ĠġLETMELERĠN YENĠLĠK GELĠġĠM VE TEKNOLOJĠ

3.5.1. ĠĢletmelerin AraĢtırma ve GeliĢtirme (Ar-Ge) Durumu

Katılımcı işletmelerin %52’sinde düzenli araştırma ve geliştirme (Ar-Ge) faaliyetinde bulunan ayrı bir birim bulunmaktadır (Çizelge 3.28). Karapınar (2015) çalışmasında işletmelerin %33,3’ünde, Çil (2015) çalışmasında işletmelerin %38,8’inde, Bozkurt Küçük (2016) çalışmasında ise işletmelerin %71,4’ünde Ar-Ge faaliyetinde bulunan ayrı bir birim bulunduğunu belirtmiştir.

Çizelge 3.28. İşletmelerin Ar-Ge durumu.

Seçenekler Frekans Yüzde

(%) İşletmenizde düzenli Ar-Ge faaliyetinde bulunan ayrı

biriminiz var mı?

Var 26 52

Yok 24 48

Katılımcı işletmelere “üretim sürecinde yararlandığınız Ar-Ge hizmetini hangi birimlerden sağlıyorsunuz?” sorusu sorulmuş; işletmelerin üretim sürecinde Ar-Ge hizmetini işyerlerindeki Ar-Ge birimlerinden, Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı’ndan (KOSGEB) ve üniversitelerden sağladıkları belirlenmiştir. Katılımcı işletmeler diğer seçeneği altında fason çalıştıkları firmalardan Ar-Ge hizmetini sağladıklarını belirtmişlerdir (Çizelge 3.29).

Çizelge 3.29. İşletmelerin üretim sürecinde Ar-Ge hizmetini sağladıkları birimler.

Seçenekler Ortalama* Standart

Sapma İşyerimizdeki Ar-Ge biriminden 1,6800 0,47121

KOSGEB 1,7800 0,41845

Üniversite 1,8800 0,32826

Diğer 1,9200 0,27405

Meslek odaları _{1,9600 0,19795}

Diğer kamu kuruluşları 1,9800 0,14142

Özel kuruluşlar 1,9800 0,14142

28

3.5.2. ĠĢletmelerin Üretimle Ġlgili Yenilik ve GeliĢmeler Ġle Ġlgili Durumu

Katılımcı işletmelerin üretimle ilgili yenilik ve gelişmeler ile ilgili durumu incelendiğinde; işletmelerin %90’ı üretimle ilgili yenilik ve gelişmeleri izlediklerini belirtmişlerdir (Çizelge 3.30). Bozkurt Küçük (2016) çalışmasında, işletmelerin %97,4’ünün üretimle ilgili yenilik ve gelişmeleri izlediklerini belirlemiştir.

Çizelge 3.30. İşletmelerin üretimle ilgili yenilik ve gelişmeler ile ilgili durumu.

Seçenekler Frekans Yüzde

(%) Üretimle ilgili yenilik ve gelişmeleri izliyor

musunuz?

Evet 45 90

Hayır 5 10

Üretimle ilgili yenilik ve gelişmeleri; işletmelerin ülke içindeki fuarlara giderek, ürünlerle ilgili yayın ve katalogları takip ederek, Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK), KOSGEB, Türk Standartları Enstitüsü (TSE) vb. kuruluşlarla işbirliği yaparak, aynı sektörde çalışan diğer işyerlerinin tecrübelerinden yararlanarak izledikleri belirlenmiştir (Çizelge 3.31). Katılımcı işletmeler diğer seçeneği altında üretimle ilgili yenilik ve gelişmeleri internet ortamından takip ettiklerini belirtmişlerdir. Çizelge 3.31. İşletmelerin üretimle ilgili yenilik ve gelişmeleri izleme durumu.

Seçenekler Ortalama* Standart

Sapma Ülke içindeki fuarlara gidiyorum 1,3400 0,47852 Ürünlerimizle ilgili yayın ve katalogları takip

ediyorum 1,3800 0,49031

TÜBİTAK, KOSGEB, TSE vb. kuruluşlarla

işbirliği yapıyorum 1,6000 0,49487

Aynı sektörde çalışan diğer işyerlerinin

tecrübelerinden yararlanıyorum 1,6800 0,47121 Ülke dışındaki fuarlara gidiyorum 1,8200 0,38809

Diğer 1,9000 0,30305

*1: Evet, 2: Hayır

Katılımcı işletmelere “2012-2016 yılları arasında üretimde yenilik çalışması yaptınız mı?” sorusu sorulmuş; işletmelerin %84’ü yenilik çalışması yaptıklarını belirtmişlerdir.

29

İşletmelerin yenilik çalışmalarını yapma sıklığı incelendiğinde; işletmelerin “mevcut ürünü geliştirme, iyileştirme ve kalite artırımını” sık sık, “yeni ürün tasarımını” ise bazen yaptıkları belirlenmiştir (Çizelge 3.32). Bozkurt Küçük (2016) çalışmasında,

işletmelerin “ürün çeşitlendirme” ve “mevcut ürünü geliştirme, iyileştirme ve kalite artırımını” sık sık yaptıklarını belirtmiştir.

Çizelge 3.32. İşletmelerin yenilik çalışmalarını yapma sıklığı.

Seçenekler Ortalama* Standart

Sapma Mevcut ürünü geliştirme, iyileştirme ve kalite artırımı 4,1707 1,04648

Yeni ürün tasarımı 3,6562 1,31024

Ürün çeşitlendirme 3,4643 1,23175

Özgün, yeni bir üretim teknolojisi geliştirme 3,4643 1,23175 Yerli ve yabancı firmalar tarafından kullanılan üretim

teknolojilerinin uyarlanması 2,9231 1,29327

Ürünlerin taklit edilmesi 2,8800 1,42361

Yabancı ürünlerin Türkiye koşullarına uyarlanması 2,5000 1,39284

*1: Hiç, 2: Nadiren, 3: Bazen, 4: Sık sık, 5: Her zaman 3.5.3. ĠĢletmelerde ÇalıĢanlara Verilen Eğitim Durumu

İşletmelerde çalışanlara verilen eğitim durumu incelendiğinde; katılımcı işletmelerin %88’inin çalışanlarına eğitim verdikleri belirlenmiştir (Çizelge 3.33).

Çizelge 3.33. İşletmelerde çalışanlara eğitim verilip verilmemesi.

Seçenekler Frekans Yüzde

(%)

Evet veriliyor 44 88

Hayır verilmiyor 6 12

Toplam 50 100

Katılımcı işletmeler verilen eğitimlerin sıklıklarını; her gün, hafta da bir, 1-3-6 ayda bir ve yılda 1-2 gün olarak belirtmişlerdir. İşletmeler çalışanlara yönelik verdikleri eğitimleri;

 İş sağlığı ve güvenliği,  İlk yardım,

 Mesleki beceri geliştirme,  Üretim ve kalite,

30

 Çevre yönetimi,  Takım çalışması,  İnsan kaynakları,  Yangın tatbikatı,

 Kalite iyileştirme teknikleri (6 Sigma, 5S felsefesi vb.) olarak belirtmişlerdir.

İşletmeler iş sağlığı ve güvenliğine %100 önem verdiklerini, yasaların yönlendirdiği sınırda uzman kişi çalıştırarak gereken önlemleri aldıklarını belirtmişlerdir.

3.5.4. ĠĢletmelerin Teknoloji Yönetimi Ġle Ġlgili Durumları

Katılımcı işletmelerin teknoloji yönetimi ile ilgili durumları incelendiğinde; işletmelerin %94’ü faaliyet gösterdikleri sektörde kullanılan yeni teknolojiler hakkında bilgi sahibi olduklarını belirtmişlerdir (Çizelge 3.34).

Çizelge 3.34. İşletmelerin teknoloji yönetimi ile ilgili durumları.

Seçenekler Frekans Yüzde

(%) İşletmenizin faaliyet gösterdiği sektörde kullanılan

yeni teknolojiler hakkında bilginiz var mı?

Evet 47 94

Hayır 3 6

İşletmelerin teknoloji yönetiminde izledikleri politikaların; teknoloji üretme ve geliştirmede sektörde lider olma, satın alarak teknoloji transfer etme şeklinde olduğu belirlenmiştir. Katılımcı işletmeler teknolojik gelişmelerle hiç ilgilenmeme politikasını izlemediklerini belirtmişlerdir (Çizelge 3.35).

Çizelge 3.35. İşletmelerin teknoloji yönetiminde izledikleri politikalar.

Seçenekler Ortalama* Standart

Sapma Teknoloji üretme ve geliştirmede sektörde lider olma 1,5000 0,50529 Satın alarak teknoloji transfer etme 1,7292 0,44909 Teknolojide sektör liderlerinin yaptıklarını takip ve taklit

etme 1,8542 0,35667

Teknolojik gelişmelerle hiç ilgilenmeme 2,000 0,000

31

3.5.5. ĠĢletmelerin Bazı Teknoloji, Standart ve Araçları Kullanma Durumları

İşletmelerin bazı teknoloji, standart ve araçları kullanma durumları incelendiğinde; işletmelerin “TSE belgeli üretim”, “internet veya diğer uluslararası bilgisayar ağı”, “ISO, kalite güvence sistemi (onaylı)” “toplam kalite yönetimini” sık sık kullandıkları, “bilgisayar destekli tasarım ve üretimi (CAD, CAM)” bazen kullandıkları belirlenmiştir (Çizelge 3.36). Erdem (2009) çalışmasında; katılımcı işletmelerin bilgisayar destekli tasarım ve üretimi, toplam kalite yönetimini en sık kullandıkları sonucuna varmıştır. Bozkurt Küçük (2016) çalışmasında; işletmelerin “bilgisayar destekli tasarım ve üretimi (CAD, CAM)” sık sık kullandıklarını, “TSE belgeli üretim”, “internet veya diğer uluslararası bilgisayar ağı” ve “toplam kalite yönetimini” bazen kullandıklarını belirtmiştir.

Çizelge 3.36. İşletmelerin bazı teknoloji, standart ve araçları kullanma durumları.

Seçenekler Ortalama* Standart

Sapma

TSE belgeli üretim 4,4211 0,72124

İnternet veya diğer uluslararası bilgisayar ağı 4,3750 0,95239 ISO, kalite güvence sistemi (onaylı) 4,3571 0,87851

Toplam kalite yönetimi (TKY) 4,0976 0,96966

Bilgisayar destekli tasarım ve üretim (CAD, CAM) 3,9487 1,23435

*1: Hiçbir zaman, 2: Nadiren, 3: Bazen, 4: Sık sık, 5: Her zaman

Katılımcı işletmelerdeki yönetim sistem belgeleri incelendiğinde; işletmelerde sırasıyla ISO 9001 kalite yönetim sistemi belgesi, OHSAS 18001 iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi belgesi, ISO 50001 enerji yönetim sistemi belgesi, ISO 14001 çevre yönetim sistemi belgesi bulunmaktadır (Çizelge 3.37). İşletmeler diğer seçeneği altında ISO 10002 müşteri memnuniyeti yönetim sistemi belgesine ve TSE uygunluk belgesine sahip olduklarını belirtmişlerdir. Çil (2015) tarafından yapılan çalışmada, işletmelerin %88’inde ISO 9001 kalite yönetim sistemi belgesi, %74’ünde OHSAS 18001 iş sağlığı ve güvenliği sistemi belgesi, %38’inde ISO 14001 çevre yönetim sistemi belgesi ve %2’sinde enerji yönetim sistemi belgesi bulunduğu belirtilmiştir.

32

Çizelge 3.37. İşletmelerdeki yönetim sistem belgeleri.

Seçenekler Ortalama* Standart

Sapma ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi 1,2400 0,43142 OHSAS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim

Sistemi 1,4600 0,50346

ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi 1,6000 0,49487 ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi 1,6200 0,49031

Diğer 1,8600 0,35051

*1: Evet, 2: Hayır

3.6. ĠġLETMELERĠN KARġILAġTIKLARI SORUNLAR