Öğretmen Eğitimi Dışındaki Alanlarda Yapılan Çalışmalar

Literatür çalışması yapıldığında AGD’ nin psikolojiden sağlık alanına kadar farklı disiplinlerde uygulama alanı bulduğu görülmektedir. Aşağıda araştırmaya faydası olacağı düşünülerek farklı alanlarda yapılmış olan çalışmalara yer verilmiştir.

Pololi, Knight, Dennis ve Frankel (2002) yardımcı asistan tıbbi akademik personeline kariyer gelişimlerinde yardımcı olmak için bir ‘işbirlikçi danışmanlık programı’ hazırlamışlardır. 6 ay boyunca devam eden bu yapılandırılmış akran danışması programı ilk üç günlük oturumun ardından ayda bir olarak yapılan oturumlar şeklinde tasarlanmıştır. Katılımın gönüllü olduğu çalışmada katılımcılara kariyer planlama etkinlikleri ve okuma materyalleri sağlanmıştır. Oturumlarda anlatı çalışmaları, kısa konuşmalar, rol oyunları ve kolaylaştırılmış tartışmalara yer verilmiştir. Oturumlar ekip oluşturma, değerleri açıklama, kariyer planlama, tartışma, çatışma çözümü, sözlü ve yazılı paylaşımlar ile cinsiyet ve güç konularını içermektedir. Oturumlar içerik konusunda uzmanlığa sahip bir danışman (kolaylaştırıcı) katılımı ile yürütülmüştür. Oturumlar katılımcıların deneyimlerini paylaşmaları ve yansıtma yapmaları için bir fırsat sunmak amacıyla tasarlanmıştır.

Hazırlanan bu işbirlikçi grup danışması programının daha çok bir mesleki gelişim programı olarak hazırlandığı ve geleneksel rehberlik programının tek bir perspektife tabi olmak şeklinde tanımlanan sınırlılığının ele alındığı düşünülmektedir. Karma yöntem kullanan araştırmacıların işbirlikçi danışmanlık kullanılan programlarının temel çıktıları; katılımcıların temel değerlerinin netleşmesi, kariyer planlamada daha kasıtlı bir süreç, beceri geliştirme ve iş doyumunun iyileştirilmesi şeklindedir. Bu araştırmanın sonucunda Akran grubu danışmanlık modelinin geleneksel ikili rehberlik modeline göre daha faydalı bulunduğu görülmüştür.

36

Moss, Teshima ve Leszcz (2008), bir üniversitenin araştırma hastanesinde çalışan genç psikiyatristlere yönelik akran grup danışması programı hazırlamışlardır.

Program bölümün üst düzey bir üyesi tarafından başlatılmış olsa da amaç ve içerik katılımcı olan 10 gönüllü arasında görüşülmüştür. Oturumlar iki ay boyunca her hafta iki saat olmak üzere, hastane meclisinde veya bir grup üyesinin evinde ve psikiyatri bölümünün finanse ettiği akşam yemekleri şeklinde yürütülmüştür. Çoğunlukla konuk bir konuşmacının davet edildiği oturumlarda genç katılımcıların etkileyen genel konular görüşülmüştür. Araştırmanın sonuçlarına göre Moss ve diğerleri AGD’nin günlük yaşamın koşuşturmacasından uzak ‘yansımalı bir alan’ için fırsat yarattığını belirtmişlerdir.

Darwin ve Palmer (2009) bir yükseköğrenim kurumundaki yeni göreve başlayan personele fikir ve önerilerini paylaşmaları, birbirlerini desteklemeleri ve fakültede çalışmakla ilgili bilgilerini paylaşmaları için bir akran grup danışması hazırlamışlardır. Katılımcıları disiplinler arası olacak şekilde hazırlanan oturumlar 6 aylık bir periyot boyunca üç haftada bir iki saat süren oturumlar şeklinde yürütülmüştür. Oluşturulan üç danışma grubunun altı ila sekiz üyesi vardır. Her grubun eşit katılım süresini sağlamakla görevli bir dış yönlendiricisi mevcuttur ve bunun dışında gruplar kendi yapısını izlemektedir. Örneğin bir grupta daha tecrübeli üyeler rehber rolü üstlenirken diğer grupta deneyimlerinden bağımsız olarak tüm üyeler bu rolü üstlenmiştir. Kariyer, liderlik ve kişisel konuları içeren oturumlar liderler tarafından başlatılmıştır. Karma yöntem yaklaşımı kullanılan araştırmada üç gruptan ikisi başarılı bulmuştur. Başarı ölçütü ise yapılandırılmış programın tamamlanmasından sonra bir kolaylaştırıcı olmadan da kendi başlarına toplantı yapmaya olan taahhütleri olmuştur. Bir grup altı ay içinde tekrar toplanmayı başarmış, diğeri ise toplanmayı planlama aşamasındadır. Üçüncü grup ise daha yapılandırılmış program bitmeden önce dağılmıştır. Araştırmacılar bu durumu üçüncü grubun işbirliğine dayalı ortam çevresinden yoksun olmasına bağlamaktadırlar.

Araştırmacılara göre programı başarıyla tamamlayanların ağ fırsatlarını artırma, akran desteği, bakış açılarını paylaşmak ve daha kıdemli ve genç üyeler arasında gerçekleşen rol modelleme konusunda fayda sağladığı görülmüştür. Ayrıca üniversite sektöründeki bazı katılımcılar bu danışma oturumlarının mesleki izolasyonu azalttığını düşünmektedirler.

37

Yapılan literatür çalışmasında akran grup danışmasının öğretmen adaylarının öz-yeterliklerine etkisini inceleyen bir çalışmaya rastlanmamıştır. Bu alanda ‘akran grup danışmasının’ değil de ‘akran danışmasının’ incelendiği görülmüştür.

Araştırmamızla benzer sonuçlara ulaşması nedeniyle akran danışmasının psikoloji öğrencilerinin öz-yeterliklerine etkisini inceleyen Alonson, Castano, Calles ve Sanchez-Herrero’nun (2010) araştırması dikkat çekmektedir. Alonson ve diğerleri Complutense Üniversitesi Psikoloji fakültesi beşinci sınıf öğrencilerinin danışman, dördüncü sınıf öğrencilerininse danışan olduğu birebir akran danışması modelinin katılımcıların kariyer gelişimlerine ve psikososyal fonksiyonlarına etkisini incelemişlerdir. Elde ettikleri verileri uygulama öncesinde ve sonrasında kontrol grubunkilerle karşılaştıran araştırmacılar hem danışman hem de danışan öğrencilerin akademik bilgilerinde istatistiksel olarak önemli bir artış olduğu sonucuna varırken, psikososyal boyutlardan biri olan öz-yeterlikle ilgili deney ve kontrol grupları arasında anlamlı bir farklılık bulunmamıştır.

38