Spor ve Güdülenme ile Ġlgili Yurt Ġçinde Yapılan ÇalıĢmalar:
Erdem (2008), Ankara Üniversitesinde “Amerikan Futbolu Sporcularında Sporda Güdülenme Ölçeği’nin GeliĢtirilmesi” adlı yüksek lisans tezi için yapmıĢ olduğu araĢtırmada bu ölçeğin Amerikan futbolu sporcularının güdülenme Ģekil ve düzeylerinin değerlendirilmesi amacını taĢımıĢtır. Amerikan futbolu sporcularının içsel güdülenmelerinin dıĢsal güdülenmelerine kıyasla genel olarak daha fazla olduğu görülmüĢtür. Çevresel faktörler bireylerin Amerikan futboluna katılımında daha az bir rol oynamaktadır. Hatta özdeĢleĢme alt ölçek skorlarını ele aldığımızda bazı çevresel faktörlerin Amerikan futboluna katılımda olumsuz etki yaptığı belirtilmiĢtir.
Ramazanoğlu ve arkadaĢları (2004), Taekwondocuların spora motive olmalarında ödülün etkisi üzerine bir çalıĢma yapmıĢlardır. AraĢtırma bulguları; ödüllerin amatörlüğü etkilemediğini, ulusal ve uluslar arası karĢılaĢmalarda sporcu ile birlikte antrenörün de ödüllendirilmesi gerektiğini, ödüllendirmede sporculara seçme Ģansı verilmesini, ödülün müsabaka öncesinde belirlenmesini ortaya koymuĢtur. Yani bu sonuçlar profesyonel sporcuların daha çok spora dıĢsal olarak güdülendiklerini göstermektedir.
ġirin (2007), Futbolcu kızların (12-15 yaĢ) spora katılım motivasyonlarının belirlenmesi üzerine bir çalıĢma yapmıĢtır. ÇalıĢmanın amacı 12-15 yaĢ grubundaki kız çocuklarını ve gençleri fiziksel olarak aktif hale getiren motivasyonları belirleyerek yaĢ farklılığını ortaya koymaktır. Sonuç olarak, futbolcu kızların spora katılım güdüleri dıĢsal güdülerden çok “becerilerimi geliĢtirmek”, “yeni beceriler öğrenmek”, takımda
olmak”, “kazanmayı sevmek”, “hareketi sevmek” ve “iyi olduğum bir konuda bir Ģeyler yapmak” gibi içsel güdülerden olduğu bulunmuĢtur.
ġirin ve arkadaĢları (2008), Spor yapan lise öğrencilerinin spora katılım motivasyonlarına etki eden faktörlerin belirlenmesini amaçlayan bir çalıĢma yapmıĢlardır. AraĢtırma sonucunda spor yapan lise öğrencilerinin spora katılım motivasyonları dıĢsal güdülerden çok “takım üyeliği/ruhu”, “beceri geliĢimi” ve “hareket/aktif olma” olarak bulunmuĢtur. Spora katılım nedenlerinde cinsiyet farklılığında kız ve erkek sporcular arasında “eğlence” ve “hareket/aktif olma” alt boyutlarında kız sporcuların lehine bir fark olduğu belirlenmiĢtir. Spora katılım nedenlerinde yaĢ farklılığında “takım üyeliği/ruhu” “eğlence”, “baĢarı/statü” ve “hareket/aktif olma” alt boyutlarında anlamlı düzeyde farklılaĢma bulunmuĢtur. Voleybol, futbol, basketbol ve diğer branĢlarla ilgilenen sporcuların spora katılım motivasyonları “yarıĢma” ve “arkadaĢ” alt boyutları düzeyinde farklılaĢtığı tespit edilmiĢtir. Spora baĢlama süresine göre sporcuların spora katılım motivasyonları “takım üyeliği/ruhu” ve “arkadaĢ” alt boyutlarında farklılaĢtığı bulunmuĢtur. Bu sonuçlarından, genç sporcuların spora katılımında temel nedenin içsel faktörler olduğu anlaĢılmaktadır. Spora katılım ve katılımın sürdürülmesinde önemli olan eğlence, haz, yeterlik duyumu gibi içsel faktörlerin sporcu için temel olacak düzenlemelere gidilmesi ve dıĢsal ödüllerle de optimal biçimde desteklenerek sporcuların ileriki yaĢlarda uğraĢmıĢ oldukları spor dalındaki devamlılığı sağlanmalıdır.
Arslan ve Atalay (2009), Ġlköğretim okul takımlarındaki erkek öğrencilerin spora katılım güdülerinin incelenmesi üzerine bir çalıĢma yapmıĢlardır. Spora katılım güdülenmesinde spor dalları arasındaki farklılığı incelemek de bu çalıĢmanın amaçları arasında yer almıĢtır. Bu çalıĢmada futbol, basketbol, voleybol, hentbol spor dallarında okul takımında yer alan 11-15 yaĢları arasındaki erkek öğrencilerin; baĢarı/statü, fiziksel uygunluk/enerji harcama, eğlence, arkadaĢlık, yarıĢma, hareket/aktif olma ve beceri geliĢimine iliĢkin güdülenme puanları ile spor dalları arasında anlamlı bir fark bulunamamıĢtır.
Kelecek, AltıntaĢ ve AĢçı (2010), Elit voleybolcuların güdüsel yönelimleri: “Cinsiyet ve milli sporcu olmak etken midir?” sorusuna cevap bulmak için bir çalıĢma yapmıĢlardır. AraĢtırmanın sonucunda; Güdüsel yönelimdeki cinsiyet ve milli olma durumuna göre farklılığın hangi boyuttan kaynaklandığını ortaya koymak için yapılan univariate analiz (ANOVA) sonuçları, erkek voleybolcuların “dıĢsal düzenleme, özdeĢim ve güdülenmeme” alt boyut puanlarının kadın voleybolcuların puanlarından
daha yüksek olduğunu, milli sporcuların da “uyaran yaĢamak için içsel güdülenme” alt boyut puanlarının milli olmayan sporculardan daha yüksek olduğunu ortaya koymuĢtur. Elit voleybolcuların güdüsel yönelimleri, algılanan güdüsel iklim ve optimal performans duygu durumlarının cinsiyete ve milli olma durumuna göre karĢılaĢtırılması amacı ile yapılan çalıĢma sonucunda, optimal performans duygu durumuna göre erkek voleybolcuların “eylem-farkındalık birleĢimi, belirli geri bildirim ve kendilik farkındalığının azalması” alt boyut puanlarının, güdüsel yönelime göre “dıĢsal düzenleme, özdeĢim ve güdülenmeme” alt boyut puanlarının, algılanan güdüsel iklime göre ise performans iklimi puanlarının kadın voleybolcuların puanlarından daha yüksek olduğu ortaya konmuĢtur.
Tepeköylü ve arkadaĢları (2009), Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu öğrencilerinin iletiĢim becerisi algılarının bazı değiĢkenler açısından incelenmesi üzerine bir çalıĢma yapmıĢlardır. Bu araĢtırma Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu’ndaki Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği, Spor Yöneticiliği, Antrenörlük Eğitimi Bölümleri öğrencilerinin iletiĢim becerisi algılarının ne olduğunu belirlemek amacıyla yapılmıĢtır. AraĢtırmanın bulguları Beden Eğitimi Spor Yüksekokulu öğrencilerinin iletiĢim becerisi algılarının oldukça yüksek olduğunu göstermiĢtir. Ayrıca cinsiyet, yaĢ, okunulan bölüm, sınıf düzeyi, herhangi bir spor branĢıyla düzenli olarak ilgilenip ilgilenilmediği, yaĢanılan yerleĢim merkezi, mezun olduğu lise türü, anne-baba eğitim düzeyi, anne-baba mesleği, kaç kardeĢ oldukları ve ailenin toplam aylık gelir düzeyi değiĢkenlerine göre iletiĢim becerisi algılarının anlamlı bir farklılık yaratıp yaratmadığı da araĢtırılmıĢtır. AraĢtırmanın bulguları Beden Eğitimi Spor Yüksekokulu öğrencilerinin iletiĢim becerisi algılarının oldukça yüksek olduğunu göstermiĢtir. Ayrıca cinsiyet değiĢkenine göre iletiĢim becerisi algılarında kızların lehine anlamlı bir farklılık bulunmuĢtur. ÇalıĢmanın diğer bulguları iletiĢim becerisi
algılarının, yaĢ, okunulan bölüm, sınıf düzeyi, herhangi bir spor branĢıyla düzenli olarak ilgilenip ilgilenilmediği, yaĢanılan yerleĢim merkezi, anne-baba eğitim düzeyi, anne- baba mesleği ve ailenin toplam aylık gelir düzeyi değiĢkenlerine göre anlamlı farklılıklar yaratmadığını göstermiĢtir.
Sunay ve arkadaĢları (2004), Beden Eğitimi ve spor öğretmenlik programlarının fiziksel aktiviteye güdüleme etkisi üzerine bir çalıĢma yapmıĢlardır. ÇalıĢmanın amacı eden eğitimi ve spor öğretmenlik programlarının fiziksel aktiviteye güdülemeye etkisinin belirlenmesidir. Sonuç olarak öğrenciler kendini gerçekleĢtirme ve bir gruba ait olma faktörleri için olumlu yönde bir güdülenmeye sahip oldukları belirlenmiĢtir.
Öğrencilerin spor yolu ile dıĢ görünüĢlerinin olumlu yönde değiĢmesine iliĢkin güdülenme düzeylerinin düĢük olduğu gözlemlenirken, spor yolu ile sağlıklı olmaları konusunda olumlu yönde güdülendikleri görülmüĢtür. Genel olarak öğrencilerin dıĢsal güdülerden çok içsel olarak aktiviteye güdülendikleri söylenebilir.
Er ve arkadaĢları (2003), Sporda baĢarı motivasyonunun cinsiyetler açısından analizini yapmak için bir çalıĢma yapmıĢlardır. ÇalıĢmanın amacı düzenli olarak spor yapanlarda, cinsiyetler arasında baĢarı motivasyonu farklılığı olup olmadığını saptamaktır. Sonuç olarak, kızlarda ve erkeklerde baĢarma güdüsü, baĢarısızlıktan kaçınma güdüsünden yüksek olduğu saptanmıĢtır. Elde edilen bulgulara göre “güç gösterme güdüsü” bayanlarda daha yüksek, “baĢarıya yaklaĢma güdüsü” erkeklerde daha yüksek, “baĢarısızlıktan kaçınma güdüsü” bayanlarda daha yüksek olduğu saptanmıĢtır. Yani her iki cinsin de içsel olarak güdülendikleri sonucuna varılabilir.
AltıntaĢ ve arkadaĢları (2010), Genç futbol oyuncularının spora katılım güdüleri ve baĢarı algıları arasındaki iliĢkinin incelenmesi üzeri bir çalıĢma yapmıĢlardır. Bu çalıĢmanın amacı genç futbol oyuncularının spora katılım güdülerini ve baĢarı algı düzeylerini belirlemek ve baĢarı algısının genç futbol oyuncularının spora katılım güdülerinin belirleyicisi olup olmadığını incelemektir. Sonuç olarak görev yönelimli futbol oyuncuları takımın bir parçası olduklarında ve becerilerini geliĢtirdiklerinde daha fazla güdülenirken, ego yönelimli futbolcular yarıĢtıklarında ve üstün yeteneklerini rakiplerine karĢı gösterdiklerinde daha fazla güdülenmektedirler.
AktaĢ ve arkadaĢları (2006), Profesyonel basketbolcularda spora özgü baĢarı motivasyon düzeyinin cinsiyetler açısından karĢılaĢtırılması üzerine bir çalıĢma yapmıĢlardır. ÇalıĢmanın amacı basketbol sporu ile profesyonel olarak uğraĢan sporcuların, spora özgü baĢarı motivasyonu düzeylerinde cinsiyetler açısından farklılık olup olmadığını saptamaktır. Sonuç olarak erkek basketbolcuların güç gösterme güdüsü puanları bayan basketbolcuların puanlarından daha yüksek çıkmıĢtır. BaĢarıya yaklaĢma güdüsüne bakıldığında erkeklerin baĢarıya yaklaĢma güdüsü puanları, bayanların puanlarından daha düĢük çıkmıĢtır. Yani her iki cinsin de spora farklı içsel güdüler ile güdülendikleri söylenebilir.
Ġlhan ve Gencer (2009), Liseler arası badminton müsabakalarına katılan sporcu öğrencilerin spora katılım motivasyonlarının belirlenmesi üzerine bir çalıĢma yapmıĢlardır. ÇalıĢmanın amacı liseler arası badminton müsabakalarına katılan sporcu öğrencilerin spora katılım motivasyonlarını belirlemektir. Sonuç olarak araĢtırma grubunun spora katılım motivasyonlarında kız ve erkek sporcu öğrenciler arasında spora
katılım motivasyonunun tüm alt boyutları bakımından bir farklılaĢma olmadığı belirlenmiĢtir.
Çiftci ve Özbek (2010), Lisanslı sporcuların spora güdülenmeye iliĢkin görüĢleri üzerine bir çalıĢma yapmıĢlardır. Bu çalıĢmanın amacı, lisanslı sporcuların spora katılma ve spor yapmayı sürdürme nedenlerine iliĢkin görüĢlerini cinsiyet, yaĢ ve lisanslı sporculuk süresine göre incelemektir. AraĢtırmada elde edilen sonuçlara göre, erkek sporcular kız sporculara göre, spor yaptıkları için tanıdığı insanlar tarafından daha çok saygı gördüklerini belirtmiĢlerdir. Erkek sporcular kız sporculara göre, sporun insanlarla tanıĢmak için ve arkadaĢları ile iyi iliĢkilerini sürdürebilmek iyi bir yol olduğuna daha çok katılmaktadırlar.
Erdoğdu ve arkadaĢları (2010), Farklı branĢlarda okul takımlarında yer alan ortaöğretim öğrencilerin spora katılım motivasyonlarının incelenmesi üzerine bir çalıĢma yapmıĢlardır. ÇalıĢmanın amacı; Ankara ili merkez ilçelerdeki ortaöğretim okullarında öğrenim gören ve okul takımlarında yer alan öğrencilerin cinsiyetleri ve katıldıkları spor dallarına göre spora katılım motivasyonlarını ve motivasyon puanları arasında fark olup olmadığını belirlemektir. Sonuçlar analiz edildiğinde, kız sporcularda spora katılımda en önemli nedenin “takım üyeliği/ruhu”; erkek sporcularda en önemli nedenin “beceri geliĢimi” olduğu görülmektedir.
Ada, Çelik ve Çetinalp (2010), Master atletlerin fiziksel performans düzeylerinin spora katılım güdüleri üzerindeki etkisi üzerine bir çalıĢma yapmıĢlardır. Bu çalıĢmanın amacı, master sporcuların fiziksel performans düzeylerinin spora katılım güdüleri üzerindeki etkisinin incelenmesidir. Yapılan analizler sonucu, sporcuların yaĢları arttıkça hem içe atım hem de güdülenmeme puanlarında artıĢ olduğu kaydedilmiĢtir. Bu bulgular araĢtırma hipotezini doğrular niteliktedir. Çünkü güdülenmenin içe atım ve güdülenmeme formları dıĢsal güdülenme altında incelenebilmektedir.
Aksen ve arkadaĢları (2010), Kastamonu Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu özel yetenek sınavına baĢvuran adayların spora katılım güdülerinin bazı değiĢkenlere göre incelenmesi üzerine bir çalıĢma yapmıĢlardır. Bu araĢtırma, Kastamonu Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu özel yetenek sınavına baĢvuran adayların spora katılım güdülerini belirlemek, ailelerinin ekonomik durumlarının ve ailelerinde spor yapan kiĢiler olmasının, adayların spora katılım güdülerine etkisini incelemek amacıyla yapılmıĢtır. Sonuç olarak; AraĢtırmaya katılan adayların (n=297) yaĢ ortalamaları 19,83±2,19 yıldır. Adayların ailelerinde spor yapan kiĢilerin varlığı ve ailelerinin ortalama aylık geliri değiĢkenlerine göre spora katılım
güdülerinin araĢtırıldığı bu çalıĢmada, adayların katılım güdülerini etkileyen en önemli alt boyut Beceri GeliĢimi (X=1,04) olarak görülürken, bunu sırasıyla Takım Üyeliği/Ruhu (X=1,06), Hareket/Aktif Olma (X=1,10), Fiziksel Uygunluk/Enerji Harcama (X=1,19), YarıĢma (X=1,21), Eğlence ve BaĢarı/Statü (X=1,24) alt boyutları izlemektedir. En önemsiz alt boyut ise ArkadaĢlık (X=1,29) olarak belirlenmiĢtir.
Spor ve Güdülenme ile Ġlgili Yurt DıĢında Yapılan ÇalıĢmalar:
Ryan ve arkadaĢları (1997), Ġçsel motivasyon ve egzersize katılım ile ilgili bir çalıĢma yapmıĢlardır. ÇalıĢmanın amacı, fiziksel aktiviteler için içselin motivasyonun dıĢsal motivasyona göre daha kritik bir rol oynayıp yanamadığını ve içsel motivasyonun uzun dönem egzersize katılımı etkileyip etkilemediğini araĢtırmaktır. Bu amacı araĢtırmak için iki farklı araĢtırma yapılmıĢtır. Ġlk çalıĢmada Fiziksel Aktiviteyi Ölçmek için Motivasyon (MPAM) ölçeği 40 kiĢiye uygulanmıĢ daha sonra ki çalıĢmada ise bu ölçek geliĢtirilerek Fiziksel Aktivite Tedbir için Motivasyon-Gözden Geçir (MPAM-P) ÖLÇEĞĠ 155 kiĢiye uygulanmıĢtır. Sonuç olarak yarıĢma ve eğlence gibi içsel motivasyonlar katılım için daha ön planda olarak görülse de, kadınlarda dıĢ görünüĢ ve vücut imajı gibi dıĢ motivasyonların daha etkili olduğu bulunmuĢtur.
Lee ve arkadaĢları (2000), Gençlerin spora iliĢkin değerlerinin ölçülmesi; Gençlik spor değerleri anketinin geliĢtirilmesi üzerine bir çalıĢma yapmıĢlardır. ÇalıĢmanın amacı Gençlik spor değerleri anketini geliĢtirmek ve sporda yetiĢkin sporcuların davranıĢlarına rehberlik eden değer sistemlerini tanımlamaktır. Sonuç olarak cinsiyet, yaĢ, spor tipi ve performans düzeyi gibi değiĢkenlere göre en önemli boyutlar eğlence ve kiĢisel baĢarı boyutu; en önemsiz kazanmak boyutudur.
Gill ve arkadaĢları (1983), Gençlerin spora katılım güdüleri üzerine bir çalıĢma yapmıĢlardır. ÇalıĢmanın amacı, gençlerin spora katılım güdülerinin değerlendirilmesi için standart bir ölçek geliĢtirmek ve gençlerin spora katılım güdülerinin sistematik araĢtırılmasıdır. ÇalıĢmaya 720 erkek ve 420 kız yaz spor okulu öğrencileri katılmıĢtır. Sonuç olarak, spora katılım için en önemli nedenler, beceri geliĢtirmek, eğlenmek, yeni beceriler öğrenmek, yarıĢmak gibi içsel motivasyonlar ve fiziksel olarak düzgün görünme gibi dıĢsal motivasyondur.
3. YÖNTEM