• Sonuç bulunamadı

Araştırma sonuçları göz önünde tutularak belirlenen öneriler aşağıdaki gibidir;

 Tasarım birçok alanla iç içe olan, gerek sanat gerekse bilim disiplinlerinde var olan bir kavramdır. Bu sebeple tasarımı kapsayan konularda geniş araştırmalar yapılması, bu alandaki araştırmaların çoğaltılması alan araştırmacıları için önemli kaynaklar sunacaktır.

 Giyimde koleksiyon hazırlama süreci farklı yöntemlerle olabilmektedir. Bu çalışma doğrultusunda yeni koleksiyon oluşturma süreçleri oluşturularak gerek hazır giyim firmalarında gerekse kişiye özel giysi tasarımında amaca yönelik en uygun süreç seçilerek bu doğrultuda tasarım modelleri üzerinden koleksiyonlar hazırlanabilir.  Tasarım modeli doğrultusunda çalışılan örnek koleksiyonların temasını geleneksel

giysiler oluşturmaktadır. Toplum değerlerini korumak ancak kültür değerlerine sahip çıkmakla mümkün olur. Bu da, kültür değerlerini ele alarak işlemek, ilgi çekici kılmak, onlardan yola çıkarak çeşitli çalışmalar yapmakla sağlanabilir. Bu şekilde kültür değerleri geniş kitlelere ulaşabilir ve önemi anlaşılabilir.

 Türkler tarih boyunca kültürlerine önem vermiş, geçmişlerini koruyarak varlıklarını sürdürmüşlerdir. Türk kültürünün bir parçası olan geleneksel Türk giysileri de

129 korunarak gelecek nesillere aktarılmalıdır. Bununla beraber Türklerin zengin giyim kültürü Batı etkisinde gelişen moda sektörüne farklı bakış açıları kazandırabilir.  Moda tasarımı eğitimi veren birimlerin birçoğunda gösterilen koleksiyon hazırlama

dersinde belirlenmiş tasarım modelleri doğrultusunda ders planları hazırlanabilir. Dersin süreci tasarım modellerindeki maddeler doğrultusunda oluşturulabilir.

130 KAYNAKÇA

AGINS, Teri (2000). The End of Fashion: How Marketing Changed The Clothing

Business Forever. New York: Harper Collins Publishers Inc.

AKSOY, Naciye (2003). Eylem Araştırması: Eğitimsel Uygulamaları İyileştirme ve Değiştirmede Kullanılacak Bir Yöntem. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, (36), 474-489.

AKSULU, İkbal, ÖZGÜL, Engin, (1999). Pazarlama Çevresi ve Pazarlamada Yeni Yaklaşımlar. 4. Ulusal Pazarlama Kongresi. 18- 20 Kasım. Antakya, 83-94.

ALPAN, Esen (2005). Hazır Giyim Sanayiinde Koleksiyon Hazırlama ve Geliştirme

Yöntemleri, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.

ALPASLAN, Sabiha A. (2003). Tasarım Mesleki Resim. İstanbul: Ya-Pa Yayınları. AL-SAYED, Kinda (2007). Discursive And Non-Discursive Design Processes. Doktora Tezi, University College London, Londra.

ALTINAY, Hüsniye ve YÜCEER, Halime (1992). Moda ve Tarihi. Ankara: Kadıoğlu Matbaası.

ANONİM, (2012),

http://www.kocaeli.bel.tr/Content.aspx?ContentID=9813&CategoryID=320

ANONİM (2014).

http://lescoquelicotssontrouges.blogspot.com.tr/2010_09_01_archive.html.

ARTUN, Erman (2008). Adana ve Osmaniye Halk Kültüründe Giyim- Kuşam Geleneği.

Halk Kültüründe Giyim-Kuşam ve Süslenme Uluslararası Sempozyumu Bildiri Kitabı. 15-

17 Aralık. İstanbul: Kitabevi, 367-392.

ATALAYER, Faruk (1994). Temel Sanat Öğeleri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Yayınları.

131 AYHAN, Fatma (2013). Türk Giyim Kültüründe Pantolonun Gelişimi ve Dünya Giyim Kültürüne Etkisi. Akademik Bakış Dergisi, (37), 1-13.

BAYDAR, Oya (1999). 75 Yılda Değişen İnsan. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.

BEDÜK, Saadet ve HARMANKAYA, Hatice (2010). Konya İli Müzelerinde ve Özel Koleksiyonlarda Bulunan Erkek Entari Örnekleri. Selçuk Üniversitesi Türkiyat

Araştırmaları Enstitüsü Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (27), 679- 708.

BULGUN, Ender Y. ve BAŞER, Güngör (2000). Bilgisayarda Bir Giysi Tasarımı Programı Oluşturulması. DEÜ Mühendislik Fakültesi Fen ve Mühendislik Dergisi, 2 (2), 113-122.

CİNEMRE, Çetin (2000). Serviste Kalite. İstanbul: Panel Matbaacılık.

COOKLIN, Gerry (1991). Introduction to Clothing Manufacture. Oxford: BSP Professional Books.

CRANE, Diana (2003). Moda ve Gündemleri: Giyimde Sınıf, Cinsiyet ve Kimlik. (Çeviren: Özge Çelik). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.

ÇAĞLAYAN, Esen B. (1990). Tokat Bölgesi Geleneksel Kıyafetleri. Ankara: Kültür Bakanlığı Halk Kültürünü Araştırma Dairesi Yayınları.

ÇAYLI, Gülfizar ve ÖLMEZ, Filiz N. (2012). Denizli Atatürk ve Etnografya Müzesi’nde Bulunan Serinhisar İlçesi Yöresel Kadın Giysileri. Süleyman Demirel Üniversitesi Güzel

Sanatlar Fakültesi Hakemli Dergisi ART-E, 109-129.

ÇELEBİ, Cesim (1999). Vadideki Güzel Şehir Bitlis. Ankara: Bitlis Eğitim ve Tanıtma Vakfı Yayınları.

ÇİLTEPE, Erdem, GÜRBÜZ, Hüseyin, ŞEKER, Ulvi (2012). Tasarım ve İmalat İçin Malzeme Seçimine Yönelik İnternet Tabanlı Bir Yazılım Geliştirilmesi. Journal of Life

Sciences 1 (2), 127-137.

132 ÇİVİTÇİ, Şule, DİNDAR, Hatice (2006). Sık Giysi Satın Alan Öğrencileri Kişilik Özellikleri. Tekstil ve Konfeksiyon, 4, 230-235.

ÇULCUOĞLU, Saliha (2007). Divriği Yöresinin Kıyafetleri Takı Ve Aksesuarları. Sivas: Sivas Valiliği Tarih Ve Kültür Araştırmaları Merkezi.

DAĞTAŞ, Lütfü (2007). Müze ve Koleksiyonlardan Deri Eserler. İstanbul: Mas Matbaacılık.

DAL, Vedat ve GÜRPINAR, Muazzez (2010). Hazır Giyim Sanayinde Hızlı Moda

Kavramı ve Bir Model Önerisi. İstanbul: Ömür Matbaacılık A.Ş.

DAŞTAN, Nihangül (2011). ”Bahçe” adlı Karagöz Oyununda Son Dönem Osmanlı Sosyal Hayatından Yansımalar. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü

Dergisi, (46), 145-156.

DAVIS, Fred (1997). Moda Kültür ve Kimlik. (Çeviren: Özden Arıkan). İstanbul: Yapı Kredi.

DAVIS, Marian L. (1996). Visual Design in Dress. New Jersey: Prentice-Hall, Inc. A Simon & Schuster Company.

DAY, Ronald G. (1998). Kalite Fonksiyonu Yayılımı. Wisconsin: Quality Press Milwaukee.

DE MOZOTA, Brigitte B. (2005). Tasarım Yönetimi. (Çeviren: Sibel Kaçamak). İstanbul: Mediacat Kitapları.

DİYARBEKİRLİ, Nejat (1972). Hun Sanatı. İstanbul: Mili Eğitim Basımevi.

DUMAN, Asiye (2009). Sözlü Kültür Ürünlerimizde Giyim Motifi. Türk Kültürü ve Hacı

Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 49, 225-236

DÜZ, Nazan (2012). Ambalaj-Reklam İlişkisi ve Tasarım Eğitimindeki Yeri. Batı

133 ERENLER ÇAKAR, Gülşen, KİŞOĞLU, Sevil, BAYRAKTAR, Fatma (2003). Temel

Tasarım Bilgisi. İstanbul: Ya-Pa Yayın Pazarlama.

ERTÜRK, Nilay (2011). Moda Kavramı, Moda Kuramları ve Güncel Moda Eğilimi Çalışmaları. Süleyman Demirel Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Hakemli Dergisi

ART-E, 1-32.

EYAYAR, Erkut (2011). Endüstri Ürünleri Tasarımında Gestalt Teorisi Uygulaması.

Zeitschrift für die Welt der Türken Journal of World of Turks, 3 (2), 125-133.

ETİ İÇLİ, Gülnur ve ÇOPUR, Mehmet E. (2008). Pazarlama İletişiminde Renklerin Rolü. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (1), 22-33.

EVBUOWMAN, N. F. O., SIVALOGANATHAN, S., JEBB, A. (1996). A survey of design philosophies, models, methods and systems. Proceedings of the Institution of

Mechanical Engineers, Part B: Journal of Engineering Manufacture, 210 (4), 301-320

FRENCH, Micheal J. (1999). Conceptual Design For Engineers. London: Design Council.

GENÇ, Yusuf (2008). Kentin Sosyal Değişiminde Yöresel Kültürleri (Hemşehri Dernekleri)’ nin Rolü. III. Yöresel Kültürler Fuarı ve Sempozyumu. Kocaeli: Kültür Yayınları.

GIACOBELLO, John (2000). Choosing a Career in the Fashion Industry, NewYork: The Rosen Publishing Group.

GÖKAYDIN, Nevide (2002). Temel Sanat Eğitimi. Ankara: M.E.B. Yayınları.

GÖRGÜNAY, Neriman (1973). Erzurum Merkez İlçesi ve Civar Köylerinde Kadın

Giyimi Üzerine Araştırmalar. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları.

GÖRÜNÜR, Lale, ÖGEL, Semra (2006). Osmanlı kaftanları ile entarilerinin farkları ve kullanılışları. İTÜ Dergisi / Sosyal Bilimler, 3(1), 59-68.

GÜNAY, Umay (1986). Tarihi Türk Kadın Kıyafetleri. İstanbul: Ortadoğu Video İşletmeleri A.Ş.

134 GÜNGÖR, Hulusi İ. (2005). Görsel sanatlar ve mimarlık için temel tasar. (3. Baskı). İstanbul: Esen Ofset Matbaası.

GÜRSOY, Tahir A. ve ERK, Nurten (2004). Dünden Bugüne Giyim Kültürü ve Moda, İstanbul: Mithat Giyim A.Ş.

GÜRTUNA, Sevgi (1999). Osmanlı Kadınının Giyim Kuşamı. Osmanlı Ansiklopedisi, 9, 194. Ankara: Yeni Türkiye yayınları.

GÜRTUNA, Sevgi (1999). Osmanlı Kadın Giysisi. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.

HAKAN VERDU MARTINEZ, Ezgi (2012). Moda Tasarımında Sanatsal İfade Önerisi Olarak Alternatif Malzemeler: Seramik Elbiseler. Anadolu Üniversitesi Sanat ve Tasarım

Dergisi, 3(3), 162-181

HEUFLER, Gerhard (2004). Design Basics. Zürich: A.G. Niggli.

İŞBİLEN, Ayşe (2005). Giysi Dili ve Burdur Yöresel Giysileri. I. Burdur Sempozyumu

Bildiri Kitabı. 16-19 Kasım. Burdur: Fakülte Kitabevi, 16-22.

İŞBİLEN, Ayşe (2005). Küresel Dünyanın Giyimdeki Tasarım Konsepti Karşısında, Burdur Yöresel Giysilerinin Yarışabilirliği. 1. Burdur Sempozyumu Bildiri Kitabı. 16-19 Kasım. Burdur: Fakülte Kitabevi, 23-28.

JENKYN J., Sue (2009). Moda Tasarımı. (Çeviren: Hüseyin KILIÇ). İstanbul: Güncel Yayıncılık.

KATZ, Phyllıs (1990). Exploring Science Througt Art. Library of Congress Cataloging-

in-Publication Data. USA.

KELEŞ, Ruşen (1976). Toplum Biliminde Araştırma ve Yöntem. Ankara: Türkiye ve Orta Doǧu Amme İdaresi Enstitüsü Yayınları.

KETİZMEN ÖNAL, Gökçe (2011). Yaratıcılık ve Kültürel Bağlamda Mimari Tasarım Süreci. Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 16 (1), 155-162.

135 KILIÇ, Solmaz (1998). Hizmet Pazarlamasında Müşteri Memnuniyeti. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.

KILINÇ, Nurgül (2008). Geleneksel Konya Giysileri, Konya: Kültür Yayınları.

KOCA, Emine, KOÇ, Fatma ve ÇOTUK, Seda (2009). Geleneksel Giyim Öğelerinin Esin Kaynağı Olarak Giysi Tasarımına Katkıları. e-Journal of New World Sciences

Academy (NWSA), 4 (3), 88-103.

KOCA, Emine ve KOÇ, Fatma (2009). Giysi Tasarımında Yaratıcılık. e-Journal of New World Sciences Academy, 4 (1), 33-44.

KOÇ, Adem (2006). Kütahya Merkezinde Giyim-Kuşam Kültüründeki Değişmelerin

Çözümlenmesi, Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

KOÇ, Fatma ve PAMUK, Beyhan (2003). Geleneksel Türk Giyim Kuşamının Derlenmesi ve Belgelendirilmesinde Uygulanacak Bir Dökümasyon Denemesi. Türkiyede

Halk Bilimi Müzeciliği ve Sorunları Sempozyumu Bildirileri. Ankara: 243-255.

KURT, Müferrah (1995). Giyim Teknolojisi ve Uygulaması. Ankara: Şafak Matbaacılık. KURTOĞLU, Özlem (2009). Koleksiyon Hazırlama Aşamasına Uygun Üretim ve Kalite

Kontrol Yöntemlerinin Araştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Fen Bilimleri

Enstitüsü, İzmir.

LAJOS, Fekete (1979). XVI. Yüzyılda Taşralı Bir Türk Efendi Evi. (Çeviren: M. Tayyip Gökbilgin). Ankara: TTK Yayınları.

LEE, Suzanne (2005). Fashioning The Future -Tomorrow’s Wardrobe. London: Published by Thames Hudson Ltd.

LEEMING, Janice E., TRIPP, Cynthia, (1994). Segmenting the Women’s Market. Illinois: Probus Publishing Company.

LORD, Gail D. (1999). The Power of Culturel Tourism. Wisconsin Heritage Tourism

136 MARCH, Lionel (1984). The Logic of Design. In Developments in Design Methodology,

John Wiley & Sons, Chichester, 265-276.

MAZLUM, Özge (2011). Rengin Kültürel Çağrışımları. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal

Bilimler Dergisi, (31), 125-138.

MEGEP (2007). Fotoğraf ve Grafik. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.

METE, Fatma (2000). Hazır Giyim Sanayii’nde Moda Tasarımı ve Ürün Geliştirme.

Konfeksiyon & Teknik Dergisi, (69).

OĞUZ, Gülser (2011). 61 Numaralı Edirne Şer’iyr Siciline Göre 17. Yüzyılda Edirneli Kadınların Giyim Kuşam Kültürü. Milli Folklor Dergisi, (92), 106-116.

ONUR, Nur (2004). Moda Bulaşıcıdır!. İstanbul: Epsilon Yayıncılık.

ÖGEL, Bahaeddin (1991). Türk Kültür Tarihine Giriş. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.

ÖZDEMİR, Melda (2009). Bolu İlinde Geleneksel Kadın Başlıkları. Süleyman Demirel

Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Hakemli Dergisi ART-E, (03), 1-14.

ÖZDEMİR, Erkan, TOKOL, Tuncer (2008). Kadın Tüketicilere Yönelik Pazarlama Stratejileri. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (2), 57-80.

ÖZDER, Lale, BAYKASOĞLU, Nursel, YALÇINKAYA, Tomris (2007). Yozgat İli Nizamoğlu Konağı Etnografya Müzesi El Sanatları ve Giyim Kuşam Kültürü Örneklerinin Elektronik Ortamda Tanıtılması. ICANAS Bildiri Kitabı. 10-15 Eylül. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları, 1049-1067.

ÖZEL, Mehmet (1992). Folklorik Türk Kıyafetleri. Ankara: Ünal Offset

ÖZLÜK, Işılay P. (2011). Edirneli Nazmi’nin Türki-i Basit Divanı’nda Giyim Unsurları.

Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2), 97-113.

ÖZTÜRK, İsmail (2000). Günümüzde Türkiye’de Geleneksel El Sanatlarının Bazı Sorunları. Türk Dünyası Kültür ve Sanat Sempozyumu, Isparta.

137 PAHL, Gerhard ve BEITZ, Wolfgang (1977). Konstruktionslehre. Berlin: Springer Verlag.

PAHL, Gerhard ve BEITZ, Wolfgang (1996). Engineering Design, A Systematic

Approach. New York: Springer-Verlag.

PEHLEVAN, Şafak vd. (2008). Serbest Zaman Kavramı İçinde Kocaeli İli Kandıra İlçesindeki Yöresel Kültürün Araştırılması. III. Yöresel Kültürler Fuarı ve Sempozyumu. Kocaeli: Kültür Yayınları.

PORTIOLI STAUDACHER, A., VAN LANDEGHEM, H., MAPPELLI, M., REDAELLI, C. E. (2003). Implementation of Concurrent Engineering: A Survey in Italy and Belgium. Robotics And Computer Integrated Manufacturing, 19 (3), 225-238.

PRES, Mike ve COOPER, Rachel (2007). The Design Experience, The Role of Design

and Designers in the Twenty-First Century. London: Ashgate.

SEFFET, Mehmet (1933). Kültür İnkılabı. Ankara: Ülkü Mecmuası.

SARRE, Friedrich (1936). Der kiosk von Konia. Berlin: Verlag f. Kunstwiss.

SCHEWE, Charles D., MEREDITH, Geoffrey (2004). Segmenting Global Markets by Generational Cohorts: Determining Motivations by Age. Journal of Consumer

Behaviour, 4 (1), 51-63.

SEIVEWRIGHT, Simon (2013). Moda Tasarımında Araştırma ve Tasarım. İstanbul: Literatür Yayınları.

SEVİL, Bengü (2006). Moda Sektöründe Küresel Marka Yaratılması: Markalaşma

Çabaları Üzerine Bir Uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal

Bilimler Enstitüsü, İzmir.

SEVÜKTEKİN APAK, Melek, ONAT GÜNDÜZ, Filiz, ÖZTÜRK ERAY, Fatma (1997). Osmanlı Dönemi Kadın Giyimleri. Ankara: Türkiye İş Bankası, Kültür Yayınları. SERGER, Richard ve UDALE, Jenny (2013). Moda Tasarımının Temelleri. İstanbul: Literatür Yayınları.

138 SÜRÜR, Ayten (1983). Ege Bölgesi Kadın Kıyafetleri. İstanbul: Ak Yayınları.

TOK DERECİ, Vildan (2013). Tasarımcı Bakışı ve Tasarım Nesnesi Olarak “Giysi”.

Uluslararası Sanat, Tasarım ve Manipülasyon Sempozyumu Bildiri Kitabı. 21-23 Kasım.

Sakarya, 51-58.

TOLAN, Barlas (1983). Toplum Bilimlerine Giriş. Ankara: Kalite Matbaası.

TORTORA, Phyllis G., EUBANK, Keith (2000). Survey of Historic Costume. New York: Fairchild Publish.

TOSUN, Kemal (1992). İşletme Yönetimi. İstanbul: Savaş Yayınları.

TURAN, Şerafettin (2000). Türk Kültür Tarihi. (3. Baskı). İstanbul: Bilgi Yayınevi. TÜRKOĞLU, Sabahattin (2002). Anadolu’da Giyim-Kuşam. İstanbul: Kendi Yayını. TÜZCET, Önder (1967). Form ve Doku. İstanbul: Matbaa Teknisyenleri Koll. Şti.

UĞURLU, Serdar ve KOCA, Selçuk K. (2011). Sakarya Örneğinden Hareketle Gelin Kıyafetinde Meydana Gelen Değişim. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8 (1), 1290- 1300.

WARESQUIEL, De Emmanuel (1999). İsyankar Yüzyıl. İstanbul: Sel Yayıncılık.

WYNN, David ve CLARKSON, John (2005). Models of designing. United Kingdom: Springer London, 34-59.

YURAN, Ahmet F., TAŞGETİREN, Süleyman (2010). Doğadan Esinlenerek Tasarım.

BiyoTeknoloji Elektronik Dergisi, 23-30.

YURDAKUL, Soneser, URAL, Özge (2008). İletişimde Giyimin Yeri. Gazi Üniversitesi

Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 44-54.

ZHUMAGAZİYEVA, Almagul, KOÇ, Fatma (2010). Kültürel Etkileşimde Kadınların Giysi Alışkanlıklarındaki Değişimin Mahramiyet Açısından İncelenmesi (Kazakistan ve Türkiye Örneği). e-Journal of New World Sciences Academy, 5 (2), 113-131.

139 EKLER

EK 1. Kaynak Kişi Künyeleri

Kaynak Kişi Künyesi

Adı ve Soyadı : Güler CİHANGİR

Doğum Yeri : İzmit

Doğum Tarihi : 1962

Medeni Durumu : Evli

Öğrenim Durumu : İlkokul

Adresi : Kandıra (Çalyar Köyü)

Kaynak Kişi Künyesi

Adı ve Soyadı : Tülay TOPAL

Doğum Yeri : İzmit- Gırgırlar Köyü

Doğum Tarihi : 1969

Medeni Durumu : Evli

Öğrenim Durumu : İlkokul

140 Kaynak Kişi Künyesi

Adı ve Soyadı : Asiye YAŞAR

Doğum Yeri : İzmit

Doğum Tarihi : 1968

Medeni Durumu : Evli

Öğrenim Durumu : İlkokul

Adresi : İzmit

Kaynak Kişi Künyesi

Adı ve Soyadı : Ayşe OK

Doğum Yeri : Kulfallar Köyü-İzmit

Doğum Tarihi : 1957

Medeni Durumu : Dul

Öğrenim Durumu : İlkokul

141 EK 2. Gözlem Fişi Örneği

Örnek No: Fotoğraf No: Çizim No: İnceleme Tarihi: Cinsi: İlgili Koleksiyon: Tarihlendirme:

Koleksiyona Geliş Tarihi:

Koleksiyondaki Yeri:

Onarım Görüp Görmediği:

Bugünkü Durumu:

Giyside Kullanılan Malzemeler

Giysinin Model Özelliği ve Kesimi İle İlgili Bilgiler

Giysinin Dikimi İle İlgili Teknik Bilgiler

Giysinin Astarlanması

Giysinin Süsleme Özellikleri

Giysinin Ön Teknik Çizimi

Giysinin Arka Teknik Çizimi

Benzer Belgeler