Günümüz eğitim yaklaĢımlarındaki en önemli kavramlardan biri de öğrenmedir. Böylece öğretim-öğrenim sürecinde vurgu öğretene değil, öğrenene yapılmaktadır. Bu amaçla ister
16
sınıf içinde isterse sınıf dıĢında öğretenin bilgileri belirli bir düzen içinde öğrenenlere sunması yerine; öğrenenlerin, öğrenme sürecinin bizzat içinde yer alarak elde edecekleri bilgi, beceri, değer ve tutumları kendilerinin yapılandırması beklenmektedir. Aktif öğrenme, yapılandırmacı öğrenme ve çoklu zekâ gibi öğrenme kuram ve yaklaĢımları öğreneni öğrenme sürecinin merkezine yerleĢtirerek bilgiyi bireyin yapılandırması gerektiğine vurgu yapmaktadır. Böyle bir öğrenme ortamında öğretmenin rolü ise bilgileri doğrudan vererek öğrenenlerin ezberlemelerini sağlamak değil, çeĢitli öğrenme aktiviteleri düzenleyerek onların kendi öğrenmelerini sağlamalarına yardımcı olmaktır(Korkmaz ve Kaptan, 2001).
Bireyin öğrenme sürecine doğrudan katılımını amaçlayan aktif öğrenme, bireyi ilgi, ihtiyaç ve yeteneklerini dikkate alarak çoklu öğrenme ortamları ve fırsatları sunan teknikleri içeren bir yaklaĢımdır. Bu tip öğrenmede öğrenci kendi öğrenmelerinin sorumluluğunu alır. Yeteneklerini keĢfederek olumlu yönde kullanma fırsatı yakalar. Aktif öğrenme yaklaĢımında öğrenme sınıf dıĢında da devam eder ve öğrenen analiz, sentez ve değerlendirme gibi üst düzey düĢünme becerilerini kazanma fırsatı yakalar. Aktif öğrenme süreci genel anlamda öğrencinin; ilgisini çeken, ona anlamlı gelen, düĢünmesini ve araĢtırmasını sağlayan ve arkadaĢlarıyla birlikte çalıĢma becerisini geliĢtirmeye yönelik etkinliklere dayanır. Aynı zamanda sınıf-içi bireysel farklılıkları dikkate alarak farklı öğrenme ihtiyaçları olan öğrencileri aktif hale getirir, onlara birlikte ders iĢleme ve dolayısıyla öğrenme imkânı verir (Thomas, 2000).
Kalıcı izli öğrenmeyi sağmayı amaçlayan aktif öğrenme süreç ve ortamlarının önemli bir boyutunu da “Proje Tabanlı Öğrenme” yaklaĢımı oluĢturur. Proje hazırlama olarak da adlandırılan proje tabanlı öğrenme, öğrenmenin sadece sonuç değil süreç boyutunu vurgulamakta ve öğrenmeyi arzulanan ölçüde bireyselleĢtirmektedir. Daha açık bir ifade ile proje tabanlı öğrenme, öğrenme sürecinde öğrenenin aktif bir rol almasını ve öğrenme kazanımlarını bizzat kendisinin yapılandırmasını amaçlamaktadır. “Bir konu üzerinde derinlemesine inceleme yapmayı” gerektiren proje tabanlı öğrenme, tasarı geliĢtirmeyi, planlama ve kurgulama yapmayı esas alan bir yaklaĢımdır. Öğrenciler, proje tabanlı öğrenme sayesinde, planlama ve araĢtırma yapabilecekleri, sorumluluk alabilecekleri, iĢbirliği içinde çalıĢıp elde ettikleri bilgileri analiz ederek somut sonuçlara ulaĢabilecekleri ortamlarda çalıĢırlar. Aynı zamanda proje tabanlı öğrenme öğrenene yaratıcı öğrenme deneyimi sunar, onların bilgiyi araĢtırarak, keĢfederek, çevresi ile etkileĢim kurarak yapılandırmalarına imkân tanır. Bu süreçte eleĢtirel düĢünme ve problem çözme
17
becerilerinin iĢe koĢulması gerekir. Ayrıca öğrenciler hazırladıkları projeyi resimle, yazıyla, grafiklerle, drama veya baĢka yollarla sunma imkânına sahip olur. Dolayısıyla bireyler, öğrenme sürecine etkin olarak katıldığı için kalıcı izli öğrenmelerini gerçekleĢtirmelerine zemin hazırlanmıĢ olur (Thomas, 2000).
Proje yöneticisi olan öğretmen, yapılan projelerde öğrencilerin kazanımlarının neler olabileceğini ya da neler olması gerektiğini iyi hesaplamalı ve öğrencilere rehberliğini buna göre yapmalıdır
Öğretim sürecinde proje hazırlama sayesinde;
Öğrencinin ilgi ve yeteneğine göre çalıĢma imkânı verir Yaparak, yaĢayarak öğrenme fırsatı sunar
Disiplinler arası öğrenmeler için zemin hazırlar YaĢamla iliĢkilendirilmiĢ öğrenme ortamı hazırlar AraĢtırma yöntemlerini öğrenmesini sağlar Kalıcı izli öğrenmelere imkân verir
Uzun süreli beceri kazandırır
Öğrenciler süreçte aktif olarak yer alır
Kendi öğrenme süreçlerini kendileri planlarlar
Bireysel ve grup olarak çalıĢma imkânı yakalayabilirler
Günümüz eğitim yaklaĢımlarında ekip çalıĢmasına yatkın, problem çözebilen, araĢtırmacı rolüne sahip bireyler önem kazanmıĢtır. Proje tabanlı öğrenme bu tür özelliklerin ön plana çıkmasına imkân tanır. Öğrencilerin kendi öğrenmelerinin sorumluluğunu almalarına ve yaparak yaĢayarak öğrenme ortamlarının oluĢturulmasına imkân tanır (Korkmaz ve Kaptan, 2001).
2.4.1. Proje ÇalıĢmalarının Avantajları
Akyüz‟e (2004) göre projede öğrenme en az dört aĢamada olur. Bunlar; konu ararken öğrenme, hazırlanırken öğrenme, yaparken öğrenme, yazarken öğrenmedir.
Projelerin sınıfta sunulması öğrencilerin iletiĢim becerilerini geliĢtirir ve özgüvenlerini arttırır. Proje tabanlı eğitim-öğretimde öğrencilerin “Ben bunu niye öğreniyorum sorusu en aza iner. Proje yaklaĢımı öğrenilen konuların insan yaĢamına etkisini açık ve net olarak
18
ortaya koyan, isteklendirmenin en çarpıcı ve yapıcı olduğu bir öğrenim yaklaĢımıdır (Saclı, 2004).
Hamurcu‟ya (2000) göre proje çalıĢması öğrencilere:
YaĢamsal beceriler (Plan yapma, bütçe hazırlama, toplantı yönetme), Teknoloji kullanma becerisi (Ġnternet, bilgisayar, vb.),
BiliĢsel beceriler (Karar verme, eleĢtirel düĢünme, problem çözme),
Öz denetim becerileri (Hedef oluĢturma, iĢlemleri organize etme, zaman yönetimi), Tutumlar ( Öğrenmeye ilgi, gelecek için eğitime merak ),
Eğilimler (Öz denetim, baĢarı hissi), - Ġnançlar (Öz yeterlik inancı) kazandırır.
Öğrencilerin ekip çalıĢmasıyla yapacakları bir proje onlara çok Ģey kazandırır. Bu yolla geleceğin fikir üreten bilim adamlarını, problem çözen bürokrat ve yöneticilerini yetiĢtirmek mümkün olur
.
2.4.2.Proje ÇalıĢmalarının Dezavantajları
Projenin avantajları gibi dezavantajları da vardır. Cepni‟ye (2001) göre projenin dezavantajları;
Öğretmenin iĢ yükünü ve sorumluluklarını arttırır. Öğrenme için ayrılan süre artabilir.
AraĢtırmanın sınırları iyi çizilmezse, konuda aĢırı bir sapma ve dağılma gözlenebilir. Ayrıca maliyet planlanan bütçeyi asabilir. Maliyeti kimin karĢılayacağı problem olabilir. Proje bir grup çalıĢması olarak yapılırsa öğrenciler arasında anlaĢmazlık çıkabilir. Bu takdirde sorunu çözmek öğretmene düĢer. Projenin grup çalıĢması olarak yapılması, öğrencilerin sosyal yanlarının geliĢmesi ve paylaĢmayı, iĢbirliği ile çalıĢmayı öğrenmeleri bakımından daha uygundur. Bu durumda öğretmene de daha az is düĢer. Proje çalıĢmalarında velilerin fazla yardım etmesi, karıĢması da proje çalıĢmalarının dezavantajları arasında sayılabilir.
2.4.3.Proje Yönteminde Öğretmenin Rolü Proje yönteminde öğretmenin rolleri arasında;
19
Öğrencilerin çalıĢma ve iĢ bölümüne dair yaptıkları plana uyup uymadıklarını denetlemek,
Öğrencilere inceleme ve araĢtırma yöntemleri önermek,
Öğrencilere, karĢılaĢtıkları güçlüklerin giderilmesinde yardım etmek,
Kaynak kitaplardan, öğrenim ve öğretim araç ve gereçlerinden yararlanılmasına yardım etmek,
Varsa öğrenciler arasındaki anlaĢmazlıkları gidermek, Öğrencileri kendi baĢlarına çalıĢabilir hale getirmek,
Kısacası bu yöntem sayesinde öğrencilerin araĢtırma, problem çözme, öğrendiklerini kullanma gibi üst düzey düĢünme gerektiren beceriler kazanması sağlanacaktır. Öğrencilere baĢarı duygusunu aĢılamak ve kendilerine olan güvenlerini artırmaktır
(http://talimterbiye.mebnet.net).