Öğretmenlerin Cinsiyetlerine, Yaşlarına, Mesleki Kıdemlerine,

Algılanan Liderlik Stillerine Ait Bulgulara İlişkin Tartışma

OMLSÖ bulgularına göre öğretmenler okul müdürlerinin liderlik stilini dönüşümcü liderlik olarak ve “yüksek’’ düzeyde algılamaktadırlar. Bu sonuçlara bakarak okul müdürlerinin okullarını değişen şartlara göre dönüşümünü sağlamaya çalıştığını ve liderlik davranışları sırasında ise politik becerilerini yeterli derecede kullandıkları söylenebilir. Bu bulgular aynı zamanda liderlik stilleri ile ilgili olarak eğitim örgütlerinde araştırmalar yapan Cemaloğlu (2007), Cesur (2009), Ulutaş (2010), Çetinkaya (2011), Kaya (2014) ve Kılıç’ın (2014) bulgularıyla örtüşmektedir.

Kadın ve erkek öğretmenlerin okul müdürlerinin liderlik stilleri algıları hiçbir liderlik stilinde farklılık göstermemiştir. Buna göre aynı görevi yapan öğretmenlerin okul müdürlerinin kadın ve erkek öğretmenlere aynı şekilde yaklaştığını okulla ilgili değişim ve dönüşüm çabalarının öğretmenleri aynı şekilde etkilediği söylenebilir.

83

Okul müdürlerinin sürdürümcü liderlik sergilediğini düşünen öğretmenlerin puanları yaşlarına göre ise anlamlı bir şekilde farklılık göstermiştir. Buna göre 51 yaş ve üstü öğretmenlerin puan ortalamaları diğer gruplardan anlamlı biçimde yüksektir. Okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik sergilediğini düşünen öğretmenlerin puanları da yaşlarına göre anlamlı bir şekilde farklılaşmıştır (Suliman ve Iles, 2000). Buna göre 41-50 yaş grubu öğretmenlerin puan ortalaması 20-30 yaş grubundakilerden daha yüksektir. Okul müdürlerinin Serbest Bırakıcı liderlik sergilediğini düşünen öğretmenlerin puanları yaşlarına göre bir farklılık göstermemiştir (Antonakis, Avolio ve Sivasubramaniam, 2003). Benzer araştırmalar öğretmenlerin dönüşümcü liderlik sergileyen müdürler ile çalışmak istediklerini ortaya koymuştur (Baloğlu, Karadağ ve Gavuz, 2009; Eagly, Johannesen-Schmidt ve Van Engen 2003; Korkmaz, 2008). Bu sonuca göre 51 yaş ve üstü öğretmenelerin diğer yaş gruplarına göre okul müdürlerini daha az dönüşümcü lider ve yine diğer gruplara göre daha fazla sürdürümcü lider olarak algılamalarının sebebi okul müdürlerinin bazı değişim ve dönüşümü tam olarak yapmayıp sadece göstermelik yapıyor ve eski ile yeni arasında değişen bir durum olmadığı algıları olabilir. Aynı şekilde 41-50 yaş grubu dönüşümcü liderlik puanlarının en yüksek çıkmasının sebebi ise kazandıkları tecrübe deneyimleriyle göreve başladıkları ilk yıllardaki duruma göre eğitimin durumu, okulların durumu gibi faktörlerle ilgili günüzmüzde yapılan değişim ve dönüşümü doğru algıladıkları ve gördükleri söylenebilir. Ulutaş (2010), Kaya (2014) ve Çelik (2013) tarafından yapılan araştırmalarda ise yaşlara göre anlamlı bir fark bulunmamıştır. Bunun sebebi ise örneklemin çeşitliliği ve az olması, okul türünün sadece ilkokul olması ya da araştırmanın yapıldığı bölge şartlarının farklı olması olabilir.

Okul müdürlerinin sürdürümcü liderlik sergilediğini düşünen öğretmenlerin puanları mesleki kıdemlerine göre anlamlı bir şekilde farklılık göstermiştir. Buna göre kıdemi 6-10 yıl olan öğretmenlerin puan ortalaması, 11-15 yıl, 16-20 yıl ile 21 yıl ve üstü olan öğretmenlerin puan ortalamasından anlamlı derecede daha düşüktür. Okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik sergilediğini düşünen öğretmenlerin puanları da mesleki kıdemlerine göre anlamlı bir şekilde farklılaşmıştır (Peker, İnandı ve Giliç, 2018). Buna göre 21 yıl ve üstü grubunun puan ortalaması, 11-15 yıl grubu öğretmenlerin puan ortalamasından anlamlı derecede daha yüksektir. Okul müdürlerinin serbest bırakıcı liderlik sergilediğini düşünen öğretmenlerin puanları

84

mesleki kıdemlerine göre bir farklılık göstermemiştir. Bu sonuçlar yaş değişkeninde gözlenen farklılıklar ile uyumludur (Eagly, Johannesen-Schmidt ve Van Engen, 2003), Cesur (2009), Ulutaş (2010), Çelik (2013), Kaya (2014) ve Vugt, Jepson, Hart ve Cremer (2004) tarafından yapılan araştırmalarda ise farklılık bulunmamıştır. Okul müdürlerini sürdürümcü lider olarak algılayan öğretmenlerin puanları branşlarına göre anlamlı bir şekilde farklılık göstermiştir. Buna göre, okul öncesi öğretmenlerinin puan ortalaması, sınıf öğretmeni, genel kültür ve meslek dersi öğretmenlerinin puan ortalamasından anlamlı derecede daha düşüktür (Eagly ve Johannesen-Schmidt, 2001). Okul müdürlerinin dönüşümcü lider olarak algılayan öğretmenlerin puanları branşlarına göre anlamlı bir şekilde farklılaşmıştır. Buna göre, okul öncesi grubunun puan ortalaması, meslek dersi grubunun puan ortalamasından anlamlı derecede daha yüksektir. Son olarak, okul müdürlerinin serbest bırakıcı lider olarak algılayan öğretmenlerin puanları da branşlarına göre anlamlı bir şekilde farklılaşmıştır (Vugt, Jepson, Hart ve Cremer, 2004). Burada okul öncesi grubunun puan ortalaması, sınıf öğretmeni, genel ve kültür dersi ile meslek dersi gruplarının puan ortalamasından anlamlı derecede daha düşüktür. Okul öncesi öğretmenlerin dönüşümcü liderlik algılarının diğer branşlardan daha yüksek olması dikkat çekicidir. Bunun sebebi olarak anasınıfı öğretmenlerinin okul müdürlerinden ve velilerden, sınav stresi ve öğrenci başarısı baskısı gibi konularda üzerlerinde baskı olmadığından ve yaptıkları her çalışmada çok fazla destek görmesi olabilir. Çünkü dönüşümcü lider bireylerin becerilerini geliştirmeyi ve özgüvenlerini arttırmayı hedefler (Foels, Driskell, Mullen ve Salas, 2000; Sabuncuoğlu ve Tüz, 2011; Uğurluoğlu ve Çelik, 2009). Ayrıca daha anlayışlı ve hoşgörülü bir atmosfer oluşturarak bireylerin motivasyonunu yükseltmeyi ve kendilerini gerçekleştirmelerine imkân tanır.

Okul müdürlerini sürdürümcü lider olarak algılayan öğretmenlerin puanları görev yaptıkları okul türlerine göre anlamlı bir şekilde farklılık göstermiştir. Buna göre, anaokulu grubunun puan ortalaması, ilkokul, ortaokul ve lise gruplarının puan ortalamasından anlamlı derecede daha düşüktür (Topaloğlu, Koç ve Yavuz, 2008). Okul müdürlerini serbest bırakıcı lider olarak algılayan öğretmenlerin puanları görev yaptıkları okul türlerine göre anlamlı bir şekilde farklılaşmıştır (Hallinger ve Heck, 2010). Buna göre, anaokulu grubunun puan ortalaması, ortaokul ve lise gruplarının puan ortalamasından anlamlı derecede daha düşüktür (Cemaloğlu ve Daşçı, 2015).

85

Okul müdürlerini dönüşümcü lider olarak algılayan öğretmenlerin puanları ise görev yaptıkları okul türlerine göre anlamlı bir şekilde farklılaşma göstermemiştir (Cemaloğlu, 2007;Judge ve Bono, 2000). Burda da anaokullarında görev yapan öğretmenlerin diğer okul türlerinde görev yapan okullardaki öğretmenlere göre sürdürümcü liderlik ve serbest bırakıcı liderlik puanların düşük çıkmasının sebebi anaokulların yapı, işleyiş ve hedeflerinin diğer okul türlerinden farklı olmasından dolayı olduğu söylenebilir.

5.1.2. Öğretmenlerin Cinsiyet, Yaş, Kıdem, Branş ve Görev Yaptıkları Okul