Akustik

Öğrencilerin sınıf içerisinde rahat ve net bir Ģekilde dersi duyamadıklarını gösteren birçok çalıĢma yapılmıĢtır. Akustik açıdan zayıf tasarım, öğrencilerin öğretmeni duymalarını engellemektedir. Böyle bir zayıf tasarımdan herkes etkilenmektedir, ancak iĢitme engelliler, öğrenme engelliler ya da ana dili farklı olanlar daha çok etkilenmektedir (Day, 1999).

Okul binaları, birçok farklı kaynaktan gelen seslerle doludur. Sınıf akustiği üç faktöre dayanmaktadır: ortam gürültü seviyesi; yankılanma süresi (YS) ve sinyal/gürültü oranı (S/G). Ortam gürültü seviyesi, arka plandan gelen gürültüyü ifade

20

etmektedir. Klima uğultusu, okulun yanından geçen araba sesleri ve öğrencilerin kendi aralarındaki fısıldaĢmaları buna örnek olarak verilebilir. Yankılanma süresi (YK), bir ortamda duyulan sesin kesilmesinden hemen sonra yoğunluğunun azalması için gereken ara anlamına gelmektedir. ―Sinyal‖ ise istenilen sesler ve ―gürültü‖ istenmeyen seslerdir. Sinyal ve gürültü arasındaki iliĢki S/G oranı olarak ifade edilmektedir (Day, 1999).

Okullar genellikle uzun yankılanma süresine sebep olan sert tabanlar, beton duvarlar, yüksek tavanlar, pencereler ve yazı tahtaları içerirler (Scott,1999). Okullarda gürültüye sebep olan diğer faktörler ise oyun alanları, koridorlar, havalandırma sistemi, sandalyelerin zemine sürtülmesi, çarpan kapılar, insanların sesleri ve okulun etrafındaki trafik sesleridir (Day, 1999; Boothroyd 2005). Sinyaller, insanların duymak istediği seslerdir; gürültü ise bu duyma isteğini engelleyen seslerdir. Sinyaller, gürültünün engellemesine izin vermeyecek Ģekilde güçlü bir yoğunlukta olmalıdır. Yapılan bir araĢtırmada ortalamanın üstünde bir akustik tasarımı olan bir sınıf ortamında, herhangi bir iĢitme engeli olmayan öğrencilerin % 71‘i öğretmenin ne söylediğini anlamıĢtır. Ancak iĢitme engeli olan öğrencilerden sadece % 48‘i öğretmenin ne söylediğini anlayabilmiĢtir (Day, 1999).

Ġskoçya, Edinburgh‘ta Heriot-Watt Üniversitesi‘ndeki bilim adamları, yankı içerisinde sesli ünsüzlerin %15 ile %50 düzeylerinde kaybolduğunu belirtmektedirler (Scott, 1999). Kyzar (1977), 21 farklı okulda yürüttüğü ses düzeyi testini 19 yılı aĢan bir sürede tamamlamıĢtır. AraĢtırma sonucunda arka plandaki gürültü düzeyinin 65 desibele kadarının kabul edilebilir olduğunu, ancak 75 desibel ve üstünün kabul edilemez olduğunu ortaya koymuĢtur.

Sınıf içerisinde gürültü seviyesi ile ilgili yapılan sayısız çalıĢma bulunmaktadır. Sınıf çevresine iliĢkin akustik standartlar Amerikan Ulusal Standartlar Enstitüsü (American National Standards Institute) ve Amerika Akustik Toplumu (Acoustical Society of America) tarafından geliĢtirilmiĢtir (Garibay, 2007). Buna göre genel olarak tipik bir sınıf içerisinde arka plandan gelen gürültü seviyesinin 35 dBA ‗yı geçmemesi gerekmektedir. Ancak spor salonu, yardımcı öğrenme mekânları gibi daha geniĢ alanlarda arka plan gürültü seviyesinin maksimum 40 dBA‘yı aĢmaması gerekmektedir (ANSI, 2002; akt. Ryan ve Mendel, 2010). Tablo 2‘de bazı günlük sesler ve desibel düzeyleri verilmiĢtir.

21 Tablo 2.

Günlük Seslerin Ortalama Gürültü Düzeyleri

Ses dBA

Fısıltı 30

KonuĢma, bulaĢık makinesi 60

Alarm Saati 80

Kırıcı (Çekiç) 90

Kar aracı, testere zinciri 100

HavalanmıĢ jet uçak 120

Ġtfaiye alarmı, hava saldırısı sireni 140

Kaynak: Ryan ve Mendel, 2010

Akustik ile ilgili yapılan bir diğer çalıĢmada, istenmeyen gürültünün kiĢinin enerjisini ve etkisini düĢürdüğü anlaĢılmıĢtır (Cohen ve Lezak, 1977; akt. Yarbrough, 2001). Ayrıca sayısal derslerde gürültünün düzeyi arttıkça öğrencilerin hesap yaparken hatalarının da arttığı görülmüĢtür (Yarbrough, 2001).

Öğretmenlerin ve akranların sınıf içerisinde duyulabilmesi, akademik performansı belirlemede oldukça önemli bir faktördür. Ancak çoğu sınıfta akustik koĢullar iyinin altında kalmaktadır ve bu durum öğrenmeyi engelleyen bir düĢman gibi görülmektedir (Massie, Theodoros, McPherson ve Smaldino2004). AraĢtırmalara göre tipik bir sınıf ortamı akustik olarak zorlu olabilmektedir ancak beden eğitimi derslerinin yapıldığı çevrede ya da spor salonlarında bu durum çok daha zorlu olmaktadır (Ryan ve Mendel, 2010).

Okullarda derslerin önemli bir bölümü öğrencilerin dinleyerek öğrenmesini sağlayan aktivitelerle geçmektedir. Hatta öğrenciler okulda geçirdikleri zamanın % 45 ila % 60‘ını dinleme aktiviteleri içerisinde geçirmektedirler. Dinleme aktiviteleri, ders süresinde öğretmenin ve akranlarının söylediklerini dinleme, videolar, müzik ve karĢılıklı diyalogları içermektedir. Dolayısıyla iyi bir dinleme çevresi biliĢsel, sosyal, konuĢma ve dil geliĢiminde kritik öneme sahiptir. Okulda bu kadar çok zamanın dinleme aktiviteleri ile geçmesi, okulun akustik özelliklerinin önemle göz önünde bulundurulması gerektiğinin göstergesidir (Ryan ve Mendel, 2010).

Bir öğretmen için konuĢmanın maksimum düzeyde anlaĢılabilmesi için öğrencilerden yaklaĢık olarak altı adımlık mesafede olması gerekmektedir (Crandell ve Smaldino, 1994; akt. Ryan ve Mendel, 2010). Bu mesafenin sağlanması tipik bir sınıf ortamında oldukça zordur ancak açık alanlarda yapılan derslerde ya da spor salonlarında

22

en az 30-40 öğrencinin ya da daha fazla öğrencinin olduğu büyük alanlarda neredeyse imkânsız olmaktadır. 5 ile 14 yaĢ arası çocukların tipik bir sınıf ortamında konuĢmacı- dinleyici mesafesi arttıkça konuĢmayı anlamada sistematik olarak bir düĢüĢ gösterdikleri ortaya çıkmıĢtır. Bu çalıĢmada öğrencilerin algılama puan ortalamaları 6, 12 ve 24 adımlık mesafelere göre sırasıyla %95, %71 ve %69 olarak kaydedilmiĢtir (Crandell ve Smaldino, 1994; akt. Ryan ve Mendel, 2010).

Sınıflarda iyi bir akustik sağlayabilmek için okulun tasarımının en baĢında bu süreçte yer alan mimar, planlamacı vs. bu konuyu göz önünde bulundurmalıdırlar. AĢırı mekanik gürültü azaltılabilir ya da sistem iyi bir Ģekilde standartlara uygun tasarlanabilirse ekonomik olarak da maliyetli olmayacaktır (Garibay, 2007; Kennedy, 2005). Bu konuda birçok faktör düĢünülmelidir:

 Okulun bulunduğu yer: iyi bir peyzaj tasarımı ile birleĢtirildiğinde bu durum dıĢardan gelen gürültüyü minimum düzeye indirebilir.

 Sınıfın büyüklüğü ve Ģekli: Bina tasarımcıları, akustik olarak aktivitelerin anlaĢılabilmesini zorlaĢtıran açık plan sınıf tasarımlarından kaçınmalıdırlar.  Sınıfların yeri: Sınıfların, kiĢilerin ve donanımların bulunduğu alanlardan ve

çevresel gürültü kaynaklarından uzak olacak Ģekilde düzenlenmesi gerekmektedir.

 Tavanların, duvarların ve zeminin yapısı: DöĢemeler, çatı, kapı ve pencereleri de içeren dıĢ duvarların yapımında Ses GeçiĢ Sınıfı (Sound Transmission Class) oranlarına uygun yapı malzemelerinin seçilmesi gerekmektedir.

 Zeminin ses emici malzemelerle kaplanması.

 Ġç ve dıĢ ses kaynaklarının sayısı, çeĢidi ve yeri ve bunların ürettiği sesin yüksekliği göz önünde bulundurulmalıdır.