5. SONUÇ ve ÖNERİLER
5.2. Öneriler
Bu sonuçlar göz önüne alınarak aşağıda bazı araştırma önerileri üzerinde durulmuştur;
Ortaöğretim kurumlarında verilen Biyoloji ve Sağlık Bilgisi dersleri kapsamında gıda hijyenine yönelik konulara daha çok yer verilmesi gerektiği düşünülmektedir. Konu ile ilgili benzer çalışma ilköğretim düzeyi öğrenciler üzerinde yapılabilir.
Yeni nesillerin eğitiminden sorumlu olacakları için özellikle öğretmen yetiştiren fakültelerde gıda hijyeni eğitimine yönelik mikrobiyoloji dersleri ve beslenme eğitimi dersleri verilmesi gerektiği düşünülmektedir.
Öğrencilere özellikle ev dışında tükettikleri ambalajsız gıdaların hijyenik açıdan barındıra bilecekleri biyolojik, kimyasal ve fiziksel etmenler ile ambalajlı ürünlerin gıda hijyeni açısından etiket bilgilerinin öneminin açıklanması gerektiği, gıdaların saklama koşullarında dikkat edilmesi gereken hususların anlatılması gerektiği düşünülmektedir.
KAYNAKÇA
ALBAYRAK, M. (2000). Ankara İlinde Gıda Maddeleri Paketleme ve
Etiketleme Bilgileri Hakkında Tüketicilerin Bilinç Düzeyinin Ölçülmesi, Gıda Maddeleri Alım Yerleri ve Ambalaj Tercihleri Üzerine Bir Çalışma. Ankara: Burcu Ofset Matbaacılık.
ANON. (1995). Temel ve Klinik Mikrobiyoloji Ders Notları. Ankara: Hacettepe- Taş Kitapçılık.
ANON. (2002, Nisan 25). Sağlıklı Gıda Tüketimi ve Kişisel Hijyen.
<http://www.saglik.gov.tr/default.asp?sayfa=detay&id=45> (2007, Şubat 20) ANON. (2005, Mart 30). Hijyen ve Sağlık.
<http://www.saglik.gov.tr/extras/birimler/temel/hijyen_ve_saglik.doc> (2007, Şubat 20)
AYAZ TOPÇU, A., Köksal, E. ve Bilgili, N. (2003). 15-49 Yaş Grubu Ev Hanımlarının Besin Hazırlama, Pişirme ve Saklama Yöntemleri Konusunda Bilgi, Tutum ve Davranışlarına Yönelik Bir Araştırma. Türk Hijyen ve
Deneysel Biyoloji Dergisi, 60 (3) 77-86.
AYTEKİN, F. (1999). Üniversite Öğrencilerine Verilecek Beslenme Eğitiminin Beslenme Davranışlarına Olan Etkisinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ev Yönetimi- Beslenme Anabilim Dalı.
BACANLI, H. (2003). Gelişim ve Öğrenme. (Yedinci Baskı). Ankara: Nobel Yayınları.
BİLGEHAN, H. (1992). Klinik Mikrobiyoloji Özel Bakteriyoloji ve Bakteri
Enfeksiyonları. İzmir: Doğruluk Matbaacılık.
BULDUK, S. (2003). Gıda ve Personel Hijyeni. Ankara: Detay Yayıncılık.
BÜYÜKÜNAL, S. K. (2005). Gıda Güvenliğinde Personel Eğitiminin Önemi. Gıda
2000. 62, 48-50.
ÇELİK, Ş. ve Ünver, B. (1991). Tüketicilerin Cinsiyet, Eğitim ve Çalışma Durumuna Göre Gıda Kontrolü Hakkındaki Bilgileri. Gıda, 16 (5) 333-340.
ÇINAR, D. (2003). Temel Gıda Ürünlerinde Tüketici Tercihlerini Etkileyen Faktörler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Üretim Yönetimi ve Pazarlama Bilim Dalı.
DAĞ, A. (1996). Toplu Beslenme Servislerinde Çalışan Personel İçin Geliştirilen Hijyen Eğitim Programının Bilgi Tutum ve Davranışlara Etkisi. Yayınlanmamış Bilim Uzmanlığı Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
DEMİRDAĞ, K. ve başk. (2003). Gıda Reklamlarının Tüketici Üzerine Etkileriyle İlgili Bir Araştırma. Gıda, Araştırma.
DIXEY, R., Heindl I., Loureiro I., Perez-Rodrigo C., Jeltje S. and Warnking P. (1998). Healthy Eating for Young People in Europe, WHO, Kopenhagen, Sep.
<http://www.euro.who.int/Document/E69846.pdf> (2007, Mayıs 18)
EHIRI, J. E., Morris G. P. and McEwen J. (1997). Evaluation of a Food Hygiene Training Course in Scotland. Food Control 8 (3) 137-147.
http://www.sciencedirect.com/science?_ob=ArticleURL&_udi=B6T6S-3RH0 B1Y adresinden 18 Mayıs 2007 tarihinde alınmıştır.
ERSOY, S. (2005). İlköğretim Öğrencilerinin Tüketici Eğitimine Yönelik Bilgi ve Tutum Düzeyleri. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Aile Ekonomisi ve Beslenme Anabilim Dalı.
GÜRDAL, T. (2003). Kitle İletişim Araçlarının; Farklı Sosyo-Ekonomik Özelliklerdeki Tüketicilerin, Tüketici Eğitimi Konusundaki Bilgi ve Davranışlarına Etkisi. Yayınlanmamış Bilim Uzmanlığı Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
HILLERS, V. N. (1997). Food Safety and Quality Topics in National Plans of Action for Nutrition. Food Control 8 (1) 5-11.
http://www.sciencedirect.com/science?_ob=ArticleURL&_udi=B6T6S-3RH1 06M adresinden 18 Mayıs 2007 tarihinde alınmıştır.
IRC International Water and Sanitation Center (2004). School Sanitation &
Hygiene Education Symposium The Way Forward: Construction Is Not Enough. M. Snel, K. Shordt and A. Mooijman (Editors).
http://www.irc.nl/redir/content/download/15509/203603/file/SSHE_sym_pro ceedings.pdf adresinden 18 Mayıs 2007 tarihinde alınmıştır.
JOHNSON, A. G. and başk. (2000). Board Review Serisi Mikrobiyoloji ve İmmunoloji. (çev: Öztürk, M. ve Selçukbiricik, S.). İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri.
KIDD, M. (2000). Food Safety - Consumer Concerns. Nutrition & Food Science, 30 (2) 53–55.
http://www.emerald-library.com/10.1108/00346650010314250 adresinden 18 Mayıs 2007 tarihinde alınmıştır.
KÖKSAL, O. (2001). Gıda ve Beslenme. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Matbaası. KÜÇÜKKÖSE, Ş. (2002). Farklı Öğrenim Düzeyindeki Tüketicilerin
Süpermarketlerden Gıda Alışverişlerinde Etkilendikleri Faktörler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Aile Ekonomisi ve Beslenme Anabilim Dalı.
MUCUK, İ. (1990). Pazarlama İlkeleri. İstanbul: Der Yayınları.
NAKİLCİOĞLU, K. K. (2004). Beslenme Öğretmenlerinin Hizmetiçi Eğitimi Kursunda Almış Oldukları Hijyen ve Sanitasyon Konularına Yönelik Bilgi Kalıcılığı, Bu Bilgilerin Konu İle İlgili Davranışlarına Olan Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Aile Ekonomisi ve Beslenme Anabilim Dalı.
ODABAŞI, Y. (1986). Tüketici Davranışı. Eskişehir: Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
ÖZÇİÇEK, C. ve Özdeş, A. A. (2003). Üniversite Gençliğinde Hazır Yiyecek Tercihleri: Çukurova Üniversitesi Örneği. Gıda. Uzman gözüyle.
ÖZDAMAR, K. (2003). SPSS ile Biyoistatistik. (Beşinci Baskı). Eskişehir: Kaan Kitabevi.
ÖZGEN, L. (2004). Tüketicilerin Besin Etiketi Okuma Alışkanlıkları, Beslenme Etiketi ve Ambalaj Tercihleri ile İlişkili Faktörler. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çocuk Gelişimi ve Ev Yönetimi Eğitimi Anabilim Dalı.
PICHHARDT, K. (2004). Gıda Mikrobiyolojisi Gıda Endüstrisi İçin Temel
Esaslar ve Uygulamalar. (Dördüncü Basımdan Çeviri). ( çev: Seçkin, Y. ve
Karagözlü, N.) İstanbul: Literatür Yayıncılık
PURUTCUOĞLU, E. (2003). Lise Öğrencilerinin Tüketici Eğitimi İhtiyacının Belirlenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ev Ekonomisi (Ev İdaresi ve Aile Ekonomisi) Anabilim Dalı.
ROBERTSON, C. (1998). Safety, Nutrition and Health in Early Education. New York: Delmar Publishers.
ROY, M. K. P. (2004). Wash Campaign In Kerala – A Holistic Approach for the
Reduction of Infant and Child Morbidity
<http://www.irc.nl/redir/content/download/15509/203603/file/SSHE_sym_pr oceedings.pdf> (2007, Mayıs 18)
SAĞLIK, E. (2003). Perakende Gıda Ürünlerinde Etiketin Önemi, Tüketiciler Üzerindeki Etkileri ve Erzurum Ölçeğinde Bir Alan Araştırması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı.
TAYAR, M. (2007, Nisan 30). Gıda Güvenliği ve Veteriner Halk Sağlığı. <http://homepage.uludag.edu.tr/~mtayar/VETHALK%20SAG.GG.htm> (2007, Mayıs 18)
TÜNGER, A., Çavuşoğlu, C. ve Korkmaz, M. (1998). Mikrobiyoloji 2000. İzmir: Asya Tıp Yayıncılık.
UNAT, E. K. (1986). Tıp Bakteriyolojisi ve Virolojisi. İstanbul: Dergah Tıp yayınları
URAL, A. ve Kılıç, İ. (2005). Bilimsel Araştırma Süreci ve SPSS ile Veri Analizi. Ankara: Detay Yayınevi.
URAL, Z. F. (1972). Koruyucu Hekimlik, Hijyen ve Sanitasyon. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
ÜÇÜNCÜ, M. (2000). Gıdaların Ambalajlanması. İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.
ÜLGÜRAY, D. ve başk. (2001). Ulusal Gıda ve Beslenme Stratejisi Çalışma
Grubu Raporu. Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı.
ÜLGÜRAY, D. ve başk. (2003). Ulusal Gıda ve Beslenme Stratejisi Çalışma
Grubu Raporu. Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı.
VIRELLA, G. M. D. (1997). Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları. (Üçüncü Baskı). (ed: Serter, D.). İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri.
VREEDE, E. (2004). Chast “Children Hygiene and Sanitation Training” In
Somalia.
<http://www.irc.nl/redir/content/download/15509/203603/file/SSHE_sym_pr oceedings.pdf> (2007, Mayıs 18)
YAMAN, M., Yalçınkaya, H. ve Korkmaz, M. (2006). Afyon İli Salim Pancar İlköğretim Okulu I. ve II. Kademe Öğrencilerinin Beslenme Alışkanlıklarının Karşılaştırılması. Milli Eğitim. 171, 257-275.
YAZAR, Ö. (2003). Sağlık Bilinçli Tüketim. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Üretim Yönetimi ve Pazarlama Bilim Dalı.
YUMUTURUĞ, S. ve Sungur T. (1980). Hijyen Koruyucu Hekimlik (Birinci Baskı). Ankara: Yargıçoğlu Matbaası.
YURDAGÜL, M. (1991). Tüketicilerin Gıda Katkı Maddeleri ile İlgili Bilgi ve Uygulamaları. Beslenme ve Diyet Dergisi 20 (2) 199-208
WALKER, E., Pritchard C. and Forsythe S. (2003). Food Handlers Hygiene Knowledge in Small Food Businesses. Food Control 14 (5) 339-343
http://www.sciencedirect.com/science?_ob=ArticleURL&_udi=B6T6S-47C H56B adresinden 18 Mayıs 2007 tarihinde alınmıştır.
WHO (World Health Organization) (2000). Foodborne Disease a Focus for Health
Education. Geneva.
<http://www.mevzuat.adalet.gov.tr/html/20994.html> (1997, Kasım 16). Türk Gıda
Kodeksi Yönetmeliği. (2007, Mayıs 18)
<http://www.saglik.gov.tr/default.asp?sayfa=detay&id=1426> (2005, Ocak 2). Okul
EK–1: ARAŞTIRMA ANKETİ
Bu araştırma ile ortaöğretim ve üniversite öğrencilerinin, gıda hijyeni konusuna ilişkin, bilgi ve davranışları araştırılacaktır. Anketten elde edilecek bilgiler, bilimsel bir araştırmanın verilerini oluşturacağından, soruları tam ve doğru olarak cevaplamanız araştırmanın amacına ulaşması açısından büyük önem taşımaktadır.
Araştırmaya yapığınız katkıdan dolayı teşekkür ederim.
Gamze ALPUĞUZ Adınız Soyadınız: Birinci bölüm: 1.Doğum tarihiniz: …/…/…….. 2. Cinsiyetiniz: ( ) Kız ( ) Erkek 3. Okulunuz: 4. Sınıfınız: 5. Babanızın mesleği:
6. Babanızın öğrenim durumu: ……….
( ) İlkokul ( ) Ortaokul ( ) Lise ( ) Üniversite
7. Annenizin öğrenim durumu: .………...
( ) İlkokul ( ) Ortaokul ( ) Lise ( ) Üniversite
8. Ailenizdeki birey sayısı (siz dahil) : ………
İkinci Bölüm:
1. Okulda öğle yemeğinizi nerede yiyiyorsunuz? (sadece bu soruda birden fazla
seçeneği işaretleyebilirsiniz)
( ) Okul yemekhanesinde ( ) Okul kantininde ( ) Okuldaki büfede ( ) Okul dışında ( ) Evden yiyecek getiriyorum
2. Bu konudaki tercihinizin nedeni nedir?
( ) Okul yemekhanesinin temiz ve sağlıklı olması ( ) Sevdiğim yemeklerin çıkması
( ) Fast-food yiyecekleri daha çok sevmem ( ) Ailemin ekonomik gücü
3. Daha çok hangi tip yemekleri ya da yiyecekleri tercih ediyorsunuz?
( ) Etli yemekler ( ) Sebze yemekleri ( ) Hamburger
( ) Sosisli ve sucuklu sandviç ( ) Peynirli tost
( ) Köfte ve benzeri yemekler
4. Okuldaki beslenmenizle ilgili aileniz size bir öneri ya da ikazda bulunuluyor mu?
( ) Evet ( ) Hayır
5. Bu konudaki tercihinizi en çok kimler etkiliyor ?
( ) Ailem ( ) Arkadaşlarım
( ) Ailemin ekonomik durumu ( ) Tamamen kendi tercihim ( ) Reklamlar
6. Ev dışındayken en çok tükettiğiniz gıda maddeleri nelerdir?
1-……… 2-……… 3-………
Üçüncü Bölüm
1. Bu şekilde besleniyor olmanızdan memnun musunuz?
( ) Evet ( ) Hayır
2. Bu beslenme tarzı sizce nasıl olmalı?
……… ………
3. Sizce okulda ya da dışarıda aldığınız yiyecekler okul idaresi yada devlet tarafından
denetleniyor mu?
( ) Evet ( ) Hayır
4. Okul kantininde satılan hamburger, köfte, sucuk, salam ,sosis ve benzeri
yiyeceklerin hangi firmalardan alındığını ve içeriklerini biliyor musunuz? ( ) Evet ( ) Hayır
5. Ambalajlı gıdaların etiket bilgileri sizce yeterli mi?
( ) Yeterli ( ) Yetersiz
Cevabınız yetersizse;
Gerekçeniz nedir: ……… ……….
6. Ambalajlı gıdalarda içindekiler bilgisi sizce ne ifade ediyor?
……… ………...………
7. Bu bilgilerin doğru olduğuna inanıyor musunuz?
( ) Evet ( ) Hayır
8. Gıda maddelerinden kaynaklanan en önemli sağlık riski sizce hangidir?
( ) Gıda enfeksiyonları ( ishal, kusma v.b) ( ) Gıda zehirlenmeleri
( ) Kanser
( ) Bu konuda hiçbir fikrim yok
( ) Diğer (………..………..)
Dördüncü Bölüm
1. Okul yemekhanesinden besleniyorsanız bu konuda nelere dikkat ediyorsunuz?
……… ………...………
2. Sizce okul yemekhanesinde en önemli aksaklık nedir?
……… ………...………
3. Okul kantininden gıda maddeleri alırken tercihiniz hangisidir?
( ) Ambalajlı gıdalar ( ) Açıkta satılan gıdalar
( ) Ambalajlı ve Açıkta satılan gıdalar
4. Ambalajlı gıdaları alırken en çok nelere dikkat edersiniz?
……… ………
5. Ambalajlı gıdalarda etiket bilgilerini her zaman okur musunuz?
( ) Evet ( ) Hayır
Cevabınız evetse;
Etikette neleri okursunuz: ……….. ……….
6. Açıkta satılan gıdalarda nelere dikkat edersiniz?
……… ………...……….
7. Açıkta satılan ve özellikle almadığınız gıda maddeleri var mı?
( ) Evet ( ) Hayır
Cevabınız evetse;
Hangi gıda maddeleri :………..… Almama sebepleriniz :……….. ………...
8. Aldığınız ve tüketmeden attığınız gıda maddeleri var mı?
( ) Evet ( ) Hayır
Cevabınız evetse;
Hangi gıda maddeleri :……… Atma nedenleriniz :……….…