H. Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programının Değerlendirme Süreci
V. KONU ĠLE ĠLGĠLĠ YAPILMIġ ARAġTIRMALAR
Erköse, tarafından yapılan “Yenilenen 6. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programının Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin GörüĢlerine Göre Değerlendirilmesi (Sakarya Ġli Örneği)” baĢlıklı araĢtırmanın amacı; yenilenen 6. sınıf sosyal bilgiler dersi öğretim programının kazanım, kapsam, eğitim durumu ve ölçme değerlendirme boyutları açısından uygulamadaki etkililiği nedir? ve yenilenen 6. sınıf sosyal bilgiler dersi öğretim programının daha etkili ve daha yararlı bir Ģekilde uygulanabilmesi için öğretmenlerin geleceğe yönelik önerileri nelerdir? Sorularını yanıtlamaktır. Betimsel nitelikte olan bu çalıĢmada öncelikle konuyla ilgili literatür taranmıĢ, ardından bu literatüre ve uzman görüĢlerine dayalı olarak veri toplamak amacıyla öğretmenler için anket hazırlanmıĢtır.
AraĢtırma 2006–2007 eğitim-öğretim yılında Sakarya il merkezi ve ilçelerinde bulunan ilköğretim okullarında 6.sınıfta görev yapan sosyal bilgiler branĢ öğretmenleri üzerinde gerçekleĢtirilmiĢtir. Yapılan veri analizlerinden ve istatistiksel çözümlemelerden sonra araĢtırmacı su sonuçlara ulaĢmıĢtır: 1. Öğretmen görüĢlerine göre değerlendirilen yeni 6. sınıf sosyal bilgiler dersi öğretim programı “orta” düzeyde olumlu bulunmuĢtur. 2. Yeni 6. sınıf SBDÖP mevcut durumuyla kazanım, kapsam, eğitim durumu ve ölçme değerlendirme boyutu açısından yeterli derecede etkili ve uygun değildir. AraĢtırmacının elde ettiği bu sonuçlara göre, sosyal bilgiler branĢ öğretmenlerinin program hakkındaki geliĢmeleri takip edebilmeleri için daha sık hizmet içi eğitim programlarının hazırlanması, özendirici ve tevsik edici yasal düzenlemelerin yapılması önerilmektedir.83
Öztürk, “Ġlköğretim Okullarında Yapılandırmacı YaklaĢım Doğrultusunda Hazırlanan 6 ve 7. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programına Yönelik Öğretmen GörüĢleri”, baĢlıklı araĢtırmasında; ilköğretim okullarının 6. ve 7.
83 Ebru Erköse, Yenilenen 6. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programının Sosyal Bilgiler
Öğretmenlerinin Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi (Sakarya İli Örneği), SAÜ, Sosyal Bilimler
sınıflarda yapılandırmacı yaklaĢım doğrultusunda okutulan sosyal bilgiler dersini, öğretmen görüĢleri doğrultusunda değerlendirmek, programın olumlu ve olumsuz yönlerini incelemeyi amaçlamıĢtır.
AraĢtırma, Kars ili ve ilçelerinde bulunan Ġlköğretim Okullarında, 6 ve 7. sınıflarda sosyal bilgiler dersini okutan 50 öğretmen üzerinde anket yöntemiyle yürütülmüĢtür. Anket uygulaması sonucunda elde edilen veriler, istatistiksel olarak değerlendirilmiĢ ve yorumlanarak sonuçlar ortaya konmuĢtur. Ankete katılan öğretmenlerin %96‟sı, programdaki kazanımların öğrencilerin üst düzeyde düĢünme becerilerini geliĢtirdiğini bildirmiĢlerdir. Ayrıca, öğretmenlerin %92‟sinin de programın öğrencilerin problem çözme ve karar verme yeteneklerini geliĢtirdiği fikrinde oldukları saptanmıĢtır.
AraĢtırmanın sonuçları, “öğretmenlerin program hakkında yeterli bilgiye sahip olduklarını, özellikle de programın kazanım ve içerik boyutunu olumlu bulduklarını ortaya çıkarmıĢtır. Bunun yanında, araç-gereç yetersizliği, zamanın kısıtlı oluĢu ve sınıfların kalabalık oluĢu gibi eksikliklerin programın baĢarısını olumsuz etkilediği görüĢü de ağırlıklı olarak belirlenmiĢtir” 84
.
Adalar, “Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin 8. Sınıf T.C. Ġnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Dersi Yeni Öğretim Programına ĠliĢkin GörüĢlerinin Değerlendirilmesi”, baĢlıklı araĢtırmasında, yapılandırmacı yaklaĢım çerçevesinde, öğrenci merkezli bir anlayıĢa göre hazırlanan ve 2008- 2009 öğretim yılında ilk defa uygulamaya konulan Ġlköğretim 8. Sınıf Türkiye Cumhuriyeti Ġnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Dersi Öğretim Programına yönelik öğretmen görüĢleri değerlendirilmiĢtir. ÇalıĢmada “alan taraması (survey)” yöntemi kullanılmıĢtır. Bu yöntem çerçevesinde, ilköğretim sekizinci sınıflarda görevli bulunan öğretmenlerin görüĢleri anket yoluyla elde edilmiĢtir. Bu çalıĢmanın verileri 2008- 2009 öğretim yılında Kırıkkale ili ve ilçelerinde 62 ilköğretim okulunda görev yapmakta olan 80 Sosyal Bilgiler öğretmeninden toplanmıĢtır. AraĢtırma sonucunda elde edilen
84 Sevgi Öztürk, İlköğretim Okullarında Yapılandırmacı Yaklaşım Doğrultusunda Hazırlanan 6 ve 7.
Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programına Yönelik Öğretmen Görüşleri, Kafkas Üniversitesi
bulgular sonuç bölümünde tartıĢılmıĢtır. Elde edilen bulgulara göre, araĢtırmaya katılan öğretmenler genel anlamda programı desteklemiĢtir 85
.
KatılmıĢ, “Sosyal bilgiler derslerindeki bazı değerlerin kazandırılmasına yönelik bir karakter eğitimi programının geliĢtirilmesi”, baĢlıklı araĢtırmasında; karakter eğitimi programının, ilköğretim 7. sınıf sosyal bilgiler dersinde doğrudan verilecek değerlerin kazandırılmasına ve akademik baĢarıya olan etkisini tespit etmeyi amaçlamıĢtır. Ön test-son test ve kontrol gruplu yarı deneysel desene göre yapılan bu araĢtırmada, öncelikli olarak karakter eğitimi programı ve ölçme araçları geliĢtirilmiĢ daha sonra araĢtırmanın uygulama aĢamasına geçilmiĢtir. AraĢtırmanın uygulaması, Ġstanbul ilinin Ümraniye ilçesinde bulunan bir devlet ilköğretim okulunda gerçekleĢtirilmiĢtir. Uygulamaya baĢlamadan önce sınıflardan biri deney diğeri kontrol grubu olarak atanmıĢtır. Grupların denk olduğu istatistikî iĢlemle tespit edilmiĢtir. Deney grubuna karakter eğitimi programı uygulanırken kontrol grubunda normal ders programı uygulanmıĢtır. Uygulama haftada 3 ders saati olmak üzere toplam 39 ders saati sürmüĢtür.
AraĢtırmanın verileri, 2007- 2008 ve 2008- 2009 eğitim ve öğretim yıllarında toplanmıĢtır. Bu verilerinin analizi neticesinde ulaĢılan sonuçları aĢağıdaki gibi özetleyebiliriz86
:
1. Karakter eğitimi programı, öğrencilerin bilimsellik değerini kazanmalarını istatistiksel olarak anlamlı olacak biçimde olumlu etkilemektedir.
2. Karakter eğitimi programı, öğrencilerin adil olma değerini edinmelerini istatistiksel açıdan manidar olacak biçimde olumlu etkilemektedir
3. Karakter eğitimi programı, öğrencilerin barıĢ değerini kazanmalarını istatistiksel açıdan anlamlı olacak biçimde olumlu etkilemektedir.
85 Hayati Adalar, Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin 8. Sınıf T.C. İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Dersi
Yeni Öğretim Programına İlişkin Görüşlerinin Değerlendirilmesi, GaziosmanpaĢa Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü, YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi, Tokat, 2010.
86 Ahmet KatılmıĢ, Sosyal Bilgiler Derslerindeki Bazı Değerlerin Kazandırılmasına Yönelik Bir
Karakter Eğitimi Programının Geliştirilmesi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü,
4. Karakter eğitimi programı, öğrencilerin akademik baĢarısını istatistiksel açıdan manidar olacak biçimde olumlu etkilemektedir.
Yazar, “Ġlköğretim 4. ve 5. sınıf SBDÖP‟ne iliĢkin öğretmen görüĢlerinin incelenmesi”, baĢlıklı araĢtırmasında; Ġlköğretim 4. ve 5. SBDÖP‟ ne iliĢkin öğretmen görüĢlerini belirlemeyi amaçlamıĢtır. Bu genel amaç çerçevesinde SBDÖP‟nin kazanımlarına, içeriğine, uygulamasına, ölçme değerlendirme boyutuna ve sosyal bilgiler dersinde doğrudan verilecek beceriler ile doğrudan verilecek değerleri öğrencilerin kazanma düzeylerine iliĢkin öğretmen görüĢleri okuttukları sınıf düzeyine, cinsiyetlerine, kıdemlerine ve mezuniyet durumlarına göre belirlenmeye çalıĢılmıĢtır. Tarama modelinde olan araĢtırmada öğretmen görüĢlerini belirlemek amacı ile araĢtırmacı tarafından hazırlanan anket formları kullanılmıĢtır. Anketler Erzurum il merkezinde bulunan 30 ilköğretim okulunda görev yapan 183 sınıf öğretmenine uygulanmıĢtır.
Öğretmenlerin program hakkında yeterli bilgiye sahip olmaları, programın tam olarak uygulamaya dönüĢtürülmesi, programdaki içeriğin yeterliliği, etkinliklerin rahatça uygulanabilirliği, programın uygulanması için mevcut teknoloji ve materyallerin yeterliliği konularında kararsızlıklarını belirtmeleri bu konularda sorunların olduğunu göstermektedir. Sınıf öğretmenleri Ġlköğretim 4. ve 5. Sınıf SBDÖP‟de yer alan doğrudan verilecek beceri ve doğrudan verilecek değerleri genel olarak öğrencilerin büyük ölçüde kazandıkları Ģeklinde görüĢ bildirmiĢlerdir. Sonuç olarak, öğretmen görüĢleri programı genelde destekler niteliktedir, denilebilir87
. AktaĢ, “Ġlköğretim beĢinci sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler programında verilen değerleri edinme düzeyleri (Erzincan örneği)”, baĢlıklı araĢtırması; ilköğretim beĢinci sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler öğretim programında verilen değerleri edinim düzeylerini belirlemeye yönelik, tarama modelinde betimsel bir çalıĢmadır. AraĢtırmanın örneklemini 2009-2010 öğretim yılında seçkisiz örnekleme yöntemiyle seçilen Erzincan il merkezindeki 11 ilköğretim okulu beĢinci sınıfta bulunan 506 öğrenci oluĢturmaktadır.
87 Onur Yazar, İlköğretim 4. ve 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programına İlişkin Öğretmen
Görüşlerinin İncelenmesi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, YayımlanmamıĢ Yüksek
AraĢtırmada “Değerler Eğitimi Ölçeği” ile toplanan veriler sonucunda; anne mesleğinin değerleri edinim düzeyinde anlamlı bir farklılık bulunmazken, buna karĢılık; cinsiyet, anne-baba öğrenim durumu, baba mesleği, aylık gelir düzeyi ve televizyonda en çok izlenen program türü değiĢkenlerine göre öğrencilerin değerleri edinim düzeylerinde anlamlı farklılıklar bulunmuĢtur88
.
Uçar, “Sosyal Bilgiler Programındaki Değerlerle Ġlgili Kazanımlara Yönelik Öğretmen GörüĢlerinin Değerlendirilmesi”, baĢlıklı araĢtırmasını; ilköğretim sosyal bilgiler programındaki değerlerle ilgili kazanımlara yönelik öğretmenlerin görüĢlerini değerlendirmek amacıyla yapmıĢtır. AraĢtırma ilköğretim öğretmenlerinin sosyal bilgiler dersindeki değerlerin kazanım düzeyine iliĢkin görüĢlerini belirlemeye yönelik, tarama modelinde betimsel bir çalıĢmadır.
AraĢtırma 2007-2008 eğitim-öğretim yılında Van ili merkez ilköğretim okullarında görev yapan 4 ve 5. sınıfları okutan 290 sosyal bilgiler öğretmeni üzerinde gerçekleĢtirilmiĢtir. AraĢtırmada veri toplama aracı olarak araĢtırmacı tarafından geliĢtirilmiĢ Sosyal Bilgiler Kazanım Değerlendirme Anketi kullanılmıĢtır.
AraĢtırma sonucunda bulgular incelendiğinde cinsiyet ve branĢ değiĢkenleri açısından anlamlı bir farklılık görülmemiĢtir. Mevcut programda değerlerle ilgili kazanımların yeterli olup olmadığı sorusuna ise öğretmenlerin kazanımları yetersiz gördükleri cevabını vermiĢlerdir ve öğretmenler değerlerle ilgili kazanımlara programda daha çok yer verilmesi istemektedirler. Öğretmenlerin mesleki kıdemlerine göre değerlere yönelik görüĢleri incelendiğinde sosyal bilgiler programında değerlerle ilgili kazanımların var olan duruma yönelik görüĢleri arasında anlamlı bir fark olmadığı görülmüĢtür. Fakat öğretmenlerin programda
88 Nihan AktaĢ, İlköğretim Beşinci Sınıf Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler Programında Verilen
Değerleri Edinme Düzeyleri (Erzincan Örneği)”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,
değerlerle ilgili kazanımların olması istenen duruma yönelik görüĢleri mesleki kıdemlerine bağlı olarak farklılık göstermiĢtir89
.
KeleĢoğlu, “Demokrat YurttaĢ Niteliklerinin Kazandırılması Açısından 7.-8. Sınıf VatandaĢlık ve Ġnsan Hakları Eğitimi Dersi Programı (2000) Ġle 6.-7. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Programının (2005) KarĢılaĢtırılması”, baĢlıklı araĢtırmasının amacı; 6-7. sınıf sosyal bilgiler dersi 2005 yılı öğretim programı ile 7-8. sınıf vatandaĢlık ve insan hakları eğitimi dersi 2000 yılı öğretim programının demokrat yurttaĢ niteliklerini kazandırması açısından karĢılaĢtırılmasıdır. Bu amaca ulaĢmak için öncelikle demokrat yurttaĢ niteliklerinin neler olduğunu belirlemek amacıyla alan yazın taraması yapılmıĢtır.
Yapılan araĢtırma sonuçlarında belirlenen nitelikler listelenmiĢtir. Listelenen nitelikler hakkında uzman görüĢü alınmıĢtır. Uzman görüĢünün de alınması sonucunda ortaya çıkan nitelikleri hangi öğretim programının öğrencilere kazandırmada daha etkili olduğunu belirleyebilmek için bir ölçek geliĢtirilmiĢtir. GeliĢtirilen ölçek 2005 öğretim programlarının pilot uygulamasını yapan okullarda öğrenim gören 481 öğrenciye uygulanmıĢtır. Pilot okullardaki 227 8. sınıf öğrencisi 7-8. sınıf vatandaĢlık ve insan hakları eğitimi dersi 2000 yılı öğretim programında, 254 7. sınıf öğrencisi de 6-7. sınıf sosyal bilgiler dersi 2005 yılı öğretim programında öğrenim görmektedirler.
AraĢtırma sonuçlarına göre; 6-7. sınıf sosyal bilgiler dersi 2005 yılı öğretim programının, 7-8. sınıf vatandaĢlık ve insan hakları eğitimi dersi 2000 yılı öğretim programına göre öğrencilerin demokrat yurttaĢ niteliklerine uygun davranıĢ göstermeleri açısından daha etkili olduğu sonucuna ulaĢılmıĢtır. Öğrencilerin demokrat yurttaĢ niteliklerine iliĢkin olumlu görüĢ kazanmaları açısından karĢılaĢtırılan iki öğretim programının arasında anlamlı bir fark bulunmamıĢtır90
.
89 Senem Uçar, Sosyal Bilgiler Programındaki Değerlerle İlgili Kazanımlara Yönelik Öğretmen
Görüşlerinin Değerlendirilmesi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, YayımlanmamıĢ
Yüksek Lisans Tezi, 2009. 90
Serkan KeleĢoğlu, Demokrat YurttaĢ Niteliklerinin Kazandırılması Açısından 7.-8. Sınıf VatandaĢlık ve Ġnsan Hakları Eğitimi Dersi Programı (2000) Ġle 6.-7. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Programının (2005) KarĢılaĢtırılması, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi, 2008.
Cüro,“Sosyal bilgiler dersi öğretim programının toplumsal ihtiyaçları karĢılama düzeyine iliĢkin öğretmen görüĢlerinin değerlendirilmesi (Diyarbakır ili örneği)”, baĢlıklı araĢtırmasının amacı, SBDÖP‟nin toplumsal ihtiyaçları ne düzede karĢıladığına iliĢkin olarak dört ve beĢinci sınıfı okutan sınıf öğretmenleri ile sosyal bilgiler dersi öğretmenlerinin görüĢlerini belirlemektir. AraĢtırma ile öğretmenlerin görüĢleri arasında branĢ, kıdem ve okul düzeyi değiĢkenlerine göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılığın olup olmadığı ortaya çıkarılmaya çalıĢılmıĢtır.
AraĢtırmanın amacı çerçevesinde Ģu soruya cevap aranmıĢtır: 2004 SBDÖP‟nin toplumsal ihtiyaçları karĢılama düzeyine iliĢkin öğretmen görüĢleri mesleki kıdemlerine, branĢa ve görev yaptıkları okulun sosyo-ekonomik düzeyine göre değiĢmekte midir? SBDÖP ile karĢılanabilecek toplumsal ihtiyaçlar araĢtırma içinde yedi bölüme ayrılmıĢtır. Bunlar; “Öğrencilerin Toplumsal VaroluĢlarını GerçekleĢtirmesi, Öğrencilerde Ġyi VatandaĢ Olma Bilinci GeliĢtirmesi, Öğrencilerin Öğrenme Sürecinde Edindiği Deneyimleri Çevreleriyle EtkileĢimlerinde Kullanabilme Sağlaması, Öğrencilerin Ulusal ve Kültürel Değerler Çerçevesinde YetiĢmeleri Sağlanması, Öğrencilerin Milli Kimliklerini Merkeze Alarak Evrensel Değerleri Benimsemeleri, Öğrencilerin YaĢadığı Yeri ve Dünya Coğrafyasını Tanımaları, Öğrencilerin Haklarını Bilen ve Sorumluluklarını Yerine Getiren Bireyler Olarak YetiĢtirilmelerinin Sağlanması. Betimsel nitelikli bu araĢtırma 2007– 2008 eğitim-öğretim yılında, Diyarbakır Ġl Merkezinde bulunan resmi ilköğretim okullarında görev yapan sosyal bilgiler öğretmenleri ile 4–5. sınıf öğretmenleri olmak üzere 775 öğretmene uygulanmıĢtır.
AraĢtırma verileri SBDÖP için geliĢtirilen ölçekle elde edilmiĢtir. SBDÖ programı ölçeği araĢtırmacı tarafından geliĢtirilmiĢtir. SBDÖP ölçeği 46 maddeden oluĢmaktadır. Ölçekte yer alan maddeler SBDÖP ile karĢılanabilecek toplumsal ihtiyaçlara iliĢkin olarak öğretmen görüĢlerini yoklamaktadır.
AraĢtırmanın sonucunda SBDÖP ile toplumsal ihtiyaçları karĢılama düzeyinin yeterli olduğu belirlenmiĢtir. Okul düzeyi ve kıdem değiĢkenlerine iliĢkin olarak iyi düzeyde çalıĢan öğretmenler ile görevde daha yeni olanlar programı daha yeterli
bulmaktadırlar. Ayrıca branĢ değiĢkenine göre ise SBDÖP‟nin daha etkili buldukları görülmüĢtür. Elde edilen bu sonuçlar ıĢığında programının etkililiğini artırmak için okulların sahip olduğu imkânların iyileĢtirmesi, öğretmenlere programların uygulanması konusunda sosyal bilgiler öğretmenleri ile sınıf öğretmenlerine yönelik seminerler verilmesi gibi öneriler sunulmuĢtur91
.
Baydar, “Ġlköğretim beĢinci sınıf sosyal bilgiler programında belirlenen değerlerin kazanım düzeyleri ve bu süreçte yaĢanılan sorunların değerlendirilmesi”, baĢlıklı araĢtırmasında; Ġlköğretim BeĢinci Sosyal Bilgiler programında yer alan değerlerin (adil olma, sorumluluk, dayanıĢma ve tarihsel mirasa duyarlılık) eğitimi öğrenci ailelerinin sosyo-ekonomik düzeyi ve ailelerin öğrenim düzeylerinin öğrencilerin değerleri kazanım sürecinde etkileri Adana ili merkez ilçelerinde (Seyhan-Yüreğir) yer alan 20 okulda araĢtırılmıĢtır.
AraĢtırmada farklı sosyo-ekonomik düzeyde bulunan okullar seçilip öğrencilerin ahlaki geliĢim düzeylerini belirlemek amacı ile beĢinci sınıf öğrencilerinden oluĢan örnekleme her değer için farklı öykülerden oluĢan (adil olma, sorumluluk, dayanıĢma, tarihsel mirasa duyarlılık) ahlaki ikilem formları uygulanmıĢtır. Öğrencilerin sosyo-ekonomik düzeyleri göz önüne alınarak değerleri kazanım düzeyleri karĢılaĢtırılmıĢtır. AraĢtırmada 82 tane beĢinci sınıf öğretmeni ile anket çalıĢması yapılmıĢtır. Ankette değer kazanımı sürecinde öğretmenlerin karĢılaĢtıkları sorunlar ve öğrencilerin değerleri kazanım düzeyleri belirlenmeye çalıĢılmıĢtır. Ayrıca ankete katılan öğretmenlerden dokuzu ile görüĢme yapılmıĢtır. GörüĢme sürecinde öğretmenlere değer öğretiminde yaĢanılan güçlükler, öğrenci değer kazanımına programın, aile öğrenim düzeyinin ve ailenin sosyo-ekonomik düzeyinin etkisi ile ilgili sorular sorulmuĢtur.
AraĢtırma sonuçlarına göre; öğrenci ve öğretmenlerle yapılan çalıĢmaların bulguları benzerlik taĢımaktadır. Öğrencilere uygulanan ahlaki ikilem formlarına göre sosyo-ekonomik düzeyin değer kazanımında farklılık yaratmadığı belirlenmiĢtir. Öğrencilerin adil olma, sorumluluk, dayanıĢma ve tarihsel mirasa
91 Elif Cüro, Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programının Toplumsal İhtiyaçları Karşılama Düzeyine
İlişkin Öğretmen Görüşlerinin Değerlendirilmesi “(Diyarbakır İli Örneği)”, Fırat Üniversitesi Sosyal
duyarlılık değerlerini kazanım düzeyleri Kohlberg‟in ahlaki geliĢim kuramına göre ikinci düzey olan geleneksel düzeyde yer almaktadır. Öğretmenler ise öğrencilerin değer kazanımında yetersiz olduklarını ve bunun ailelerin öğrenim düzeylerinden kaynaklı olabileceğini belirtmiĢlerdir. Alt sosyo-ekonomik düzey ve üst sosyo- ekonomik düzey öğrencilerin değer kazanımında kimi zaman olumlu bir etken iken, kimi zaman olumsuz etken olarak ortaya çıkmaktadır.
AraĢtırma kapsamında elde edilen bulgulara göre öğrencilerin değer kazanımı Kohlberg‟in ahlaki geliĢim kuramına göre genel olarak olması gereken düzeydedir. Ancak yüksek öğrenimi tamamlamıĢ ailelerin çocukları değer kazanımında öğrenim düzeyi düĢük velileri olan öğrencilere göre daha baĢarılı oldukları belirlenmiĢtir92
. Ersoy, “Yeni ilköğretim sosyal bilgiler programının uygulanması ile ilgili değerlendirmeler (Konya ili örneği)”, baĢlıklı araĢtırmasını ilköğretim okullarında okutulmakta olan Yeni Ġlköğretim SBDÖP‟nin uygulanmadaki etkililiğine iliĢkin öğretmen görüĢlerini belirlemek amacıyla 2007-2008 öğretim yılı Konya Ġli Meram, Selçuklu, Karatay ve Hüyük ilçeleri ilköğretim okullarında görev yapan toplam 160 öğretmen üzerinde gerçekleĢtirmiĢtir.
AraĢtırmada veri toplama aracı olarak “Yeni Ġlköğretim Sosyal Bilgiler Programının Uygulanması Ġle Ġlgili Değerlendirme Anketi” kullanılmıĢtır. Öğretmenlere uygulanan anket formu, kiĢisel bilgiler, program ile ilgili kazanım, yöntem ve teknikler, etkinlikler, araç-gereç ve materyal, içerik ve uygulama, ölçme ve değerlendirme, öğrencilerde okula ve derse karĢı yarattığı değiĢiklikler bölümünden oluĢmaktadır.
AraĢtırmanın sonucunda programda öngörülen kazanımlar, yöntem-teknik ve etkinlikler, araç-gereç ve materyaller, programda yer alan içerik, ölçme ve değerlendirmenin uygulamada “kısmen yeterli” düzeyde olduğu ortaya çıkmıĢtır. Elde edilen bulgulara göre, programın uygulanması önündeki en önemli engel olarak okulların fiziki Ģartlar ve donanım bakımından yeterli düzeyde olmaması, sınıf
92 Pelin Baydar, İlköğretim Beşinci Sınıf Sosyal Bilgiler Programında Belirlenen Değerlerin Kazanım
Düzeyleri ve Bu Süreçte Yaşanılan Sorunların Değerlendirilmesi, Çukurova Üniversitesi Sosyal
mevcutlarının fazla olması ve ders saatlerinin yetersiz olması görülmektedir. Ayrıca programda yer alan yeni ölçme değerlendirme yöntem ve tekniklerinin uygulanamadığı ve bu konuda öğretmenlerin hizmet içi eğitime ihtiyacı olduğu sonucuna ulaĢılmıĢtır93
.
Aslan, “Ġlköğretim Yedinci Sınıf SBDÖP‟nin Yapılandırmacı YaklaĢım Bağlamında Öğretmen GörüĢlerine Göre Değerlendirmesi”, baĢlıklı araĢtırmasının amacı; 30.06.2005 tarih ve 188 sayılı kararı ile Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu tarafından hazırlanan Ġlköğretim yedinci sınıf SBDÖP‟yi yapılandırmacı yaklaĢım bağlamında öğretmen görüĢleri çerçevesinde değerlendirmektir. Öğretmen görüĢleri anket yoluyla elde edilmiĢtir.
Bu çalıĢmanın verileri 2007-2008 öğretim yılında Ġstanbul ili Anadolu Yakası Tuzla, Pendik ve Kartal ilçelerinde 78 ilköğretim okulunda görev yapmakta olan 150 sosyal bilgiler öğretmeninden toplanmıĢtır.
AraĢtırmadan elde edilen bulgulara göre, araĢtırmaya katılan öğretmenler genelde programı desteklemiĢtir94.
Vural, “Sosyal Bilgiler Eğitiminde Yaratıcı DüĢünme: Yeni Ġlköğretim Programı BeĢinci Sınıf Sosyal Bilgiler Öğretiminde Kullanılan Etkinliklerin Yaratıcılığı GeliĢtirmesi Açısından Değerlendirilmesi”, baĢlıklı araĢtırmasını sosyal bilgiler dersinde, 2005 ilköğretim programını uygulayan beĢinci sınıf öğretmenlerinin, yaratıcı düĢünmeyi geliĢtirmek için ne tür etkinlikler yaptıklarının, hangi materyalleri kullandıklarının ve bu konuda karĢılaĢtıkları sorunların betimlenmesi amacıyla gerçekleĢtirmiĢtir.
AraĢtırma; tarama modelinde, anket, görüĢme ve gözlem tekniklerini içerecek Ģekilde tasarlanmıĢtır. Bu nedenle nicel ve nitel modeller bir arada kullanılmıĢtır. AraĢtırma Mersin ilinin merkezinde bulunan 62 okuldaki 200 beĢinci sınıf öğretmeni
93 Fatma Gönül Ersoy, Yeni İlköğretim Sosyal Bilgiler Programının Uygulanması İle İlgili
Değerlendirmeler (Konya İli Örneği), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, YayımlanmamıĢ
Yüksek Lisans Tezi, 2009.
94 DerviĢ Aslan, İlköğretim Yedinci Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programının Yapılandırmacı
Yaklaşım Bağlamında Öğretmen Görüşlerine Göre Değerlendirmesi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal
üzerinde gerçekleĢtirilmiĢtir. Anket sonuçlarından elde edilen veriler doğrultusunda, daha ayrıntılı bilgilere ulaĢmak amacıyla 20 öğretmenle görüĢme yapılmıĢtır. On öğretmene ise gözlem tekniği uygulanmıĢtır. GörüĢme ve gözlemde ise verileri toplamak için, anketten elde edilen verilere dayanılarak, amaçlı örnekleme