Öğrenme stratejileri, öğrenme ile ilgili bir hedefe ulaĢabilmek için yapılan bir plan, bu planı uygulamayabilmek için öğretici tarafından geliĢtirilen tekniklerdir (Derry, 1989). Bir stratejinin iĢlevi, öğrencinin duyuĢsal durumunu etkilemek ve onun yeni bilgiyi seçmesini, edinmesini, örgütlemesini ve bütünleĢmesini kolaylaĢtırmaktır (Açıkgöz, 1996). Bilen (1999)‟e göre strateji, hedeflere ulaĢmayı sağlayan ve yöntemin seçimine yön veren genel bir yaklaĢımı ifade etmektedir. Karakoç (2003)‟ a göre Strateji, yöntem ve teknik kavramları çoğu zaman birbirine karıĢtırılmaktadır. Bu nedenle farklı anlamlar içeren bu kavramların açıklanmasında yarar görülmektedir. Strateji kavramı, diğer kavramları içine alan daha genel bir kavramdır. Strateji, hangi yöntem, teknik ve taktiklerin iĢe koĢulacağının belirleyicisidir. Yöntem, belli teknik ve araçların kullanıldığı hedefe ulaĢma yoludur (Serin, 2008). Teknik ise stratejilerin hizmetinde kullanılan daha spesifik becerilerdir (Snowman, 1986). Bir öğretme yöntemini uygulamaya koyma biçimi ya da sınıf içinde yapılan iĢlemlerin bütünüdür. Kısacası, yöntem tasarlama, teknik ise tasarının uygulanmasıdır.
Bu araĢtırmada üç farklı yöntem ve teknik kullanılmıĢtır. Bunlar, sunum yapma tekniği, altı Ģapkalı düĢünme tekniği ve rol oynama yöntemidir. AĢağıda, çalıĢmada kullanılan bu yöntem ve teknikler açıklanmıĢtır.
Sunum Yapma Tekniği
Sunum yapma tekniğinde, bilgilerin çok dikkatli bir Ģekilde düzenlenmiĢ ve alıcı tarafından alınmaya hazır bir durumda verilmesi sürecidir (Fidan, 1996; Bilen, 1999). Sunum yapma tekniği, herhangi bir konu ile ilgili ön bilgilerin yeterli olmadığı, konuların yeni öğrenmeye baĢlandığı ve bilgi düzeyinde hedef davranıĢların kazandırılmasında kullanılır (Ekici, 2003). Bu durumlarda öğrenmeyi etkili olarak sağlar. Sunum yapma tekniğinde, fikirleri zihinsel olarak yönlendirmeyi gerektirir. Sunum yapma tekniği, öğrencilerin bilgileri düzenleme, sınıflandırma ve aktarma becerileri geliĢtirir. Kalabalık sınıflarda kullanılması kolay bir tekniktir. ÇeĢitli görsel ve teknolojik materyallerle birlikte kullanılmaya uygun bir tekniktir. Okullarda sıklıkla kullanılan bu yöntem hem kolay hem de kullanıĢlı olduğu için tercih edilmektedir. Sunum yapma, öğrencilere toplum önünde konuĢabilme becerisi kazandırır ve öz güvenlerinin artmasını sağlar (Aslanoğlu & Kutlu, 2003).
Altı Şapkalı Düşünme Tekniği
DüĢünmenin öğretilmesi konusunda çalıĢmalar yapan Edward De BONO‟nun 1980‟lerin baĢında ortaya koyduğu “Altı ġapkalı DüĢünme Tekniği” derslerde düĢünmenin geliĢtirilmesinde kullanılabilecek bir tekniktir (Ayaz Can, 2005). Altı Ģapka düĢünce tekniği insanlara nasıl düĢünmesi gerektiğini öğretmektedir. Bu teknikle insanlar aynı olay karĢısında farklı düĢünme yaklaĢımları geliĢtirebileceklerini öğrenirler (Paterson, 2006). Bu teknik sonucunda insanların tek tip düĢünme türüne takılıp kalmalarının önüne geçilmiĢ olur. Altı Ģapkalı düĢünce tekniği kullanılarak dersi ölü noktalardan kurtarma, öğrencinin yaratıcılığını ve düĢünce gücünü geliĢtirmek mümkün olur. Ayrıca, bu teknik bir karar olmadan önce konuyu enine boyuna tartıĢmak amacıyla da kullanılabilir. Bu tekniğin özelliği öğrencilerin bir problemi çözme konusundaki düĢünce ve önerilerini Ģapkalarının rengine göre Ģekillendirmeleridir. Süreç sonunda olayın olumlu yönleri, riskleri ve duygu boyutu net bir Ģekilde ortaya çıkmıĢ olur. Olayın tüm boyutları sıralandığında son olarak mavi Ģapka takılarak konuyla ilgili son karar verilir (Smith & Cook, 2012; Güler, 2010). Altı Ģapka düĢünce tekniğinde geçen Ģapkaların rengi ve görevi aĢağıdaki gibidir:
Beyaz Ģapka: Açık tarafsız ve tartıĢmasız olarak kabul edilen bilgileri temsil eder. Kırmızı Ģapka: Duygusal tepkileri, tutkuları ve sezgileri temsil eder.
Siyah Ģapka: Tehlikeleri kötümser tepkileri ve riskleri temsil eder.
Sarı Ģapka: Avantajları,faydaları, iyimser düĢünmeyi ve fırsatları temsil eder. YeĢil Ģapka: Yaratıcılığı, üretkenliği ve kararın alınması durumunda baĢka neler yapılabileceğini gösterir.
Mavi Ģapka: Sonuçları, çözümleri ve serinkanlı bir Ģekilde karar almayı temsil eder.
Altı Ģapka düĢünce tekniği, öğrencilerin farklı düĢünme yeteneklerini geliĢtirir. Problemin tanımlanmasında ve çözümün üretilmesinde öğrencilere nasıl düĢünmesi gerektiğini öğreten bir tekniktir.
Rol Oynama Yöntemi
Rol oynama yöntemi, çeĢitli öğretim ve öğrenim amaçları için hazırlıksız, yaĢam tecrübelerinin aslına benzer, canlı sunuĢlarını gerçekleĢtirme yöntemi olarak açıklanmaktadır (Vasileiou & Paraskeva, 2010). Rol oynama yöntemi öğrencilere; yaratıcılığı geliĢtirme, eleĢtirel düĢünme, sosyal geliĢim ve baĢkalarıyla iĢbirliği içerisinde çalıĢma, iletiĢim becerilerini geliĢtirme, ahlak değerlerini geliĢtirme, kendini tanıma, kültürel geçmiĢi tanıma, baĢkalarının değerlerine saygı gösterme ve problem çözme gibi birçok beceriyi kazandırmaktadır (Cömertpay, 2006). En basit anlamıyla rol yapma, problemlerin hareketlerle ortaya konularak tartıĢılması ve çözüm yollarının bulunmasıdır. Ġnsanın kendisini baĢkasını yerine koyarak çok yönlü geliĢmesini, bireyin eğitim ve öğretimde aktif olarak rol almasını, kendisini ifade edebilmesini, yaratıcı olmasını, yaĢamı çok yönlü algılamasını, araĢtırma istek ve duygusunun geliĢmesini amaçlayan, bireyin öğrenme isteğini artırıcı bir yöntemdir (ġahin, 2006). Rol oynama yönteminde öğrencilerden kendi senaryolarını oluĢturmaları istenebileceği gibi hazır bir senaryoda verilebilir. KonuĢmalar ezberlenmez, eylemler belli kalıplara dökülmez ve gruplar değiĢtikçe eylemler ve konuĢmalar da değiĢir. Rol yapma öğrencileri güdüler, kendilerini daha rahat hissetmelerini sağlar. Ayrıca, çocuklara etkileĢime girme, yaĢantı geçirme, gerçeği ortaya çıkarıncaya kadar yaratma olanağı tanır. Teed (2009)‟e göre öğretmenin, rol oynama etkinliğini tasarlarken Ģu adımların farkında olması gerekmektedir:
Hedef belirlemek, Ġçeriği ve rolü tanıtmak,
Rol oynama tekniklerini tanımlamak, Karakteri araĢtırmak ve hazırlamak, Rolü sergilemek,
Geri bildirim sağlamak ve değerlendirmeyi sonuçlandırmak
Bu etkinliklerin öğretici, yaratıcı ve eğlendirici önemli rolü vardır. Oyun ve oyuna iliĢkin belirli durumları da yapısı nedeniyle kapsamına almaktadır. Sonuç olarak diyebiliriz ki, rol oynama, çocuğun kiĢiliğini anlatması ve bulması bakımından eğitsel bir değer taĢır.