Ġlgili AraĢtırmalar

Api ve diğerleri (2003), kullanılan saç boyasının tipi ne olursa olsun (kalıcı, yarı-kalıcı veya bitkisel), mutajenik ve karsinojenik potansiyellerinin net olarak bilinmediği kimyasal maddeler içerdiğinden saç boyalarının, fetüse transplasental yolla geçerek olası teratojenik etkiler ile çocukluk çağına kadar uzanabilecek karsinojenik etkiler oluĢturabileceğini söylemiĢtir. Olası teratojenik ve karsinojenik etkileri tam olarak aydınlatılıncaya değin gebe kadınlara saç boyası kullanımının pek güvenli olmadığı yönünde görüĢ bildirmiĢtir.

Emami (2005), “Türk Kadınlarının Kozmetik Ürün Kullanma Sıklıkları, YaĢ, Medeni Durum, Eğitim, Meslek, Gelir Durumu ve Kozmetik Ürüne Ayırdığı Bütçe DeğiĢkenlerine Göre Değerlendirilmesi” adlı Yüksek lisans tezinde Türkiye‟nin yedi coğrafik bölgesinde 48 Ģehirde anket uygulaması yapmıĢtır. AraĢtırmada 2150 kadının yaĢ, medeni durum, eğitim durumu, çalıĢma durumu, eve giren toplam aylık gelir, kiĢisel aylık gelir ve kozmetik ürünlere ayrılan aylık bütçe gibi faktörlerine göre kullandıkları ürünler belirlenmiĢtir.

Gocheco ve diğerleri, (2008) “Hamileler Ġçin Saç Ürünlerinin Güvenliği” adlı makalesinde hamile kuaför ve hamile kuaför müĢterilerinin saç ürünleri kimyasallarını bebek sağlığı açısından araĢtırmıĢtır. Tarama yöntemini kullanarak, bu ürünlere maruz kalan gebeler için

23

teratojenik etkilere iliĢkin hiçbir kanıt bulunmamıĢtır. Ancak hamile kuaförlerin kimyasalları kullanırken eldiven kullanmalarını önermiĢtir. Hamile müĢterilerin ise gebelik boyunca 3-4 kez saç kimyasallarını uygulatabileceklerini bildirmiĢtir.

Koçak (1993), “Türk Toplumunda Saç Sağlığı ve Bakımı Konusunda Bilgilerin AraĢtırılması” isimli Tıpta Uzmanlık araĢtırmasında, Türk toplumunun saç sağlığı ve bakımı konusundaki bilgi seviyesinin, ilgisinin, temizlik ve bakım alıĢkanlıklarının ve saçla ilgili eğilimlerinin saptanması amacıyla 1000 kiĢilik bir popülasyon grubu üzerinde araĢtırma yapmıĢtır. Sonuç olarak Türk halkının saç ve saç bakımı hakkında bilgi seviyesinin çok düĢük olduğu, ufak bir kesim dıĢında saç konusunda danıĢma ve bilgi alma yoluna baĢvurmadığı, saçla ilgili ürünleri bilinçsizce ve rastgele kullandığı, saç sağlığı konusunda yanlıĢ kanıları olduğu ve doktora baĢvurma oranının çok düĢük olduğu tespit edilmiĢtir.

Peters ve diğerleri, (2010) “Kuaförlerde Doğurganlık Bozuklukları ve Gebelik Komplikasyonlarının Sistematik Ġncelenmesi” adlı makalede kuaförlerin saç bakım ürünleri kimyasallarına maruz kalmalarının üreme üzerindeki etkilerini araĢtırmıĢtır. Tarama modelini kullanarak saç kimyasallarına maruz kalma ve üreme üzerindeki etkisi arasında anlamlı bir iliĢki bulmuĢtur.

Prince ve diğerleri, (1999) “Kimyasal Saç Tedavileri ve Kuzey Carolina Siyahî Kadınlarının Gebelik Sonuçlarına Etkisi” adlı makalesinde çeĢitli saç bakım ürünleri, toksik kimyasallarının gebe-bebek sağlığına olumsuz etkilerini araĢtırmıĢtır. Vaka – kontrol çalıĢması ile 525 gebe üzerinde çalıĢmıĢtır. Saç düzleĢtirme ve kıvırcıklaĢtırmada kullanılan kimyasallara maruz kalma etkisi ile erken doğum arasında anlamlı bir iliĢki bulmuĢtur.

TekbaĢ, (2006) “Kimyasallar ve Üreme Sağlığı” adlı makalesinde tarama yöntemini kullanarak, saç boyalarında bulunan kurĢun ve buharının gebe üzerindeki etkilerinin düĢük, düĢük doğum ağırlığı, ölü doğum, neonatal ölüm, mental nörolojik yetmezliğe yol açabileceğini bildirmiĢtir.

24

Vural ve Çelebi (2003), “YaĢlı Türk Kadınlarında Saç Bakımı ve Kozmetolojik AlıĢkanlık Profili” isimli makalesinde, kozmetik ürün seçiminde dikkat edilen noktalar, kadınların kiĢisel bakımları için salonlarda yaptırdıkları iĢlemler, saç yıkama alıĢkanlıkları, saç temizliğinde kullanılan kozmetik ürünler, saçta meydana gelen değiĢiklikler ve buna karĢı alınan önlemler araĢtırılmıĢ, katılımcıların eğitim durumları ile kozmetik ürün alırken dikkat ettikleri noktalar ve gelir durumları ile kozmetik ürün alırken dikkat ettikleri noktalar incelenmiĢtir. Ankara, Ġstanbul ve Ġzmir huzurevlerinde yaĢayan, 65 yaĢ ve üzeri 523 bayan üzerinde yapılan araĢtırma sonuçlarına göre, kadınların büyük bir çoğunluğunun rastgele ve bilinçsizce kozmetik kullandıkları belirlenmiĢtir. Ayrıca kadınların kozmetik kullanımında en önemli faktörün ise ürünün fiyatı olduğu tespit edilmiĢtir.

Konu kapsamında yapılan araĢtırmalar incelendiğinde, hamile ve bebek sağlığı ile ilgili yeterli kaynak mevcut olmadığı görülmüĢtür. Bu nedenle çalıĢmamızın sonuçlarının literatürde önderlik etmesi beklenmektedir.

25

BÖLÜM III

YÖNTEM

Bu bölümünde, araĢtırmanın yöntemi, evreni ve örneklemi açıklanarak, veri toplama araçlarının nasıl hazırlandığına iliĢkin bilgiler ile verilerin toplanmasında ve analizinde uygulanan istatistiklere yer verilmiĢtir.

3.1. AraĢtırmanın Yöntemi

AraĢtırmada tarama modeli kullanılmıĢtır. Tarama modeli, geçmiĢte ya da halen var olan bir durumu olduğu Ģekliyle betimlemeyi amaçlayan araĢtırma yaklaĢımıdır. AraĢtırmaya konu olan olay, birey ya da nesne kendi koĢulları içerisinde ve olduğu gibi tanımlanmaya çalıĢılır (Karasar, 2005: 77).

3.2. Evren ve Örneklem

Tablo 3‟te araĢtırmanın evren ve örneklemini belirlemeye yönelik olarak Zonguldak ilinde doğum yapan kadın sayılarına iliĢkin bilgilere yer verilmiĢtir.

Tablo 3

Zonguldak İlindeki Doğum Yapan Kadın Sayısı ve Örneklem Seçimi

Doğum Yapan Kadın Sayısı Toplam

Türkiye Geneli 1 241 617 kadın

Zonguldak Geneli 8 791 kadın

Örneklem 370 kadın

26

Türkiye Ġstatistik Kurumu verilerine göre Tablo 3 incelendiğinde; Zonguldak ilinde 2010 yılı itibariyle doğum yapan 8 bin 791 kadının olduğu görülmektedir. Evreni doğru temsil edecek bir örneklem grubuna ulaĢmak için; % 95 güven aralığında ve ± 0,05 örneklem hatası ile evrenin 10 000 kiĢi ve üstü olduğu durumlarda örneklem 370 kiĢi alınır (Yazıcıoğlu ve Erdoğan; 2004: 50). Örneklemi; evrenden tesadüfi olarak seçilen, Zonguldak Ġlindeki Kadın Doğum ile ilgili sağlık ünitelerinden sağlık desteği ve ilde faaliyet gösteren kuaförlerden saç bakım desteği alan 185 „i çalıĢan, 185‟i ise çalıĢmayan hamile kadınlar oluĢturmaktadır.

3.3. Verilerin Toplanması

AraĢtırmada; hamilelerin saç bakım ürünlerini kullanmayla ilgili görüĢlerini saptamak amacıyla veri toplama aracı olarak araĢtırmacı tarafından hazırlanan anket formu kullanılmıĢtır (Ek-1). Hazırlanan anket formu, önce uzman görüĢüne sunulmuĢ, alınan öneriler doğrultusunda gerekli düzeltmelerden sonra 20 kiĢi ile pilot uygulama yapılmıĢ ve anket formuna son Ģekli verilmiĢtir.

Anket formu dokuz bölümden oluĢmaktadır. Formun birinci bölümünde kiĢisel bilgilerle ilgili altı, saç bakımı ile ilgili genel bilgi ve görüĢlerin alındığı bölümde yedi soruya yer verilmiĢtir. Anket formunun ikinci bölümünden dokuzuncu bölümüne kadar saç bakım ürünlerinin kullanımı hakkında hamilelerin bilgi düzeylerinin yer aldığı yirmi dört soru bulunmaktadır. Sorularda beĢli likert ölçeği yer almaktadır. Likert tipi formda yer alan “çok önemli” seçeneğine beĢ (5), “önemli” seçeneğine dört (4), “kısmen önemli” seçeneğine üç (3), “önemli değil” seçeneğine iki (2) ve “hiç önemli değil” seçeneğine bir (1) sayısal değerleri verilmiĢtir.

Bu seçeneklere verilen puanlar ise; Çok önemli, 4,51 - 5,00

Önemli, 3,51 – 4,50

Kısmen Önemli, 2,51 - 3,50 Önemsiz, 1,51 – 2,50

27

Hazırlanan form, Zonguldak ilinde tesadüfî örnekleme yöntemiyle belirlenen hamile kadınlara uygulanmıĢtır. Örnekleme, anket formundaki soruları yanıtlamayı kabul eden kadınlardan 370 kiĢi seçilmiĢtir. Anket sonuçlarından elde edilen veriler değerlendirilmiĢ, hamile kadınların saç bakım kozmetiklerini kullanmalarına iliĢkin görüĢleri belirlenmiĢtir. Ayrıca, ayrı ayrı olmak üzere çalıĢan ve ev hanımı olan hamileler ile konu hakkındaki görüĢleri arasındaki farklılıklar ortaya konulmuĢtur.

3.4. Verilerin Analizi

Ankete katılan kadınların görüĢlerinin değerlendirilmesi yapılırken; “Ek 1”de verilen anket formu ile elde edilen istatistiksel analizi için aĢağıdaki sıra izlenmiĢtir.

Örneklem grubunun, hamilelik sürecinde saç bakım ürünlerini kullanımlarına yönelik hazırlanan anket formuna verdikleri cevaplardan elde edilen veriler, SPSS 18.0 istatistiksel paket programı yardımıyla bilgisayar ortamına aktarılmıĢ, frekans (f) ve yüzde dağılımları (%) hesaplanmıĢtır. Anket formunda;

1- Birinci bölüme verilen cevapların frekans ve yüzde dağılımları,

2- Likert tipi sorulara verilen cevapların analizinde aritmetik ortalamaları alınmıĢtır.

3- ÇalıĢan kadın ve ev hanımı hamile grupların görüĢleri arasında anlamlı bir fark olup olmadığının belirlenmesinde aritmetik ortalamaları hesaplanarak incelenmiĢtir.

BÖLÜM IV

BULGULAR VE YORUM

Bu bölümde, araĢtırmanın genel amacı doğrultusunda cevap aranan sorulara iliĢkin toplanan veriler, sorular bazında çözümlenmiĢ, elde edilen bulgular ve bu bulgulara iliĢkin yorumlar sunulmuĢtur.

4.1. Demografik Özellikler

Alt Amaç 1: Hamilelerin demografik özellikleri nasıldır?

AraĢtırma kapsamına alınan 370 hamilenin, 185 çalıĢan hamile, 185 çalıĢmayan hamile olarak kiĢisel bilgilerine iliĢkin elde edilen veriler aĢağıda tablolar halinde sunularak yorumlara yer verilmiĢtir.

29 Tablo 4

Hamilelerin Demografik Özellikleri İle İlgili Frekans ve Yüzde Dağılımları

YaĢ Aralıkları Frekans Yüzde

25 YaĢ ve Altı 98 26,6

26-30 YaĢ Arası 150 40,5

31 YaĢ ve Üzeri 122 32,9

Toplam 370 100,0

Eğitim Durumu Frekans Yüzde

Ġlkokul 9 2,4 Ortaokul 21 5,6 Lise 163 44,1 Önlisans 52 14,1 Lisans 114 30,8 Yüksek Lisans 11 2,9 Toplam 370 100,0

Hamilelik Sayısı Frekans Yüzde

1.Hamilelik 226 61,1

2. Hamilelik 105 28,4

3.Hamilelik 30 8,1

4 ve Üzeri Hamilelik 9 2,5

Toplam 370 100,0

Gelir Düzeyi Frekans Yüzde

500-1000 TL 96 25,9

1001-1500 TL 97 26,2

1501- 2000 TL 85 23,0

2001 TL ve Üstü 92 24,9

Toplam 370 100,0

Hamilelik Ayı Frekans Yüzde

1-3 Ay 130 35,1

4-6 Ay 82 22,2

7-9 Ay 158 42,7

Toplam 370 100,0

Tablo 4‟de araĢtırmaya katılan hamilelerin %40,5‟i 26-30 yaĢ arasında, %32,9‟u 31 yaĢ ve üzerinde ve %26,6‟sı 25 yaĢ ve altındadır.

AraĢtırmaya katılan hamilelerin %44,1‟i lise mezunu, %30,8‟i ise lisans mezunu, %14,1‟i ön lisans mezunu, %5,6‟sı ortaokul mezunu, %2,9‟u yüksek lisans ve %2,4‟ü ilkokul mezunudur.

AraĢtırmaya katılan hamilelerin %61,1‟i bir kez hamilelik yaĢamıĢ iken %28,4‟ü ikinci kez, %8,1‟i üçüncü kez, %2,5‟i dördüncü kez ve üzeri hamilelik yaĢamıĢtır.

30

Hamilelerin %26,2‟sinin geliri 1001-1500 TL arasında, %25,9‟unun geliri 500-1000 TL arasında iken, %24,9‟unun geliri ise 2001 TL ve üzerinde ve %23,0‟ünün geliri 1501-2000 TL arasındadır.

Hamilelerin %42,7‟si ise 7-9 ay arasında, %35,1‟i 1-3 ay arasında hamile iken %22,2‟si 4- 6 ay arasındadır.

4.2. Hamilelerin Saç Temizleyici Ürünler ve Saç Bakım Ürünleri Ġle Ġlgili GörüĢlerin