Ülke Uygulamaları

Avrupa Birliği üyesi ülkelerde uygulamalar farklılık gösterebilmektedir. Haritalarda uygualama örnekleri yer almaktadır. AB’de 10 üye ülke 2005 yılından beri TÇÖY’yi uygulamaktadır (DE, IT, UK, BE, LX, DK, IRL, PT, OST ve SW), 5 üye ise 2006 yılından itibaren uygulamaktadır (FR, ES, NL, EL ve FIN) ve 2 Yeni Üye 2007 yılından itibaren yöntemi benimsemektedir (SL ve MT).

8 yeni üye devlet 2004 yılından beri Tek Alan Ödeme Yöntemini uygulamaktadır (PL, HU, CZ, SK, EE, LV, LT ve CY) ve BG ve RO (2007 yılından beri). 10 Üye devlet tarihsel yöntemi benimsemişlerdir (BE, EL, ES, FR, IRL, IT, NL, ÖST, PT, UK). 5 üye

Otomatik Kontroller

Başvuruların Otomatik Kaydı

Manuel Kontroller Kayıt 2

Nokta Kontroller Yönetimsel Çapraz Kontroller

Kontrollerin Kaydı Kontrollerin Değişiklik Kaydı Listesi Karar Karar Listesi

Karar hakkında bilgi

Kontroller Doğrulama Doğrulama

Ödeme _{Tabanı Tabanının Onayı}

devlet bölgesel statik hibrit modeli uygulamaktadır (DK, LU, SW, SL, MT). 3 üye devlet ise bölgesel dinamik hibrit modeli uygulamaktadır (DE, FIN, UK).

AB Komisyonu 1782/2003 nolu yönetmeliği doğrudan ödemeleri düzenlemektedir. 796/2004 (çapraz uyum ve IACS), 795/2004 (üretimle bağlantılı ödeme ve TAÖY) düzenlenmiştir.

Aşağıda dört seçenek kısaca hatırlatılacaktır. Tarihsel model, bölgesel model, hibrit model ve ulusal rezerv dört adet modeldir. Tarihsel model: 2000-2002 referans döneminde üretim gerektirmektedir. Çifçiler bireysel referans miktarlarına bağlıdır. Bölgesel model: MS<3 milyon hektar tek bir bölge olabilir ve tarihsel referans dönemi yoktur. TÇÖY uygulamasının birinci yılındaki deklerasyon kullanılmaktadır. Bölgesel tavan/elverişli hektar olarak hesaplanmaktadır. Ödenek başına değer, sabit orana (flat rate) eşittir. Hibrit model: Hibrit model ya da kısmi bölgesel modeli eski üye devletler tercih edilmektedir. Ulusal rezerve: ulusal tavandan kesinti ile oluşturulmaktadır.

OTP Reformu 2007 Uygulama Örnekleri Koyu Yeşil: TÇÖY Açık Yeşil: TAÖY

Şekil 2.7 Dört Modeli Uygulayan Ülkelerin Haritası (EUROSTAT-DG Agri D.01)

Şekil 2.8 Opsiyonel Üretimle Bağlantılı Hayvancılık Ödemeleri Uygulayan Ülkelerin Haritası (EUROSTAT-DG Agri D.01)

Sarı: Bölgesel Dinamik Model Yeşil: Tarihsel Model Turuncu: Bölgesel Statik Model

Pembe: Bölgesel (2007’den itibaren)

Gri: TAÖY

Kırmızı: Opsiyonel Üretimle Bağlantılı Hayvancılık Desteklemeleri

Şekil 2.9 Opsiyonel Üretimle Bağlantılı Alan Ödemelerini Uygulayan Ülkelerin Haritası (EUROSTAT- DG Agri D.01)

Yeşil: Opsiyonel Üretimle Bağlantılı Alan Ödemeleri

Mavi: Madde 69

Şekil 2.10 Diğer Opsiyonel Üretimle Bağlantılı Ödemeleri Uygulayan Ülkelerin Haritası (EUROSTAT- DG Agri D.01)

İngiltere karışık metodu benimsemiştir (Barclay, 2005:1). Bölge ortalamaları yöntemi uygulanırken bölgelerin gelişmişlik düzeyine göre ayarlamalar yapılmaktadır.

İngiltere’de tarımsal arazi fiyatları hektar başına 1995’den 2004 yılına kadar 4788 ₤’dan 7745 ₤’e yükselmiştir (Barclay, 2005:8). Bu durum Tek Çiftlik Ödeme Yönteminde çiftçiye yapılacak ödemelerde arazinin esas alınmasının arazi fiyatlarını yükselttiği savının ortaya atılmasına neden olmuştur.

Almanya Tarım Bakanlığı 1 Ocak 2005 tarihinden itibaren üretimden bağımsız doğrudan ödemeleri benimsemiştir (BMELV, 2006). Ancak, tütün ve şerbetçiotu özel ürün karakteristiğine sahip olduğu için 2007 yılına kadar üretimle bağımlı destekleme yapılmıştır. Almanya Tarım Bakanlığı web sitesinde üretimden bağımsız destekleme sistemine geçilmesi ile beraber çiftçilerin üretim aşamasında esneklik kazanacağı, çiftçilerin daha piyasa odaklı olacağı, üretim fazlasının artık olmayacağı, ticaret bozucu çiftlik sübvansiyonlarının ortadan kalkacağı ve bunun DTÖ tarım müzakerelerinde Almanya’nın elini güçlendireceği vurgulanmaktadır. Almanya’da eskiden doğrudan ödeme miktarı verim ve hayvan sayısına bağlı verilmekteydi.

2003 Haziran’ında Tarım Bakanları Konsey kararı ile üretimden bağımsız ödemeler iki noktaya bağlanmaktadır. Ya geçmişte alınan ödeme miktarı (standart model) ya da ekilen tarımsal arazi büyüklüğüne (size of farmed land, bölgesel model ile beraber tarımsal arazinin hektar başına yapılan tek ödeme). Konsey’e göre iki modelin bileşkesinin uygulanması da mümkündür (hibrit model). Almanya 2005 yılından itibaren standart (%65) ve bölgesel (%35) modelin elementlerinden oluşan hibrit modeli uygulama kararı almıştır (İngiltere’de olduğu gibi ödemelerin bir kısmı 2000-2002 referans verisine göre tarihsel yöntemle ve kalan kısım da belirli bir bölgenin yararlandığı bölgesel ödemelerin karışımı esas alınmaktadır.). Ancak 2010 ile 2013 yılları arasında saf bölgesel modele geçilecektir. 2013 yılından sonra da bölgesel model tek düze saha ödemesi ile beraber uygulanacaktır (regional model with regionally uniform acreage premi a). Bunun etkisinin ise destekleme yönteminin daha dengeli olacağı, doğa dostu üretim tarzının yaygınlaşacağı, bölgesel modele tedrici (gradual) geçilmesi çiftçilere hazırlık için bir zaman kazandıracaktır. Uzun dönemde yönetimsel süreç artık azalacaktır (BMELV, 2005).

Eski sistemde, üye devletler doğrudan ödemeleri azaltarak kırsal kalkınmaya kaynak aktarabiliyordu (tercihli modülasyon). Almanya tercihli modülasyonu 2003 yılından itibaren üretimle-bağıntılı doğrudan ödemeleri yıllık %2 azaltarak uygulamıştır.

Haziran 2003 yılındaki Tarım Bakanları Konseyinin kararına göre, üye devletler 2005 yılından başlamak üzere doğrudan ödemeleri azaltacaktır (2005:%3, 2006:%4 ve 2007’den sonra %5). Bu indirim ise kırsal alanların kalkındırmasına dönük (zorunlu modülasyon) olacaktır. Almanya, 2005 yılından itibaren tercihli modülasyondan yeni sisteme (zorunlu modülasyon) geçecektir. Bunun etkisinin ise Almanya’da kırsal kalkınma politikalarının güçleneceği, tarımsal yapının ve tarımsal çevre ölçütlerinin iyileşeceği düşünülmektedir (BMELV, 2005). AB tarım komiseri (EU agriculture commisioner) Mariann Fischer Boel, halihazırdaki %5’lik AB modülasyonunun her yıl %2 artarak (2010-2013 yılları arası), 2013 yılı itibariyle %13’e çıkarılmasının uygun olacağını ifade etmektedir. Ayrıca 100 bin ile 200 bin Euro arası TÇÖ alan çiftçilerde %10 kesinti, 200 ile 300 bin Euro arası TÇÖ alan çiftçilerde ise %25 kesinti, 300 bin Euro ve üzeri alan çiftçilerde ise %45 kesinti yapılması gündemdedir. Şekil 2.11’de ödemelerin üretimden bağımsız hale getirilmiş hali üye ülke bazında sunulmaktadır.

Polonya Türkiye’ye tarımsal yapısı bakımından çok benzemektedir. Yeni üye ülkelerden Polonya’da 2004 yılından beri basitleştirilmiş sistem uygulanmaktadır. Bu sistem a) Tek Alan Ödemesi uygulaması ve bu ödemenin iyi tarım uygulamalarına bağlanması. b) Tamamlayıcı ödemeler: tamamlayıcı ulusal doğrudan ödemeler (tahıllar, zeytinyağı, lif, tohum bitkisi) ve şerbetçiotu için tamamlayıcı ulusal doğrudan ödemeler. Tek Alan Ödemesi yıllık finansal zarfın tarımsal arazinin referans alanına bölünmesiyle elde edilmektedir. Yılda bir kez ödenmektedir ve 1 hektar arazinin üzerindekilere verilmektedir. Hayvan primi yoktur. Toplam ödenen miktar, tarımsal alanın 1 hektar için ödeme oranı ile çarpılmasıyla bulunmaktadır. Polonya AB-15 ülkelerinin aldığı ödemelerin %100’ünü 2010 yılında (tamamlayıcı ödemeler-ulusal eşfinansman) ve 2013 yılında da tamamlayıcı ödemelersiz alacaktır.

0% 20% 40% 60% 80% 100% BE DK DE EL ES FR IE IT L NL AT PT FI SE UK A B- 15

Üretimden Bağımsız Üretimle Bağlantılı Madde 69

Şekil 2.11 Ödemelerin Üretimden Bağımsız Hale Getirilmesi (Eurostat)

İsveç’te Madde 59’a dayalı Hibrit model uygulanmaktadır. Protein bitkileri, enerji bitkileri, patates nişastası, ekstra ödeme miktarı diğer kısımından ödenmektedir. Yukarıda Tek Çiftlik Ödeme Yönteminden bahsedildikten sonra bir sonrakı kısımda TÇÖY’nin teknik ayrıntıları ele alınacaktır.