Ġl ve Ġlçe Öğretmenlerinin Hizmet Ġçi Eğitim Durumu Dengeli Olmamaktadır Ekonomisi geliĢmiĢ olan il ve ilçe öğretmenlerinin eğitime katılma fırsatı daha çoktur;

ama köydeki, uzak dağ bölgelerindeki ve azınlıkların olduğu bazı fakir bölgelerdeki öğretmenlerin eğitime katılma fırsatı az olmaktadır (Zhang xiang ming, 2006:18).

Çin ġinjiang Uygur Özerk Bölgesi

ġinjiang Uygur özerk bölgesi Çin Halk Cumhuriyetinin batısındadır, büyüklüğü 1milyon 660 bin km2 olarak Çin toplam alanının 6/1dır. Çin‟in en büyük idari bölgesidir.

ġinjiang Rusya, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Pakistan, Moğolistan, Hindistan, Afganistan vb. 8 ülkeyle komĢudur. Tarih‟ de „ipek yolu adı alan önemli ticaret yoludur ve Ģu an da ikinci (Avrasya Continental Bridge) deki önemli yerdir ve stratejik konumu çok önemlidir.

2009 „deki istatistiğe göre ġinjiangda 27 milyon nüfus bulunmaktadır. ġinjiang‟da 13 millet yaĢamaktadır. (Bai ke, 2010)

ġinjinag Uygur özerk bölgesinde Çin eğitim sistemi uygulanmaktadır, Ayrıca xinjiang‟da Çift dilli eğitim uygulanmaktadır.

2.2.1Çift dil Eğitimi nedir?

Çift dilli eğitimin Çin Milli Eğitimi Bakanlılığının ġinjiang Uygur Özerk Bölgesinde yürüttüğü özel eğitim sistemidir.

ġinjiang Uygur Özerk Bölgesinin çift dili eğitimi iki basamağı geçmiĢtir.

1990 yılından önce hedef çift dili bilen insanları yetiĢtirmek idi. Bu sistemde eğitim dili anadil olup Çinceyi sadece devlet dili olarak öğrenme zorunluluğu vardı. Bu yıllardaki milli eğitim birkaç yönden açıklanabilir.(Zhang jun hui, 2008)

1. Anadil- Çince eğitim sistemi

Bu sistem ġinjiang Uygur Özerk Bölgesinde en önemli sistemlerdendir. Bütün ilk ve ortaokullarda dersler anadilde yürütülmüĢtür. Ders kitapları Uygurcadır.

Farklı bölgelerde farklı milletler yaĢamakta ve onlar da eğitim dili olarak kendi dillerini kullanmaktaydılar. Bu milletler de Uygur, Kazak, Kırgız, Moğol ve ġibe milletleridir.

Çince ise ilkokul üçüncü sınıftan, lise son sınıfa kadar sadece yabancı(devlet) dil dersi olarak öğretilmektedir. Üniversite sınavında da Çince herkesin cevaplanmak zorunda olduğu bir bölümdür.

ġinjiang Uygur Özerk Bölgesindeki bazı üniversite ve bölümlerde bu eğitim sistemi kullanıyordu. Bölüm derslerin hepsinde ya da bazılarında anadil kullanılıyordu ve ders kitapları da Uygurca oluyordu. Çince ise sadece zorunlu ders olarak okutuluyor ve bir sene Çince hazırlık dersleri veriliyordu.

2. Anadil- Yabancı dil- Çince eğitim sistemi

ġinjiang Uygur Özerk Bölgesindeki Tacik milletinin kendi anadili olmasına rağmen kendi dillerine ait yazıları yok idi ve bu yüzden okullarda Uygurca ve Uygurca kullanıyorlardı. Çince ise sadece dil dersi olarak okutuluyordu. Bu eğitim sistemini baĢka milletlerde kullanıyorlardı, örneğin; Özbek, Tatar, Rus milletleri.

3. Çince- anadil eğitim sistemi

ġinjiang Uygur Özerk Bölgesindeki Ziraat Fakültesi, Sanayi Fakültesi ve Tıp Fakültelerinde bölüm derslerinde Çince ders kitapları kullanıyordu. Dersler Çince olarak anlatılıyordu, fakat bazı bölüm dersleri ve siyasi derslerde anadil(Uygurca) kullanıyordu.

90‟lı yıllardan sonra ġinjiang Milli Eğitiminin geliĢmesiyle birlikte çift dilli eğitimde de değiĢiklikler oldu.

1.Ġlkokullarda dersler anadilde okutuluyor, derslerin tümü ve ders kitapları anadilde oluyor ve aynı zamanda öğrencilerin Çinceyi daha iyi öğrenmeleri için Çinceye de ağırlık veriliyordu.

2.Çift dilli eğitimi güçlendirmek için sosyal ve fen derslerini hem anadil hem de Çince okutuluyordu. .(Zhang jun hui, 2008)

ġinjiang Uygur Özerk Bölgesindeki çift dilli eğitim, Milli okullarda Uygur dili (anadil) ile birlikte aynı anda Çince kullanılmasına yönelik eğitim sistemidir. Bu çift dilli eğitim birkaç alt bölüme ayrılır.

1. Çince eğitim programını kullanarak, dersi ana dilde (Uygurca) uygulamak. 2. Uygurca eğitim programını kullanarak dersi Çince uygulamak.

3. Bir kısım dersleri ana dilde anlatmak, bir kısım dersleri ise Çince anlatmak. Uygur ilk ve ortaokullarında matematik, fizik, kimya vb derslerinde Çince, diğer derslerde Uygurca(anadil) kullanma eğitim sistemi uygulanmaktadır. (Vang a hua, 2007)

Çin hükümeti çift dilli eğitimi daha çok geliĢtirmek için ġinjiang bölgesinde Uygurca ve Çince okulları birleĢtirdi ve kreĢler de buna dahil edildi.(Fang xiao hua,2006)

Çin ġinjiang Uygur Özerk Bölgesinde Hizmet içi Eğitimi

Çin‟de hizmet içi eğitimi ortaya çıktığından bu yana; 20 sene içinde, Çin eğitiminde çok büyük geliĢmeler olmuĢtur. Ama ġinjiang Uygur Özerk Bölgesinde hizmet içi eğitimi fazla geliĢememiĢtir. Gerçi ġinjiang‟ deki bütün il ve ilçelerin eğitime olan bakıĢı doğru olsa da hizmet içi eğitime olan bakıĢ, bilgi yetersizliği olduğu için ilk ve ortaokul öğretmenlerinin mesleki yeteneklerini geliĢtirmede olumlu sonuçlar elde edilememektedir.

Bu 20 sene zarfında, hizmet içi eğitim ile ilgili bazı geliĢmeler olmuĢtur:

1. Yetenekli olanları keĢfetmeye odaklanılarak personellerin bilgisi geliĢtirilmiĢ uzmanlar yetiĢtirmeye özen gösterilmiĢ ve böylece az sayıda da olsa keĢfetme yeteneğine sahip mesleki donanımlı personeller yetiĢtirilmiĢtir.

2. Teoriyle pratiği birleĢtirme, hizmet içi eğitimde yüksek ve yeni teknolojiyi kullanma ve yenilikleri keĢfetme amacı güdülmeye baĢlandı. Dünyadaki teknolojik geliĢmelere yetiĢebilmek; meslekleri ile ilgili olarak personellerin dünyadaki bilim ve teknolojinin geliĢimini takip etmeleri, teorikle yeni bilgileri zamanında tanımaları ve öğrenmeleri için uygun Ģartlar sağlanmıĢtır.

3. Hizmet içi eğitimle; “Bilim ve teknoloji alanında yetkin personelleri yetiĢtirmenin anahtarı, öğretmenlerdir.” mantığının doğruluğunu göstermiĢtir. Devletin güçlü ya da zayıf olması, rekabetin az ya da çok olması tamamen uzmanlara bağlıysa uzmanların bilgisinin de öğretmenlere bağlı olduğu anlaĢılmıĢtır.( Abdulehed,2001:11)

Öğretmenlerin hizmet içi eğitimini diğerlerine ek olarak ġinjiang Üniversitesi,

ġinjiang Pedagoji Üniversitesi, Eli Eğitim Enstitüsü, Ürümqi Eğitim Enstitüsü gibi 11 eğitim enstitüsü üstlenmektedir. Bunlar ilk orta ve lise okul öğretmenlerini hizmet içi eğitimle yetiĢtirmek için eğitim veren özel okullardır (Kaliy, 1990: 37).