Örnek 1: İstanbul Medeniyet Üniversitesi Ziraat Bankası Kütüphanesi

Ziraat Bankası Kütüphanesi, İstanbul’da 2010 yılında devlet üniversitesi olarak kurulan Medeniyet Üniversitesi’ne ait bir kütüphanedir. İstanbul’un Üsküdar ilçesinde,

1 Çizim ve belgeler Otman Tasarım Mimarlık ofisinden temin edilmiştir. Proje müellifi tez kapsamında ilgili görsellerin kullanımına izin vermiştir.

Göztepe semtinde, bulunan kütüphanenin temeli 2018 yılında atılmış olup, inşaatı 2020 yılında tamamlanmıştır. Otman Tasarım Mimarlık Ofisi tarafından bilgi, kültür ve sanatla iç içe olacak şekilde tasarlanan Ziraat Bankası Kütüphanesi, 28.000 m² kapalı alana sahip olması ile Türkiye’nin en büyük üniversite kütüphanesi unvanını kazanmıştır.

Kütüphane mevcutta bulunan toplu ulaşım araçlarının duraklarına yakın olacak şekilde konumlanmıştır. Aynı zamanda kütüphaneye kişisel araçlarla gelinebilmektedir. Ana cadde üzerinden ileride yapılması planlanan yan yol ile kapalı otoparka ulaşım sağlanması hedeflenmiştir. Kütüphane yakınında merkez laboratuvarı bulunurken; üniversitenin diğer birimleri henüz inşa edilmemiştir. Kütüphane binası yapılması amaçlanan rektörlük, mühendislik ve doğa bilimleri fakültesi, siyasal bilgiler ve hukuk fakültesi ve edebiyat fakültesinin merkezinde olacak şekilde inşa edilmiştir. Kampüs girişi ile yakından ilişkili bir kütüphane ana girişi düşünülmüştür. Ana giriş yeşil alan ve oturma elemanlarına sahip bir meydan üzerindedir (Şekil 5.2).

Şekil 5.2. Ziraat Bankası Kütüphanesi Ana Girişi (Otman Tasarım Mimarlık)

Fonksiyonel İlişkiler Kurgusu

Müzik, tiyatro, el sanatları gibi çeşitli sosyal ve kültürel etkinlikleri bünyesinde barındıran Ziraat Bankası Kütüphanesi bodrum, zemin ve altı kattan oluşmaktadır. Mekânlar, birbirleri arasındaki ilişki göz önünde bulundurularak katlara ve birimlere ayrılmıştır. Kütüphanenin büyük bir bölümünde okuma ve çalışma alanları bulunmaktadır. Katlar arası ulaşım dört adet kullanıcı asansörü ve iki adet merdivenden sağlanmaktadır. Merdivenler zemin katta iç bahçe; üst katlarda ise galeri boşluğu etrafına konumlandırılmıştır. Servis için ise ayrı bir asansör düşünülmüştür. Ayrıca üç adet yangın merdiveni ve ıslak hacim her katta bulunmaktadır.

Ziraat Bankası Kütüphanesi mekanlarının birbiri ile ilişkisi ve çeşitliliği tespit edilerek yapılan fonksiyonel ilişkiler kurgusu Tablo 5.1’de verilmiştir.

Tablo 5.1. Ziraat Bankası Kütüphanesi Fonksiyonel İlişkiler Kurgusu Okuma Salonu Kafe Teknik Birim Arşiv Islak Hacim Ders Çalışma Alanı

İdari Birim Islak Hacim Grup Çalışma Odası Okuma Salonu Dijitalleştirme Merkezi İdari Birim Sergi Alanı Bodrum Kat Zemin Kat Birinci Kat İkinci Kat Üçüncü Kat Dördüncü Kat Teknik Birim Islak Hacim Islak Hacim Okuma Salonu Beşinci Kat Altıncı Kat Atölye Sergi Alanı Konferans Salonu Arşiv Islak Hacim İdari Birim Hobi Odası Grup Çalışma Odası Engelli Kullanıcı Merkezi Islak Hacim

Okuma Salonu Multimedya Alanı Grup Çalışma Odası Ders Çalışma Alanı Okuma Salonu Ders Çalışma Alanı e- Yayın Salonu Grup Çalışma Odası Islak Hacim Grup Çalışma Odası Ders Çalışma Alanı Etkinlik Alanı Okuma Salonu Arşiv Islak Hacim

Bodrum katta yüz beş kişilik ve yüz yirmi iki kişilik olmak üzere iki adet konferans salonu ve yüz on beş kişilik seminer salonu bulunmaktadır. Konferans ve seminer salonlarına zemin katta girişe yakın yerde bulunan asansörlerden ulaşım sağlanmaktadır. Bu salonların yanında atölye düşünülmüş; atölye ve salonların girişinde bulunan ortak mekânın sergi salonu olarak kullanılması planlanmıştır. Posta odası, arşiv, teknik birimler, depo, arşiv, cilt evi, teknik hizmetler için personel odası ve mescit ve duş alanının da bulunduğu ıslak hacim birimi bulunmaktadır. Ayrıca bodrum katta kapalı otopark girişi düşünülmüştür.

Zemin katta danışma bankosu, kontrol noktası, giriş lobisi, sergi salonu, yayınevi stantları, kafe, akıl oyunları-hobi odası, engelli kullanıcı merkezi, okuma salonu, ödünç alma, fotokopi merkezi, nadir eserler deposu, grup çalışma alanları ve teras bulunmaktadır. Ayrıca kat sorumlusu odası, güvenlik, ıslak hacim ve teknik odalar ana girişe yakın bir yerde düşünülmüştür.

Okuma salonu zemin katın büyük bir kısmını kapsamaktadır. Okuma salonu yakınında diğer mekânlardan bölücü elemanlar ile kısmen izole edilmiş grup çalışma alanları oluşturulmuştur. Merdivenler ve iki tane asansör ana girişe yakın, kullanıcılar tarafından kolaylıkla algılanacak şekilde konumlanırken; diğer iki asansör okuma salonuna yakın bir yerde bulunmaktadır. Zemin katta iç bahçe etrafında tasarlanan merdivenler üst katlarda galeri boşluğu çevresinde devam etmektedir (Şekil 5.3).

Şekil 5.3. Ziraat Bankası Kütüphanesi İç Bahçe ve Galeri Boşluğu Tasarımı (Otman Tasarım Mimarlık)

Birinci katta ders çalışma salonu, kitap koleksiyonu, multimedya-bilgisayar kullanıcı alanı, gazete okuma alanı, dinlenme alanı, fotokopi-baskı odası ve ödünç alma bulunmaktadır. Galeri boşluğu etrafında ve cephe boyunca konumlanan uzun masa ve sandalyeler ile bireysel çalışma alanları oluşturulmuştur. Ayrıca mekân içerisinde çalışma eylemi için farklı tefriş düzenlemeleri yapılmıştır. Bireysel çalışma alanlarının yanı sıra

pencere kenarlarında görsel ve işitsel açıdan bölücü elemanlar ile tamamen sınırlandırılmış grup çalışma odaları bulunmaktadır. İkinci katta birinci kattaki işlevler ve mekân düzenlemesi devam etmektedir. Farklı olarak, bu katta akademik personel için özelleştirilmiş bir çalışma alanı oluşturulmuştur.

Üçüncü katta grup çalışma odaları, fotokopi-baskı odası, kitap koleksiyonu, ders çalışma salonu, elektronik yayın salonu, serbest okuma alanı, ödünç alma, depo-arşiv ve teras bulunmaktadır.

Dördüncü katta üçüncü katta olduğu gibi grup çalışma odaları, fotokopi-baskı odası, kitap koleksiyonu, ödünç alma ve depo-arşiv konumlanmıştır. Ayrıca mekân ve tefriş düzenlemesi ile ders çalışma amaçlı da kullanılabilecek serbest okuma salonu düşünülmüştür.

Beşinci kat dijital ve teknolojik materyallerin kullanıldığı ve sosyal aktivitelerin yapıldığı bir mekân olarak tasarlanmıştır. Bu doğrultuda dijitalleştirme merkezi, oryantasyon ve staj uygulama merkezi, çok kişili etkinliklerin yapılması ve sunulması amacıyla “tribün” olarak tanımlanan amfi şeklinde alan oluşturulmuştur (Şekil 5.4). Amfi üst örtüsü cam malzeme ile kapatılarak gün ışığından yararlanılan bir mekân oluşturulmuştur. Aynı zamanda kitap koleksiyonu, serbest okuma salonu, gazete-dergi okuma alanı, arşiv ve fuaye alanı bulunmaktadır. Fuaye, oryantasyon ve staj uygulama merkezinin yanında düşünülerek kullanıcılara bekleme alanı sunulmuştur.

Şekil 5.4. Ziraat Bankası Kütüphanesi “Amfi” Kullanımı ve Serbest Okuma Alanı (Otman Tasarım Mimarlık)

Altıncı katta ise içerisinde daire başkanı odası, sekreterlik, toplantı odası, personel çalışma alanları, ıslak hacim, misafir odası gibi mekânların bulunduğu idari birim bulunmaktadır. Ayrıca bu katta teknik mekânlar konumlandırılmıştır.

Ziraat Bankası Kütüphanesi kütüphane-yakın çevre ilişkisi, mekan düzeni, iç

Tablo 5.2.a. İstanbul Medeniyet Üniversitesi Ziraat Bankası Kütüphanesi

Künye Kütüphane-Yakın Çevre İlişkisi

Ülke/İl: Türkiye/ İstanbul Yılı: 2020 Durumu: Uygulanmış Büyüklüğü: 28.000 m² Türü: Üniversite Kütüphanesi Mekân Düzeni E ylem A la nla rı Durak Durak Kütüphane Ana Girişi Kampüs Girişi Kapalı Otopark Girişi Kütüphane Mühendislik Bölümü R ektö rlük Park Meydan Va ziy et P la nı Dış M ekâ n K urg us u La b o ra tuv ar Kapalı Otopark Girişi

- Taşıyıcı ve aks sistemine bakıldığında, kütüphanede açık plan kurgusunun benimsendiği görülmektedir. Esnek plan anlayışına uygun tasarlanması ile mekân içerisinde farklı düzenlemelere imkân tanınmaktadır.

- Yatay sirkülasyon alanları, mekanları kolaylıkla algılama ve çok yönlü hareket etme imkanı ile sınırlamaların olmadığı bir dolaşım düzeni sunmaktadır. Düşey sirkülasyon elemanları ise binanın merkezine yakın olacak şekilde konumlandırılmıştır. Etkinlikler için oluşturulan amfi aynı zamanda katlar arası erişimi sağlamaktadır.

- Açık okuma salonları ve çalışma alanları kütüphane içerisinde bodrum ve altıncı kat hariç diğer katlarda birbirini tekrar eden mekân düzeni ile geniş bir alana yayılmıştır. Kapalı okuma salonu bulunmamaktadır. Grup çalışma odaları doğal aydınlatma ve havalandırmadan faydalanacak şekilde cephe üzerinde işitsel ve görsel açıdan sınırlamaların olduğu mekânlar olarak tasarlanmıştır. Bireysel çalışma alanları ise galeri boşluğu çevresinde, cephe boyunca ve mekân içerisinde farklı donatı elemanları ile kullanıcılara çeşitli çalışma alanları sunmaktadır.

Yatay Sirkülasyon Düşey Sirkülasyon P la n K urg us u Sirkü la sy on Zemin Kat

Planı ^{İkinci Kat} Planı

Grup Çalışma Odası Bireysel Çalışma Alanı Açık Okuma Alanı Birinci Kat Planı Bireysel Çalışma Alanı Grup Çalışma Odası