B) Obruk Polye C) Maðara Düden D) Uvala Traverten E) Dikit Sarkýt
3.
Yukarýdaki yer þekli hangi özelliklere sahip arazi- lerde ve hangi faktörün etkisiyle oluþur?
A) Yüksek daðlarda, buzullarýn etkisiyle B) Yamaçlarda, dalgalarýn etkisiyle C) Tüflü arazide, sel sularýnýn etkisiyle D) Kalkerli arazide, yer altý sularýnýn etkisiyle E) Eðimli arazide, yaðmur sularýnýn etkisiyle
4.
Erozyon, diðer adýyla aþýným, yer kabuðunun üzerinde- ki topraklarýn, baþta akarsular olmak üzere türlü dýþ etkenlerle aþýndýrýlýp, yerinden koparýlmasý, bir yerden baþka bir yere taþýnmasý ve biriktirilmesi olayýdýr. Aþaðýdakilerden hangisi erozyonun neden olduðu olumsuz sonuçlardan biri deðildir?A) Bitki örtüsünün yok olmasý, toprak kaymasý, taþkýn ve çýð felaketlerinin artmasý
B) Tarým arazilerinin, üzerinde yaþayanlarý besleye- mez duruma gelmesiyle kýrsal kesimden kentlere doðru göçün artmasý
C) Meralarýn yok olmasý, hayvancýlýðýn gerilemesi, ge- lirin azalmasý ve iþ olanaðýnýn daralmasý
D) Taþýnan verimli topraklarýn kýyýlarda delta ovalarýný oluþturmasý
E) Taþýnan verimli topraklarýn baraj göllerini doldu- rarak, ekonomik ömürlerini kýsaltmasý.
5.
Kýyýlarýn þekillenmesinde etkili olan dalgalar, akýntýlar, gel- git, akarsular, buzullar, iç kuvvetler, kýyýdaki daðlarýn uzanýþ biçimi, canlýlar, rüzgarlar gibi birçok faktör etkili olmaktadýr. Bu etkenlerin biri ya da daha fazlasýnýn etkisiyle birçok kýyý tipi ortaya çýkmaktadýr. Boyuna kýyýlar da bunlardan biridir ve ülkemizde çok rastlanan bir kýyý tipidir.Aþaðýdakilerden hangisi boyuna kýyý tipinin özellik- lerinden biri deðildir?
A) Kýyý ile iç kesim arasýnda iklim ve buna baðlý geliþen diðer unsurlarda faklýlýk fazladýr.
B) Doðal liman, koy ve köfez az olur. C) Limanlarýn hinterlandý dar olur.
D) Kýyýnýn gerçek uzunluðu ile kuþ uçuþu uzunluðu arasýndaki fark fazladýr.
E) Kýyý ile iç kesim arasýnda ulaþým zor ve masraflýdýr.
6.
Aþaðýda, dýþ kuvvetlerin oluþturduðu bazý yeryüzü þe- killeri gösterilmiþtir.Bu yeryüzü þekillerinden hangileri rüzgârlarýn etkisi sonucunda meydana gelmiþtir?
A) Yalnýz I B) I ve II C) I ve IV D) II ve IV E) III ve IV II IV III I Sütun Sarkýt Dikit
kavrama testi
Karstik Þekiller, Rüzgâr - Buzul - Dalga ve Akýntýlarýn
Oluþturduðu Yer Þekilleri, Kýyý Tipleri
Ünite
06
117
Test
07
1.
Kireç taþý (kalker), alçý taþý (jips) ve kaya tuzu gibi suyun etkisiyle kolay çözünebilen kayaçlarýn bulunduðu sahalarda yer altý ve yer üstü sularýnýn etkisiyle oluþan yer þekillerine karstik þekiller denir. Karstik þekiller, sýcak ve nemli iklim bölgelerinde daha kolay oluþur. Bu durumu en iyi açýklayan ifade aþaðýdakilerden hangisidir?A) Düþük sýcaklýklarda kalker çözünmez. B) Sýcaklýk suyun çözme gücünü hýzlandýrýr. C) Mekanik çözülmede karstik þekillere rastlanýr. D) Kurak bölgelerde kolay çözünen kayaçlar oluþur. E) Eriyebilen kayaçlar nemli ve sýcak iklim bölgelerin-
de daha yaygýndýr.
2.
I. Yer altýna sýzan sularýn kayalarýn çatlaklarýndan sýza- rak kayalarý çözmesiyle oluþan küçük oyuklardýr. II. Yer altýndaki boþluklarýn veya maðaralarýn tavan-larýnýn çökmesiyle meydana gelen derin kuyulardýr. Tanýmlarý belirtilen yer þekilleri aþaðýdakilerin han- gisinde doðru olarak bir arada verilmiþtir?
I II A) Lapya Obruk B) Obruk Polye C) Maðara Düden D) Uvala Traverten E) Dikit Sarkýt
3.
Yukarýdaki yer þekli hangi özelliklere sahip arazi- lerde ve hangi faktörün etkisiyle oluþur?
A) Yüksek daðlarda, buzullarýn etkisiyle B) Yamaçlarda, dalgalarýn etkisiyle C) Tüflü arazide, sel sularýnýn etkisiyle D) Kalkerli arazide, yer altý sularýnýn etkisiyle E) Eðimli arazide, yaðmur sularýnýn etkisiyle
4.
Erozyon, diðer adýyla aþýným, yer kabuðunun üzerinde- ki topraklarýn, baþta akarsular olmak üzere türlü dýþ etkenlerle aþýndýrýlýp, yerinden koparýlmasý, bir yerden baþka bir yere taþýnmasý ve biriktirilmesi olayýdýr. Aþaðýdakilerden hangisi erozyonun neden olduðu olumsuz sonuçlardan biri deðildir?A) Bitki örtüsünün yok olmasý, toprak kaymasý, taþkýn ve çýð felaketlerinin artmasý
B) Tarým arazilerinin, üzerinde yaþayanlarý besleye- mez duruma gelmesiyle kýrsal kesimden kentlere doðru göçün artmasý
C) Meralarýn yok olmasý, hayvancýlýðýn gerilemesi, ge- lirin azalmasý ve iþ olanaðýnýn daralmasý
D) Taþýnan verimli topraklarýn kýyýlarda delta ovalarýný oluþturmasý
E) Taþýnan verimli topraklarýn baraj göllerini doldu- rarak, ekonomik ömürlerini kýsaltmasý.
5.
Kýyýlarýn þekillenmesinde etkili olan dalgalar, akýntýlar, gel- git, akarsular, buzullar, iç kuvvetler, kýyýdaki daðlarýn uzanýþ biçimi, canlýlar, rüzgarlar gibi birçok faktör etkili olmaktadýr. Bu etkenlerin biri ya da daha fazlasýnýn etkisiyle birçok kýyý tipi ortaya çýkmaktadýr. Boyuna kýyýlar da bunlardan biridir ve ülkemizde çok rastlanan bir kýyý tipidir.Aþaðýdakilerden hangisi boyuna kýyý tipinin özellik- lerinden biri deðildir?
A) Kýyý ile iç kesim arasýnda iklim ve buna baðlý geliþen diðer unsurlarda faklýlýk fazladýr.
B) Doðal liman, koy ve köfez az olur. C) Limanlarýn hinterlandý dar olur.
D) Kýyýnýn gerçek uzunluðu ile kuþ uçuþu uzunluðu arasýndaki fark fazladýr.
E) Kýyý ile iç kesim arasýnda ulaþým zor ve masraflýdýr.
6.
Aþaðýda, dýþ kuvvetlerin oluþturduðu bazý yeryüzü þe- killeri gösterilmiþtir.Bu yeryüzü þekillerinden hangileri rüzgârlarýn etkisi sonucunda meydana gelmiþtir?
A) Yalnýz I B) I ve II C) I ve IV D) II ve IV E) III ve IV II IV III I Sütun Sarkýt Dikit
Karstik Þekiller, Rüzgâr - Buzul - Dalga ve Akýntýlarýn
Oluþturduðu Yer Þekilleri, Kýyý Tipleri
Ünite
06
118 CA: 1-B 2-A 3-D 4-D 5-D 6-A 7-C 8-E 9-C 10-D 11-E 12-B 13-E
Test
07
7.
Soðuk iklim bölgelerinin þekillendirici etmeni olan bu- zullar; aþýndýrma, taþýma ve biriktirme faaliyetlerinde bulunarak yeryüzünün þekillenmesinde etkili olurlar. Buzullar tarafýndan meydana getirilen yüzey þekilleri, buzul topografyasý olarak ifade edilir.Aþaðýdaki ülkelerin hangisinde buzul topografyasý- na ait yüzey þekillerine rastlanmaz?
A) Norveç B) Kanada C) Libya D) Rusya E) Finlandiya
8.
Aþaðýdakilerden hangisi buzullarýn oluþturduðu aþýným þekillerinden biri deðildir?A) Sirk B) Tekne vadi C) Hörgüç kaya D) Asýlý vadi E) Moren
9.
Yýl boyunca yerden kalkmayan karlara toktaðan kar denir. Bunlarýn baþladýðý yükseltiye de toktaðan (kalýcý) kar sýnýrý adý verilir. Bu sýnýrýn yüksekliði, sýcaklýða ve kar yaðýþlarýnýn miktarýna baðlý olarak deðiþir.Buna göre, aþaðýdaki bölgelerin hangisinde tok- taðan kar sýnýrý diðerlerinden daha düþüktür? A) Hint Yarýmadasý B) Mora Yarýmadasý C) Ýskandinav Yarýmadasý D) Ýber Yarýmadasý
E) Anadolu Yarýmadasý
10.
Aþaðýdaki kýyý tiplerinden hangisinin oluþmasýnda buzul aþýndýrmasýnýn etkisi vardýr?A) Boyuna B) Enine C) Ria D) Fiyort E) Dalmaçya
11.
Yukarýdaki haritada gösterilen kýyýnýn oluþumunda aþaðýdakilerden hangisi etkilidir?
A) Eski akarsu vadilerinin sular altýnda kalmasý B) Daðlarýn denize dik olduðu yerlerde denizin alçak-
taki yerleri istila etmesi
C) Denize paralel daðlar arasýndaki alçak yerleri sularýn istila etmesi
D) Gelgitin akarsuyun aðýz kýsmýný temizlemesi E) Buzul vadilerinin sular altýnda kalmasý
12.
Genel olarak derin kýyýlarda dalga aþýndýrmasý, sýð ký- yýlarda ise dalga biriktirmesi ön plandadýr.
Yukarýdaki haritada numaralanmýþ alanlarýn hangi- sinde dalga aþýndýrmasýnýn daha fazla olmasý bek- lenir?
A) I B) II C) III D) IV E) V
13.
Aþaðýdaki kýyý tiplerinden hangisinin oluþumunda deniz seviyesindeki deðiþimlerin etkisi yoktur? A) Dalmaçya tipi kýyýlarB) Ria tipi kýyýlar C) Fiyort tipi kýyýlar D) Limanlý kýyýlar E) Boyuna kýyýlar Deniz I II III IV V 0 100 km Deniz
Karstik Þekiller, Rüzgâr - Buzul - Dalga ve Akýntýlarýn
Oluþturduðu Yer Þekilleri, Kýyý Tipleri
Ünite
06
120 CA: 1-A 2-C 3-B 4-B 5-D 6-C 7-B 8-A 9-A 10-D 11-A 12-B
Test
08
7.
Diðer dýþ kuvvetler gibi rüzgârlar da aþýndýrarak ve aþýndýrdýðý malzemeleri biriktirerek yeryüzünü þekil- lendirir.Aþaðýda dýþ kuvvetler tarafýndan oluþturulan aþýn- dýrma ve biriktirme þekillerinden hangisinin oluþumun- da rüzgârlarýn doðrudan ya da dolaylý etkisi yoktur?
8.
Yukarýdaki haritada numaralanmýþ bölgelerin han- gilerinde yüzey þekillenmesinde buzullarýn etkisi daha fazladýr?
A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) III ve IV E) IV ve V
9.
Aþaðýdaki ülkelerin hangisinde buzullarýn þekillen- dirici etkisi daha fazladýr?A) Norveç B) Türkiye C) Meksika D) Avustralya E) Ýtalya
10.
I. Maðara II. Hörgüç kaya III. Þahit kaya IV. Sirk çukuruYukarýdakilerden hangileri buzul aþýndýrmasý sonu- cu oluþan yer þekilleridir?
A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV
11.
Aþaðýdaki þekillerde bir kýyý þeklinin oluþum evreleri gösterilmiþtir.Bu kýyý þeklinin oluþumunda aþaðýdakilerden han- gisinin doðrudan etkisi vardýr?
A) Dalga B) Rüzgâr C) Gelgit D) Buzul E) Akarsu
12.
•
Daðlarýn denize paralel uzandýðý kýyýlarda, deniz seviyesinin yükselmesiyle daðlar arasýndaki vadiler sular altýnda kalýr ve daðlarýn yüksek kesimleri kýyýya paralel uzanan adalara dönüþür.•
Buzul döneminde buzullarýn þekillendirdiði vadilerin buzullarýn eriyip deniz seviyesinin yükselmesi sonu- cunda sular altýnda kalmasýyla oluþur.•
Akarsularýn derin olarak aþýndýrdýðý plato alanlarýn- da, deniz seviyesinin yükselmesiyle vadiler sular altýnda kalýr.•
Daðlarýn denize dik uzandýðý kýyalarda oluþur. Koy ve körfezin fazla olduðu bu kýyýlarda doðal liman fazladýr.Oluþumlarý açýklanan kýyý tipleri arasýnda aþaðýda- kilerden hangisi yer almaz?
A) Ria B) Boyuna C) Enine D) Dalmaçya E) Fiyort Deniz Kara a Deniz Kara b Deniz Kara c Ekvator IV III II V I A) B) C) D) E)
Karstik Þekiller, Rüzgâr - Buzul - Dalga ve Akýntýlarýn
Oluþturduðu Yer Þekilleri, Kýyý Tipleri
Ünite
06
120 CA: 1-A 2-C 3-B 4-B 5-D 6-C 7-B 8-A 9-A 10-D 11-A 12-B
Test
08
7.
Diðer dýþ kuvvetler gibi rüzgârlar da aþýndýrarak ve aþýndýrdýðý malzemeleri biriktirerek yeryüzünü þekil- lendirir.Aþaðýda dýþ kuvvetler tarafýndan oluþturulan aþýn- dýrma ve biriktirme þekillerinden hangisinin oluþumun- da rüzgârlarýn doðrudan ya da dolaylý etkisi yoktur?
8.
Yukarýdaki haritada numaralanmýþ bölgelerin han- gilerinde yüzey þekillenmesinde buzullarýn etkisi daha fazladýr?
A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) III ve IV E) IV ve V
9.
Aþaðýdaki ülkelerin hangisinde buzullarýn þekillen- dirici etkisi daha fazladýr?A) Norveç B) Türkiye C) Meksika D) Avustralya E) Ýtalya
10.
I. Maðara II. Hörgüç kaya III. Þahit kaya IV. Sirk çukuruYukarýdakilerden hangileri buzul aþýndýrmasý sonu- cu oluþan yer þekilleridir?
A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV
11.
Aþaðýdaki þekillerde bir kýyý þeklinin oluþum evreleri gösterilmiþtir.Bu kýyý þeklinin oluþumunda aþaðýdakilerden han- gisinin doðrudan etkisi vardýr?
A) Dalga B) Rüzgâr C) Gelgit D) Buzul E) Akarsu
12.
•
Daðlarýn denize paralel uzandýðý kýyýlarda, deniz seviyesinin yükselmesiyle daðlar arasýndaki vadiler sular altýnda kalýr ve daðlarýn yüksek kesimleri kýyýya paralel uzanan adalara dönüþür.•
Buzul döneminde buzullarýn þekillendirdiði vadilerin buzullarýn eriyip deniz seviyesinin yükselmesi sonu- cunda sular altýnda kalmasýyla oluþur.•
Akarsularýn derin olarak aþýndýrdýðý plato alanlarýn- da, deniz seviyesinin yükselmesiyle vadiler sular altýnda kalýr.•
Daðlarýn denize dik uzandýðý kýyalarda oluþur. Koy ve körfezin fazla olduðu bu kýyýlarda doðal liman fazladýr.Oluþumlarý açýklanan kýyý tipleri arasýnda aþaðýda- kilerden hangisi yer almaz?
A) Ria B) Boyuna C) Enine D) Dalmaçya E) Fiyort Deniz Kara a Deniz Kara b Deniz Kara c Ekvator IV III II V I A) B) C) D) E)
mantýk ve muhakeme testi