) Üçlü bağın yakın olduğu uçtan karbonlar numaralanır. Üçlü bağın bulunduğu karbonlar en küçük sayılar olmalıdır.
c) Zincire bağlı alkil grupları ve sübstituentler bağlı oldukları karbon numaraları ve sayıları belirtilerek okunur.
d) Üçlü bağın bulunduğu karbonlardan ilkinin numarası okunur.
e) Uzun zincirde hem ikili hem de üçlü bağların bulunması halinde, ikili bağın yakın olduğu uçtan karbonlar numaralandırılır.
f) En sonuna en uzun karbon zincirinin adı getirilir.
Örnek:
4-brom, 3-metil, 1-pentin
H – C ≡ C – H Etin (Asetilen)
CH3 – C ≡ C – H CH3 – C ≡ C – CH3
Propin(metil asetilen) 2- Butin (dimetil asetilen)
g) Bileşikte birden fazla üçlü bağ varsa üçlü bağın karbon atomlarını sayı ile adlandırılmasında -diin, -triin, ... ekleri getirilir.
1,4 -pentadin 5-metil, 1,3 heptadin
CH C CH CH CH3 3 1 2 3 4 5 CH Br 1 2 3 4 5 CH CH C C C C H3 5 2 C H 6,7 2 CH C CH C CH
3-siklopropil, 1-bütin 4-brom, 6-klor, 3-hepten, 1-in
3. Alkinlerde İzomeri
a) Alkinler sikloalkenler ile izomeridir.
CH3 – C ≡ C – CH3
2-bütin ⇔
siklobüten
b) Alkinler, alkadienler ile izomeridir.
CH3 – CH2 – CH2 – C ≡ CH ⇔ CH2 = CH – CH2 – CH = CH2
1- pentin 1,4 - pentadien
c) Alkinler kendi içinde de yapı izomerleri yazılabilir.
CH C CH CH 3 CH CH CH C C C C H3 2
CI Br
CH C CH CH CH CH CH C C CH CH C CH CH 2 2 3 3 2 3 3
3
CH 1- pentin 2-pentin 3-metil, 1-bütin
4. Alkinlerin Kimyasal Özellikleri
4.1. Asidik Özellik Gösterme
Üçlü bağın bulunduğu karbonların üzerinde hidrojen atomları varsa, bu hidrojenler zayıf asidik özellik gösterir. sp hibritleşmesi yapan karbon atomlarının elektronegatiflikleri daha fazladır. Hidrojen atomu ile ortak kullandığı elektron çiftini eten, etandan oluşan karbonlardan daha çok çeker. Bu da asidik özellik sağlar.
4.2. Yer Değiştirme Tepkimeleri
Asetilenin hidrojenleri veya üçlü bağın bulunduğu karbona bağlı hidrojenler metal atomları ile yer değiştirebilirler. Bu hidrojenlerin yerine metal atomları geçebilir.
HC ≡ CH + NaNH2 → HC ≡ C – Na + NH3
Alkinlerin üçlü bağ karbonlarına bağlı hidrojenlerin bu özelliği alkinlerin ayıraçlarını ortaya çıkarır. Alkinlerin iki ayıracı vardır.
a)Tollens Ayıracı
Amonyaklı AgNO3 çözeltisidir. Asidik özellik gösteren alkinlerin (uc alkinler)
hidrojeni ile Ag yer değiştirir ve beyaz çökelti oluşur.
H – C ≡ C – H + 2AgNO3 + 2NH3 → Ag – ≡ C – Ag + 2NH4NO3
b)Amonyaklı Bakır-I-Klorür
Asidik özellik taşıyan aklinler amonyaklı bakır-ı-klorür çözeltisi ile tepkime verir. Hidrojenler ile Cu atomları yer değiştirir. Kırmızı çökelek oluşur.
2CH3 – C ≡ C – H + Cu2CI2 + 2NH3 → 2CH3 – C = C – Cu + 2NH4CI
4.2. Katılma Tepkimeleri
a)H2 ile katılma
Platin, paladyum ve nikel gibi katalizörler yardımıyla hidrojen katarak alkenler üzerinden aklanlara dönüşür. R – C ≡ C – CH2 + H2 Ni ⎯⎯→ R – CH = CH – CH2 + H2 Ni ⎯⎯→ R – CH2 – CH2 – CH3 CH3 – C ≡ CH + H2 Ni ⎯⎯→ CH3 – CH2 = CH2 + H2 ⎯⎯→Ni CH3 – CH3 – CH3
propin propen propan
b)Halojen ile Katılma
Demir-III-klorür veya antimon -III-klorür gibi metal halojenlerin katalitik etkisi ile klor, brom katılır.
c) Halojen asitleri ile katılma
Alkinlere hidrojen halojenin katıldığında, katılma markovnikov kuralına göre gerçekleşir.
d) H2O katılması
H2SO4 veya Hg2SO4 katalizörlerinin katalitik etkisiyle su katılınca, aklin asetilen
aldehit, başka aklinler ise keton oluşur.
H C C H + CI CH = CH 1,2 -diklor, etilen CH CH CI CH CH 1.1.2.2 - tetraklor, etan 2 2 2 3 FeCI FeCI CI CI CI C CI CI CI CI 3 3 3 3 R C CH + 2HCI R C CH CH C CH + 2HCI CH C CH CI CI CI CI 2,2-diklor, propan
H2O katılınca doymamış bir alkol oluşur. Bu alkollere enol denir. Enoller kararsızdır
ve ketonlara dönüşürler. Bu dönüşüm sırasında koşullar uygun ise enollar ile ketonlar arasında denge kurulur. Bu denge durumuna enol-keton tautomerisi denir.
4.4. Yanma Tepkimeleri
Alkinler yeterli oksijen ile yakıldığında ürün olarak CO2 ve H2O oluşur.
CnH2n-2 + 3n 1 2 − O2 → nCO2 +(n – 1)H2O C3H4 + 4O2 → 3CO2 + 2H2O
Örnek: Bir alkinin 5,4 gramı yakıldığında 5,4 gr H2O oluşmaktadır. Buna göre,
alkinin formülü nedir? (H=1, C=12, O=16) R C CH + H OH R C = CH R C = CH R C CH 2 3 2 OH enol enol keton OH O 3 3 3 3 2 2 2 2 2 2 2 2 OH O OH CH CH C CH + H O CH CH C = CH CH CH C = CH CH CH C CH 2-hidroks, 1-büten bütanon
Çözüm CnH2n-2 = (14n – 2) gram CnH2n-2 + 3n 1 2 − O2 → nCO2 + (n – 1)H2O 2 H O n = 5, 4 18 ⇒ nH O2 = 0,3 mol (14n – 2) . 0,3 = 5,4 (n – 1) 14n – 2 = 18(n – 1) 14n – 2 = 18n – 18 18 – 2 = 18n – 4n 16 = 4n n = 4 ⇒ C4H6 5. Alkinlerin Elde Edilmesi
5.1. Dihalojenli aklanların derişik KOH çözeltisi ile tepkimesi
Aynı veya komşu atomlara iki halojen bağlı olan halojenürlerin alkoldeki KOH çözeltisi ile tepkimesinden alkin oluşur.
5.2. Tetra halojenürlerin Zn ile tepkimesi
Komşu iki karbona 4 halojen atomu bulunan halojenürlerin Zn ile tepkimesinden aklinler oluşur.
5,4 gram 0,3 mol H O (14n -2) gram (n - 1)mol H O
2
2
R CH CH + 2KOH R C CH + 2KCI + 2H O2 (der) alkol 2 CI CI
5.3. Uc alkinlerden alkin elde edilmesi
Uc alkinler önce NaNH2 ile tepkime vererek bir tuz oluşturur. Elde edilen tuzlar
halojenürlerle tepkimeye sokulduğunda aklinler oluşur.
R – C ≡ C – H + NaNH2 → R – C ≡ C – Na + NH3
Uc alkinler Tuz
R - C ≡ C – Na + R – I → R – C ≡ C – R + NaI alkin
5.4. Karpit ve sudan asetilen gazı elde edilir
Bu asetilenin özel bir elde yöntemidir.
CaCO3 ısı ⎯⎯→ CaO + CO2 Kalsiyum Sönmemiş karbonat kireç CaO + 3C → CaC2 + CO Kalsiyum Karbür (karpit) CaC2 + 2H2O → Ca(OH)2 + C2H2 asetilen R C CH + 2Zn R C CH + 2ZnCI2 CI CI CI CI
6. Asetilen
Genellikle asetilen denilen etin en basit ve en önemli alkindir. Renksiz gaz halinde bulunur. Suda oldukça çözünür. Asetondaki çözünürlüğü daha fazladır. Sıvı halde asetilen patlayıcıdır. Asetondaki çözeltisi basınç altında tutularak tehlikesizce taşınabilir.
Asetilen oksijen ile yandığı zaman alev sıcaklığı 28000C olduğundan kaynakçılıkta kullanılır. Birçok maddenin sentezlenmesinde başlangıç maddesi olarak kullanılır.
6.1. Asetilen elde edilmesi
1. Kalsiyum karbür üzerine su etkisiyle kolaylıkla asetilen elde edilir.
CaC2 + 2H2O → Ca(OH)2 + C2H2
Asetilen
2. Doğal gaz veya metan, etan karışımının kısa bir süre yaklaşık 15000C'ye ısıtılmasıyla asetilen elde edilir.
2CH4 ısı ⎯⎯→ HC ≡ CH + 3H2 C2H6 ısı ⎯⎯→ HC ≡ CH + 2H2
3. 1,2 - dibrom etanın alkollü KOH veya NaNH2 ile tepkimesi sonucu asetilen elde
edilir.
2 2 2 3
Br Br
EK 2
ALKİNLER DENEY FÖYÜ
Deney Adı: Karpitten asetilen gazı eldesi
Deneyin Amacı: Karpitten asetilen gazı elde ederek, asetilen gazının özelliklerini incelemek.
Deneyde Kullanılan Araç Gereçler:
• 250 ml'lik nuçe erleni • Damlatma hunisi • 5 adet şişe • Su havuzu • Kıskaç • Döküm ayak • Mantar tıpa • Saf su • Karpit • Turnusol kâğıdı
• Amonyaklı gümüş nitrat çözeltisi • %3'lük KMnO4 çözeltisi
• Brom çözeltisi • Kibrit
• Spatül • Bek
Deneyin Şekli:
Deneyin Yapılışı.
250 ml'lik kuru bir nuçe erlenine 10 g kalsiyum karbür (karpit) koyun. Şekildeki gibi bir düzenek kurun. Damlatma hunisine 20 ml su koyun. Yakında alev olmamasına ve sistemin gaz kaçırmamasına dikkat edin. Sonra damlatma hunisindeki suyu damla damla ekleyin. Toplanan gazı 5 ayrı şişede toplayın ve toplanan gaza ayrı ayrı aşağıdaki işlemleri yapın.
1. Yanma Özelliği
Asetilen dolu şişelerden birini bir kibritle tutuşturun. Alevin karakterini ve gözlemlerinizi not edin.
Su
Karpit
2. Havayla Patlama Özelliği
Asetilen dolu şişeyi sudan çıkartın ve içine biraz hava dolması için bekleyin. Sonra karışımı ateşleyin reaksiyonun ve ürünlerin karakterini not edin.
3. Bromla Reaksiyonu
Bir çeker ocakta üçüncü asetilen şişesine 2 damla brom çözeltisi ekleyin ve şişeyi mantarla sıkıca kapatarak şiddetli bir şekilde bir dakika çalkalayın. Sonucu not edin. Şişenin içindekileri inceleyerek bir kimyasal değişme olup olmadığını not edin.
4. Baeyer Doymamışlık Testi
Dördüncü şişeye 1 - 2 ml %3'lük KMnO4 çözeltisi ekleyip çalkalayın ve sonucu
gözleyin. İşlem sonunda şişedeki çözeltiyi turnusol kâğıdıyla kontrol edin ve sonucu yazın.
5. Amonyaklı Gümüş Nitrat ile Reaksiyonu
Beşinci asetilen şişesine 3 ml amonyaklı gümüş nitrat çözeltisi ekleyin. Beyaz gümüş asetilenür oluşumunu gözleyerek not edin. Çökeleği süzerek ayırın ve bir spatülde dikkatle ısıtın. (Gümüş asetilenur kuruduğunda oldukça patlayıcıdır.)
EK 3
ALKİNLER ÖN KONU TESTİ
1) I. CH4
II. C2H4
III. C2H2
Yukarda verilen bileşiklerin hangisinde C atomu sp hibritlenmesi yapmıştır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) I, II ve III
2) Aklin olduğu bilinen düz zincirli C4H6 molekülündeki pi ve sigma bağ sayısı
aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? Pi(π) sigma (δ ) A) 2 8 B) 2 9 C) 3 9 D) 3 9 E) 1 10
3) molekülünün IUPAC’a göre adlandırılması
aşağıdakilerden hangisidir?
A) 2-brom, 3-metil, 1-penten, 4-in B) 4-brom, 3-metil, 1-penten, 4-en C) 4-brom, 3-metil, 4-penten, 4-in D) 2-brom, 3-metil, 4-penten, 1-in E) 3-metil, 2-brom, 1-penten, 4-in
4) Aşağıda verilen molekül – adlandırma eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır? Molekül Adlandırma A) H - C≡C - H asetilen B) CH - C3 ≡C - H propin C) CH - C3 ≡C - CH3 dimetil asetilen D) ≡ 3 3 I 2 5 CH - CH - C C - CH C H 2-etil, 3-pentin E) H C− ≡ −C CH=CH2 1-büten, 3-in CH C CH C CH CH Br 3 2
5) 3,4-dimetil, 1-pentin molekülü aşağıdakilerden hangisidir? A) ≡ − 3 2 I I 3 3 CH C CH - CH - CH CH CH B) ≡ 2 I I 3 3 CH - CH - C CH CH CH C) ≡ 2 3 I I 3 3 CH - CH - C C - CH CH CH D) − ≡ 2 2 I I 3 3 CH - CH - CH C CH CH CH E) ≡ 3 I I 3 3 CH - CH - CH - C CH CH CH 6) I. Siklopentin II. 1,3-pentadien III. 1-3 petadin
Yukarıda verilen bileşiklerden hangileri 2-pentin’in izomeridir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III
7) Aşağıda verilenlerden hangisi amonyaklı AgNO3 çözeltisi ile tepkime vermez?
A) Asetilen B) 1-bütin C) 2-bütin
8) Asetilen aşağıdaki verilenlerden hangisi ile kırmızı renkli bir çökelti oluşturabilir?
A) NaNH2 B) Alkollü derişik KOH çözeltisi
C) Zn
D) Amonyaklı CuCI çözeltisi E) HCl çözelisi
9) I. CH3−CH=CH2
II. CH3− ≡C CH
III. CH2 =CH C− ≡CH
Yukarıda verilen bileşiklerden hangilerinin 1molü 2mol H2’nin tamamı ile
katılma tepkimesi verir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) II ve III E) I;II ve III
10) molekülünün 1molünün 1mol HCI ile verdiği tepkime sonucu oluşan ürün aşağıdakilerden hangisidir?
C CH A) B) C) D) E) C=CH2 CI ı CH=CH Br ı CH=CH2 C CH CI C CH
11) Aşağıdaki verilen reaksiyonların hangisinde ürün keton olabilir? A) CH3− ≡C CH NaNH+ 2→ B) − ≡ − + ⎯⎯⎯⎯H SO2 4→ 3 2 CH C C H H O C) CH3− ≡ − +C C H NH3+AgNO3→ D) − ≡ − + ⎯⎯⎯→FeCI3 3 2 CH C C H CI E) CH3− ≡ − +C C H H2⎯⎯→P+
12) Dihalojenli alkandan aklin elde edebilmek için dihalojenli alkan ile reaksiyona girecek madde aşağıdakilerden hangisidir?
A) Zn B) NaNH2
C) Alkollü derişik NaOH çözeltisi D) Amonyaklı AgNO3 çözeltisi
E) Amonyaklı CaCI çözeltisi
13) Bir kap içersinde bulunan 1-bütin bileşiğine yeteri miktarda sırası ile NaNH2
ve etil iyodür bileşikleri ekleniyor.
Bu kap içersinde oluşacak ürünün adı aşağıdakilerden hangisidir?
A) 1-pentin B) 2-pentin C) 1-hegzin D) 2-hegzin E) 3-hegzin
14) 2 mol CaCO3 kullanılarak asetilen gazı elde edinmek istense, en çok kaç mol
asetilen gazı elde edilebilir?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
15) Bir aklinin 0,2 molü yandığında 52,8 gram CO2 oluşuyor.
Buna göre, aklinin molekül formülü aşağıdakilerden hangisi olabilir? (C=12, O=16, H=1)
16) X: CH3− ≡ −C C CH3 − I I 2 2 Y: CH = CH CH CH
X ve Y ile gösterilen hidrokarbonlar yukarıda verilmiştir. İki hidrokarbon için;
I. X bir aklin, Y ise sikloalkendir. II. Her ikiside katılma tepkimesi verir. III. X ve Y’nin mol kütleleri birbirine eşittir.
Yargılarından hangileri doğrudur?
A) I, II ve III B) II ve III C) Yalnız III D) Yalnız II E) Yalnız I
17)
Kaplarda bulunan X,Y ve Z sıvıları, alkan, alken ve aklin sınıfındadır.
I. 3 nolu kaba NH3’lı AgNO3 geçirildiğinde tepkime veriyor.
II. H2 ile yalnızca 1 nolu kaptaki X sıvısı tepkime bilgileri veriliyor.
Buna göre, X,Y ve Z’nin sınıflandırılması aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir.
X Y Z
A) Alkan Alkin Alken B) Alkan Alken Alkin C) Alkin Alkan Alken D) Alkin Alken Alkan E) Alkan Alkin Alkin
18) CH3− ≡ −C C CH2−CH3 bileşiği için,
I. Tollens ayıracına etki eder.
II. Moleküldeki 3 tane C atomu sp3 hibritleşmesi yapmıştır. III. Bromlu suyun rengini giderir.
Yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III
X Y Z
19) I − −I 3+ → I I Br Br I. CH C CH Zn X Br Br + ⎯⎯⎯⎯→Amonyak II. X CuCI Y
Yukarıda verilen tepkimelere göre X ve Y bileşiklerinin formülleri aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
X Y A) CH≡C - CH3 Cu− ≡ −C C CH3 B) CH≡C - CH3 CH3−CH2−CH3 C) CH C CHI = −I 3 Br Br Cu− = −CI C CHI 3 Br Br D) = − 3 I I CH C CH Br Br CH≡ −C CH3 E) CH CI − =I CH2 Br Br CH3− ≡C CH3
EK 4
ALKİNLER SON KONU TESTİ
1) Aşağıda verilen bileşiklerin hangisinde C atomu sp hibritleşmesi yapmıştır?
A) CH4 B) C2H2 C) C2H4 D) C2H6 E) C3H8
2) molekülündeki pi ve sigma bağ sayısı aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Pi (π) sigma (δ) A) 1 18 B) 2 17 C) 2 18 D) 3 16 E) 3 17 C CH
3) ≡ 3 I I 3 3 CH - CH - CH - C CH
CH CH molekülünün IUPAC’a göre adlandırılması
aşağıdakilerden hangisidir? A) 4,5-dimetil, 1-pentin B) 1,2-dimetil, 1-pentin C) 3,4-dimetil, 1-pentin D) 2,3-dimetil, 4-pentin E) 3,4-dimetil, 4-pentin 4) I. Asetilen -- siklopenten II. Siklobüten -- 1-pentin III. 1-pentin -- 2-pentin
Yukarıda verilen bileşik çiftlerinden hangileri biri birinin izomeridir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) II ve III E) I, II ve III
5) 4-metil, 2-hegzin molekülü aşağıdakilerden hangisidir? A) ≡ − 3 2 I I 3 3 CH C CH - CH - CH CH CH B) ≡ 2 I I 3 3 CH - CH - C CH CH CH C) ≡ 3 3 I 2 5 CH - CH - C C - CH C H D) − ≡ 2 2 I I 3 3 CH - CH - CH C CH CH CH E) ≡ 3 I I 3 3 CH - CH - CH - C CH CH CH
6) 4-metil, 3-hepten, 1-in bileşiğinin 1 molü için; I. 3 mol pi (π) bağı içerir
II. Yakıldığında 8 mol CO2 oluşur
III. 2 mol H2 ile doygun hale gelir.
Yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III
7) Aşağıda verilenlerden hangisi amonyaklı AgNO3 çözeltisi ile tepkime
vermez?
A) Asetilen B) 1-bütin C) 2-bütin D) 1-pentin E) 1,6-hegzadiin
8) %80 saflıkta 300 gram CaC2 örneği su ile tepkimeye sokularak tam verimle
asetilen gazı elde ediliyor. Elde edilen asetilenin NK’ daki hacmi kaç litredir? (Ca=40, C=12)
A) 42 B) 63 C) 84 D) 105 E) 126
9) HC CH + Cu2Cl2 + amonyak
Tepkimesi sonucu oluşan ürün aşağıdakilerden hangisidir?
10) CH3− ≡C CH CH3−CH=CH2
X Y Z X
Yukarıda verilen X,Y ve Z bileşikleri için; I. X doymuş, Y ve Z doymamıştır.
II. X ile Z izomerdir.
III. Üçü de H2 ile katılma tepkimesi verir.
Yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C ) Yalnız III D ) I ve II E) II ve III A) C) B) D) E) Cu C C Cu H C C H CI C C CI H C C H CH CH CI CI CI CI CI CI 3 3
11) Aşağıdaki verilen reaksiyonların hangisinde ürün keton olabilir? A) CH3− ≡C CH NaNH+ 2→ B) CH3− ≡C CH + KMnO4 C) CH3− ≡ − +C C H NH3+AgNO3→ D) − ≡ − + ⎯⎯⎯→FeCI3 3 2 CH C C H CI E) CH3− ≡ − +C C H H2⎯⎯→P+
12) Tetra halojenli alkandan aklin elde edebilmek için tetrahalojenli alkan ile reaksiyona girecek madde aşağıdakilerden hangisidir?
A) Zn B) NaNH2
C) Alkollü derişik NaOH çözeltisi D) Amonyaklı AgNO3 çözeltisi
E) Amonyaklı Cu2CI2 çözeltisi
13) Molekül formülü CnH2n-2 olan açık zincirli bir hidrokarbonun molekül kütlesi
40’dır.Bu madde için aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? (H:1, C:12 )
A) n sayısı 3 tür.
B) Molekül formülü CHCCH3 ‘dir.
C) Cis-trans izomeri vardır. D) Doymamış hidrokarbondur.
14) CnH2n-2 bileşiğinin 0,2 molünü yakmak için 1,4 mol O2 harcandığına göre n
kaçtır?
(C=12, O=16, H=1)
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
15) 3,2 gram karpit ile yeteri miktarda su tepkimeye sokuluyor. Tam verimle gerçekleşen tepkimede elde edilmek istenen asetilen gazı NK’da kaç litre’dir? (Ca=40, C=12) A) 1,12 B) 2,24 C) 4,48 D) 5,6 E) 11,2 16) X: CH3− ≡ −C C CH3 − I I 2 2 Y: CH = CH CH CH
X ve Y ile gösterilen hidrokarbonlar yukarıda verilmiştir. İki hidrokarbon için;
I. X bir aklin, Y ise sikloalkendir. II. Her ikiside katılma tepkimesi verir. III. X ve Y’nin mol kütleleri birbirine eşittir. Yargılarından hangileri doğrudur?
A) I, II ve III B) II ve III C) Yalnız III D) Yalnız II E) Yalnız I
17) 0,5 mol dibrom etan ile alkollü ortamda yeterli miktarda KOH çözeltisinden en fazla kaç mol asetilen gazı elde edilir?
A)0,25 B) 0,5 C) 1 D) 2 E) 4
18)
Yukarıdaki kaplar da bir miktar asetilen bulunmaktadır.
I. Birinci kaba NH3’lı AgNO3
II. İkinci kaba NH3’lı Cu2Cl2,
Çözeltileri konuyor ve kaplarda çökme gözleniyor. Kaplarda oluşan çökeltinin rengi aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
I II A) Beyaz Kırmızı B) Beyaz Beyaz C) Kırmızı Beyaz D) Kırmızı Kırmızı E) Mor Yeşil
I II
Asetilen Asetilen
19) CnH2n-2 genel formülüne sahip düz zincirli bir organik bileşik için;
I. Bromlu suyun rengini giderir. II. Polimerleşme tepkimesi verir.
III. Eşit karbon atomlu siklo alkan ile izomerdir. Yargılarından hangileri doğrudur?
A) I ve III B) II ve III C) I ve II D) Yalnız II E) Yalnız I
EK 5 KİŞİSEL BİLGİ FORMU ÖĞRENCİNİN: Adı ve Soyadı : Sınıf ve Şube : Cinsiyeti : Doğum yeri ve yılı :
öz/üvey Yaşı İşi Öğrenimi
Baba Adı : ... ... ... . Ana Adı : ... ... ...
Ailede kimler para kazanıyor?... Ailenizin aylık geliri?... Anne ve Baba birlikte mi?... Kaç kardeşsiniz?... Ailenizin kaçıncı çocuğusunuz?... Derslerinize yardımcı olan var mı? Varsa kimler?... Fiziki bir özrünüz var mı? Varsa nedir?... Bugüne kadar geçirdiğiniz önemli hastalıklar……… Uzun süredir devam eden bir hastalığınız var mı? Varsa nedir?... Boş zamanlarda neler yaparsınız?... Hangi konuda yeteneklisiniz?... Hangi mesleği seçmek istersiniz?... En çok sevdiğiniz dersler hangileridir?... Okulda ödül aldınız mı?... Aldıysanız ne tür bir ödül:... Okumayı sever misiniz? Ne tür kitaplar okursunuz?... Evde belirli bir göreviniz var mı? Varsa nedir?... Bunların dışında kendinizle ilgili söyleyecekleriniz varsa yazınız?... ……….
EK 6
MANTIKSAL DÜŞÜNME YETENEĞİ TESTİ
AÇIKLAMA:
Bu test, çeşitli alanlarda, özellikle Fen ve Matematik dallarında karşılaşabileceğiniz problemlerde neden-sonuç ilişkisini görüp, problem çözme stratejilerini ne derece kullanabileceğinizi göstermesi açısından çok faydalıdır. Bu test içindeki sorular mantıksal ve bilimsel olarak düşünmeyi gösterecek cevapları içermektedir.
NOT:
Soru Kitapçığı üzerinde herhangi bir işlem yapmayınız ve cevaplarınızı yalnızca cevap kâğıdına yazınız. CEVAP KÂĞIDINI doldururken dikkat edilecek
hususlardan birisi, 1’ den 8’ e kadar olan sorularda her soru için cevap kâğıdında iki kutu bulunmaktadır. Soldaki ilk kutuya sizce sorunun uygun cevap şıkkını yazınız, ikinci kutucuğa yani AÇIKLAMASI yazılı kutucuğa ise o soruyla ilgili soru
kitapçığındaki açıklaması kısmındaki sıkları okuyarak sizce en uygun olanı seçiniz. Örneğin 12 inci sorunun cevabı sizce b ise ve açıklaması kısmındaki en uygun açıklama 2 inci şık ise cevap kâğıdını aşağıdaki gibi doldurun:
12. AÇIKLAMASI
9. ve 10. soruları ise soru kitapçığında bu sorularla ilgili kısımları okurken nasıl cevaplayacağınızı daha iyi anlayacaksınız.
SORU 1: Bir boyacı, aynı büyüklükteki altı odayı boyamak için dört kutu boya kullandığına göre sekiz kutu boya ile yine aynı büyüklükte kaç oda boyayabilir?
a. 7 oda b. 8 oda c. 9 oda d. 10 oda e. Hiçbiri Açıklaması:
1. Oda sayısının boya kutusu sayısına oranı daima 3/2 olacaktır 2. Daha fazla boya kutusu ile fark azalabilir.
3. Oda sayısı ile boya kutusu sayısı arasındaki fark her zaman iki olacaktır. 4. Dört kutu boya ile fark iki olduğuna göre, altı kutu boya ile fark yine iki
olacaktır.
5. Ne kadar çok boyaya ihtiyaç olduğunu tahmin etmek mümkün değildir.
SORU 2: On bir odayı boyamak için kaç kutu boya gerekir? ( Birinci soruya bakınız)
a. 5 kutu b. 7 kutu c. 8 kutu d. 9 kutu e. Hiçbiri Açıklaması:
1. Boya kutusu sayısının oda sayısına oranı daima 2/3 dür. 2. Eğer beş oda daha olsaydı, üç kutu boya daha gerekirdi. 3. Oda sayısı ile boya kutusu arasındaki fark her zaman iki dir. 4. Boya kutusu sayısı oda sayısının yarısı olacaktır.
SORU 3: Topun eğik bir düzlemden (rampa) aşağı yuvarlandıktan sonra kat ettiği mesafe ile eğik düzlemin yüksekliği arasındaki ilişkiyi bulmak için deney yapmak isterseniz, aşağıda gösterilen hangi eğik düzlem setlerini kullanırdınız?
a. ve IV b. III ve IV c. I ve II d. III ve V e. Hepsi Açıklaması:
1. En yüksek eğik düzleme (rampa) karşı en alçak olan karşılaştırılmalı 2. Tüm eğik düzlem setleri birbiriyle karşılaştırılmalıdır.
3. Yükseklik artıkça topun ağırlığı azalmalıdır.
4. Yükseklikler aynı fakat top ağırlıkları farklı olmalıdır. 5. Yükseklikler farklı fakat top ağırlıkları aynı olmalıdır.
50 cm 75 cm 25 cm 50 cm 5 kg 5 kg 4 kg 10 100 I 3 kg III IV V II
SORU 4: Tepeden yuvarlanan topun eğik düzlemden (rampa) aşağı yuvarlandıktan
sonra katettiği mesafenin topun ağırlığıyla olan ilişkisini bulmak için bir deney yapmak isterseniz, aşağıda verilen hangi eğik düzlem setlerini kullanırdınız?
a. I ve IV b. III ve IV c. I ve II d. III ve V e. Hepsi Açıklaması:
1. En ağır olan top en hafif olan ile kıyaslanmalıdır. 2. Tüm eğik düzlem setleri birbiriyle karşılaştırılmalıdır. 3. Topun ağırlığı artıkça, yükseklik azaltılmalıdır. 4. Ağırlıklar farklı fakat yükseklikler aynı olmalıdır. 5. Ağırlıklar aynı fakat yükseklikler farklı olmalıdır.
50 cm 75 cm 25 cm 50 cm 5 kg 5 kg 4 kg 10 100 I 3 kg III IV V II
SORU 5: Bir Amerikalı turist Şark Ekspresi’ nde altı kişinin bulunduğu bir kompartımana girer. Bu kişilerden üçü yalnızca İngilizce ve diğer üçü ise yalnızca Fransızca bilmektedir. Amerikalının kompartımana ilk girdiğinde İngilizce bilen biriyle konuşma olasılığı nedir?
a. 2 de 1 b. 3 de 1 c. 4 de 1 d. 6 da 1 e. 6 da 4 Açıklaması:
1. Ard arda üç Fransızca bilen kişi çıkabildiği için dört seçim yapılması