Örgütsel Destekle İlgili Araştırmalar

Özdemir (2010) tarafından, ilköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel özdeşleşme düzeylerinin algılanan örgütsel destek, cinsiyet ve kıdem değişkenlerine göre inceleme amacıyla yapılan araştırmanın çalışma grubunu, 2008-2009 eğitim-öğretim yılında random tekniği ile seçilen Ankara’da devlete bağlı sekiz resmî ilköğretim okulunda görevli 247 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada öğretmenlerin örgütsel özdeşleşme düzeyleri “Örgütsel Özdeşleşme Ölçeği” ile okulların örgütsel destek düzeyleri ise”

AlgılananÖrgütsel Destek Ölçeği” ile belirlenmiştir. Verilerin analizinde Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısı, Basit Regresyon Analizi, t-testi ve varyans analizi kullanılmıştır. Analiz sonuçları örgütsel özdeşleşme ile algılanan örgütsel destek arasında anlamlı bir ilişki olduğunu göstermiştir. Bu bulgu, öğretmenlerin örgütsel özdeşleşmelerini artırmanın yollarından birinin de örgüt içinde onları desteklemek olduğunu göstermiştir. Ayrıca kıdemi 16-20 yıl olan öğretmenlerde, diğerlerine göre örgütsel özdeşleşmenin en yüksek düzeyde olduğu sonucuna varılmıştır (s.238–250).

Pan ve Yeh, (2012) tarafından yapılan araştırma, kişi-örgüt değerlerinin uyumu ile kişi-yönetici değerlerinin uyumunun iş-aile çatışmalarına etkisinde yönetici ve örgüt desteğinin aracılık etkisi incelenmiştir. Yapısal eşitlik modelinin kullanıldığı araştırmada veriler Tayvan’da 637 çalışandan toplanmıştır. Rol sınırlarını düzenleyen kişi-örgüt değerlerindeki uyumun, çalışanın örgütsel destek algısıyla pozitif ilişkili olduğu ve iş-aile çatışmasını azalttığı sonucuna ulaşılmıştır. Rol sınırları ile ilgili kişi-yönetici değerlerindeki uyumun, aynı zamanda algılanan yönetici desteğinin aracılığı ile çalışanın örgütsel destek algısını arttırmıştır (s. 270–287).

Altınöz, Çöp, Çakıroğlu, Kervancı ve Keskin (2013) tarafından yapılan, algılanan Örgütsel Desteğin Büro Çalışanlarının Örgütsel Bağlılık Üzerine Etkisini belirlemeye yönelik yapılan araştırma Türkiye’deki iki Üniversitenin 200 idari personelinin üzerinde yapılmıştır. Veriler, örgütsel destek algısı için Eisenberger ve diğ. (1990) tarafından geliştirilen toplam 36 sorudan oluşan algılanan Örgütsel Destek Ölçeğinin, daha önce Eisenberger ve diğ. (2001), Shanock ve Eisenberger (2006) tarafından ele alınmış olan 6 soruluk kısa şekli ve Örgütsel bağlılığa ait verileri toplamak için Meyer, Allen ve Smith’in (1993) çalışmalarında kullandıkları 18 maddeden oluşan soru formu yardımıyla toplanmıştır. Araştırmada; örgütsel destek algısı ile örgütsel bağlılık arasında orta kuvvette anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Regresyon analizi ile de bağlılığın oluşmasında örgütsel desteğin % 30 oranında etkili olduğu saptanmıştır. Ayrıca; çalışanların örgütsel destek algısı ve örgütsel bağlılıklarının yaşa, eğitim durumuna, çalışma süresine göre Kruskal- Wallis H Testi ile, cinsiyete, medeni duruma göre Mann-Whitney U testi ile farklılık gösterip göstermediği saptanmıştır (s.149-163).

İplik, İplik ve Efeoğlu, (2014) tarafından yapılan araştırmanın amacı; çalışanların örgütsel desteğe ilişkin algıları ile örgüte ve bireye yönelik vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkiyi ve bu ilişkide örgütsel özdeşleşmenin aracılık rolünü tespit etmektir. Çalışma, Adana ilinde faaliyet gösteren özel bir hastanenin çalışanları üzerinde gerçekleştirilmiştir. Üst yönetim aracılığıyla gerçekleştirilen alan araştırması sonucunda,

hastane çalışanlarının örgütsel destek algıları ile örgütsel vatandaşlık davranışının her iki boyutu arasında olumlu bir ilişki bulunduğu ve bu ilişkide örgütsel özdeşleşmenin aracılık rolünün olduğu tespit edilmiştir. Bu bağlamda, çalışanların örgütsel desteğe ilişkin olumlu yöndeki algıları arttıkça, örgüte ve bireye yönelik vatandaşlık davranışlarını sergileme niyetleri de artmaktadır (s.119-122).

Nartgün ve Kalay (2014) tarafından yapılan araştırmanın amacı; öğretmenlerin örgütsel destek, örgütsel özdeşleşme ve örgütsel sinizm düzeylerine yönelik görüşlerini tespit ederek bu üç değişkene yönelik görüşleri arasında anlamlı ilişkinin olup olmadığını belirlemektir. Araştırma 2012–2013 eğitim öğretim yılında Bolu ili Mudurnu ilçesinde görev yapan 81 ilkokul ve ortaokul öğretmeni üzerinden yapılmıştır. Veriler Derinbay (2011) tarafından geliştirilen Örgütsel Destek Ölçeği (ÖDÖ), Loga (2003) tarafından Türkçe’ye uyarlanmış olan Örgütsel Özdeşleşme Ölçeği (ÖÖÖ) ve Kalağan ve Güzeller (2008) tarafından Türkçe’ye uyarlanmış olan Örgütsel Sinizm Ölçeği (ÖSÖ) ile toplanmıştır. Araştırmada; cinsiyet, öğrenim ve hizmet değişkenlerine bakımından Örgütsel Destek Ölçeği’nde öğretmenlerin görüşleri arasında fark oluşmamıştır. Örgütsel destek, örgütsel özdeşleşme ve örgütsel sinizm arasındaki ilişkiye bakıldığında ise örgütsel destek ile örgütsel özdeşleşme arasında orta düzeyde pozitif ilişki, örgütsel sinizm ve örgütsel özdeşleşme arasında orta düzeyde pozitif ilişki olduğu, örgütsel destek ile örgütsel sinizm arasında ise herhangi bir ilişkinin olmadığı bulgularına ulaşılmıştır (s.1361-1376).

Kartal, Yirci ve Özdemir (2015) tarafından yapılan araştırmanın amacı; öğretmenler tarafından algılanan örgütsel destek düzeyi ile yaşam memnuniyeti arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırma, 2013-2014 eğitim öğretim yılında Bartın il merkezinde devlete bağlı ilkokul, ortaokul ve liselerde görev yapan 290 öğretmen üzerinde gerçekleştirilmiştir. Veriler, toplanması için Özdemir (2010) tarafından Türkçeye uyarlanan Algılanan Örgütsel Destek Ölçeği ve Diener ve arkadaşları (1985) tarafından geliştirilen ve Köker (1991) tarafından Türkçeye uyarlanan Yaşam Memnuniyet Ölçeği ile toplanmıştır. Analizler sonucunda cinsiyet, kıdem, okul türü değişkenlerinin örgütsel destek algısı üzerinde anlamlı bir etkiye sahip olduğuna dair kanıt bulunamamıştır. Yaşam Memnuniyeti ile Algılanan Örgütsel Destek arasında pozitif yönlü zayıf doğrusal bir ilişki olduğu ve öğretmenlerin örgütsel destek algılarının orta düzeyde olduğu bulguları tespit edilmiştir (s. 477-504).

Shantz, Alfes ve Atham (2016), tarafından yapılan araştırmada düşük düzeydeki örgütsel bağlılığın işten ayrılma niyeti ile çalışanların olağan dışı davranışlarını arttırdığı varsayımı incelenmiştir. Çalışma İngiltere’de imalat firmasında çalışan 175 kişi üzerinde

gerçekleştirilmiştir. Araştırmada örgütsel bağlılık ile işten ayrılma niyeti ve çalışanların olağan dışı davranışları arasında negatif ilişki bulunmuştur. Örgütsel desteğin; örgütsel bağlılık ile işten ayrılma niyeti ve çalışanların olağan dışı davranışları arasındaki ilişkide aracılık rolü oynadığı; algılanan örgütsel desteğin düşük düzeydeki bağlılığı telafi ettiği bulgularına ulaşılmıştır (s.25-38).

Ross ve Cpan,(2016) tarafından yapılan araştırmada; hemşirelerin, örgütsel destek, iş yükü, örgütte kalma niyeti ve genel olarak iş memnuniyeti açısından çalışma ortamlarını algılamaları araştırılmıştır. Araştırma, Amerikan PeriAnesthesia Hemşireleri Derneği üyelerine online anket gönderilerek yapılmıştır. Çalışmaya 2121 kişi katılmıştır. Yöneticileri birden fazla birime bakan çalışanlarda örgütsel destek, iş yükü, örgütte kalma niyeti ve genel olarak iş memnuniyeti algılarının azaldığı; sertifikalı hemşirelerin, iş yükü ve işte kalma niyeti konusunda daha iyi algılamaları olduğu bulgularına ulaşılmıştır (s.287- 294).

Gupta, Agarwal ve Khatrı (2016) tarafından yapılan çalışmada örgütsel desteğin, işe bağlılık ve örgütsel vatandaşlık davranışı ile olan ilişkisi ve bu ilişkide duygusal bağlılığın aracılık rolü araştırılmıştır. Araştırma 2013-2014 yıllarında Hindistan’da dokuz hastanede çalışan 750 hemşireden 475’i üzerinde uygulanmıştır. Araştırma sonucunda; duygusal bağlılığın, algılanan örgütsel destek ile iş sonuçları (işe bağlılık, örgütsel vatandaşlık) arasında pozitif yönde aracılık rolü olduğu; psikolojik sözleşme ihlalinin algılanan örgütsel destek ile iş sonuçları (işe bağlılık, örgütsel vatandaşlık) arasında orta düzeyde negatif etkisinin bulunduğu bulgularına ulaşılmıştır (s.2806–2817).

Zhang, Qıu ve Teng (2017) tarafından; prosedürel, bilgilendirici ve kişilerarası adalet iklimi ile örgütsel vatandaşlık davranışının karşılıklı ilişkilerinde algılanan örgütsel desteğin aracılık rolünün araştırıldığı çalışma Çin’de 468 hastane çalışanı üzerinde yapılmıştır. Prosedürel ve kişilerarası adalet ikliminin örgütsel vatandaşlık davranışını pozitif etkilediği; örgütsel desteğin bu ilişkide aracılık rolü olduğu bulgularına ulaşılmıştır (s. 387–398).

Bahsedilen araştırmalardan hareketle aşağıdaki sonuçlara ulaşabiliriz: Örgütsel muhalefetin; performans(Kassing, 2006; Detert, Burris, Harrison ve Martin, 2013; Buckner, 2015), aile içi iletişim özellikleri (Buckner, Ledbetter ve Bridge, 2013), yönetim pozisyonunda çalışıp çalışmamaları (Kassing ve Dicioccio, 2009), yaş ve iş deneyimleri (Kassing, 2006; Kassing ve DiCiocco, 2004; Boe, 2002), bireysellik ve toplu halde hareket etme (Ingwar, 2014), kontrol odağı (Kassing ve Avtgis, 2001; Ingwar, 2014), örgütsel demokrasi (Sadykova ve Tutar, 2014), örgütsel iklim, örgütsel bağlılık ve düşmanca

algı(Kassing, 2008), çalışanların yeterlilikleri (Kassing, 2005), güven (Payne, 2014), örgütsel sinizm (Yıldız, 2013), başa çıkma stratejileri (Kassing, 2011), çatışma (Redmond, 2014) ile ilişkisi incelenmiştir. Ayrıca; öğretmenlerin muhalefete ilişkin görüşleri

(Özdemir, 2013), muhalefet nedenleri (Kassing, 2008; Wang ve diğ., 2014), veli

muhalefeti (Buckner, 2015), muhalefet mesajlarının iletildiği konumun seçimi (Garner, 2006), örgütsel bağlılık ile güven arasındaki ilişki (Çubukçu ve Tarakçıoğlu, 2010; Taşkın ve Dilek, 2010; Mete ve Aksoy, 2015; Baştug, Pala, Kumartaşli, Günel, Duyan, 2016), etik iklim, örgütsel güven ve bireysel performans arasındaki ilişki (Büte, 2011), örgütsel kimlik ve güven ilişkisi (Uğurlu ve Arslan, 2015), güvene ilişkin öğretmen görüşleri(Gören

ve Özdemir, 2015; Bökeoğlu ve Yılmaz, 2008; Memduhoğlu ve Zengin, 2011; Kocabaş ve

Kartal, 2016), etik liderliğin örgütsel güvene etkisi (Yılmaz, 2006; Paşa ve Işık, 2017), örgütsel destek ve bağlılık arasındaki ilişkiler (Altınöz, Çöp, Çakıroğlu, Kervancı ve Keskin, 2013) incelenmiştir. Ancak; Örgütsel bağlılık, muhalefet, destek ve güven ile ilgili olarak yapılan araştırmalarda bu dört değişkenin birlikte yer aldığı araştırmaya rastlanmamıştır. Böylece, örgütsel bağlılığın tek başına örgütsel muhalefet üzerinde etkili olup olmadığı araştırılırken bu iki değişken arasındaki ilişkide aracı değişken olarak örgütsel güven ve örgütsel desteğin rolleride araştırılabilecektir.

95

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

3. YÖNTEM

Bu bölümde, araştırmanın yöntemi, çalışma evreni, veri toplama araçlarının geliştirilmesi, uygulanması ve elde edilen verilerin çözümlenmesi konularına yer verilmektedir.