Üst Yönetimin Liderliği 62 

TKY kavramının örgütte uygulanabilmesi için üst yönetimin liderliği kavramı önemlidir. Çünkü TKY üst yönetim tarafından benimsenirse örgütte uygulamaya konulabilecektir. Uygulamanın devamlılığı da yine üst yönetimin desteği ile olacaktır.

Bu kapsamda TKY' nin felsefesinin üst yönetim tarafından benimsenmesi birinci koşuldur. Üst yönetim bu anlamda bir liderlik rolünü üstlenmek durumundadır. TKY' de yöneticiler antrenördür. Oyuncular ise kurulusun tüm çalışanlarıdır. Üst kademe yöneticiler, kalite ve kurum misyonu hakkında ileri görüşlü yani vizyon sahibi olmalıdır (Coşgun,2010: 15).

Klasik anlamda lider tepe yönetimde bulunan ve kararını genellikle sezgileri ve tecrübeleri ile alan kişi olarak anlaşılırken, TKY’ de lider; paylaşım, takdir etme, karşılıklı saygı, ben yerine biz anlayışı ve her şeyden önce takım çalışmasına dönük bir felsefeyi benimsemiş antrenör tipinde bir lider anlaşılmaktadır (http://yayim.meb.gov.tr).

Günümüzde hemen hemen her ekonomik birimin bir lidere ihtiyacı vardır. İyi bir lider şirkete başarı kapılarını açtırabilecektir. Diğer taraftan liderlik konusunda araştırmalar yapan Warren Bennis geleceğin iş dünyasında başarı anahtarının liderlik olacağını savunmaktadır(http://yayim.meb.gov.tr). Pek tabi liderin bir takım özellik ve yeteneklere sahip olması gerekmektedir.

Warren Bennis’ e göre lider (http://yayim.meb.gov.tr); • Doğru kararlar alan,

• Hedefleri ve stratejiyi düşünen, • Yenilikçi bir yönetimi benimseyen, • Güçlü bir vizyonu olan,

• Motivasyon yeteneği olan,

• Belirlenen hedeflere ulaşmak için çevresindekilere yol göstererek yardımcı olan, • Örnekler vererek rehberlik eden,

• Takdir etmeyi bilen,

• Çalışanlarına danışarak onlardan aldığı görüşleri değerlendiren ve sonra kararını veren

• İyi bir ekip şefliği yapan, • Sistematik düşünen,

• Doğru eleman seçebilen ve ekip oluşturan, • Değerlendirme yapan ve hızlı karar alabilen, • Vizyon + cesaret+ disiplin + önsezi, sahibi kişidir.

Burada belirtilen lider özelliklerine TKY felsefesinin ilavesi, liderin; 9 Öğrenen, öğrenmeyi alışkanlık haline getiren,

9 Bilgiyi paylaşan,

9 Yönetimde bir antrenör rolünü benimseyen, 9 Astlarını yetiştirmek için gayret gösteren 9 Güncel ve örnek olan,

9 Geleceği tahminde güçlü olan,

9 Hızlı yapısal değişikliklerin yaşandığı belirsiz ortamları aydınlatan, 9 Karmaşıklıkları düzenleyen,

9 Çatışmaları olumlu yönde kanalize eden, 9 Yenilikleri teşvik eden,

9 İnsani değerleri koruyan,

9 Kişilere ve kişiliklere değil verilere dayanan,

9 İş konusunun dışında sosyal gelişmelerin de iyi takipçisi olan, 9 İletişim teknolojisine hakim,

9 Çevresiyle olan ilişkilerinde samimi olan ve güven veren, bir yapı ve anlayışa sahip olmasıdır.

TK; mükemmeli arayan uzun ve zahmetli bir yolculuk olarak tanımlandığında, tüm çalışanlara yol gösterecek liderler bulunmalıdır. Çünkü çalışanların morallerini bozmamaları, cesaretlerini kaybetmemeleri ancak yönetimin sürekli ve etkin liderliği ile olur. Çalışanların arkalarında hissedecekleri bu sürekli destek; onları motive eder, tatmini sağlar. Hatta TK için gerekli olan kültürel değişim de kolayca gerçekleşir. Ekip çalışması da çalışanların motivasyonunda etkili bir yoldur. Çalışanların özgüveni açısından bir gruba ait olup, birlikte başarmak olumlu etkiler yaratır. Bunun etkin ve verimli bir şekilde yürümesi; etkin iletişim, işletmeye ait ortak değerleri paylaşmak, grup bilincine sahip olmak, öğrenmeyi öğrenmekle sağlanır (Ecevit,2009: 36).

Liderlikten ve toplam kalite yönetiminden bahsettikten sonra “Toplam Kalite Liderliği” nden de bahsetmekte yarar vardır.

TKL, değerli metotların uygulanması, insanların geliştirilmesi ve bilgilendirilmesi, organizasyonlardaki materyallerin, hizmetlerin ve tüm süreçlerin geliştirilmesi için sürekli geleceğe bakmayı ifade eder.(Archester, web) Buna paralel olarak TKL için; organizasyonun tüm temel süreçlerini değerlendirmek ve iyileştirmek için bugün ve gelecekte tüm çalışanların bilgilerinin ve kantitatif metotların etkin olarak kullanılmasıdır da, denilebilir (Tikici, Demirel, Derin, 2005:234).

TKY sürecinde EFQM mükemmellik modeline göre liderler, kuruluşun misyon, vizyon ve değerlerini oluştururlar ve bir mükemmellik kültürü doğrultusunda örnek olurlar. Sürekli iyileştirme çalışmalarında kişisel olarak rol alırlar. Liderler müşterilerle, işbirliği yapılan kuruluşlarla ve toplumun temsilcileri ile ilişkileri yürütürler. Çalışanlarla katılımcı bir işbirliği ile mükemmellik kültürünü yayarlar. Liderler, kurumsal değişim ihtiyacını belirler ve değişime öncülük ederler. Yöneticilerden kalite için önderlik etmeleri ve model olarak kalite kültürü yaratmaları beklenir.

TKY paradoksal görünen stratejik kalite liderliği ile sadece yönetimin değil; kurumda herkesin kendini birer lider olarak benimsemesi ile çözmeye çalışır. Bu durum, herkese kurumla bütünleşik, kendi sorumluluk çevresinde liderlik görevi yüklenme sorumluluğu verir. Bu süreçte bir bakıma TKY uygulanan kurum “öğrenen örgüt”, çalışanlar ise “öğrenen lider” lerdir (http://www.gau.edu.tr).

Etkin bir kalite yönetimi sistemi kurulması için üst yöneticilerin (Erdem, 2006: 23):

• Kurumun/işletmesinin toplam kalite konusunda alacağı tavrı belirleyen politikaları oluşturmaları,

• TKY çalışmalarında görünür biçimde yer almaları,

• Kurumun işletme içinde tutarlı bir kalite kültürünün oluşturulması yönünde faaliyet göstermeleri,

• Çalışanların faaliyetlerini teşvik ve zamanında takdir ederek, kalitenin herkesin sorumluluğunda olduğu mesajını vermeleri, TKY' nin yaygınlaştırılması için gerekli olan tahnitim ve bilgilendirme faaliyetlerine önem vermeleri gerekmektedir.

Yöneticiler çalışanları için geleceği kişiselleştirmekte başarılı olmalıdırlar. Yöneticiler, işletmenin vizyonunu sık sık hatırlatsalar da kişisellik mesajı verdiklerinde tüm çalışanların tutku ile bağlandıkları bir gelecek yaratabilirler (Akın, Çetin, Erol, 1998: 140).

Görüldüğü gibi başarılı bir toplam kalite liderinin olması, toplam kalitenin tam olarak amacına ulaşmasını sağlayacağı gibi aynı zamanda şirket çalışanlarına çalışma şevki aşılayarak şirketin verimlilik düzeyini arttıracaktır.