Örgütte ortaya çıkış yerlerine göre çatışmalar

Ortaya çıkış yerlerine göre aşağıda Şekil 9’da görüldüğü gibi 4 farklı çatışma türü bulunmaktadır (Schermerhorn ve diğ., 2000:221).

Şekil 9. Ortaya Çıkış Yerlerine Göre Çatışmalar (Schermerhorn ve diğ., 2000:221)

2.2.4.4.1. Birey içi çatışma

Bu tür çatışma, en genel anlamda, bireyin kendi kararlarını kendi vermede, hareket tarzını seçmede ya da eylemi yerine getirmede zorluklarla karşılaşması sonucu ortaya çıkan durumları ifade eder (Baysal ve Tekarslan, 1996). Bireyin kendi iç çatışması, kişinin kendisinden ne beklendiğinden tam olarak emin olmadığı veya kendisinden çelişkili davranışlar, kararlar, tutumlar beklendiği veya kendisinden

Çatışma Seviyeleri

Çatışma Seviyeleri ^{Bireyler Arası}

Çatışmalar

Örgüt İçi Çatışmalar ^{Örgütler Arası} Çatışmalar

82

yapabileceklerinin, kapasitesinin üstünde bir beklenti oluştuğu durumlarda ortaya çıkan, bireyi huzursuzluğa, kızgınlığa ve psikolojik olarak baskı altında kalmaya yönelten çatışmadır (Koçel, 2010). Bu çatışmanın asıl nedeni, toplumsal baskı ve toplumun etkileri ile kişinin kendi benimsediği kimliğinin birbiriyle tam olarak uyuşmamasıdır (Falomir ve diğerleri, 2000).

2.2.4.4.2.Bireyler arası çatışma

Örgüt üyelerinden iki bireyin birbirleri ile fikir ve görüş ayrılıklarına düştükleri durumlarda görülen çatışmadır. Bireyler arası çatışmalar ast-üst arası ilişkilerde uyuşmazlıkların sonucu olabileceği gibi, aynı düzeyde çalışan bireyler arasında da çatışmaya neden olabilir (Cüceloğlu, 1997; Karip, 2013). Bireylerarası çatışmalar iki bireyin birbirleri ile fikir, duygu, düşünce ayrılıklarına düşmelerinden kaynaklanmaktadır (Erol, 2000). Ancak bireyler arası çatışmalar, birbirleriyle etkileşimde bulunan ikiden fazla birey arasında da yaşanabilmektedir (Baysal ve Tekarsan, 1996). Kişilerarası iletişimde sürtüşme ve çatışmaların yol açtığı tartışmalar yapıcı ve yıkıcı yönde olabilir. Yıkıcı tartışmalar, kızgınlık ve üzüntü belirten, kişilerin gücünü zayıflatmaya, iletişimini yok etmeye, amaç, hedef ve davranışlarından farklı yöne iten anlaşmazlığı, uyuşmazlığı, ayrılıkları artıran bir ileişim çeşididir (Cüceloğlu, 1997). Yıkıcı tartışmaların neden olduğu problemleri ortadan kaldırmak için, sağlıklı, etkili ve açık iletişime yönelmek gerekmektedir (Pratkanis, 2000).

2.2.4.4.3. Örgüt içi çatışma

Örgüt içi çatışma, bir grup ya da birim içinde grup üyeleri arasında grubun amaçları, görevleri, prosedürler vb. üzerindeki anlaşmazlıklardan kaynaklanan çatışmalardır. Grup içi çatışmalar, grup üyeleri arasında olabileceği gibi grup üyeleriyle grup lideri ya da grup içinde alt gruplar arasında da olabilmektedir (Karip, 2013). Örgüt içi çatışmaların çoğunluğu, örgüt içi iletişim ve etkileşimden kaynaklanmaktadır. Örgüt içi çatışmalar bireylerarası çatışmalara benzemektedir. Ancak örtüt içi çatışmalar, örgüt içinde birlikte çalışması gereken kişiler arasındaki fikir ayrılıklarından ortaya çıkar. Bu tür çatışmalar iyi yönetilmezlerse örgütsel etkililiğe ve grup verimliliğine ciddi zararlar verir. Örgüt içi çatışmaların en önemli sebeplerinden biri kişilerarası

83

ilişkilerin sağlıklı bir şekilde yönetilememesidir. Güç farklılıkları, kaynak kıtlığı, sosyal farklılıklar ve değer farklılıkları çatışmaya ortam hazırlayan nedenlerdir (Varney, 1989). Örgüt içi çatışmalar bireysel çatışmalardan çok daha önemlidir ve bireysel çatışmaların toplamından daha fazla kapsamlıdır (Topaloğlu ve Boylu, 2006).

2.2.4.4.4. Örgütler arası çatışma

Örgütler arası çatışmalar, benzer fiziki ya da sosyal ortamda bulunan ve birbirleri ile etkileşim halinde olan iki ya da daha fazla grubun çatışması olarak tanımlanabilir (Özkalp ve Kırel, 2010; Erdoğan, 1999). Örgütler arası çatışma, bir örgütte bölümler ya da bölümler içindeki gruplar arasında yaşanan çatışmalardır. Örneğin, yönetim ile personel, muhasebe ile üretim, okullarda branş öğretmenleri ile sınıf öğretmenleri ya da zümreler arasında yaşanan çatışmalar birer örgütler arası çatışmalara örnektir (Karip, 2013).

Örgütler arası çatışmalar aynı ya da farklı bölüm yöneticisine bağlı olan örgütlerin birbirleriyle mücadele içinde olmalarından dolayı da kaynaklanabilir. Örgütlerde biçimsel olmayan bölümler arasında düşünce, planlama ve uygulama yolları bakımından veya bazen duygusal açıdanuyuşmazlıklar çıkabilir. Örgüt içindeki gruplar arasındaki küçük güç mücadeleleri buna örnek teşkil edebilir (Sığrı ve Gürbüz, 2014).

Örgütler arası çatışmalar bir grup içinde bulunan bireylerin daha fazla çalışması ve daha verimli olması için onları teşvik edici bir özelliğe sahip olabilir. Özellikle yapılan faaliyetler aynı zamanda bireyi korumaya yönelikse daha da istekli bir şekilde faaliyet gösterirler. Böyle bir durumda örgüt genel olarak birbirine daha fazla bağlanır ve topyekün hareket edebilmek için kordinasyona daha büyük önem verilir (Tosi ve diğerleri., 1994). Yapılan araştırmalarda örgütler arası çatışmanın örgüt içinde bağlılık oluşturduğu, ancak yakın dönemdeki araştırmalara göre grup içi bütünleşmenin oluşmasında her zaman gerekli olmadığını ortaya koymuştur. Literatürde gruplar arası çatışmanın örgüt bütünlüğünü artırıcı bir etkisi olduğu söylense bile, örgüt bütünlüğünün gruplararası çatışmayı artırdığına dair çok az bulguya rastlanmıştır (Sığrı ve Gürbüz, 2014).

84

Örgütler arası rekabetin, örgüt içi ilişkiler bakımından oldukça önemli etkileri olmuştur. Bunlar (Şimşek ve diğerleri., 2001):

 Gruplararası bilgi alışverişi ve iletişim imkanları başlamış ve bu durum grupların birbirleri hakkında yanlış ve eksik bilgiler edinmelerine neden olmuştur.

 Yanlış ve eksik bilgi nedeniyle gruplar birbirleri hakkında gerçekçilikten uzak, önyargılar ve kalıplar geliştirmeye başlamışlardır.

 Bu iki faktör nedeniyle gruplar birbirlerine düşmanca tutum sergilemeye başlamışlardır.

Ancak bu olumsuz yönlerin yanında örgütler arası çatışmaların olumlu yönlerinin bulunduğuna da yer verilmiştir (Şimşek, 2002):

 Çatışmaya giren taraflar, kendi içlerindeki uyuşmazlıklarını bırakarak grup bağlılığını ve dayanışmasını artırmıştır.

 Gruplardan her biri diğerinden daha üstün olmak amacıyla üstün çaba göstermiş ve belirlenen hizmet standartlarının üstüne çıkmıştır.

Örgütler arası çatışmalar örgüt içindeki dayanışmayı artırırken, örgütler arasındaki iletişimi ve etkileşimi olumsuz olarak etkiler ve verimliliği düşürür bu nedenle örgütler arasındaki mücadelelerin çatışmadan ziyade rekabet şeklinde olmasına dikkat edilmeli ve bu tür çatışmalar uygun çatışma yönetim stratejileri kullanılarak yıkıcı olmaktan çok yapıcı olarak yönlendirilmelidir (Topaloğlu ve Boylu, 2006). Yöneticilerin en önemli görevlerinden biri, örgütler arası çatışmaların olumlu sonuçlarından faydalanırken, olumsuz sonuçlarını da en az maliyetle yönetebilmeyi başarabilmektir (Schermerhorn ve diğ., 2000).