Yılın ilk yarısında uygulanan para-kredi politikası ile gerekli ortam böylece hazırlandıktan sonra 10 A ğustos 1970 tarihinde plânlı kalkınma döneminde birikerek artmış olan olum suz eğilimleri gidermek v e eko
n om iye k a lk ın m a ç a b a la rın ın d ah a b aşarılı olabileceği bir yapı kazandır m ak a m a c ın a yönelm iş o lan ted b irle r y ü rü rlü ğ e konulm uştur.
Ö n g ö rü len te d b irle r 10 A ğustos tarih li Resm î G azete de topluca y a yım lan m ıştır. R a p o ru m u z d a ted b irleri çözüm üne yöneldikleri m eselelere g ö re g ru p la n d ıra ra k d a h a önce belirttiğim iz ekonom ik m eselelerle k arşı la ş tırm a y a çalışacağız.
10 A ğ u sto s 1970 k a ra rla rı a) dış ekonom ik faaliyetlerle ilgili tedbir ler, b) y a tırım la rla ilgili te d b irle r ve c) k am u gelirleri ile ilgili tedbirler şe k lin d e ü ç g ru p ta to p lan ab ilir. Birinci grup T ü rk lirasının devalüasyonu ile ih ra c a t ve ith a lâ tla ilgili tedbirleri; ikinci gru p y atırım larla ilgili tedbir leri, k re d i v e faiz te d b irle riy le yatırım m alları ith a la tın a özel döviz tahsisi,
v e rg i v e resim indirim lerini, gayrim enkul yatırım larını kısıtlayıcı vergi
te d b irle rin i; ü çü n cü g ru p ise çeşitli vergi tedbirlerini kapsam aktadır. Şim di b u ted b irle rin k a ra k te r ve am açlarım kısaca belirtelim : Y urtdışı İlişk ilerle İlgili T edbirler : D evalüasyon : 10 Ağustos 1970 ta rih li T ü rk P a rası K ıym etini K orum a H akkında 18 Sayılı K arar ile Türk lirasın ın A m erika B irleşik D evletleri dolarına göre paritesi % 66,6 oranında d ü şü rü le re k b azı istisn a la rla A. B, D. dolarının karşılığı 9 lira iken 15 lira o la ra k te s p it edilm iştir. Son y ıllard a y abancı piy asalard a ihraç mallarımızın p ah alı gelm esinden doğan tıkanıklığı önlem ek için alınm ış olan teşvik te d b irle rin in ve y u rtiç i ve y u rtd ışı fiy at farklılaşm ası yüzünden yükselm iş olan tü k e tim m addeleri ith al talebini kısıtlayıcı tedbirlerin istenen başarıya u laşa m am a sı m eselenin geçici olm ayıp bünyevi k a ra k te r taşıdığını ortaya k o y m u ştu r. İ h ra c a tta k i tık anıklığı gidererek, alm an ve alınacak olan te ş vik te d b irle rin e b a ş a rı şansı sağlam ak ve ithal m a lla n fiyatını yükselterek b u m alla ra k a rşı g ö ste rile n fazla taleb i o rta d a n kaldırm ak amaciyle d e v a lü asy o n a b a şv u ru lm u ştu r. D evalüasyondan beklenen ilk sonuç şüp hesiz ih raç m allarım ızın dış p iy asalardaki rek a b e t gücünün yükselm esidir. 10 A ğustos d ev alü asy o n u n u n b urada hem en belirtilm esi gereken bir özelliği, te k k u r e sasın ın k a b u l edilmiş olm asına rağm en, dış piyasalarda o ld u k ça y ü k se k b ir re k a b e t gücüne sahip ve tale p elastikiyetleri düşük olan pam uk, tü tü n ,fın d ık , k u ru üzüm , k u ru incir, zeytin yağı, küspe ve m elas ih ra c atın d an elde edilecek dövizler için alış kurunun, 1 $ = 12 TL. ü ze rin d en te s b it edilm esidir. Bu m alların ihracından elde edilecek döviz lerin alış fiy a tla riy le döviz sa tış fiyatları a rasın d a m eydana gelen farkların,
ih ra c a t ile ilgili k a lk ın m a projelerinin finansm anında ve desteklenm ek
iste n e n se k tö rle rd e m aliy etin azaltılm asında kullanılm ak üzere “Kambiyo E şitlendirm e Fonu”n a devri k ararlaştırılm ıştır. Bu konudaki şeklî iki is tis n a y u rtd ışm d a çalışan işçilerin gönderdikleri dövizlerin alışında ve yu rt d ışın a çıkacak olan v a ta n d a şla ra döviz satışın d a uygulanacak kurlardır.
işçi dövizlerine u y g u lan an k u r 1 $ = 11,25 TL. v e s e y a h a t döviz k u ru 1 $ 10 TL. o larak te sb it edilm iştir. Bu iki istisn a n ın seb eb i işçi döviz lerine % 33,3 oranında birikm iş faiz v e rilm e sin e im k ân v e re n 499 sayılı kanun ile y u rt dışına çık m a k ta o la n la rd a n a lın m a k ta olan % 50 oran ın d ak i dış se y ah a t harcam aları verg isin e a it 196 sayılı k a n u n u n y ü rü rlü k te n k a l dırılm am ış olm asıdır. A slında n etic e itib a riy le y u k a rıd a a ç u d a n a n h e r itli halde de 1 $ = 15 TL. o lm aktadır.
D evalüasyonla u laşılm ak isten en d iğ er b ir am aç, tü k e tim m alları t a lep fazlasının kısılm asıdır. B unun yan ın d a, d e v a lü a sy o n sebebiyle ith a l m alları pahalanacağı için, ithal ikam esi sa n ay iin in k u ru lm a sın ın teşv ik i ve kurulm uş olanlara y u rtiç i p iy asa lard a y a b a n c ı m alla rla re k a b e t g ü c ü k a zandırılm ası ö ngörülm üştür. D ev alü asy o n u n o z a m a n a k a d a r b ir kısm ı resm î yollarla yu rd a girm eyen tu rizm g e lirle rin i v e işçi dövizlerini a rtırıc ı yönde etkileyeceği de gözönünde tu tu lm u ş tu r.
İh ra c a t : Büyüyen ekonom im izin önem li m eselelerin d en biri de a r t m ak ta olan yatırım m addelerini fin an se edebilm ek v e b ü y ü y e n sa n a y i ü re tim kapasitesine iç tale p y an ın d a y ab an cı p a z a rla rd a ta le p y a ra ta b ilm e k için özellikle sanayi ü rünlerim izin ih ra c a tın ı a rtırm a k tır. D ev alüasyonun yalnız başına bu m eseleyi çözüm leyem eyeceği b ir g e rç e k tir. Bu n ed en le devalüasyonla birlik te ih ra c a tı a rtırıc ı y ö n d e diğ er b azı te d b irle r de g e ti rilm iştir veya geliştirilm iştir. Bu te d b irle r ih ra c a tın geliştirilm esi için vergi, resim ve harç m uafiyeti, ih ra c a t k red ilerin e d ü şü k faiz ve re e s k o n t h a d d i uygulanm ası, im alâtçı ih ra c atç ıla ra p ro je e sasın a d a y a n a ra k döviz tahsisi, özel ih racat Fonu ve “Döviz K azandırıcı M uam eleleri D esteklem e F o n u ” uygulam aları, se rb e st döviz k arşılığında y a p ıla ca k ih ra c a tın fin a n sm a n ın d a faiz farkı ödemesi yapılm ası sistem lerinin ıslahı şeklinde g e tirilm iştir. 10 A ğustos para o p erasyonuna rağm en ih ra c a tta vergi iadesi u su lü n e devam edilm esi de uygun g örülm üştür.
İh ra c a tta vergi iadesinin am acı ih ra ç m allarım ız m aliy etlerin d e ihm al edilem iyecek bir ağırlık y a ra ta n çeşitli v e rg ilerin olum suz etk isin i h a fif
letm ek veya tam am en k ald ırm a k tır. 261 sayılı K an u n g ereğ in ce 1963
yılından beri y ü rütülen ve 2.11.1967 ta rih in d e 6 /8993 sayılı K a ra rla d a h a geliştirilm iş olarak devam edilen vergi iadesi sistem in e 10.8.1970 tarih in d e 7/1115 sayılı K ararla yeni b ir k a ra k te r v erilm iştir. Yeni k a ra r, esk ile rin den d aha p ratik ve tesirli h ü k ü m ler yan ın d a, büyük ih ra c a t p a rtile rin in gerçekleşm esini teşv ik edecek ve z am an içinde b u m ik tarları a rtıra ra k g e lişen dünya ticareti v e fiy a t yükselm eleri k a rşısın d a şim dilik te s b it edilen hadlerin izafi ağırlım devam e ttire c ek n itelik ted ir. K ararın d iğ er b ir özel liği, bazı m alların a n laşm a dövizi ile y ap ıla n ih ra c atın d a verg i iad esin d en kısıtlı o larak y ararlan d ırılm aları dışında, esas itibariyle v e rg i iadesinin se rb e st döviz karşılığında yapılan ih ra c a ta uygulanm ası, v erg i iadelerinin özellikle sınaî m addeleri k ap sam ası v e b u n la r a ra sın d a ayırım a g id erek
vrergi iade n isb e tle rin in sanayi çeşidine, büyüm e potansiyeline ve istihdam gibi diğer im k â n la rın a göre tesb it edilmiş olm asıdır.
İh ra ç m a lla n m aliyetlerini azalm ak am acını güden diğer bir karar, a çılacak ih ra c a t kred ileri ve bizatihi ih ra c at m uam eleleri ile ilgili olarak b a n k a ve sig o rta şirk e tle rin in lehlerine h er ne nam ile ile olursa olsun
n a k d e n v ey a h e sab e n ald ık ları paraları Banka ve Sigorta M uameleleri
vergisi ile D am ga V ergisi, D am ga Resmi ve h e r türlü resim ve harçlardan istisn a eden /.8.1970 tarih li 7/1117 sayılı K arardır. Kredi işlem leri üzerinde vergi, resim v e h a rç la rın y a ra ttığ ı m aliyet külfetini kaldıran bu k a ra r kap sam ına, ih ra c a t v e ih ra c a t m uam elelerine ilâveten, serbest dövizle yurt dışında ve içinde y a b a n c ıla ra satılacak m am uller hazırlayan im alâtçı ih ra c a tç ıla ra im a lâ t sa fh a sın d a açılan kred iler ile ilgili m uam eleler ve ihraca tın geliştirilm esi m ak sad iy le kuru lan veya kuru lacak olan özel fonlarla ilgili h e r tü rlü m uam eleler de alınm ıştır.
7 /1117 sayılı K a ra rın başk a b ir hükm üyle de bazı hallerde proje
e sasın a d a y a n ılara k döviz tah sis edilm esi ve bu işlem lerle ilgili tra n sfe r
lerin öncelikle y a p ılm a sı k ararlaştırılm ıştır. Bu tedbirden m am ullerini
s e rb e st döviz k a rşılığ ın d a ih raç edecek veya yabancılara yurtiçinde ser b e s t dövizle s a ta c a k olan im alâtçılar, ithal ettiği m alları yurtiçinde işle y e re k te k ra r ih ra ç eden im alâtçılar, kendisi im alatçı olm ayan ihracatcı serm ay e şirk e tle ri y a ra rla n a c a k tır. Döviz tahsisi ancak bu m am ullerin im alinde k u lla n ıla c ak h am ve yardım cı m addeler, bunların ihracında kul lanılacak am balâj m alzem esi ile bu işletm elerin gerekli ihtiyaçlarının gi derilm esi v e im a lâ tç ı ih racatçıların tesislerinin genişletilm esi veya yeni y a tırım la rı için y a p ıla ca k tır. Proje esasına dayanılarak döviz tahsisi y a pılabilm esi için p ro je n in “B aşbakanlık Y atırım lar ve İhracatı Geliştirme ve T eşvik B ürosu” ta ra fın d a n uygun görülm esi şa rttır.
Bu şekilde im a lâ tç ı ih ra c atç ıla ra proje esasına dayanılarak döviz ta h sis edilm esi hem ih ra c a t k ap asitesin in artırılm asını, hem de halen faaliyette olup y e te rli döviz bulu n am am ası yüzünden k ap asite altında faaliyet gös te re n m ü esseselerin ta m k a p a site ile çalışm alarını ve aynı zam anda yeni y a tırım la rın ih ra c a t s e k tö rü n e kaydırılm asını sağlayacaktır.
7.8.1970 ta rih li 7 /1 1 0 0 sayılı K ararla da ih ra c a tta öteden beri uygula nan indirim li faiz v e re e sk o n t sistem ine devam edilm esi kararlaştırılm ıştır. Genel olarak, azam i h ad ler, kısa vadeli kred iler için % 11,5 o rta vadeli k re diler için % 12,0 v e re e sk o n t için % 9,0 o larak tesbit edilm iştir. İhracat
fin an sm an ların d a u y g u lan acak kısa vadeli kredilerde azam i faiz oranı
% 10,5, G ider V ergisi istisn asın d an faydalan ılarak açılan ve kısm en veya tam am en re e sk o n t y o luyle M erkez B ankasınca finanse edilen kısa vadeli ih ra c a t kredilerinde azam i faiz oram % 9,0, kısm en veya tam am en rees k o n t yoluyle v e M erkez B ankası kaynağından ve “Banka ve M üstakriz- lere Faiz F ark ı ö d e m e si Y apılm asına D air K ararın ” 5. m addesi gereğince
Gider Vergisi istisnasından faydalanılarak açılan orta vadeli finansman larda azami faiz oram % 10,5 ve ihracat ile ilg ili senetler, ihracat ve bel geli ihracata dönük hazırlık ve imalât safhası finansm anında reeskont haddi % 7,5 olarak kabul edilmiştir.
İh ra c a ta dönük faa liy e tle rin d e ste k len m e si a y rıc a b a n k a v e m ü sta k riz e faiz farkı ödem esi y apılm asına d a ir 7 /1 1 1 8 sayılı K a ra r ile de h e d e f tu tu lm u ş ve se rb e st dövizle y ap ıla ca k ih ra c a tın fin a n sm a n ın d a a çılacak k ısa vâdeli kredilerde, bu kred iler b a n k a la rın k e n d i öz k a y n a k la rın d a n a çılırsa b a n kaya % 1,7 ve m ü sta k riz e % 3, bu k re d ile r re e s k o n ta g id ilerek kısm en veya tam am en M erkez B ankası k a y n a k la rın d a n k a rşıla n ırsa y a ln ız m ü s tak rize % 1,5 oran ların d a faiz fark ı ödem esi y ap ılm ası k a ra rla ştırılm ıştır. O rta vadeli ih racat k redileri için bu o ra n la r % 2 v e % 4 o lara k te s b it edil m iştir. Bu tedbir hem ih ra c a t kred isi açılıp ku llan ılm asın ı h em b a n k a la rın kendi kaynaklarım bu nevi k red ilere a k ta rm a s ın ı teşv ik e tm ek te, ayrıca o rta vadeli krediyi daha cazip h a le g e tirm e k te d ir.
1970 yılı İth a lâ t Rejim i K arariyle ith a lâ tç ıla rd a n alınan n a k d i te m in a t ların % 35 i ile k u ru la n “Özel İh ra c a t F o n u ”n u g en işletm ek m ak sad iy le bu oran 7/1116 sayılı K a ra rla % 50 y e çık arılm ıştır, “ö z e l İ h ra c a t F o n u ” belge alınm ası şa rtı ile “aracı k u ru lu ş la r v asıta siy le , ih raç k o n u su m alın k a t’i ve geçici vergi iadesi listelerinde y e r alıp alm adığına bakılm aksızın, ih ra c ata m üteveccih hazırlık v e im a lâ t sa fh a la rı ile kredili ih ra c a tın ve
ih racatı geliştirici, destekleyici ve ih ra c a ta dayalı y atırım pro jelerin in
finansm anı m aksadiyle k re d i” verilm esini tem in için ihdas edilm iş olup, bu fondan verilen k red iler vergi, resim ve h a rç la rd a n m u aftır. A ynı K a ra rla “Özel İh ra c a t F onu”nd an açılacak k red ileri k u lla n d ıra c ak a ra c ı k u ru luşların bu Fona ödediği faizlerin M erkez B ankası nezdinde “D öviz K a zandırıcı M uam eleleri D esteklem e F o n u ” ad ın d a b ir F on’d a to p lan m ası kararlaştırılm ıştır.
İth a lâ t : Dış tic a re tle ilgili te d b irle rin diğ er kısm ı ith a lâ tı ilgilendir m ektedir. Ekonom ik büyüm enin b ir so n u c u o la ra k y a tırım m alları v e ham m adde ithalâtına olan ta le p a rtm a k ta v e bü y ü m en in sürekliliği için bu talebin karşılanm ası ş a rt olm aktadır.
10 A ğustos devalüasyonu ile ith al m alları fiy atların ın a rtm a sı se b e biyle talep azalırken, y atırım m alları ile h a m m adde ith a lâ tım tü k e tim m alları ithalâtından daha cazip h a le g e tirm e k için y eni ted b irler alınm ıştır. Bu tedbirler, ith a lâ tta nak d i te m in a t indirim i, ith ald e alın acak D am ga Resmi indirim i ve y atırım m alı ve ham m ad d elerin in ithalinde alm a n v e r gilerin nisbet ve h ad lerin in yeniden te s b it edilm esidir.
7.8.1970 tarih v e 7 /1 1 2 4 sayılı K ararla, ith a lâ t taleb i sıra sın d a alm an nakdi tem in atlar % 50 oranında, 7 /1094 sayılı K a ra rla ith a ld e alınacak D am ga Resm i n isb eti de % 25 den % 10 a indirilm iştir. Bu iki k a ra r, ithal
m alları m aliy etlerin in d ev alü asy o n nisbetinde yükselm em elerini sağlam ak ve ith a lâ tın genel fiy a t seviyesini aşırı yönde etkilem esini önlem ek am a cını gütm ek ted ir.
İth a lâ tla ilgili d iğ er b ir tedbir, yatırım m alları ve ham m addelerinin ith alin d e alm an v e rg i n isb e t ve hadlerinin ayarlanm asıdır. D evalüasyon d a n sonra, 27.10.1969 ta rih ve 6/12585 sayılı K ararnam eye ek olarak y a y ım lan an tebliğlerle, m u h telif tarife pozisyonlarında bulunan yatırım m al la rı v e h am m ad d elerin in ith alin d e alınan vergi nisbet ve hadleri yeniden te s b it edilm iş, k ilit niteliğindeki m allar için % 100 m uafiyet getirilirken, d iğ er m allar kısm en verg id en m uaf tu tu lm u ş ve lüks tüketim m alları vergi n isb e tle ri % 50 o ra n ın d a artırılm ıştır.
Bu verg i te d b irle ri y u r t içinde ü retilen m allarla tüketim m allan itha lâ tın ı k ısa ra k k alk ın m a için gerekli ana yatırım m allan ithaline imkân y a ra tm a k ve teşv ik e tm e k am acına yönelm iştir.
Döviz d a r b o ğ azın ın k alk ın an ekonom im izde en önemli zorlam a un
su rla rın d a n biri olduğu gözönüne alınınca, ithal m allarım yatırım poli
tik a la rın a u y g u n lu k v e bu y atırım ları destekleyicilik derecelerine göre v erg id en m u af tu tm a n ın v eya yüksek hadlerde vergilendirm enin ticaret dengem izi olum lu yö n d e etkileyeceği ve kalkınm ayı destekliyeceği görüle cek tir.
Y atırım lar : U zun vadeli kalkınm anın ekonom ik ve sosyal hedeflerinin gerçekleşm esi, y a tırım la rın ve özellikle sınai yatırım ların h e r yıl hızla a rt m ası ile m üm kündür. 10 A ğustos 1970 devalüasyonu ile y aratılan gelişmeye u y g u n ekonom ik o rta m d a y atırım ların desteklenm esini teşvik için yeni te d b irle r alınm ış y a d a eski tedbirlerin tesirlilik dereceleri artırılm ıştır. Y atırım larla ilgili bu te d b irle r aynı şekilde m evduat ve kredi faiz hadlerinin ay arlan m ası, o rta vad eli k red ilerin teşvik edilmesi, yatırım finansm anlarına
se le k tif k red i ve faiz had d i uygulanm asındaki değişiklikler, banka ve
m ü sta k riz le re faiz fa rk ı ödem esi yapılm ası, im alâtçı ih racatçılara proje e sasın a d a y a n ara k döviz tah sisi ile yatırım m alı ve ham m addelerinin ith alin d e alm an v e rg i n isb e t v e hadlerinin ekonom inin değişen şartlarına g ö re ayarlanm asıdır.
K alkınm a sü resin d e karşılaşılan en önem li d a r boğazlardan biri tasarru f yetersizliği v e b u n d a n doğan yatırım ların finansm anı güçlükleridir. 7.8.1970 ta rih v e 7/1100 sayılı B akanlar K urulu k a ra rı ile 1.9.1970 tarihinden iti b a re n y ü rü rlü ğ e k o n u lan T. C. M erkez B ankası Banka M eclisi Karariyle m ev d u ata ödenecek faiz h adleri yeniden ele alın arak uzun vadeli bilumum m ev d u a ta ödenecek azam i faiz haddi % 9 olarak tesb it edilmiş ve uzun v a d ed e İktisadî k alk ın m a için gerekli yatırım ları finanse edecek bu tip ta sa rru fla rın teşviki v e b an k a sistem ine aktarılm ası yoluna gidilmiştir.
Aynı karar ile azami genel faiz ve reeskont hadleri % 1,0 ve % 1,5 oranlarında artırılarak hem cari faiz hadlerinin ekonom ik faiz hadlerine yaklaştırılması hem selektif kredi uygulam ası dışında kalan kredi türleri pahalandırılarak plân ve programlarda öncelik tanınmayan faaliyetler ve spekülatif alanlardan gelen taleplerin kısıtlanm asına v e böylece doğacak kredi imkânlarının istenilen sektörlere ve yatırımlara akmasını sağlamak yoluna gidilmiştir.
26.1.1970 tarihli yeni T. C. Merkez Bankası Kanunu ile Bankamıza orta vadeli kredileri finanse etm e yetk isi verilm iş v e böylece yatırım ve işletm e finansmanlarında çok önemli olan bu kredi çeşidinin Bankamızca desteklenm esi sağlanmıştır. Yatırımların ve kârlı devreye geçinceye kadar m evcut işletmelerin bu şekilde finansmanı uzun vadeli kalkınmanın etkili bir yoldan desteklenm esini ve teşvik edilm esini sağlayacaktır.
Faiz ve reeskont hadleri yeniden tesbit edilirken kalkınma plân ve programlarının öngördüğü ana sektörlerdeki önceliğe sahip yatırımların desteklenm esi am aciyle bu sektörlere v e sektör yatırımlarına verilm ekte olan kredilere ait farklı faiz hadleri yeniden gözden geçirilmiş ve selektif kredi uygulaması yeni esaslara bağlanmıştır.
Bu amaçla 7/1118 sayılı Karar ile banka v e m üstakrize Merkez Ban kası nezdindeki “Selektif Kredi Fonu” ndan faiz farkı ödemesi yapılması kararlaştırılmıştır. Bankalara faiz farkı ödem esi finansmanın bankaların kendi kaynaklarından yapılm ası şartına bağlı olduğu için bu çeşit faali yetlerin bankaların öz kaynaklarından daha fazla yararlandırılmasını teşvik edecektir.
İmalâtçı ihracatçılara proje esasına dayanılarak döviz tahsis edilm esi ve yatırım malı ve ham maddelerin ithalinde alınan vergi nisbet v e had lerinin ayarlanması tedbirleri ihracat v e ithalâtla ilgili bölümde incelendiği için burada sadece, ikinci tedbirin bölgesel kalkınm ayla ilgili kısmına de ğineceğiz.
Kalkınma hedeflerimizden biri bölgesel kalkınm ayı sağlıyarak bölge ler arasında kaynak, gelir ve istihdam dağılım ını dengeleştirmektir. 6/12585 sayılı Karara ilişkin Tebliğle az gelişm iş bölgelerdeki yatırımlarla ilgili olarak ithal edilecek yatırım malı v e ham maddelerin ithalinde alı nan vergi nisbet ve hadlerinin belli kıstaslar çerçevesinde % 100 indirilmesi kararlaştırılmış, aynı tebliğin birinci listesinde yer alan yatırım malları ithaîatiyle kurulacak tesislerin kapasite lim itleri bu bölgeler için daha düşük olarak tesbit edilmiştir.
Kamu gelirleri : Devalüasyon karariyle birlikte yayınlanan tedbirlerin en önemlilerinden biri son yıllarda bir yandan kamu gelir ve giderleri diğer yandan vergi gelirleri ve yatırım harcamaları gelişm eleri arasında ortaya çıkan dengesizlikleri düzeltecek ve ekonom ide aşırı satın alma gücünü ve
a ş ın likidite eğilim lerini k o n tro l altına alacak nitelikte olan Finansm an K anunu ile 11.8.1970 ta rih in d e y ayınlanan Em lâk Vergisi K anunudur.
E konom im izin en önem li dengelerinden biri kam u kesim i dengesidir. S on y ıllarda k a m u g e lirle ri a rtışı kam u giderleri artışı altında seyrederken g e lirle r içinde v e rg i g e lirle ri a rtışı da düşm eye başlam ış buna karşılık y a tırım h a rc a m a la rı y ü k s e k o ran la rd a gelişerek kam u kesim inde gelir-gider dengesizlikleri b e lirm e y e başlam ıştır. 10 A ğustos 1970 devalüasyonu ile a y n i z am an d a y ü rü rlü ğ e g ire n Finansm an K anunu vergi gelirlerini artırıcı yö n d e y ap tığ ı d eğ işik lik lerle k a m u m âliyesini denkleştirici im kânlar sağ la m a k am acm ı g ü tm e k te d ir. F inansm an K anununun diğer bir amacı, aşırı sa tın alm a g ü cü v e a şırı likiditeyi kontrol a ltın a alarak tüketim i belli bir seviyede tu tm a k b ö y lece b ir ta ra fta n ih ra c at potansiyeli y aratırken diğer ta r a f ta n ith a lâ t ta le b in i az altm a k tır.
F in an sm an K a n u n u y la ihdas olan vergiler T aşıt Alım, İşletm e, Bina