Örgütsel adalet

Raman, Mey, Don, Daud ve Khalid (2015) tarafından yapılan "Ortaokul öğretmenlerinin örgütsel bağlılığı ile okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik stili arasındaki ilişki" adlı çalışmanın örneklemini Kedah'ın Sungai ilçesinin güney bölgesindeki 10 okuldan seçilen 235 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırma sonuçlarına bakıldığında; dönüşümcü liderlik stilinin eğitim düzeyine göre farklılaşmadığı görülmektedir. Ayrıca okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik stilleri ile öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri arasında anlamlı bir ilişki olduğu ifade edilmektedir.

Foumany ve Gahani (2015) tarafından yapılan "Saveh şehrindeki lise öğretmenlerinin yenilikçiliği üzerinde dönüşümcü liderliğin etkisinde bilgi yönetimi yeterliğinin aracılık rolü" adlı çalışmanın örneklemini 600 öğretmen oluşturmaktadır.

Araştırma sonuçlarına bakıldığında dönüşümcü liderlik yaklaşımı ile öğretmenlerin yenilikçiliği ve bilgi yönetimi arasında pozitif yönde anlamlı ilişkiler olduğu görülmektedir. Ayrıca dönüşümcü liderliğin öğretmenlerin yenilikçiliği üzerindeki etkiye bilgi yönetimi yeterliği aracılık etmektedir.

örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkide örgütsel adalet algısının kısmi aracılık rolü oynadığı görülmektedir.

Baş ve Şentürk (2011) tarafından yapılan “İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel adalet, örgütsel vatandaşlık ve örgütsel güven algıları” adlı çalışmanın örneklemini Niğde il merkezinde bulunan 13 ilköğretim okulundan 401 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırma sonuçlarına bakıldığında; ilköğretim öğretmenleri okullarında örgütsel adalete, örgütsel vatandaşlığa ve örgütsel güvene ilişkin olarak olumlu algılara sahiptirler. Öğretmenlerin örgütsel adalet algılarının cinsiyete ve mesleki kıdeme göre farklılaşmadığı, ancak eğitim durumuna göre farklılaştığı saptanmıştır. Öte yandan, öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık algılarının cinsiyete ve eğitim durumuna göre farklılaşmadığı, ancak mesleki kıdeme göre farklılaştığı bulunmuştur. Örgütsel güvene ilişkin olarak ise, öğretmenlerin örgütsel güven algılarının cinsiyete ve eğitim durumuna göre farklılaşmadığı, ama mesleki kıdeme göre farklılaştığı görülmüştür.

Baltacı ve diğ. (2014) tarafından yapılan “Liderlik davranışının örgütsel adalet algısı ve işten ayrılma niyeti üzerine etkileri” adlı araştırmanın çalışma grubunu 620 otel çalışanı oluşturmaktadır. Çalışmada “vizyoner liderlik”, “etkileşimci liderlik”,

“dönüşümcü liderlik”, “dağıtım adaleti”, “işlem adaleti”, “etkileşim adaleti” ve “işten ayrılma niyeti” olarak 7 boyut elde edilmiştir. Sonuç olarak çalışanların liderlik algılarına yönelik tutumlarının olumlu olduğu durumda, örgütsel adalet algılarının da yüksek olduğu, işten ayrılma niyetlerinin ise düştüğü görülmüştür.

Polat ve Kazak (2014) tarafından yapılan “Okul yöneticilerinin kayırmacı tutum ve davranışları ile öğretmenlerin örgütsel adalet algıları arasındaki ilişki” adlı çalışmanın örneklemini 2012-2013 eğitim- öğretim döneminde Düzce merkez ilçesinde ilkokul, ortaokul ve liselerde görev yapmakta olan 194 öğretmen oluşturmaktadır.

Araştırma sonuçlarına bakıldığında; okul yöneticilerinin kayırmacı tutum ve davranışları ile öğretmenlerin örgütsel adalet algıları arasında negatif yönlü anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır. Kayırmacılığın, örgütsel adaletin anlamlı bir yordayıcısı olduğu görülmüştür.

Tanrıverdi ve Paşaoğlu (2014) tarafından yapılan “Dönüşümcü liderlik, örgütsel adalet ve iş tatmini arasındaki ilişkileri belirlemeye yönelik okul öncesi öğretmenler üzerinde bir araştırma” adlı çalışmanın örneklemini İstanbul Kartal’da görev yapan 216

okulöncesi öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırma sonuçlarına bakıldığında; dönüşümcü liderlik, örgütsel adalet ve iş tatmini arasında pozitif yönlü anlamlı ilişkiler olduğu görülmektedir. Ayrıca dönüşümcü liderliğin örgütsel adalet algısını arttırdığı, örgütsel adalet algısında meydana gelen artışın da öğretmenlerin iş doyumunu olumlu yönde etkilediği ile ilgili sonuçlar elde edilmiştir. Aynı araştırmada dönüşümcü liderliğin aynı zamanda iş doyumunu doğrudan olumlu yönde etkilediği de belirtilmektedir.

Kalay (2016) tarafından yapılan "Örgütsel adaletin çalışan performansa etkisi:

Türkiye'de bir araştırma" adlı çalışmanın örneklemini Türkiye'nin üç büyük ilinde devlet okullarında görev yapan 942 kişi oluşturmaktadır. Araştırma sonuçlarına bakıldığında; dağıtım adaletini öğretmenlerin performansı üzerinde pozitif yönde anlamlı bir etkisi olduğu görülmektedir. Ayrıca süreç adaleti ve etkileşim adaletinin öğretmenlerin performansı üzerinde anlamlı bir etkisinin olmadığı görülmektedir.

2.6.3.2. Yurtdışında Yapılan Araştırmalar

Hoy ve Tarter (2004) tarafından yapılan “Okullardaki örgütsel adalet: Güven olmadan adalet olmaz” adlı araştırmada güven ile adalet arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın verileri planlı toplantılarda personele dağıtılan ölçme araçlarıyla toplanmıştır. Araştırmanın örneklemini Amerika’nın bir eyaletindeki ortaokullarda görevli bireyler oluşturmaktadır. Araştırmanın sonucunda, güven ve adalet arasında ayrılmaz bir ilişki bulunmaktadır. Öğretmenler ile okul müdürü arasında güven duygusu oluştuğunda, öğretmenler okul müdürünün davranışlarını adil olarak algılamaktadır. Okul müdürleri okul bireylerinin yöneticilere olan güvenini doğrudan ve bunun aracılığı ile örgütsel adaleti dolaylı olarak etkilemektedirler.

Judge ve Colquitt (2004) tarafından yapılan "Örgütsel adalet ve stres: iş- aile çatışmasının aracılık rolü" adlı çalışmanın örneklemini ABD'deki 23 üniversiteden 174 fakülte çalışanı oluşturmaktadır. Araştırma sonuçlarına bakıldığında; süreç ve etkileşim adaletinin stresle güçlü bir ilişki içinde olduğu görülmektedir. Bu etkiye iş- aile çatışması aracılık etmektedir. Adaletin varlığı daha düşük stres düzeyine bağlı olarak katılımcıların iş-aile arasındaki dengeyi daha iyi yönetmelerine izin vermiş gibi görülüyor.

Johnson, Chang ve Rosen (2010) tarafından yapılan “Kim olduğum ne kadar adil davranıldığıma göre değişir: Adaletin kimlik üzerindeki etkisi” adaletin kimlik üzerindeki etkisinin araştırılması hedeflenmiştir. Araştırmanın verileri deneysel desen çalışması ile elde edilmiştir. Araştırmanın örneklemini 70 üniversite öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırma sonuçlarına göre, kimliğin algılanma şekli adalet algısını etkilemektedir. Değişik kimlik tiplerinin örgütte değişik davranışlarla ilişkili olduğu ifade edilmektedir. Bireysel kimlik özellikleri daha ağır basan bireyler bir davranışta bulunmak istediğinde kendi tutumuna daha fazla önem verirken, toplumsal kimlik algısı daha baskın olan bireyler davranışlarında grup normlarına daha fazla önem vermektedirler.

Nojani, Arjmandnia, Afrooz ve Rajabi (2012) tarafından yapılan “Genel, özel ve yetenekli öğrencilerin eğitim gördükleri okullarda çalışan öğretmenlerin örgütsel adalet ve iş doyumu arasındaki ilişki” adlı çalışmanın örneklemini İran’ın Karaj şehrinde genel, özel ve yeteneklilerin eğitim gördükleri okullarda görev yapan 100 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırma sonuçlarına bakıldığında; örgütsel adalet ve iş doyumu arasında anlamlı bir ilişki olduğu görülmektedir.

Khalil ve Sharaf (2014) tarafından yapılan "Örgütsel adaletin öğretmenlerin iş ile ilgili çıktıları üzerindeki etkisi-Mısır" adlı çalışmanın örneklemini Mısır'ın Ramadan şehrindeki 31 okuldan 308 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmanın sonuçlarına bakıldığında; örgütsel adaletin işten ayrılma niyeti üzerinde örgütsel bağlılık üzerinden dolaylı bir etkisinin olduğu görülmektedir.

Kim (2016) tarafından yapılan “Okul öncesi öğretmenlerinin işten ayrılma niyeti üzerine örgütsel adalet, kolektivizmin ve tükenmişliğin etkileri” adlı çalışmanın örneklemini Seul’da görev yapan 283 kadın öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmanın sonuçlarına bakıldığında; süreç adaleti ve etkileşim adaletinin kolektivizm üzerinde olumlu etkilerinin olduğu ve işten ayrılma niyetini azalttığı bildirilmektedir. Etkileşim adaleti tükenmişliği azaltırken, buna karşılık dağıtım adaletinin istatistiksel olarak tükenmişliği önemli ölçüde arttırdığı görülmektedir. Ayrıca kolektivizm işten ayrılma niyetini azalttığı, tükenmişliğin işten ayrılma niyetini arttırdığı görülmektedir.

Capone ve Petrillo (2016) tarafından yapılan "Öğretmenlerin adalet, iyi oluş ve tükenmişlik durumu: Hoy ve Tartar'ın örgütsel adalet ölçeğinin geçerliğini sağmaya dönük bir çalışma(ölçeğin İtalyan kültürüne uyarlanması)" adlı çalışmada modelin

yapısını belirlemek için 167 öğretmenle, belirlenen yapıyı doğrulamak için 200 öğretmenle çalışılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına bakıldığında; ölçeğin yapısının doğrulandığı ayrıca yüksek düzeyde iç güvenirliğe sahip olduğu görülmektedir. Aynı çalışmada; örgütsel adalet ile eşitlik, okul iklimi ve iş doyumu arasında pozitif ilişkiler olduğu, örgütsel adalet ile depresyon ve tükenmişlik arasında negatif bir ilişki olduğu görülmektedir.