Dil ḫatṭuñ geldügine ey şāh sevündügi bu kim Geh ʽışḳ nāmesi yazılsa olur bende feraḥ

7. Naẓmuña niçe müferriḥ dimesünler ki Ḥafī

Oḳuduġınca olur şiʽrüñi ḫv_{ānunda feraḥ}

-123-

(34a) EZ-ĀN ZEMĪNĪ NAẒĪRE

Fāʽilātün/Fāʽilātün/Fāʽilātün/Fāʽilün

1. Bāde-i güllerinüñ içüp oldı çün ol cānān feraḥ181

Cān-ı ʽuşşāḳı yine ḳıldı bugüñ devrān feraḥ 2. Geç ḳadeḥden sāḳiyā ṭoldur ṣafāyı ṣun bize

Tā ki ola devr içinde ol ṣafādan cān feraḥ 3. Diller alduḳça n’ola şād olsa ol şāh-ı cihān

Memleket fetḥ eylicek içün olur sulṭān feraḥ 4. Ḫurrem olsa ne ola gördükçe ḫatṭ-ı ʽārıżuñ

Ḫaṭr-ı ġamuñuna virmez lāle vü reyḥān feraḥ 5. Cān u dil ḫandān olur geldükçe īrüñ sīneye

Āşiñā görse olur ġurbe de çün yārān feraḥ 6. Bezm-i gülşende dem-ā-dem sāġar-ı laʽlin dutar

Gül mi ey ġonce olursa her gül-i ḫandān feraḥ 7. Ġuṣṣa-i bezm-i nigār olmış naṣībüm çün ezel

Ġam degüldür ey Zemīnī olmasam bir an feraḥ

-124- (34a) EZ-ĀN ẔĀTĪ NAẒĪRE

Fāʽilātün/Fāʽilātün/Fāʽilātün/Fāʽilün

1. Gün yüzüñ ʽarż i dügince verd-i ḫandānum feraḥ Gülşen-i ʽışḳ içre olur bülbül-i cānum feraḥ 2. Şād u ḫandān u feraḥ ġam-ḫāneme virsün şeref

Maḳdeminden eylesün ḳalb-i perīşānum feraḥ 3. Her günüm ʽıyd-i şerīf ola şebüm ḳadr ü berāt

Külbe-i aḥzānuma olursa mihmānum feraḥ 4. Ol feraḥdan ġonce-veş çāk-i girībān eyleyem

Dirse ben ġam-gīnine murġ ı ḫoş-elḥānum feraḥ

5. Ben faḳīr [i] itdi Ẕā ī bādşāh-ı182 _{mülk-i naẓm}

İ mesün mi oḳuyan maḥzūnı dīvānum feraḥ -125-

(34b) EZ-ĀN CELĪLĪ NAẒĪRE

Fāʽilātün/Fāʽilātün/Fāʽilün

1. Āşıḳı ol laʽl-i nāb ider feraḥ Dil-i perīşān<ı> şarāb ider feraḥ 2. Göñlümi ol ḫaṭṭ u ol ʽārıż açar

Merdümü sebz ile āb ider feraḥ 3. Nālişümden ẕevḳ iderler cān u dil

Meclisi ceng ü rebāb ider feraḥ

4. Telḫ ʽayş olsun firāḳumda dimiş Cānı ol şīrīn cevāb ider feraḥ 5. Ol leb-i ḫandān ḳılur ḫurrem beni

Müflisin laʽl-i müzāb ider feraḥ 6. Kūyun i inden ṣayar kendüyi dil

Bu gedālı183 _{ol ḥesāb ider feraḥ}

7. Ḫoş-dil idersen Celīlī’ [yi] n’ ola Ẕerresin çün āftāb ider feraḥ

-126- (34b) EZ-ĀN NECĀTĪ NAẒĪRE

Mefʽūlü/Fāʽilātü/Mefāʽīlü/Fā’ ilün

1. Devr-i zamāne i mez imiş ādem-i feraḥ Devr eylesün piyāle gidersün ġamı feraḥ 2. Müşkil olurdı gülmese gül gibi leblerüñ

N’ olurdu zīne i mese Cam-ı Cem’i feraḥ 3. Ḍaḥḥāḳ gibi biñ yaşamaḳ ārzū<y> ise

Gül gibi gül hemīşe geçür her demi feraḥ 4. Fürḳat diyārınuñ eñ eyüsidürür melāl

Vuṣlat bahārınuñ ni ekim eñ kemi feraḥ 5. Sāḳī lebüñ zülālidürür mūcib-i ḥayāt

Cam-ı şarāb-ı nāb beni ide mi feraḥ 6. Āb-ı neşāṭ ile ṭolanur zevraḳ-ı ḳadeḥ

Bād-ı murād ile yürür ey meh gemi feraḥ

7. Gözyaşı ile Necā ī ġamdan gelür feraḥ Virse ʽaceb midür kişiye hem-demi feraḥ

-127- (35a) EZ-ĀN ḤAFĪ

Mefāʽīlün/Mefāʽīlün/Feʽūlün

1. Yine baḥr oldı bāde mevc urur rāḥ Ḳadeḥ zevraḳ olubdur sāḳī mellāḥ 2. Riyā u zerḳı ḳo zāhid müdām iç

Ki zerḳ ile kimesne olmaz iflāḥ 3. Muḳaffal ḳıldı ġam göñlüm sarāyın

Taḳadduḥdur bilürseñ aña mef āḥ 4. Ṣabāḥ oldı çü sāḳī ṣun ṣabūḥī

Ki oldur rāḥat-ı cān ḳuvvet ervāḥ 5. Maḳām edin Ḥafī meyḫāne küncin

Ki her bābı saña fe ḥ ide fettāḥ -128-

(35a) EZ-ĀN ẔĀTĪ

Mefʽūlü/Mefāʽīlü/Mefāʽīlü/ feʽūlün

1. Ġarḳ eyleyimez ḳulzüm-i ġuṣṣa bizi aḳdāḥ Zevraḳlar olup eyler isek sāḳīyi mellāḥ

2. Maḳṣūdumuz oldur bu gice şevḳ ile bizi184

Pür-żav idesin luṭf idüp ey ruḫları mif āḥ185

184 _{bizi: bezmi; ZD, CI, s.99, G99/2} 185 _{mif āḥ: mışbāḥ; ZD, CI, s.99, G99/2}

3. Ġam ayaġumuz aldı ge ür yürü ayaġı Sāḳī odurur var ise ḳufl-i ġama mif āḥ 4. Meclisde eger rāḥ seni rāḥat iderse

Ey rūḥ-ı revān rūḥumuzı rāḥat ider rāḥ 5. Nīşe ḳoyasın elden eyā Ẕā ī ayaġı

Kim nūş idecek añı ṣafā kesb ider ervāḥ -129-

(35a-35b) EZ-ĀN İ ḤĀḲ

Feʽilātün/ Feʽilātün/ Feʽilātün/ Feʽilün (Fāʽilātün) (Fāʽilün)

1. Gün gibi ʽarż-ı cemāl i mez iseñ bize ṣabāḥ Ey güneş yüzlü senüñ ile ne selām ne ṣabāḥ 2. Ġam geleydi açılur sāġar ile ey sāḳī

Ḳutlu ḳapular açılsun elime ṣun miftāḥ

3. Neylerüz şemʽ[i] begüm şemsi ruḫuñ kāfidür186

Rūz-ı rūşen olıcaḳ anda ne ḥāce mıṣbāḥ

4. Ortaya187 _{aldı beni īrüñ iki yanumdan}

Ey hümā-sāye baña olmaġ içün iki cenāḥ

5. Fetḥ-i bāb ola gibi ġamzeñ188 _{oḳı cān gözine}

Hele İsḥāḳ hele ek diyelüm yā fettāḥ

186 _{şemsi ruḫuñ kūyı bize ḳafidür; İD, pdf86, G22/3} 187 _{ortaya: o rü beye; İD, pdf86, G22/4}

-130-

(35b) EZ-ĀN CAʽ FER [ḲĀFİYETÜ’L- ḪĀ]

Fāʽilātün/ Fāʽilātün/ Fāʽilātün/ Fāʽilün

1. ʽĀrıżuñ üs ine kim düşmüş bu kākül şāḫ şāḫ Yāsemīne sāye ṣalmış ṣanki sünbül şāḫ şāḫ 2. Bulına ḳaddüñ gibi bir şāḫ-ı gül şāyed diyü

Gülşeni her gün gezer ḳumrī vü bülbül şāḫ şāḫ 3. Bülbül ol ġulġuller i muṭrib ki tāb-ı bādeden

Bāġ-ı ḥüsnüñde açılmış ḳırmızı gül şāḫ şāḫ 4. Kesmezem şimşād-ı ṭurreñden elim ger şāne-vār

Cismümi kılsañ benüm ey şūḫ-ı şeñ-gül şāḫ şāḫ 5. Gördügi serv-i dil-ārāya oḳur Caʽfer ġazel

Ṣanki bülbüldür ider gülbāng u ġulġul şāḫ şāḫ -131-

(35b-36a) EZ-ĀN FAḲİRĪ

Fāʽilātün/ Fāʽilātün/ Fāʽilātün/ Fāʽilün

1. Şāneden olduḳça ol zülf-i muʽanber şāḫ şāḫ Pençe-i reşk ile gögsün sünbül eyler şāḫ şāḫ

2. Ne siyeh baḫ u perīşān rūzgārum var imiş

Zülf-i dil-ber pīç-ā-pīç ü sünbül-i er şāḫ şāḫ 3. Serve ʽarʽar ḳaddüñi beñzedürmiş gül-zārda

Eyledi ol reşk ile baġrın ṣanevber şāḫ şāḫ 4. Öykinürdü zülfüñe sünbüller olsa misk bu

5. Şerḥa şerḥa yārelerle sūz-ı sīnem āh āh Pāre pāre iden içün dil-ber is er şāḫ şāḫ 6. Ṭalʽat-ı āh ile ezyīn i mek içün sīnemi

Ḳanlu ḳanlu dāġlar yaḳdum elifler şāḫ şāḫ 7. Ey Faḳirī ol būy-ı serv-i revānuñ yādına

Eyledüm bāġ-ı vücūdumı ser-ā-ser şāḫ şāḫ -132-

(36a) EZ-ĀN ME ĪHĪ

Mefʽūlü/Fāʽilātü/Mefāʽīlü/Fā’ ilün

1. Ḥāşā ki ola ḫāl ile ol laʽl-i nāb telḫ Ṭa lu olur mevīz ile olmaz ḫoş-āb telḫ 2. Mey laʽl-i yāra degdügini dimeñüz gelür

Cān acısı gibi bize iş bu cevāb-ı telḫ 3. Bur armasun iñen yüzini rind-i cām-keş

Kim merḥabā-yı yār ile gelmez şarāb telḫ 4. Mül ḥasre iyle acı yaşum şöyle dökeyin

Kim ʽālem içre mey gibi olsun her āb-ı telḫ 5. Ey mest-i nāz ḳoma Mesīḥī göyünmesin

Zīrā ziyāde yanıcaḳ olur kebāb telḫ -133-

(36a-36b) EZ-ĀN ẔĀTĪ NAẒĪRE

Mef’ ūlü / Fā’ ilātü / Mefā’ īlü / Fā’ ilün

1. Nūş ideli raḳīb ile dil-ber şarāb-ı elḫ Allāh ki aḳdı çeşme-i çeşmümden āb-ı elḫ

2. Devrān benüm acı dı yine ṭatlu cānumı Bezm-i ʽadūda laʽlüñe degmiş şarāb-ı elḫ 3. Ey ḫusrev-i zamāne dirīġā kim eyledi

Şīrīn lebüñ firāḳı bana ḳand-i nāb [ı] elḫ 4. Būse su’āl eyledügümce ne dadı var

Şīrīn lebüñden irişe baña cevāb-ı elḫ 5. Şīrīn-kelām Ẕā ī’ ye ey şekkerīn zebān

Her bī-ḥalāvete uyup itme ʽitāb-ı elḫ -134-

(36b) ḲĀYİLE CELĪLĪ NAẒĪRE

Fāʽilātün/ Fāʽilātün/ Fāʽilün

1. Cāna laʽlüñden irüp düşnām telḫ Ḳılma ey şīrīn-leb anı kām telḫ 2. Leb n’ ider dendānuñ ursa cāne zaḫm

Ḳand [e]189 _{ne sūd olsa ger bādām telḫ}

3. Ṭıfl-ı nādānuñ ḳo sīb-i ġabġabın Puḫ e göñlüm mīve olur ḫām telḫ 4. Ḥāle ī yoḳ būsenüñ düşnām ile

Laʽl190_{-i şekker neyler olsa cām telḫ}

5. Ṣabr ḳıl hicrān belāsına göñül Kim olur dārū-yı dürd-aşām telḫ 6. Būseden ḳatsa nebā ol ġonce-leb

Hergiz olmaz bāde-i gül-fām telḫ

189 _{ḳande: tende; CD, pdf87, G68/2} 190 _{nuḳl: laʽl; CD, pdf87, G68/4}

7. Zehr-i ġamdan ḳıldı cām-ı ʽayşumı Ey Celīlī sāḳīyi eyyām telḫ

-135-

(36b-37a) ḲĀYİLE U ŪLĪ NAẒĪRE

Mefʽūlü / Fāʽilātü / Mefāʽīlü / Fāʽilün

1. Dürlü ḳażā ile ṭolar ise feżā-yı çarḫ Gös er rıżāñı böyle imiş iḳtizā-yı çarḫ 2. Ġāfil o urma cehl ile kim yu maġa seni

Aġız açup durur yine bu ejdehā-yı çarḫ 3. Dār-ı beḳāya rıḥle imiş çāresi hemān

Uruldu çün fenā üzerine binā-yı çarḫ 4. Ger aş isen daḫı çü bugün nevbe in gele

Ögü dü cev-be-cev bu āsiyāb-ı çarḫ

5. Ḳabrüm degül durur görinen i di des -i ġam

Ben ḫāki-i191_{nişāne-i īr-i belā-yı çarḫ}

6. Sen de maḳām-ı ġamda ḳarār it Usūliyā ‘ Uşşāḳa çünki oldı muḫālif nevā-yı çarḫ

-136- (37a) ḲĀYİLE BEHİŞTĪ

Fāʽilātün/ Fāʽilātün/ Fāʽilātün/ Fāʽilün

1. Āhumı raʽd eşkümi bārān ider her bār çarḫ Yiridür ger zārı zārı inlese ġaddār çarḫ

2. Şol ḳadar dökdüm gözüm yaşın ki oldı her felek Çeşme-sārı eşküm ayaġında bir devvār çarḫ 3. İḫtiyār ile döner ṣanma ser-i kūyuñda gün

Yüzüñi görmiş sürūrından urur nā-çār çarḫ 4. Görinen meh ṣanma bir şāhuñ mücevher ācıdur

Ġāfil olma hv_{āce ʽömrüñ ʽaynıdur ʽayyār çarḫ}

5. Dūd-ı dil hem192 _{murġına şeh-bāzlık gös ermege}

Ey Behiş ī māh-ı nevden eylemiş minḳār çarḫ -137-

(37a-37b) EZ-ĀN BĀḲĪ [ḲĀFİYETÜ’L- DĀL]

Mefʽūlü/Fāʽilātü/Mefāʽīlü/Fāʽilün

1. İ di şikār göñlümi bir şūḫ-ı şeh-levend Müjgān[ı] īr ü ḳaşı kemān ṭurresi kemend 2. Telḫ-i şarāb-ı ġuṣṣa-ı devrānı defʽ ider

Şīrīn lebin dehānuma alsam niteki ḳand 3. Bu cism-i zerd ü zār u nizār ile niçe bir

Yanam firāḳun ā eşine ni ekim semend193

4. Her dūna şāh-ı gül gibi meyl i me dōs um Düşmez giyāha hem-ser ol serv-i ser-bülend 5. Aʽdā yanuñda ḫurrem ü ḫandān u şādmān

Bāḳī ġamuñda zār u dil- [e]fgār u mest-mend

192 _{dūd-ı dil hem: dūd-ı āhum; Bh.D, pdf231, 72/5} 193_{semend: sipend; BD, pdf87, G34/3}

-138- (37b) EZ-ĀN ŞEMʽĪ

Fāʽilātün/Fāʽilātün/Fāʽilātün/Fāʽilün

1. Eyledi müşgīn ṣaçın ol gözleri āhū kemend Ṣayd idüp geçdi dil-i miskīne bend üs ine bend 2. Naḳş-ı ḥüsnüñ zeyn idelden ey ṣanem naḳḳāş-ı ṣunʽ

Oldı bu ḫalḳuñ kimi Zeynī vü kimi Naḳşbend

3. Yiter194 _{āhum gökde egmişdür nihāl-i sidrenüñ}195

Bilmezem yā Rab n’ içün meyl i mez ol serv-i bülend 4. Var iken cām-ı lebüñ rūḥ-ı revānum yād idüp

Almayayın aġzuma āb-ı ḥayāt olursa ḳand

5. Şemʽi’ yem zāhid beni menʽ itme196 _{bezm-i bādeden}197

Durmışam yanmaġa āḫir baña i mez āṣṣı pend198

-139- (37b) EZ-ĀN ŞĀH ELĪMĪ

Fāʽilātün/Fāʽilātün/Fāʽilātün/Fāʽilün

1. Tā muʽanber kākülüñ ḫurşīde ṣalmışdur kemend Baġlamışdur göñlümü zencīr-i zülfüñ bend bend 2. Ḳadd-i dil-cūyuñ nihālin gördi çün gül-zārda

Ṭurdı ayaġ üs ine aʽẓīm ider serv-i bülend

194 _{yiter: bād-ı; ŞD, pdf453, G33/3} 195 _{sidrenüñ: sidreyi; ŞD, pdf453, G33/3} 196 _{i me: i meye; ŞD, pdf453, G33/5} 197 _{bādeden: yārdan; ŞD, pdf453, G33/5}

3. ʽAnber-efşān zülfüñe irmek diler cāna göñül Allāh Allāh ne uzun sevdāya düşmiş derd-mend 4. Nāṣıḥā menʽ eyleme mihrinden ol meh-pārenüñ

Şöyle ṭolmışdur göñül kim ḳılmamışdur cāy-ı pend 5. Ey elīmī ḫaṭṭı sevdāsından añun baş çeken

Pārelensün īġ-ı miḥnetle ḳalem tek bend bend -140-

(38a) EZ-ĀN AḤMED PAŞA [ḲĀFİYETÜ’L- ẔĀL]

Mefʽūlü/Fāʽilātü/Mefāʽīlü/Fā’ ilün

1. Oldı urunc ġabġabuñ ey sīm-ber leẕīẕ Olmaz bihiş mīveleri bu ḳadar leẕīẕ 2. Vaṣluñ naʽīmi leẕẕetini ḳande söyleyem

K’ oldı199 _{ġamuñ dile ni ekim gül-şeker leẕīẕ}

3. Bāġ-ı cihānda ey naḫl-ı fitne-bār Şīrīn lebüñ gibi daḫı ḫurmā-yı ter leẕīż 4. Ölsem lebüñçün eyleseler ṭopraġum sebū

Ṣu ḳoysañ ol sebūya şarāb aḳ[ıs]ar200 _leẕīż

5. Şekker lebüñ mi virdi ḥalāve sözüñe kim Düşnām-ı elḫ andan olur ey püser leẕīẕ 6. Ey dil dıraḫt-ı ṣabrı ṣuvar göz yaşıyla kim

Berg-i cefā ile virür āḫir s emer leẕīẕ 7. Şol deñlü zehr-i ḳahr içürür Aḥmed’ e felek

Kim görinür müdām aña ḫūn-ı ciger leẕīẕ

199 _{oldı: olur; APD, s.133, G31/2} 200 _{aḳar: akısar; APD, s. 133, G31/2}

-141- (38a) EZ-ĀN CAʽFER NAẒĪRE

Mefʽūlü/Fāʽilātü/Mefāʽīlü/Fā’ ilün

1. Şīrīn zebānı söyleyicek nük eler leẕīẕ Beñzer şuña ki ber vire bir şāḫ-ı er leẕīẕ 2. Seng-i cefāsı leẕẕetini ḳanda vaṣf idem

Olmaz bihiş mīveleri ol ḳadar leẕīẕ 3. Derd ü ġamuñla zehr baña nūş-ı cān olur

Kim acı şerbe i şeker ü şehd ider leẕīẕ 4. Ṭūmār-ı şi’rümi n’ ola elden ḳomazsa yār

Ẕevḳ-i ṣaḥīḥ olana gelür ney-şeker leẕīẕ 5. Caʽfer ki ṣubḥ-ı vaṣla ire şevḳden ölür

Vaḳt-i seḥerde uyḳu olur dōs lar leẕīẕ -142-201

(38a-38b) EZ-ĀN NECĀTĪ NAẒĪRE

Mefʽūlü/Fāʽilātü/Mefāʽīlü/Fā’ ilün

1. Zībā ruḫuñdan oldı lebüñ ey ḳamer leẕīẕ Gün germ olınca lā-cerem olur s emer leẕīẕ

2. 202_{Fürḳat-i viṣāle dönmegi zülfüñden umaram}

Acı deñiz ṣuyını bulu lar ider leẕīẕ 3. ʽIşḳ odıdur ruḫuñla lebüñden ṣafā viren

Mihrüñ ḥarāre inden olur gül-şeker leẕīẕ

201 _{ND, pdf, G53} 202_-ND

4. Rıḥle güninde derdüñi dünyāya virmezin Zīrā olur misāfire zād-ı sefer leẕīẕ

5. Acı cefāña göñlümüz ögrendi şöyle kim Gelmez meẕāḳa şehd ü şeker ol ḳadar leẕīẕ

6. 203_{Boynuña ḳol ṭolayı lebüñ emdügüm bu kim}

Peyvend olınca şāḫ-ı er olur s emer leẕīẕ

7. 204_{Nergislerüñi ḳo uyusın gül yüzüñde kim}

Olur bahār günleri ḫˇāb-ı seḥer leẕīẕ 8. Şīrīn-ter eyle maḫlaṣ-ı şiʽrüñ Necātiyā

K’ olur ṭaʽām ṣoñına ḥalvā-yı er leẕīẕ -143-

(38a) [UṢŪLĪ205_NAẒĪRE]

Mefʽūlü/Fāʽilātü/Mefāʽīlü/Fā’ ilün

1. Seng-i belā başuma gelür ey püs er leẕīẕ enden baña ne gelse gelür ser-be-ser leẕīẕ 2. Senden ne gelse ṭa lu gelür ḫaste cānuma

Peykānuñ oldı ni eki ḫurmā-yı er leẕīẕ 3. Dīdāruña neẓāredür ey cān ġıdā-yı rūḥ

Görmez naʽīm leẕẕetin ehl-i naẓar leẕīẕ 4. ʽIşḳ odı mı göñülde ya māüʽl-ḥayā mı

K’ āb-ı beḳādan oldı dile her şerer leẕīẕ

203 _{6.beyit: ND, pdf, G54/5} 204_{7.beyit: ND, pdf, G54/3} 205 _{Derkenar kaydıdır.}

5. ʽIşḳuñ naʽīmi leẕẕetin almaz Uṣūlīyā Görinmeyince ʽāşıḳa ḫūn-ı ciger leẕīẕ

-144-

(38b) [VİṢĀLĪ206 _{ḲĀFİYETÜ’L- RĀ]}

Mefāʽīlün/Mefāʽīlün/Mefāʽīlün/Mefāʽīlün

1. Ḫarāb i di gönüller şehrini cānāneler yir yir Maḥābbe küncin iẓhār eylemiş vīrāneler yir yir 2. Dokunmış himme i pīr-i muġānuñ beñzer ey sāḳī

Yıkılmış cā-be-cā geçmiş yire mey-ḫāneler yir yir 3. Göñüller münkesirler ṣāḳiyā seng-i ḥavādis den

Şikes e cāmlar ṣanmış ya ur peymāneler yir yir 4. Niçe küp düşmeyim meyḫāneler yolında ḫumlardan

Ḳuyı ḳazmışlar ey pīr-i muġān ḫumḫāneler yir yir 5. Ṣürāhi ġulġulünden cūşe geldi cām-ı eflākuñ

Göge aġzıViṣālī naʽra-i mestāneler yir yir -145-

(38b) NİŞĀNĪ RĀ T EMRĪ

Feʽilātün/ Feʽilātün/ Feʽilātün/ Feʽilün (Faʽilātün) (Faʽlün)

1. Ser oḳır idüm ḳadüñe207 _{servde reftār olsa}208

Ġonce dirdüm femüñe ġoncede güf ār olsa 2. Beñzedürdüm ḳad-i bālāñı nihāl-i güle ger

Ġonce-i sürḫ dehen ü gül aña ḫār olsa

206 _{Derkenar kaydıdır.}

207_{serv oḳırdum ḳaddüñe: serv dirdüm ḳadüne; ED, pdf244, G460/1} 208 _{Vezin ha alıdır.}

3. Mihr oḳırdum ruḥuña ẕerre-dehān olsa mihr Laʽl dirdüm lebüñe laʽl güher-bār olsa

4. Öykünürdi gözüñe nergis eger olsa siyāh Beñzedürdüm gül [i] ruḫsārıñı bī-ḫār olsa 5. Şöyle naẓm i di dişün naẓmını Emrī ṣanemā

Yaraşur ʽıḳd-ı s üreyyā aña īs ār olsa -146-

(38b) NİŞĀNĪ RĀST

Mefʽūlü/ Mefāʽīlü/ Mefaʽīlü/ Feʽūlün

1. Gül oḳır idüm ruḫlaruña gül olsa bī-ḫār209

ʽArʽar dir idüm ḳaddüñe ʽarʽarda olsa reftār210

2. Laʽl öykinür idi lebüñe olsa güher-rīz Lü’lü’ dir idüm dişüñe lü’lü’ o [l]sa dürr-bār 3. Cādū gözüñe beñzeyemez nergis-i şehlā

ünbül ṣaçuña öykinemez nafe-i tātār 4. Yazılmaya evṣāf-ı ruḫuñ ḥaşr ola cānā Deryā ki devāt ola ḳalem ola ger eşcār 5. Dünyāya Nişānī gibi ʽuşşāḳ arasan da

Devr-āḫir ola gelmeye bir āşıḳ-ı dīdār

209 _{Vezin ha alıdır} 210 _{Vezin ha alıdır}

-147-211

(38b-39a) AḤMED BEG RĀST

Fāʽilātün/Fāʽilātün/Fāʽilātün/Fāʽilün

1. Būy-ı ʽanbersā her dem zülf-i pür-çīnden çıḳar Nāfe-i misk-i Ḫı ā’ dur l-mes el Çīn’ den çıḳar 2. Çıḳmadı düşnām ile dilden ḫayāl-i zülf-i dōs

Gerçi dirler yaḫşı söz ile ılan inden çıḳar 3. ʽAsker-i küffār ile baş ḳoşdı Rūm’ a ḳaṣd ider

Ḫaṭṭ-ı dil-ber niçe ẓālimdür görüñ dīnden çıḳar 4. īnem üzre lāleler beñzer şehīd-i ʽışḳa kim

Ḥaşr olup ḳanlu kefen geymiş gelür senden çıḳar 5. Yile virmiş nergisüñ ācın alup Aḥmed ṣabā

Bu cihānda niçe şehler āc-ı zerrīnden çıḳar (39a) < [Derkenar 1]>

(39a) < [Derkenar 2]> -148-

(39a) NİẒĀMĪ RĀST NAẒĪRE

Fāʽilātün/Fāʽilātün/Fāʽilātün/Fāʽilün

1. Her nesīm-i cān-fezā k’ ol zülf-i pür-çīnden çıḳar Şerm-sār eyler ḳoḫusı müşg kim Çīn’ den çıḳar

2. Çün yüzüñ dīndür nʽola ger ḫaṭṭuna kāfir disem212

Kāfir olur şübhesüz her kimse kim dīnden çıḳar

211_-APD

3. 213_{Çıḳmadı düşnām ile dilden ḫayāl-i zülfüñüñ}

Gerçi dirler yaḫşı söz ile ılan inden [çıḳar] 4. Rāh-ı vaṣl añ dimedi çıḳdı laʽlinden cevāb

Yaʽnī dir ʽāşıḳ bu yolda cān-ı şīrīnden [çıḳar] 5. Ey Niẓāmī umma yāruñ Çīn-i zülfinden ḫalāṣ

Kim görüpdür peşşeyi kim ceng-i şāhīnden [çıḳar] -149-

(39a) ḲĀDİRĪ RĀST

Feʽilātün/Feʽilātün/Feʽilātün/Feʽilün (Faʽilātün)

1. Ḳaçan ol sīm- enüm nāz ile geyse ḳaralar Ṣanuram ebr-i siyeh yüzini māhuñ ḳaralar 2. Dil-berā ḫāl [ü] ḫaṭuñ uyḳuya gelse gözüme

Gözlerüm ol gice düşümde ser-ā-ser ḳaralar 3. Dil-i mecrūḥumı ḳur armaġ içün ol ḳaşı yā

Müje oḳları ile her dem urur yayḳaralar 4. Nāz ḥınnāsı ile des ini rengīn eyler[in]

Ḫūblar ḳanuma elḥaḳ ne içün el ḳaralar 5. Ḳadirī ʽārıż-ı yāra irüp amma ḫaṭ-ı yār

Ṣanasın Mıṣr’ a hemān yüriyiş i di ḳaralar

-150-214

(39a-39b) EZ-ĀN RŪḤĪ NAẒĪRE

Feʽilātün/Feʽilātün/Feʽilātün/Feʽilün (Faʽilātün)

1. Lāle-ruḫlar ṭonanup nāz ile geyse ḳaralar Al iderler ki döküp ḳanumı ḫāke ḳaralar 2. Fitne ḳopardı yine devr-i ruḫında ḫaṭ u ḫāl

Ṣaldı Rūm iline ġavgāyı bir iki ḳara[lar] 3. Çīn idüp ḳaşlaruñı urma baña ġamzeñ oḳın

Bir dil almaġa nedür çak bu ḳadar yayḳaralar 4. Dīde merdümleri yaşum dökeli oldı ʽayān

Görinür başladı gūyā ki deñizde ḳara[lar] 5. Şiʽre meylüñ göreli Rūḥī-yi dil-ḫas e senüñ

Eline ḫāme alup defter ü dīvān ḳaralar -151-

(39b) EZ-ĀN MUʽĪDĪ NAẒĪRE

Feʽilātün/Feʽilātün/Feʽilātün/Feʽilün (Faʽilātün)

1. Ne revādur kim ḳaşuñ eyler iken yayḳaralar Oḳ a up ġamzelerüñ ḳanumı ḫāke ḳaralar 2. Ḥasret-i ḫāl ü ḫaṭüñ zülfüñ ile dīdelerüm

Beñzer ol baḥre ki baḳduḳça görinmez ḳaralar 3. Gāh ġayri yanuña sāye geçer gāhī raḳīb

Eksük olmaz daḫı ne bir iki yüzi ḳaralar

4. Ḫālüñ ol ḥüsn beyāżında bu müşgīn-ḫaṭ ile Gūyiyā ṭıfl-ı Ḥabeş’dür ki mis ālin ḳaralar 5. Eyledüñ īr ü kemān ile Muʽīdī’ yi helāk

Anuñ içün geyer <u>ol ġamze vü ebrū ḳaralar -152-

(39b) NAẒMĪ RĀST NAẒĪRE

Feʽilātün/Feʽilātün/Feʽilātün/Feʽilün (Faʽilātün)

1. Hem-dem olmaḳdan o cānāneye yüzi ḳaralar215

Baña yigdür ki döküp ḳanumı ḫāke ḳaralar

2. 216_{Çīn-i zülfini nigāruñ ki ruḫını devr eyler}

Rūmili’ ni ṭolanur ṣanki bir iki ḳaralar

3. Ġam-ı aġyār yine ġam göñlüme düşerse müdām217

Cā-be-cā lā-cerem olur deñiz içre ḳaralar218

4. 219_{Ey melek meclise gelseñ giceler māh-ṣıfa}

Key yaraşur ola ger cümle libāsuñ ḳaralar

5. Ey perī-çehre senüñ ḥüsn ü ḫaṭuñ vaṣfın ider220

Dāyimā Naẓmī’ yi dīvāne ki naẓmun221 _ḳaralar

215 _{saña yār olmadan iy cān niçe yüzi ḳaralar; END, pdf1240, 2171/1} 216_-END

217 _{ġam-ı aġyār aña beñzer bu gönülde cānā; END, pdf1240, 2171/3} 218 _{cā-be-cā ni ekim olur deñiz içre karalar; END, pdf1240, 2171/3} 219 _{END, pdf1239, 2169/4}

220 _{ol perī-veş güzelüñ ḥüsn-i ḫaṭı vaṣf ider; END, pdf1239, 2170/5} 221_{naẓmuñ: dīvān; END, pdf1239, 2170/5}

-153-

(39b) EZ-ĀN ṬĀLİʽĪ NAẒĪRE

Feʽilātün/Feʽilātün/Feʽilātün/Feʽilün (Faʽilātün)

1. Ḳorḳarın zülfüñe bir bend ide yüzi ḳaralar eni bir aġa düşürüp aña bir al ḳaralar 2. Bādşāh olsa gerek ḥüsn iline ḫāl ü ḫaṭuñ

Şimdi mi oldı Mıṣ[ı]r aḫ ına sulṭān ḳara[lar] 3. Şöyle ṣaldı bu göñül zevraḳın engine yaşum

Ki görinmez dökerin çevre yanumdan ḳaralar 4. Ḥüsn-i ḫaṭ [da] lebi yāḳū a berāber oldı

Zülf-i reyḥānı görüñ daḫı mis ālin ḳara[lar] 5. Ṭāliʽī iki cihānda yüzüñ aġ ola eger

Yār işiginde ḳara ṭopraġa ḳanuñ ḳaralar -154-

(39b) EZ-ĀN NECĀTĪ

Fāʽilātün/Fāʽilātün/Fāʽilātün/Fāʽilün

1. Bir dem iken devlet-i dünyāyı bir dem ṣandıar Bu fenā gül-zārınuñ ʽayşını ʽālem ṣandılar

2. Şol ḳadar zārīliġ i düm ki cihān gül-zārını222

Ḫāneḳāh-ı şīven [ü] eyvān-ı mātem ṣandılar 3. Çāk çāk itdi ḳara zülfüñle Kaʽbe cübbesin

Jendeler geymişdür İbrāhīm Edhem ṣandılar

4. [Ehl]-i diller göricek āyīnede aṣvīrüñi Baġrına basmışdürür ʽĪsā’ yı Meryem ṣandılar 5. İncelikde bilüñe mānendi yoḳdur didiler

Yoġ olalar ol hilāl-ebrūlaruñ kem ṣandılar 6. Yüzine kefler urup yire sürüp acı dılar

Bilmezem deryā-yı ʽUmmān’ı benüm nem ṣandılar 7. Ṣundılar bir cürʽa kim biñ [yıl ]yaşar içen emām

Bu perī-rūlar Necā ī bizi ādem ṣandılar223

-155-

(40a) EZ-ĀN ŞĀNĪ NAẒĪRE224

Fāʽilātün/Fāʽilātün/Fāʽilātün/Fāʽilün

1. Gülşen-i kūyuñ hezārān murġ-ı cānum ṣandılar Naġme-i dil-sūzunı āh u figānum ṣandılar 2. Ḫāveri gerdūn-ı burucından eylerken ṭulūʽ

Cāme-ḫv_{ābundan uyanmış mihr-bānum ṣandılar}

3. Dāmen-i kūh-i belā üzre döşenmiş lāle-i?225

Zaḫm-ı īrüñden bulaşmış yirde ḳanum ṣandılar 4. Şiʽrümi dilden yire düşürmez oldı her melek

en perī tesaḫḫurune derd-zebānum ṣandılar 5. Bir baḳmada Şāniyā gördükleri dem ehl-i ışḳ

Ḳızıl ırmaġı bu eşk-i ḫūn-feşānum ṣandılar

223 _{ND, pdf, G74/5} 224 _{Derkenar kaydıdır.} 225 _{Son hece eksiktir.}

-156-

(40a) EZ-ĀN ẔĀTĪ226

Fāʽilātün/Fāʽilātün/Fāʽilātün/Fāʽilün

1. Dem-be-dem seyl-āb-veş eşk-i revānum çaġlar Döginüp ṭaşlar[l]a aġlar ḥālüme ırmaġlar 2. Görinen ṭaġlar başında ebr ü bārān ṣanmañuz

Ṭaġlar ṣaçın çözüp ben ḫas e içün aġlar

3. Cān çıḳardı maḥbes-i tenden kemend-i hecr ile

Līk zencīr-i ümīd-i227 _{vaṣl-ı dil-ber baġlar}

4. īnemüñ āʽlīm-ḫānesine gel a īrüñi Ey keman-ebrū senüñçün ṭablalardur ṭaġlar

Belgede Klasik Türk edebiyatı kaynaklarından şiir mecmuaları (İBB Atatürk Kitaplığı BEL-YZ-K. 001565/6b-85b) (sayfa 136-200)