BÖLÜM 4: KARADAĞ‟DA KADIN GĠRĠġĠMCĠLĠĞĠ ÜZERĠNE BĠR ARAġTIRMA
4.5 AraĢtırmanın Bulguları
4.5.5 Ġhracat Blgileri
Tablo 31‟de görüldüğü üzere kadın giriĢimcilerin %77,6‟ı ihracat yapmamaktadır.
Sadece %10,2 ihracat yapmaktadır.
Tablo 31. Örneklem Grubunun İhracat Bilgiler
Tablo 32‟deki verilere göre, kadın giriĢimciler ihracat açısından halen pasif durumda görünmektedir. %40'nın (%27,2) Sırbistan ile iĢbirliği bulunmaktadır. Ancak, Sırbıstan komĢu bir ülke olduğu için onunla iĢbirliği yapmak en kolay ve en ucuz yol olduğu söylenebilir. %19,7‟sının Türkiye ile ve % 3,4'ünün Avrupa ülkeleriyle iĢbirliği yapmaktadır. Kadın giriĢimcilerin %10,9'unun Karadağ dıĢındaki herhangi bir ülke ile iĢbirliği yapmadığı görülmektedir.
ÇalıĢanlar Bayan Personel Sayısı Bay Personel Sayısı
6 4,1 46 31,3
1-3 61 41,5 63 42,9
4-5 21 14,3 11 7,5
5+ 16 10,9 12 8,2
Bir tek ben 25 17,0 1 ,7
Eksik 17 11,6 14 8,8
Toplam 147 147 147 100
Ġhracat Ediyor Musunuz?
Frekans Yüzde Geçerli Yüzde Kümülatif Yüzde
Hayır 114 77,6 88,4 88,4
Evet 15 10,2 11,6 100,0
Toplam Geçerli 129 87,8 100,0
Eksik 18 12,2
Toplam 147 100,0
74
Tablo 32. Örneklem Grubunun İhracat Yaptığı Ülkeler Ġhracat Yaptığı
Ülkeler;
Frekans Yüzde Yüzde
Geçerli
Kümülatif Geçerli
Türkiye 29 19,7 19,7 19,7
Saudi Arabistan 1 ,7 ,7 20,4
Sırbıstan 40 27,2 27,2 47,6
Macaristan 1 ,7 ,7 48,3
Makedonya 1 ,7 ,7 49,0
Ġtalya 2 1,4 1,4 50,3
Arnavutluk 2 1,4 1,4 51,7
Diğer 48 32,7 32,7 84,4
Hiç Birliyle 16 10,9 10,9 95,2
Avropa Ülkelerle 5 3,4 3,4 98,6
Eksik 2 1,4 1,4 100,0
Toplam 147 100,0 100,0
Tablo 33. Örneklem Grubunun Çözüm Yolları
T a b l o
3 3
„
Tablo 33‟e göre kadın giriĢimcilerin devlet tarafından desteklenmesi beklenmektedir (%28,6). Ancak tüm Kadın giriĢimcilerden verdiği çözüm önerileri sadece hükümet tarafından onaylanabilir. Vergilerin düĢürlmesi (%9), Finansal destek (%9,5),Eğitim Sağlamak (%4,2), Uluslararası NGO'yla iletiĢim kurmak (%6,9), Tek bir Dernek Kurmak (%3,2), Tüm kadınlar için eĢit Ģartlar sağlamak (%6,3). Kadın girimcilerin
%6 sı (3,2) herhangi bir sorun yaĢamıyor olarak yansıtmıĢtır.
Çözüm Yolları; N Frekans Vaka
Yüzde Hükümeten ve Belediyesinden Daha Fazla desteklenmesi 54 28,6 49,5
Vergi Azaltmasi 17 9,0 15,6
Finansal Destek 18 9,5 16,5
Kadın GiriĢimciliği Ġçin Eğitim ve TeĢvik Sağlaması 8 4,2 7,3
Bir Tek Kadın derneği Kurmak 6 3,2 5,5
Uluslararası NGO‟yla ĠletiĢim Kurmak ve Yurtiçi NGO‟dan Destek Sağlaması
13 6,9 11,9
Tüm Kadınlar için EĢit ġartlar Sağlaması 12 6,3 11,0
Kadın GiriĢimci Herhangi Bir Sorun Yok 6 3,2 5,5
Diğer Çözüm 55 29,1 50,5
Toplam 189 100,0 173,4
75
SONUÇ VE DEĞERLENDĠRME
GiriĢimcinin vizyon sahibi ve etkili bir lider olması, yönetim yeteneğine sahip olması, değiĢime duyarlı olması, ekonomik çevreyi ve pazarı yakından izlemesi, yenilik, yaratıcılık ,üretim, satıĢ ve pazarlama stratejleri geliĢtirmesi, mal ve hizmetlere iliĢkin öngörülerde bulunması, ulaĢabilir ve ölçülebilir hedefler belirlemesi gerekmektedir. GiriĢimcinin baĢarısı liderlik özellikleriyle yöneticilik yeteneklerini bünyesinde toplamasına bağlıdır. Nitekim giriĢimcinin güçlü yönlerinin yanı sıra, zayıf yönlerinin de olduğu bir gerçektir. ĠĢte bu yönlerin iyi yönetilmesi durumunda giriĢimci baĢariya ulaĢacaktır. Bu baĢarıya ulaĢırken giriĢimci karĢılaĢacağı riskleri de göz ardı etmemelidir.
Kadın giriĢimciliği, iĢ sürecinin örgütlenmesi, mal ve hizmet üretiminin planlanması, iĢ yerinin iĢletilmesi, kapatılması veya geliĢtirilmesine kendisi karar veren kiĢidir.
Kadın giriĢimci bizzat iĢinin baĢında bulunan ve kurduğu iĢletmede fiilen çalıĢan kiĢidir. Üretim faktörlerinde yer alan ve kurduğu iĢletmeyi maksimum düzeye getirmeyi amaçlayan kiĢidir. Çocukların bakımı, kadının çalıĢma hayatındaki yerinin yadırganması, eğitim, meslek seçimi, kendi statüsüne göre uygun iĢ bulma güçlüğü, geleneksel toplum yapısı içinde kadının çalıĢmasına yönelik ön yargıların olması, kadın giriĢimcinin çalıĢma hayatına girmesine engel olan sebeplerden yanlızca bir kaçıdır.
Her çalıĢan kadın giriĢimci değildir, özellikle kendi mesleğini yapan kiĢilere kadın giriĢimci demek doğru olmaz (doktor, avukat, hemĢire, öğretmen vb).
Kadın giriĢimciler ile erkek giriĢimciler arasındaki en büyük farklılıklardan biri de motivasyondur. Kadın ekonomik olarak bağımsız olmak, kendi iĢinin patronu olmak için çabalar. Erkek ise yatırım, finans vb. gibi dıĢ insiyatiflere yönelmiĢtir. Finans konusunda erkeklerin, kredilere daha çok eriĢimi vardır.Kadınlar maalesef sermaye konusunda erkekler kadar Ģanslı değildirler. Bankalara borçlanma konusunda çeĢitli sorunlarla karĢılaĢmaktadırlar. Zira bankadan borç almak için herhangi bir malı temin olarak göstermek zorundalar. Ek sosyal yardımlara ihtiyaç duyarlar, bunun neticesinde dıĢardan borç almaları kısıtlı olduğu için çok az borçlanmaya giderler.
76
Kadını giriĢimciliğe iten faktörler: bağımsızlık isteği, kendini gerçekleĢtirme isteği, kendi iĢinin patronu olma, aile ve iĢ dengesi kurma, yüksek sosyal statü isteği ve kendini güçlü hissetme isteği olarak sıralayabiliriz.
Kadın giriĢimcinin iĢ kurma nedenleri; kendi iĢinin patronu olma isteği,birĢeyleri baĢarma isteği, yasal düzenlemeler, destek programları, hibe ve kredi destekleri, giriĢimciliği özendirici projeler, devletin teĢvikleri ve kurumsal desteklerdir.
GeliĢmiĢ ülkelerdeki kadınlar hem ekonomi hem eğitim hem de haklar konusunda gayet bilinçlidirler ve karĢılıĢtıkları engeller Ģunlardır: güven eksikliği, pazar odaklı riskler, ve cinsiyetçi yaklaĢım.
Finansal sermayenin mevcut olması, giriĢimcilik süreci için oldukça önemlidir.
Kadın giriĢimcilerin önündeki en büyük engel mali güçlerinin olmayıĢıdır.
GiriĢimcilerin ekonomiye katkıda bulunabilmesi için, iĢletmelerin sermaye veren firmalardan destek görmesi gerekir. Kendi iĢini kurmak isteyen kadınların öncelikle sermaye bulmaları gerekir. Krediye eriĢim olanaklarının da yeterince bilinmemesi, bilinse bankalara teminat gösterilecek mal ve mülkün sadece erkeklerin üzerinde olması en büyük engeldir. Kadınların yüksek giriĢimcilik potansiyeline sahip olmaları, hatta yapacakları iĢin projesi ve pazarı belli olsa bile banka kredi baĢvurularında teminat olarak üzerlerinde kayıtlı bir mülk gösterememeleri kadın giriĢimcilerin önünde önemli bir sermaye engeli olarak ifade edilebilir.
GiriĢimci kadınların iĢlerini kurarken sermayeyi genellikle kiĢisel ve ailevi tasarruflardan sağladıkları belirlenmiĢtir. Genellikle kendilerine ait bir mülkleri olmayan kadınlar bankaya teminat vermedikleri için kredi almaları imkansızdır.
Kadınlar finansal durumlarını güven altına alacak finansal kayıtlara sahip olmadıklarından, genellikle borç veren kuruluĢlarla büyük sıkıntılar yaĢamaktadırlar.
Finans konusunda tecrübesiz olmaları, muhasebe, parasal konularla ilgili anlaĢmaların yapılması durumunda yeterli tecrübelere sahip olmamalarıdır.
Kredi için baĢvuran kadınlardan evli iseler kocalarının, evli değilseler babalarının servetlerini teminat olarak göstermeleri istenmektedir..
Kadının ev dıĢı bir iĢletme kurarak, onu faaliyete geçirmesi, bu yolla üretime katkıda bulunması birçok kültürde olağan dıĢı bir davranıĢ olarak görülmeye baĢlanmıĢtır.
77
Balkanlar‟da olduğu gibi Karadağın da sahip olduğu geleneksel değerlerle birlikte gelen toplumsal cinsiyet eĢitsizliği görülmektedir. Kadınlar her toplumda ikincil plana atılmıĢtır.
Kadınların toplumsal cinsiyet eĢitliğini sağlamada atılması gereken adımlar; bölgede eğitim seviyesini arttırmak, kız çocuklarının okula gönderilmesini sağlamak, kadınların ev dıĢında da çalıĢmalarını desteklemektir. Kadın giriĢimcilerin hayallerini bir bir gerçekleĢtirmeleri, baĢarılı bir Ģekilde hedeflerine ulaĢabilmeleri için toplum tarafından desteklenmeleri büyük önem taĢımaktadır
Karadağ 2006 yılın'da bağımsızlık ilanından sonra, insan haklarına saygı duymayı taahhüt etmiĢ ve bu alanda 'Kadınlara Yönelik Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi SözleĢmesi‟ de dahil olmak üzere bir dizi sözleĢmeyi kabul etmiĢtir. Bir kadının bir anne ve ev hanımı olarak rolünün geleneksel olarak anlaĢılması, onun iĢ açısından önemli bir rol oynamasını sağlar. Buna ek olarak, Karadağ'da kadınlar için iĢ kurma konusunda karĢılaĢılan en önemli zorluk, uygun finansman koĢullarının olmamasıdır. Genellikle kendi adlarına sahip gayrimenkul sahibi olmadıkları için, iĢlerini finanse etmek için kredi almaları sınırlıdır.
Karadağ ülkesi yeni kurulan ülkelerin baĢında gelir. Ekonomik olarak çok genç ve dinamiktir. Dünya ülkelerinin yaĢadığı bir takım zorlukları maalesef Karadağ ülkesi de yaĢamaktadılar. Bunların baĢında erkek giriĢimcilerin piyasaya hakim olması ve kadınların toplum içerisinde ikinci planda tutulması. Her 100 iĢletmenin sadece 8'i kadınlara aittir
Ataerkil yaĢam biçimi Karadağ toplumunu yavaĢ yavaĢ terk ediyor olsa bile hala kadınlar farklı sorunlarla karĢı karĢıya gelmektedir bunlar : iĢ ve aile yükümlülüklerinin dengelenememesi; gerekli bilgi ve güven eksikliği; finans kaynaklarına eriĢim zorluğu; ekonomik baskı, cinsiyetçi yaklaĢımdır.
Çözüm önerileri olarak: Kadınların giriĢimcilik ve teknik konularda eğitilmesi, finansal eriĢim sağlama, psikolojik ve sosyal destek sağlama, eğitim, uygulamalı finansal analiz yapma, uluslararası finans kuruluĢların desteğini sağlayacı projeler geliĢtirmek.
78
Avrupa birliği Kalkınma ajansı tarafından karadağlı kadınlara finansal destek sağlanmıĢtır. Yatırım GeliĢtirme Fonu (IRF), yatırım projelerinin doğrudan finansmanı çerçevesinde, kadın giriĢimcilerin önemli projelerine destek verip toplum içerisinde kadınların yerini sağlamlaĢtırmıĢtır.
Kadın giriĢimcilerin devlet tarafından desteklenmesi gerekiyor. Ancak kadın giriĢimcilerin devlete sunacağı projeler çok önemlidir. Önemli projeler devletten ve finans kuruluĢlarından destek görür. vergilerin düĢürülmesi, finansal destek, eğitim, uluslararası kuruluĢlarla iletiĢim kurmak, dayanıĢma için dernekler kurmak.
Tahmini olarak 2020 yılında Avrupa Birliğine üye olacak olan Karadağ'ın kadın hakları konusunda daha çok yol alması gerektiğini düĢünmektedir. Ġinsan haklarına son derece bağlı kalan Avrupa bu haklar konusunda aynı hassasiyeti Karadağ'dan da beklemektedir. Dünya kadınları birlik olduktan sonra dünya daha demokratik ve yaĢanılır hal alacaktır.
79
KAYNAKÇA
Akagündüz, Ümüt, (2015), ’II. Meşrutiyet Döneminde Kadın Olmak’, Yeni Insan Yayınları, Ġstanbul.
Akatay,Yelkikalan, Nazan, Altin, Emel, Ayten, (2010),‘Yeni Girişimcilik Modeli Ve Yeni Nesil Girişimci Profili: İnternet Girişimciliği Ve Y, M, Z Kuşaği Girişimci’, Selçuk Üniversitesi Dergileri ,S.Ü. Ġ.Ġ.B.F Sosyal Ve Ekonomik AraĢtırmalar Dergisi, (selcuk.edu.tr). EriĢim:11.05.2019.
Akgün, Atif, Uçgun, Rabia, Balcı,Ali, (2018), „Uluslararası Balkanlarda Türk Kadını Sempozyumu Bildiri Özetleri Kitabı, E.Ü. Türk Dünyası AraĢtırmaları Enstitütü, Ġzmir, (E-ISBN: 978-605-81731-0-1). EriĢim Tarihi: 14.04.2019;
Arslan, Kahraman, (2007), ‘Dağıcılık felsefesi ve Girişimcilik’, Ekin Basım Yayın Dağıtımı, Ankara.
Arslan, Türkan, Elif, (2018), „Girişimcilerde Yaşanan Başarisizlik Korkusu’, Ġktisadi ve Ġdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Isparta; EriĢim: 12.03.2019.
(http://iibfdergi.sdu.edu.tr/assets/uploads/sites/352/files/yil-2018-cilt-23-sayi-geybulla-ramazanoglu-yazi03-19072018.pdf)
AĢkin, AyĢin, Sercan, Selin, Nehir, Özgür, Vural, (2011), ‘Tarihsel Süreçte Girişimcilik Kavrami Ve Gelişimi‟, GiriĢimcilik ve Kalkınma Dergisi, (http://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423881627.pdf),EriĢim:
tarihi 08.03.2019.
Aydınlık, Arzu, Ülgen, (2016),‟Girişimcilik‟, Beta, Ġstanbul.
Baltaci, Nediha, Özgün, (2011), ‘Kadınları Güçlendirme Mekanizması Ola Rak Mikro Kredi’, T.C. BaĢbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, Uzmanlık Tezi, Ankara.
Bilmislel.com, ‘Kadının Ekonomik Bağımsızlık Sorunu’, (bilmisler.com/kadinin-ekonomik-bagimsizlik-sorunu/). EriĢim Tarihi: 10.01.2019;
80
Bojanović, Vesna, (2013), ‘Žensko preduzetništvo u Crnoj Gori -policy paper’, Ġnstitut za preduzetništvo i ekonomski razvoj, IPER, Podgorica.
Bulut, Çağrı, FiĢ, Murat, Ahmet, Aktan, Bora, (2010), ‘Kurumsal Girişimcilik:
Kavramsal Yapı Üzerine Bir Tartışma’, Journal Of Yasar University, 3(10), 1389-1416. EriĢim Tarihi: 10.06.2019.
Çelik, Cemile, Özdevecioğlu, Mahmut, (2001), ‘Kadın Girişimcilerin Demografik Özellikleri ve Karşılaştıkları Sorunlara İlişkin Nevşehir İlinde Bir Araştırma’, 1.
Orta Anadolu Kongresi, 487-498, NevĢehir, EriĢim Tarihi: 02.03.2019.
Çetindamar, Dilek, (2002), „Türkiye’de Girişimcilik’, Türk Sanayciler ve IĢadamlari Derneği (TÜSĠAD) YAYINLARI, Ġstanbul, (tusiad.org/tr/yayinlar/raporlar/). EriĢim tarihi: 08.03.2019.
Women Entrepreneurship: a Profile,
https://shodhganga.inflibnet.ac.in/bitstream/10603/6775/12/12_chapter%201.pdf).
EriĢim Tarihi: 03.06.2019.
Çokgezen, Murat, Gül, Özcan, Berna, (2008), ’Orta Asya’da girişimcilik: Fırsatlar, Sorunlar ve Çözüm Önerileri‟, Ġstanbul Ticaret Odası, Ġstanbul.
CoĢkun, Aktan, Can, (2000), ‘Politik İktisat’, Matbaacilik, Ġzmir.
(canaktan.org/ekonomi/iktisat-okullari ) EriĢim tarihi: 08.05.2019.
Demirhan, Dilek, Aracioğlu Burcu, Aracioğlu vd., (2017) „Tüm Boyutlarda Girişimcilik’, Hümanist Kitap Yayıncılık, Ġstanbul.
Dess, Gregorz, Miller, Alex, (1993), ‘Strategic Management2, Mc Graw-Hill International Editions, New York.
Doğaner, Aysan, (2006), „Yeni Nesil Girişimci’, Sistem Yayıncılık, Ġstanbul.
Dr. Rıza Kadılar Blog, ‘Yeşil girişimcilik, www.rizakadilar.net/yesil-girisimcilik-girisimci-kadin-dergisi/. EriĢim Tarihi: 12.05.2019.
Durukan, Tülin, (2006), ‘Dünden Bugüne Girişimcilik Ve 21. Yüzyilda Girişimciliğin Önemi’, Kırıkkale Üniversitesi, ĠĠBF, ĠĢletme Bölümü, (acikerisim.lib.comu.edu.tr) . EriĢim Tarihi: 08.03.2019.
81
Ekodıalog.com, ‘Kapitalizm Öncesi Üretim İlişkileri’, ekodialog.com/Makaleler/kapitalizm_oncesi_uretim.html. EriĢim Tarihi: 05.05.2019.
Fortune DanıĢmanlık Blog, ‘Girişimcinin Korkulari Riskleri Ve Öneriler’,fortune.com.tr/girisimcininriskleri.asp. EriĢim Tarihi: 24.03.2019;
Gökakın, Zeynep, (2000), ’Türkiye’deki Kadın Girişimcilerin Motivasyon Faktorleri’,Ankara Üniversitesi,Sosyal Bilimler Enstitüsü, ĠĢletme Anabilim Dalı, Doktora Tezi, EriĢim: ĠTÜ Kutuphanesi, HB 615.EriĢim tarihi: 07.05.2019.
Güler,Burcu, Kümbül, Güler, (2010),’Sosyal Girişimcilik’, Efil Yayınevi, Ankara.
Güney, Semra, (2008), ‘Girişimcilik, Temel Kavramlari ve Bazen Güncel Konular’, Siyasal Kitabevi, Ankara.
Güngördü, Sevcan, (2018), ’Göçmen Girişimcilerin Kişilik Özelikkleri Ve Göçmen Girişimcilik Üzerine Algilari’, Ġzmir Katip Çelebi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, GiriĢimcilik Ve Ġnovasyon Anabilim Dali,Izmir, (Acikerisim.Ikc.Edu.Tr).
EriĢim: 10.05.2019.
Gürcüm, Banu, Hatice, Baykasoğlu, Nursel, Yerdenova, Assel, (2018),’El Sanatinin Sürdürülebilmesinde Tasarimcinin Sorumluluğu’, Uluslararası Sosyal AraĢtırmalar Dergisi, (www.sosyalarastirmalar.com). EriĢim Tarihi: 08.05.2019.
Gürdoğan, Nazif, (2011), „Girişimcilik ve Girişim Kültürü’, Ġgiad, Ġstanbul.
ĠrmiĢ, AyĢe, Ġbrahim, Özdemir, Durak, Lütfiye, (2010), „Girişimcilik Kültürü, Anadolu Girişimcilerinden Örnekler’, Ekin Basım Yayın Dağıtımı.
Jahanshahi, Asghar, Afshar, Nawaser, Khaled, (2010), „Issues And Challenges For Women Entrepreneurs In Global Scene, With Special Reference To India’, Australian Journal of Basic and Applied Sciences, 4(9): 4347-4356, 2010, ISSN 1991-8178.
Kawasaki, Guy, (2009), ‘Kendi İşini Kurmak İsteyen Girişimcinin el Kitabı’, Ġnfomag, Kapital Medya Hizmetleri, Ġstanbul.
Kapusuz, Gökçen, ÇavuĢ, AyĢe, Mustafa Fedai, (2017),‟ Geçmişten Yeni Bir Kavram: Yeşil (Eko) Girişimcilik’, Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi‟,( Makalesistemi.Com). EriĢim:11.05.2019.
82
Karabulu, Tuğba, (2009),’Girişimcilik ve Sürdürülebilirliği’, Papatya Yayın, Ġstanbul.
Karadal, Himmet, (2014), ‘Girişimcilik, Uygulamalı girişimcilik eğitimi ve güncel konular, Girişimci Destekleri ve İş Planı‟, Beta Yay., Ġstanbul.
Kaygın, Erdoğan, Güven, Bülent (2013),’Farkli Boyutlariyla Kadin Girişimcilik’, Veritasaka Akademi, Ġstanbul.
Keskin, Sevtap, (2017), ‘Kadin Ve Erkek Girişimciler Arasindaki Farkliliklar’, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü E-Dergi, Cilt 1. (dergipark.org.tr).
EriĢim: 09.03.2019.
Küçük, Orhan, (2005 ), ‘Girişimcilik ve Küçük İşletme Yönetimi’, Seçkin Yayıncılık,2 baskı, Ankara.
Marangoz, Mehmet, (2016), ‘Girişimcilikle Güncel Konular ve Uygulamalar’, Beta Yayıncılık, Ġstanbul.
Marangoz, Mehmet, (2016),’Girişimcilik’, Beta Yayıncılık, Ġstanbul.
Murat, BüĢra, (2017), ‘Merkantelizm’,Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ġktisat Anabilim Dali, Ġktisat Tarihi, Avrupa Ġktisat Tarihi Ödevi, Ġstanbul, (www.academia.edu/34926546), EriĢim tarihi: 08.05.2019.
Nasuhbeyoğlu, Tayfun, (2008), ‘Balkan Tarihine Genel Bir Bakiş’, Ekim, Ġstanbul, NiĢancı, Zehra, Nuray, (2014),’Göçmen Girişimcilik Üzerine: Pittsburgh’daki Türk Girişimciler’, Ġzmir Katip Çelebi Üniversitesi ĠĠBF, ĠĢletme Bölümü, JED / GKD 10(1).
Öz, Sabri, (2018), ‘Girişimcilik, Girişimcinin Seyir Defteri’, Hiperyayın, Ġstanbul, Özeren, Sami, Özeren, Özgül, Eren, (2015), ‘Girişim, Gelişim için Girişim’, Beta Yayıncılık, Ġstanbul.
Özkazanç, Alev, 2015, ‘Feminizm ve Queer Kuram’, Dipnot yayınları, Ġstanbul.
Öztürk, Demet, Meryem, (2016), ‘Türkiye’de Kadın Girişimcilik. Kadınları Girişimciliğe Yönelten Faktörler, Karşılaştıkları Sorunlar ve Çözüm Önerileri’,
83
Ġstanbul Ticaret Üniversitesi, DiĢ Ticaret Enstitütü, Working Paper Series, WPS NO/
21 / 2016-05.
Soysal, Abdullah, (2010),’Kadın Girişimcilerin Özellikleri, Karşılaştıkları Sorunlar ve İş Kuracak Kadınlara Öneriler: Kahramanmaraş İlinde Bir Araştırma’, EskiĢehir Osmangazi Üniversitesi Ġ.Ġ.B.F. Dergisi.
Soysal, Abdullah, (2010),’Türkiye’de Kadın Girişimciler: Engeller ve Fırsatlar Bağlamında Bir Değerlendirme‟, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 65.1, http://dergipark.ulakbim.gov.tr/ausbf/article/view/5000053324/5000050641 eriĢim:
06.04.2019.
Titiz, Tinaz (1994), ‘Girişimcilik’, Ġnkilap Kitabevi, Ġstanbul.
Titiz, Tinaz (2002),’Girişimcilik Rehberi’, Beyaz Yayınlar, Ġstanbul.
Top, Seyfi, (2006), ‘Girişimcilik Keşif Süreci’,Beta Bsım Yayın Dağıtımı A.ġ, Ġstanbul.
Tutmaz, Beliz, (2018), ‘Balkan Tarihi Kapsaminda Kadinin Toplumdaki Yeri Ve Kadin Örgütlenmeleri: Yunanistan Örneği’, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
Yelkikalan, Nazan, Akatay, Ayten,Altin, Emel, (1982), ‘Yeni Girişimcilik Modeli Ve Yeni Nesil Girişimci Profili: İnternet Girişimciliği Ve Y, M, Z Kuşaği Girişimci 1982.
Yeni Girişimcilik Modeli Ve Yeni Nesil Girişimci Profili’, Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi Biga Ġktisadi ve Ġdari Bilimler Fakültesi, (http://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423912271.pdf). EriĢim Tarihi: 01.06.2019.
Yener, Serdar ve Salur, Sultan (2017), „GiriĢimciliğin Belirleyeni Olarak GiriĢimsel Öz-yeterlilik‟, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl 10, Sayı 2, Aralık. (doi: 10.17218/hititsosbil.336414). EriĢim:08.03.2019.
Yurtseven, Rıdvan, (2007),‘Girişimcilik küçük bir işletme kurmak ve yönetmek’, Detay Yayıncılık, Ankara.
84
Gaziantep Sanayı Odası; Karadağ Ülke Raporu, (www.gso.org.tr). EriĢim Tarihi:
21.04.2019.
GeçmiĢten Günümüze Türkiye - Karadağa iliĢkileri, (2013), www.tuicakademi.org/gecmisten-gunumuze-turkiye-karadag-iliskileri/. EriĢim Tarihi: 10.06.2019.
GeyikTV, (2017), ’İyi Bir Girişimcinin Mutlaka Sahip Olduğu 7 Başarılı Özellik’, (https://www.youtube.com/watch?v=otlQMzLLJ6A). EriĢim Tarihi: 15.06.2019.
GiriĢim SavaĢçısı Blog, ‘Kurum İçi Girişimcilik’,
www.girisimsavascisi.org/tr/kurum-ici-girisimcilik. EriĢim Tarihi: 10.05.2019.
GiriĢimci Kadınlar, 6 hafta,
(sabis.sakarya.edu.tr/.../6._hafta_giriĢimci_kadınlar.pptx). EriĢim Tarihi: 13.06.2019.
GiriĢimci Kafasi.com, HaĢlak, Yunus, Emre,(2017),‘Girişimcilikte Başarı ve Başarısızlık’, (girisimcikafasi.com). EriĢim Tarihi: 12.02.2019.
Ġnvestiviono Razvojni Fond Crne Gore (ĠRF), (www.irfcg.me). EriĢim Tarihi 04.06.2019.
Karadağ Ülke Raporu, Ġzmir Ticaret Odası, Hazıran 2017, (izto.org.tr/demo_betanix/uploads/cms/yonetim.ieu.edu.tr). EriĢim Tarihi:21.04.2019.
Karadaguzmanlik.me, (https://karadaguzmanlik.me/ticaret-ve-lojistik-2/). EriĢim Tarihi: 23.02.2019.
Manishankar, Chakraborty, (2015), „Women entrepreneurs’, (https://www.slideshare.net/DrManishankar/women-entrepreneurs-44829409).
EriĢim Tarihi: 12.06.2019.
Monstat, Uprava za Statistiku, (https://www.monstat.org/cg/). EriĢim Tarihi:
11.06.2019.
Sezgin, Boran, ‘Girişimcilik: Başarı ve Başarısızlık Faktörleri’, kisi.deu.edu.tr/userweb/boran.sezgin/hafta3.ppt. EriĢim Tarihi: 30.05.2019.
85
T.C. Podgorica Büyükelçiliği Ticaret MüĢavirliği, (2015), ’Yurtdişi Yatirimlar Ülke Profili Karadağ’, (www.kayserito.org.tr/upload/dosyalar). EriĢim Tarihi: 16.06.2019.
Turkiye gazetesi, Ekinci, Ekrem, BuĢra, (2017), ‘Karadağ Seyahat Notlari’, (turkiyegazetesi.com.tr).EriĢim:21.04.2019. Açıköğretim Sistemi, Anadolu Üniversitesi, (2017), „GiriĢimcilik - Ünite 1 Konu Anlatımı 1, (https://www.youtube.com/watch?v=Z-9fdmw-W4o). EriĢim Tarihi: 14.06.2019.
Türkiye ĠĢ Bankası TR, „Kadın GiriĢimci Tanımı‟,
(https://www.istekobi.com.tr/_files/contentfiles/file/Kadin_Girisimci_Tanimi.pdf).
EriĢim Tarihi: 15.06.2019.
Webbrazzı.com, Öncel, Ümit, (2011),’Girişimcilerin Sık Yaptıkları 10 Hata’, (webrazzi.com/2011/09/18/girisimcilerin-sik-yaptiklari-10-hata), EriĢim Tarihi:
tarihi:24.03.2019;
Webders Blog, (2016), ‘Faydacılık (Utilitarizm) Hakkında Bilgi’, http://webders.net/247/faydacilik-utilitarianism-hakkinda-bilgi.html. EriĢim Tarihi:
20.03.2019.
86
EK: ANKET FORMU
Bu araĢtırma, "Karadağ'daki kadınların giriĢimciliği ve giriĢimcilikteki konumu.
Kadın giriĢimcilerin karĢılaĢtığı sorunlar ve önerilen çözüm" üzerine yüksek lisans tezi için veri toplamak amacıyla yılında Ġstanbul Ticaret Üniversitesi DıĢ Ticaret Fakültesi tarafından hazırlanmıĢtır.
1. YaĢınız;
( )20-29; ( )30-39; ( )40-49; ( )50-59; ( ) 60 ve üzere;
2. Oturma Yeriniz;
( )Podgoritsa; ( ) Bar; ( )Ulcinj; ( ) Rojaye;
3. Dini Ġnancınız;
( ) Hıristiyan - Ortodoks; ( ) Hıristiyan - Katolik; ( ) Müslüman; ( ) Musevi; ( ) Diğer;
4. Eğitim Durumunuz;
( ) Ġlköretim; ( ) Lise; ( ) Üniversite; ( ) Yüksek Lisans; ( ) Doktora;
5. Medeni Durumunuz;
( ) Evli; ( ) BoĢanmıĢ; ( ) Dul; ( )Bekar;
6. EĢinizin Eğitim Durumu;
( ) Ġlkokul; ( ) Lise; ( ) Lisans (Bechelor); ( )Yüksek lisans; ( ) Doktora; ( )Doçent;
7. EĢiniz Ne ĠĢ Yapıyor?
( ) Memur; ( ) Serbest meslek; ( ) GiriĢimci; ( ) Emekli; ( ) Diğer
87 8. Anne Misiniz?
( ) Evet; ( ) Hayır;
9. ÇalıĢıyor Musunuz?
( ) Evet; ( ) Hayır;
10. Kadın GiriĢimci Misiniz?
( ) Evet; ( ) Hayır; ( ) GiriĢimcilikle UğraĢmayı Planlıyorum; ( ) GiriĢimcilikle UğraĢmayı Planlamıyorum;
11. "GiriĢimcilikle UğraĢmayı Planlıyorum" Cevabınızı Seçtiyseniz Bu Adımda Neden Böyle Bir Karar Verdiğinizi Açıklayınız;
( ) Ben ġuanki ĠĢimden Memnun Değilim; ( ) Ekonomik Olarak Bağımsız Olmak Ġstiyorum; ( ) Daha Büyük Bir Sosyal Statü Ġstiyorum; ( ) Ġdeallerimi GerçekleĢtirmek Ġstiyorum; ( ) Diğer;
12."GiriĢimcilikle UğraĢmayı Planlamıyorum" Cevabınızı Seçtiyseniz Neden Böyle Bir Karar Verdiğinizi Açıklayınız;
( ) Yaptığım ĠĢten Memnunum; ( ) Ekonomik Olarak Bağımsızım; ( ) Aile Sorumluluklarımdan Dolayı GiriĢimcilik Ġçin Yeterli Zamanım Yok; ( ) Sosyal Statüyü Önemsemiyorum; ( ) Diğer;
13. Eğer "Hayır" Cevabınızı Seçtiyseniz Neden Kadın GiriĢimci Olmadığınızı Belirtiniz;
( ) Ben Çok Gencim; ( ) Ben Riski sSvmiyorum; ( ) Kocam ÇalıĢmama Ġzin Vermiyor; ( ) Dini Ġlkelerim Benim Ġçin Sınırlayıcıdır; ( ) Kalifiye Değilim. ( ) Finansal Desteğim Yok; ( ) Diğer;
88
14. Eğer "Evet" Cevabınızı Seçtiyseniz Bu Adımda Karar Vermenizin Nedenlerini Belirtiniz;
( ) Riski Seviyorum; ( ) Kendi ĠĢimi Kurmak Ġçin Yeterince Sermayem Vardı;
( ) Kocama Ekonomik Olarak Bağımlı Olmak Ġstemedim; ( ) Dini Ġlkelerim Kendi ĠĢimi BaĢlatmama Engel Değildi; ( ) Diğer;
15. Ailenizde GiriĢimci Biri Var Mı?
( ) Hayır; ( ) Annem; ( ) Babam; ( ) KardeĢim; ( ) EĢim; ( ) Diğer;
16. Mevcut Faaliyet / ĠĢ Ġle Kaç Yıldır Ġlgileniyorsunuz?
( ) ġu Anda Herhangi Bir Faaliyette Bulunmamaktayım; ( ) 1 Yıldan Az; ( ) 2 Ġla 4 Yıl Arasında; ( ) 5 Ġla 8 Yıl Arasında; ( ) 8 Yıldan Fazla;
17. Kadın GiriĢimcilerin Firmasını Kurma ġekli Belirtiniz;
( ) Kendim Sıfırdan Kurdan; ( ) Aile ġirket; ( ) EĢimin ġirketi; ( ) Diğer;
18. Kadın GiriĢimcilerin KuruluĢ Sermayesi Belirtiniz;
( ) KiĢisel Tasarruf; ( ) Akraba/ArkadaĢ Borçlanma; ( ) Banka Kredisi; ( ) KarĢılıksız Destek; ( ) Diğer;
19. Kadın GiriĢimci Olmadan Önce ÇalıĢıyor Muydunuz? Cevabınız "Evet" Ġse Hangi ĠĢ Ġle UğraĢıyordunuz?
( ) Memur; ( ) Aylık Gelir Ġçin ÇeĢitli ĠĢler; ( ) Evden ĠĢler; ( ) Diğer;
89
20. Neden Kadın GiriĢimci Olmayı Tercih Ettiniz?
( ) Aileye Ek Bir Gelir Sağlamak; ( ) ĠĢ Yükümlülüklerini Yerine Getirmek;
( ) Sosyal ĠliĢkileri GeliĢtirmek; ( ) Patron Olmak;
( ) Sektördeki DüĢük Fiyatlar Nedeniyle; ( ) Ekonomik Bağımsızlık;
( ) Esnek ÇalıĢma Saatleri; ( ) Ideallerimi GerçekleĢtirmek; Zengin Olma Arzusu;
( ) Aile ġirketinin Sürekliliğini Sağlamak; ( ) Diğer;
21. Kadın GiriĢimcilerin Firmasını Kurarken KarĢılaĢtığı Zorluklar Belirtiniz;
Sermaye Temini; Evet Hayır
Bürokratik iĢlemler;;
ĠĢ Tecrübesi Eksikliği; Bilgi Eksikliği;
Uygun Yer Seçimi;
Kiraların Yüksek Olması;
Uygun Eleman Temini;
Pazarda TanınmamıĢ Olmak;
Uygun Materyal Temini;
Aile Ġle Ġlgili Sorunlar;
Diğer ...
90
22. Kadın GiriĢimcilerin ĠĢlerini Yürütürken KarĢılaĢtığı Zorluklar Belirtiniz;
Dengesiz Piyasa Evet Hayır
Borç Ödemeleri Vergi Ödemeleri
Kredi Alma Zorluğu
Elemanlar Ġle Ġlgili Sorunlar MüĢterilerle Ġlgili Sorunlar Ticaret Tecrübesi Eksikliği Aile Sorunları
Toplumun Geleneksel Baskısı Diğer
23. 1'den 5'e Kadar Olan Ġfadelerde Size En Uygun Olanı Seçinizi; 1-Kesinikle Katılıyorum; 2- Katılmıyorum; 3-Kararsızım; 4 – Katılıyorum; 5- Kesinikle Katılıyorum;
a) "Toplumun Kadın GiriĢimciliğinin GeliĢimi Üzerinde Olumsuz Bir Etkisi Vardır."
b) „Karadağ'daki Kadınların GiriĢimciliğinin GeliĢtirilmesi Avrupa Birliği'ne GiriĢ ġartlarından Birini SağlamıĢ
91 Oldu.'
c) "Sosyal Statüm ĠĢimi OluĢturmamda Bana Yardımcı Oldu;"
d) "Yüksek Vergiler Kadın GiriĢimciliğinin GeliĢmesini Engelliyor;"
e) "Eyalet Yasaları Kadın GiriĢimciliğinin Yeterli GeliĢimini Desteklemiyor";
g) "Kadın GiriĢimciler Cinsiyet Ayrımcılığına Sahip Olmayan ÇalıĢanlarıyla Sağlıklı Bir ĠliĢki Kuruyor.'
h) " Kadın GiriĢimciler Hem ÇalıĢıp Hem De Ailelerine Zaman
Ayırmakta Sorun
YaĢamamaktadır.'
i) “Toplumsal Cinsiyet EĢitsizliği Nedeniyle Maddi Ġmkan Bulmak Zordur.”
j) "Erkek GiriĢimciler Kadın GiriĢimcilerden Daha Fazladır' k) "Aynı ĠĢ Ġçin Erkeklerden Daha Az MaaĢ Aldım;"
92 l) "Kadın GiriĢimciler Ġçin Sosyal Statünün Ġstikrarı Ve Bir EĢin Ekonomik Bağımsızlığı Büyük Önem TaĢımaktadır."
m) "EĢim ĠĢ Hayatında Bulunmamı Tamamen Destekliyor
24. ġirketinizin Türü Belirtiniz;
( ) Anonim ġirket (A.ġ.);
( ) Limited ġirket (Ltd. ġti.);
( ) Serbest Meslek Erbabı;
( ) Diğer;
25. Kaç YaĢındayken ġirket Kurdunuz?
( ) 20-30; ( ) 30-40;
( ) 40-50; ( ) 50+
26. Hangi Sektörde GiriĢimcilik Faaliyetlerinde Bulunduğunuzu Belirtiniz;
( ) Turizm; ( ) Tekstil, ( ) Hazır Giyim, ( ) Deri;
( )Kültür, Sanat ve Tasarım; ( ) Hizmet;
27. Personel Sayısı Belirtiniz;
ġirketinizdeki ÇalıĢan Bayan Personel Sayısını Belirtiniz;
1-3; 3-5; 5+;