Acil Servis Hizmeti

Acil servis hizmeti; sağlığı herhangi bir nedenle bozulmuş bir kişinin, o andaki sağlık durumunun daha da kötüleşmesini engelleyecek önlemlerin alınması ile hastayı uygun bir sağlık kuruluşuna göndermeyi de kapsayan, hekimin kontrolünde yardımcı sağlık personelince de uygulanan ve çalışma koşullarında da kendine özgü farklılıkları ve sorunları olan bir sağlık hizmetidir.

Acil servis hekimi, bazen tanıya yönelik yeterli öykü, laboratuvar, röntgen tetkiki ve konsültasyonlar olmadan hastasına derhal tedaviye başlamak durumunda kalabilir.

Genellikle hastalar, acil servis, akut hastalık veya yaralanma sonucu gelirler ki bu da acil ve hızlı bir müdahaleyi ve tedaviyi gerektirir.

Acil servis hekimi paramedik, hemşire, hasta bakıcı, teknisyen ve diğer branşlardan hekimler ile yakın ilişki içinde çalışmak durumundadır.

ÖĞRENME FAALİYETİ-1

AMAÇ

ARAŞTIRMA

Ne zaman, hangi türde ve kaç hastanın geleceğinin bilinmediği stresli bir ortamda acil servis hekiminin, diğer acil çalışanları ile uyum içinde olması gerekmektedir.

Yaşam destek ve tedavi cihazlarının teknik servis ve destek hizmetlerini sağlayacak bir teknik elemanın, hastaya ilk müdahalenin gerçekleştirildiği acil servis hizmetini tüm yönleriyle tanıyabilmek için öncelikle temel tanımları kavraması gereklidir.

1.1.1. Acil Tıp

Acil servislerin çıkış noktası, acil tıp hizmetleridir. Acil tıp, sağlık sorunlarında hastaların daha fazla zarar görmesini veya ölümü engellemek için gerekli olan hızlı müdahale ve hızlı karar vermeyi içeren bir bilimdir. Acil tıp, sürekli ve hastanın talebine göre devam eden bir bakımdır.

İlk değerlendirme, stabilizasyon, tanı ve tedavi süreçlerinin zamana karşı uygulandığı ve hasta popülasyonu nitelik ya da nicelik olarak sınırlandırılamayan, epizodik, ayrımsız fiziksel ve davranışsal durumlar ile başvuran tüm hastaların değerlendirildiği bir tıp alanıdır.

Bu tıp alanı, uygulamasını acil servis ortamı ve destek ekipleri ile yürütür. Bir sistem gibi çalışan organizasyon olarak düşünülebilir. İlk yardım ve devamında acil denilen müdahaleleri içinde barındıran bir organizasyon olarak görülür.

Dünyada Acil tıp uzmanlığı, birçok olayın toplumları etkilemesi sonucunda toplumun ve hastaların ihtiyacı olarak doğdu. İlk olarak ABD’de ayrı bir uzmanlık dalı olarak ortaya çıkması nedeniyle dünyadaki gelişimi ABD’deki gelişimine paralel olmuştur. Kore ve Vietnam Savaşları özellikle ABD’de hastane öncesi bakım ve travma hastasına yaklaşımda deneyimlerin artmasına yol açtı.

Bununla beraber aynı dönemde hastane öncesi ve acil servis hizmetleri dünyanın birçok yerinde gerçek anlamda yoktu. "Acil servisler” çok kötü donanımlı, yetersiz personelin çalıştığı ve genellikle süpervize edilmeyen birimlerdi. 1966’da Amerikan Ulusal Bilimler Akademisi çok ses getiren bir yazı yayınladı: "Kazalarda Ölüm ve Sakatlıklar:

Modern Toplumun İhmal Edilmiş Hastalığı". Bu rapor tüm ülkede bölgesel acil tıbbi hizmetlerin gelişmesini zorunlu tutan Otoyol Güvenliği Yasası’nın çıkmasını sağladı.

Türkiye’de ise bu tanımlama (resmi gazete tarihi: 11.05.2000 resmi gazete sayısı:

24046) Acil Sağlık Hizmetleri Yönetmeliği içerisinde tanım, amaç ve personelle ilgili bilgileri içerir. Bu konuyla ilgili kapsamlı yönerge, talimat, kanun ve bildirimleri görmek için Sağlık Bakanlığının internet sitesinden yararlanabilirsiniz.

1.1.1.1. Dünyada Acil Tıp Sistemleri

 Anglo-Amerikan Modeli

Dünyada yeni açılan birçok acil tıp sistemi Anglo-Amerikan modelini benimsemektedir. Bu modelde hastalar daha yüksek kalitede bakım alabilmeleri için hastanelere taşınır.

Hekim olmayan personel, örneğin ambulans ve acil bakım teknisyenleri (paramedikler), sahada acil tıp hizmetini başlatırlar kritik hastaları veya yaralıları hastanelerdeki acil servislere taşırlar. Acil servislerde acil hekimleri ileri bakımı verirler. Bu modelde acil serviste bu konuda özel ve ayrı bir eğitim almış acil tıp uzmanları çalışır ya da diğer hekimler acil tıp uzmanlarının üst denetçiliğinde çalışırlar.

Anglo-Amerikan modeline adapte olan veya olmaya çalışan ülkelerin sayısı artmaktadır: Avustralya, Kanada, Kosta Rıka, Hong Kong, İzlanda, İrlanda, İsrail, Malezya, Hollanda, Yeni Zelanda, Nikaragua, Filipinler, Polonya, Singapur, Güney Kore, Tayvan, Türkiye, İngiltere ve ABD.

 Franko-German Modeli

Birçok Avrupa ülkesi Franco-German modeline adapte oldular bu modelde hastane, hastaya getirilir ve yüksek bakım sağlamak için acil doktorları ve teknoloji sahaya taşınır.

Bu modelde, acil doktorları (sıklıkla anestezistler) hastane öncesinde acil bakım hizmetini üstlenirler (genellikle resusitasyon ve ağrı kontrolü). Hastalar, doğrudan sahadan yataklı servislere yatırılır. Acil tıp ayrı bir dal değildir ve acil servis hizmeti anestezistlerin kontrolü altındadır.

Franko-German modeli Avusturya, Finlandiya, Fransa, Almanya, Litvanya, Norveç, Portekiz, Rusya, Slovenya, İsveç, ve İsviçre’ de yaygındır.

Ülkemiz, acil tıp sistemleri açısından gelişmekte olan sistemlerin kullanıldığı ülkeler arasındadır.

1.1.2. Diğer Tanımlar

Acil servis hizmetinde çalışanların kullandıkları tanımlamaları bilmek, onlarla kurulacak diyolaglarda anlaşabilmenize yardımcı olacaktır.

Merkez: Acil çağrıların karşılandığı ve ambulansların sevk ve idare edildiği merkez.

İstasyon: Acil çağrılara olay yerinde ve nakil sırasında sağlık hizmeti vermek üzere ambulans ve ekiplerin bulunduğu birimler.

İlk yardım: Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye düşüren bir durumda sağlık görevlilerinin tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması ya da durumun daha

kötüye gitmesini önleyebilmek amacıyla olay yerinde, tıbbi araç gereç aranmaksızın mevcut araç ve gereçlerle yapılan ilaçsız uygulamalar.

Acil servis: Sağlık hizmeti sunan kamu kurum ve kuruluşları ile özel hukuk tüzel kişileri ve gerçek kişiler tarafından kurulmuş yataklı tedavi kuruluşları bünyesinde yer alan acil servisler.

Acil sağlık hizmetleri: Acil hastalık ve yaralanma hallerinde, konusunda özel eğitim almış ekipler tarafından, tıbbi araç ve gereç desteği ile olay yerinde, nakil sırasında, sağlık kurum ve kuruluşlarında sunulan tüm sağlık hizmetlerini.

Acil yardım: Acil sağlık hizmetleri konusunda özel eğitim görmüş ekipler tarafından, tıbbi araç ve gereç desteği ile olay yerinde ve hastaneye nakil sırasında verilen hizmetlerin bütünü.

Acil tedavi: Hastaneler ile diğer sağlık kurum ve kuruluşlarında acil tıbbi tedaviye ihtiyacı olanlara sunulan hizmetlerin bütünü.

Olağan dışı durum: Aniden oluşan ve büyük zararlara yol açan doğal afetler ile teknolojik afetlerin ve büyük çapta gerçekleşen kitlesel kazaların bütünü.

Ekip: Hastaya veya yaralıya gerekli tıbbi müdahalede bulunmak, olay yerinde gerekli tedbirleri almak üzere görevlendirilen acil sağlık hizmetleri konusunda eğitim almış sağlık personeli ile şoförü

Hasta: Acil sağlık hizmetine ihtiyacı olan kişiyi ifade eder.

Triaj: Çok sayıda hasta ve yaralının bulunduğu durumlarda, bunlardan öncelikli tedavi ve nakil edilmesi gerekenlerin tespiti amacıyla olay yerinde ve bunların ulaştırıldığı her sağlık kuruluşunda yapılan hızlı seçme ve kodlama işlemi..

Paramedik (ambulans ve acil bakım teknikeri): Acil durumlarda yaralı veya afetzedelere olay yeri veya ambulansta ilk tıbbi müdahaleyi yapma konusunda eğitimi bulunan sağlık personelidir. Acil servis görevlileridir, doktor ve hemşirelere yardımcı olurlar. Paramediklerin görev, yetki ve sorumlulukları ayrıca belirlidir.

Acil tıp teknisyeni: Kaza, yangın gibi felaketler sonucunda yaralananlarla, kalp krizi, felç, solunum yetersizliği gibi nedenlerle birdenbire hastalanan insanlara iyileştirici yönde ilk müdahaleyi yapan kişidir.