5. BULGULAR ve TARTIŞMA
5.2. Öğrencilerin Beslenme Alışkanlıklarına İlişkin Bilgiler
5.2.1. Öğrencilerin Günlük Öğün Tüketimi Bilgileri
Bu bölümde öğrencilerin bir gün içinde tükettikleri öğün sayılarının bilgilerine yer verilmiştir. Öğrencilerin günlük tükettikleri öğün miktarları 3 farklı grupta toplanmıştır.
Öğrencilerin günlük öğün sayılarını gösterir bilgiler Tablo 4’de sayı (N) ve yüzde (%) olarak verilmiştir.
Tablo 4. Öğrencilerin Günlük Öğün Tüketim Durumunu Gösterir Dağılımlar
Öğün Sayısı N %
2 öğün 61 29
3 öğün 114 54,3
4 öğün ve üstü 35 16,7
Toplam 210 100
Tablo 4 incelendiğinde; araştırmayı oluşturan öğrenci grubunun yarısından fazlasının gün içersinde 3 öğün tükettikleri bilgisi elde edilmiştir (%54,3). Öğrencilerden %16,7’si gün içerisinde 4 ve üstü öğün tüketmektedir. Öğrencilerden gün içerisinde 2 öğün tüketenlerin oranı %29’dur. Tablo 4 genel olarak incelendiğinde; öğrencilerin büyük bir bölümünün günlük öğün tüketimine dikkat ettiklerini, ancak öğün atlayanların da yadsınamayacak değerde oldukları düşünülmüştür.
Özcan ve ark. (2003)’nın İstanbul’daki iki lisede okuyan 14–18 yaşları arasında 721 öğrencinin beslenme alışkanlıklarını saptamak ve değerlendirmek amacıyla yaptıkları çalışmada; öğrencilerin çoğunluğunun (%66,2) günde 3 öğün yemek yedikleri saptanmıştır.
Yaşar ve ark. (1999)’nın ilköğretim öğrencileri üzerinde yaptığı çalışmada, öğrencilerin günlük tükettikleri ortalama öğün sayıları devlet okullarında 3.6±0.07 iken, özel okullarda 5.1±35 olarak bulunmuştur.
Türkmen (1996) tarafından, Ostim Çıraklık Eğitim Merkezi’ne devam eden 13–17 yaş grubu çırakların beslenme durumları üzerine yapılan araştırmada, çırakların %76,’sının üç, %13’ünün iki, %10’nun dört öğün beslendiği belirlenmiştir.
Ahsen (1994)’in, kız meslek lisesi öğrencileri üzerinde yaptığı araştırma sonucunda; deneklerin çoğunluğu (%62,4) günde üç öğün yemek yemektedir. Bunu %24,5 oranıyla iki öğün ve % 10,9 oranı ile dört öğün yemek yiyenler izlemektedir.
5.2.2. Öğrencilerin Günlük Öğün Atlama Durumlarına İlişkin Bilgiler
Araştırmanın bu evresinde öğrencilerin günlük öğün atlama durumlarına ilişkin bilgilerine yer verilmiştir. Öğrencilerin günlük öğün atlama durumlarına ilişkin bilgileri 3 farklı grupta toplanmıştır.
Öğrencilerin günlük öğün atlama durumlarına ilişkin bilgiler Tablo 5’de sayı (N) ve yüzde (%) olarak verilmiştir.
Tablo 5. Öğrencilerin Günlük Öğün Atlama Durumlarını Gösterir Dağılımlar
Öğün Atlama Durumu N %
Evet 61 29
Hayır 110 52,4
Bazen 39 18,6
Toplam 210 100
Öğrencilerin günlük öğün atlama durumlarını gösteren Tablo 5 incelendiği zaman öğrencilerin %52,4’nün gün içerisinde öğün atlamadıkları, öğrencilerin %29’unun gün içerisinde öğün atladıkları ve öğrencilerin %18,6’sının ise gün içerisinde bazen öğün atladıkları belirlenmiştir.
Toksöz ve ark. (1995 )’nın, Dicle Üniversitesinde öğrenim gören gençlerin beslenme alışkanlıklarının saptanması amacıyla yaptıkları araştırma 557 kişi üzerinde yürütülmüştür. Araştırma bulguları, kızlar arasında öğün atlama, erkeklerden daha yaygındır. Atlanan öğün olarak %41,29 ile sabah kahvaltısı ilk sırayı almakta, bunu %30,52 ile öğle yemeği izlemektedir. Çalışmada, öğrencilerin %19,57’sinin hiç öğün atlamadıkları saptanmıştır.
Salman (1986) tarafından, üniversite son sınıf kız öğrencilerin beslenme alışkanlıklarını belirlemek üzere yaptığı araştırmada, %30.2’sinin her zaman öğün atladığı, %46.8’inin bazen öğün atladığı tespit edilmiştir.
5.2.3. Öğrencilerin Öğün Atlama Nedeni İle İlgili Bilgiler
Öğrencilerin günlük öğün atlama nedenine ilişkin bilgilerine yer verilmiştir. Öğrencilerden ‘öğün atlar mısınız?’ sorusuna ‘’evet’’ cevabı veren kişi sayısı 61’dir. Öğrencilerin günlük öğün atlama durumlarına ilişkin istatistikî bilgileri 5 farklı grupta toplanmıştır.
Öğrencilerin günlük öğün atlama nedenine ilişkin bilgiler Tablo 6’da sayı (N) ve yüzde (%) olarak verilmiştir.
Tablo 6. Öğrencilerin Günlük Öğün Atlama Nedenini Gösterir Dağılımlar
Öğün Atlama Nedeni N % Zayıflama 22 36,1 Yemekleri beğenmeme 17 27,9 Vakit bulamıyorum 11 18 İştahsızlık 9 14,7 Ekonomik nedenler 2 3,3 Toplam 61 100
Tablo 6’daki bilgiler incelendiğinde; öğrencilerin %36,1’nin zayıflamak için gün içerisinde öğün atladıkları belirlenmiştir. Öğrencilerden %27,9’nun yemekleri beğenmedikleri için öğün atladıkları görülmüştür. Öğrencilerden ekonomik nedenlerden dolayı öğün atlayanların oranı %3,3’tür.
Çelik (2006) Sakarya Üniversitesindeki yaptığı çalışmada, öğün atlama nedeni olarak; öğrencilerin % 45,5’i vakit bulamıyorum, % 9,1’i imkânım yok, % 12,1’i zayıflamak için, % 33,3’ü diğer, araştırmamıza katılan 1. sınıf öğrencilerinin % 24,2’si vakit bulamıyorum, % 3,0’ü imkânım yok, % 3,0’ü zayıflamak için, % 22,7’si diğer der iken, 4. sınıf öğrencilerinin % 21,2’si vakit bulamıyorum, % 6,1’i imkânım yok, % 9,1’i zayıflamak için, % 10,6’sı diğer dedikleri saptanmıştır.
Güler (2003)’in ilköğretim öğrencileri üzerinde, yaptığı araştırmada; öğrencilerin % 65.1’inin canı istemediği, % 25.6 ‘sının vakit olmadığı, % 5.8’i uyanamadığı, % 3.5’inin ise hazırlayanının olmadığı için öğün atladıkları tespit edilmiştir.
Aytekin (1999)’in, üniversite öğrencilerine verilen beslenme eğitiminin, öğrenci davranışlarında ne gibi etkiler yarattığını incelemek amacıyla 200 üniversite öğrencisi üzerinde yaptığı araştırmada, öğrencilerin %55.3’ünün üç öğün beslendiği; %47.1’inin vakit bulamama nedeniyle, %34.2’sinin ise canı istemediği için öğün atladığı; %2.5’inin ara öğün alışkanlığı olmadığı görülmüştür.
Güneyli (1986) Ankara’nın sosyo-ekonomik yönden farklı semtlerde 889 ilkokul çocuğu üzerinde yapılan bir çalışmada, öğrenciler öğün atlama nedeni olarak canlarının istememesini ve iştahsız olmalarını göstermişlerdir.
5.2.4. Öğrencilerin Öğün Geçirmeme Durumlarına İlişkin Bilgiler
Araştırmanın bu kısmında öğrencilerin geçirmemeye dikkat ettiği öğünler ile ilgili bilgilere yer verilmiştir. Gün içerisindeki öğünler 3 farklı grupta toplanmıştır.
Öğrencilerin öğün geçirmeme durumlarına ilişkin bilgiler sayı (N) ve yüzde (%) olarak Tablo 7’de verilmiştir.
Tablo 7. Öğrencilerin Geçirmemeye Dikkat Ettiği Öğünlere İlişkin Dağılımlar Öğün N % Sabah kahvaltısı 133 63,3 Öğle yemeği 24 11,5 Akşam yemeği 53 25,2 Toplam 210 100
Öğrencilerin verdikleri bilgiler doğrultusunda oluşan Tablo 7 incelendiğinde; öğrencilerin %63,3’ünün sabah kahvaltısını geçirmemeye özen gösterdikleri saptanmıştır. Akşam yemeği ile ilgili oluşan oran (%25,2) ,araştırma evreninin dörtte birini oluşturmaktadır. Öğrencilerden %11,5’i öğle yemeğini geçirmemeye dikkat etmektedir. Bu bilgiler doğrultusunda öğrencilerin sabah kahvaltısına çok önem verdikleri, öğle yemeğini fazla önemsemedikleri yorumu yapılabilmektedir.
Ayvaz (2008)’ın 8. sınıf öğrenciler üzerinde yaptığı çalışmada; Öğrencilerin atladıkları ana öğünlere bakıldığında; erkek öğrencilerin %6,6.’sı, kız öğrencilerin ise %8,1’i sabah öğününü, erkek öğrencilerin %2,6’sı, kız öğrencilerin %2,2’si öğle yemeğinini ve erkek öğrencilerin %2,2’si, kız öğrencilerin % 1,8’inin de akşam öğününü her zaman atladıkları görülmüştür. Öğrenciler tarafından en çok atlanan öğün %17,4 ile sabah kahvaltısı olmuştur.
Mazıcıoğlu ve Öztürk (2003) tarafından Erciyes Üniversitesi öğrencileri üzerinde gerçekleştirilen, üniversite 3. ve 4. sınıf öğrencilerinde beslenme alışkanlıkları ve bunu etkileyen faktörler adlı çalışmada, %48.9’unun gün içinde toplam üç öğün beslendiği, %34.4’ünün sabah kahvaltısını, %41.9’unun öğle yemeğini, %75.1’inin ise akşam yemeğini her gün düzenli olarak yaptığı, erkek öğrencilerin kız öğrencilere göre öğle yemeğini daha düzenli yedikleri, evde aileleri ile ya da arkadaşları ile birlikte kalan ve beslenme konusunda verilen konferanslara gönüllü olarak katılan öğrencilerin kahvaltı, öğlen ve akşam yemeklerini daha düzenli yaptığı tespit edilmiştir.
Polat ve ark. (2003) Elazığ’daki iki ilköğretim okulunun 6.7.ve 8.sınıflarında öğrenim gören öğrencilerin beslenme alışkanlıklarını ve durumlarını saptamak amacıyla yapılan bir çalışmada 572 öğrenci araştırma kapsamına alınmıştır. Araştırma sonucunda öğrencilerin düzenli olarak kahvaltı, öğle ve akşam yemeği yeme sıklıklarının sırası ile %61.3, %52.7 ve %88.6 olduğu belirlenmiştir.
5.2.5. Öğrencilerin Öğün Aralarında ya da Yatmadan Önce Besin Tüketme Durumunu Gösterir Bilgiler
Araştırmanın bu evresinde öğrencilerin öğün aralarında ya da yatmadan önce besin tüketme durumunu gösterir bilgilere yer verilmiştir. Verilen cevaplar 3 farklı grupta ele alınmıştır.
Öğrencilerin öğün aralarında ya da yatmadan önce besin tüketme durumunu gösterir bilgiler sayı (N) ve yüzde (%) olarak Tablo 8’de verilmiştir.
Tablo 8. Öğrencilerin Öğün Aralarında Ya Da Yatmadan Önce Besin Tüketme Durumunu Gösterir Dağılımlar
Yiyecek Ve İçecek Tüketme Durumu N % Evet 73 34,8 Hayır 55 26,2 Bazen 82 39 Toplam 210 100
Tablo 8’e bakıldığında; öğrencilerin %34,8’nin öğün aralarında ya da yatmadan önce besin tükettikleri belirlenmiştir. Araştırmaya katılan öğrencilerden %39’unun da ‘bazen’ öğün aralarında ya da yatmadan önce besin tükettikleri görülmektedir. Öğrencilerden %26,2’sinin ise öğün aralarında ya da yatmadan önce besin tüketmedikleri anlaşılmıştır. Bu bilgiler doğrultusunda öğrencilerin yarıdan fazla oranının öğün aralarında ya da yatmadan önce besin tüketimi yaptıkları görülmektedir.
Arslan ve Pekcan’ın (1985) yüksek öğrenim gençleri üzerinde yaptığı çalışmada, çay ve simidin ucuz olması neden ile ara öğünlerde çoğunlukla tüketildiği, öğrencilerin ara öğünlerde sadece karın doyurduklarını ve iyi beslenemedikleri açıklanmıştır.
5.2.6. Öğrencilerin Öğün Arası ya da Yatmadan Önce Besin Tüketme ve Gün İçerisinde Öğün Atlama Durumlarının Karşılaştırılması
Araştırmanın bu bölümünde öğrencilerin öğün arası ya da yatmadan önce besin tüketme ve gün içerisinde öğün atlama durumlarının karşılaştırılmasına yer verilmiştir.
Öğrencilerin öğün arası ya da yatmadan önce besin tüketme ve gün içerisinde öğün atlama durumlarının karşılaştırılmasını gösterir dağılımları Tablo 9’da sayı (N) ve yüzde (%) değeri olarak verilmiştir.
Tablo 9. Öğrencilerin Öğün Arası ya da Yatmadan Önce Besin Tüketme ve Gün İçerisinde Öğün Atlama Durumlarının Karşılaştırılmasını Gösterir Dağılımlar
Öğün Atlama
Toplam Evet Hayır Bazen
Öğün Arası ya da Yatmadan Önce Besin Tüketme Evet N 40 33 0 73 % %65,6 %30 %0 %34,8 Hayır N 21 34 0 55 % %34,4 %30,9 %0 %26,2 Bazen N 0 43 39 82 % %0 %39,1 %100 %39 Toplam N 61 110 39 210 % %100 %100 %100 %100
Tablo 9’a bakıldığı zaman; öğrencilerinden gün içerisinde öğün atlayanların %65,6’sı öğün aralarında ya da yatmadan önce besin tüketmektedir. Öğrencilerden öğün atlamayanların %39,1’i öğün arası ya da yatmadan önce besin tüketimini bazen yapmakta, %30,9’u ise öğün aralarında ya da yatmadan önce besin tüketimi yapmamaktadır.
5.2.7. Öğrencilerin Sabah Kahvaltısı Yapma Durumuna İlişkin Bilgiler
Öğrencilerin sabah kahvaltısı yapma durumuna ilişkin bilgiler araştırmanın bu aşamasında yer verilmiştir. Öğrencilerin verdikleri cevaplar 3 farklı grupta ele alınmıştır.
Öğrencilerin sabah kahvaltısı yapma durumuna ilişkin bilgiler Tablo 10’da sayı (N) ve yüzde (%) değeri olarak verilmiştir.
Tablo 10. Öğrencilerin Sabah Kahvaltısı Yapma Durumuna İlişkin Dağılımlar
Sabah Kahvaltısı N %
Evet 120 57,1
Hayır 42 20
Bazen 48 22,9
Toplam 210 100
Tablo 10 incelendiği zaman; öğrencilerin %57,1’i sabah kahvaltısı yapmakta olduğu saptanmıştır. Öğrencilerden %20’si sabah kahvaltısı yapmamakta, %22,9’u ise sabah kahvaltısını bazen yapmaktadır. Tablo 10’a bakıldığında; öğrencilerin yarısından fazlasının sabah kahvaltısını önemsedikleri ve sabahları kahvaltı yapmaya özen gösterdikleri anlaşılmıştır.
Ürer (2005) tarafından, taşımalı ve taşımalı olmayan ilköğretim ikinci kademe öğrencilerinin beslenme alışkanlıklarını ve diyet örüntülerini incelemek üzere 420 öğrenci üzerinde yapılan araştırmada, %61,7’sinin her zaman kahvaltı yaptığı, %33,8’inin bazen kahvaltı yaptığı, %4,5’inin ise hiç kahvaltı yapmadığı, tespit edilmiştir.
Tezcan ve ark. (2002)’nin, Ankara `da bir ilköğretim okulunda okuyan 6. 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin beslenme alışkanlıklarının ve durumlarının saptanması amacıyla yaptıkları araştırmada, öğrencilerin %84,5’inin her gün kahvaltı yaptığı belirtilmiştir.
Kleinman ve ark. (2002)’nin, Amerika’da “Genel-ücretsiz Okul Kahvaltı Programı” uygulanmaya başladıktan sonra öğrencilerin besin öğeleri değerlerinde, akademik ve psikolojik durumlarında gelişmelerin olup olmadığını saptamak amacıyla yaptıkları araştırmada, okulda daha az kahvaltı yaptıkları tespit edilmiştir. Bedava kahvaltı uygulamasının okullarda başlamasından 6 ay sonra risk altındaki çocukların büyük gelişme kaydettiği, devamlılık ve okul kahvaltısına katılımın sağlandığı, açlık oranlarının düştüğü, belirtilmiştir.
Öztürk ve ark. (1999) Ortaokul öğrencilerinin beslenme şekli, ağırlık durumlarının tespiti ve etkileyen faktörlerin araştırıldığı, 11-15 yaş grubundaki 155 erkek ve 193 kız öğrenci üzerinde yapılan bir çalışmada; sosyo-ekonomik düzeyin düşmesine paralel olarak zayıflık, yükselmesine paralel olarak şişmanlık gözlenmiştir. Kahvaltı yapma durumu ile ağırlık durumları arasında da istatistiki açıdan önemli bir ilişki bulunmuştur.
5.2.8. Öğrencilerin Sabah Kahvaltısı Yapmama Nedenlerine İlişkin Bilgiler
Öğrencilerin sabah kahvaltısı yapmama nedenlerine ilişkin bilgiler araştırmanın bu aşamasında yer verilmiştir. Öğrencilerden sabah kahvaltısı yapmayanların sayısı 90 kişidir. Öğrencilerin verdikleri cevapların anlamının oluşabilmesi için 3 farklı grup oluşturulmuş ve cevaplarda bu gruplarda toplanmıştır.
Öğrencilerin sabah kahvaltısı yapmama nedenlerine ilişkin bilgiler Tablo 11‘de sayı (N) ve yüzde (%) değeri olarak verilmiştir.
Tablo 11.Öğrencilerin Sabah Kahvaltısı Yapmama Nedenlerine İlişkin Dağılımlar Sabah Kahvaltısı
Yapmama Nedeni N %
İştahım olmuyor 59 65,6
Okula geç kalıyorum 26 28,9
Evde kahvaltı
hazırlanmıyor 5 5,5
Toplam 90 100
Öğrencilerin verdiği bilgilere bakıldığında, öğrencilerden %65,6’sı sabah kahvaltısı yapmama nedeni olarak ‘iştahım olmuyor’ cevabı vermiştir. İştahım olmuyor diyen öğrencilerin oranı örneklemin yarısından daha fazla bir oranı temsil etmektedir (%65,6). Öğrencilerden %28,9’ünün sabah kahvaltı yapmama nedeni olarak ‘okula geç kalıyorum’ cevabı vermiştir. Öğrencilerden ‘evde kahvaltı hazırlanmıyor’ cevabı verenler en düşük istatistikî değeri oluşturmuşlardır (%5,5). Öğrencilerin verdikleri bilgilerin tamamı düşünüldüğünde; öğrencilerin sabah kahvaltı yapmama nedeni olarak iştahlarını öne sürdüklerini ya da okula geç kalma durumunu öne sürdükleri görülmektedir.
Öztürk ve ark. (1999) Ortaokul öğrencilerinin beslenme şekli, ağırlık durumlarının tespiti ve etkileyen faktörlerin araştırıldığı, 11-15 yaş grubundaki 155 erkek ve 193 kız öğrenci üzerinde yapılan bir çalışmada; kahvaltı yapma durumu ile ağırlık durumları arasında da istatistiki açıdan önemli bir ilişki bulunmuştur.
Şanlıer ve Oktar (1999)’ın 136 ilköğretim öğrencisi üzerinde yaptıkları araştırmada, öğrencilerin % 50,7’sinin kahvaltıyı bazen veya hiç yapmadığı tespit edilmiştir. Öğrencilerin % 13,9’ unun anne ve babasının kahvaltı yapmadığı için, % 41.8’inin canı istemediği için kahvaltı yapmadığını tespit edilmiştir.
5.2.9. Öğrencilerin Öğle Yemeği Yeme Durumuna İlişkin Bilgiler
Araştırmanın bu evresinde öğrencilerin öğle yemeği yeme durumlarına ait bilgilere yer verilmiştir. Öğle yemeği yeme durumuna ait cevaplar 3 grupta toplamıştır.
Öğrencilerin Öğle Yemeği Yeme Durumuna ilişkin bilgiler Tablo 12’de sayı (N) ve yüzde (%) değeri olarak verilmiştir.
Tablo 12. Öğrencilerin Öğle Yemeği Yeme Durumuna İlişkin Dağılımlar Öğle Yemeği Yeme
Durumu N %
Evet 110 52,4
Hayır 58 27,6
Bazen 42 20
Toplam 210 100
Öğrencilerin verdikleri bilgiler doğrultusunda oluşan Tablo 12 incelendiğinde, öğrencilerin %52,4 ‘ü öğle yemeğini yedikleri, %27,6’sının öğle yemeği yemedikleri, %20’sinin de öğle yemeğini bazen yedikleri görülmektedir. Bu sonuçlar doğrultusunda öğrencilerin büyük bir bölümünün öğle yemeğini tüketmeye dikkat ettikleri görülmektedir.
5.2.10. Öğrencilerin Öğle Yemeklerini Yedikleri Yerlere İlişkin Bilgiler
Araştırmanın bu aşamasında öğrencilerin öğle yemeklerini nerede yediklerine ilişkin bilgilere yer verilmiştir. Öğrencilerden 152 kişi bu soruyu cevaplamıştır. Öğrencilerden alınan bilgiler 5 farklı grupta ele alınmıştır.
Öğrencilerin öğle yemeğini yedikleri yerleri gösterir bilgiler Tablo 13’de sayı (N) ve yüzde (%) değeri olarak verilmiştir.
Tablo 13. Öğrencilerin Öğle Yemeğini Yedikleri Yerleri Gösterir Dağılımlar Öğle Yemeğinin
Yendiği Yer N %
Okul kantininde 60 39,5
Okul yemekhanesinde 46 30,3
Dışarıda (fast food, restaurant vb.)
26 17,1
Evden yanımda getiririm 13 8,5
Evde 7 4,6
Toplam 152 100
Tablo 13’deki bilgiler incelendiği zaman, öğrencilerin %39,5’inin okul kantininde öğle yemeklerini yedikleri görülmektedir. Okul yemekhanesinde okul yemeklerini yiyenlerin oranı %30,3’tür. Öğrencilerin dışarıda öğle yemeklerini yemeği tercih edenlerinin oranları % 17,1’dir. Öğrenciler öğle yemeğini ‘ evde’ (%4,6) ve ‘evde yanımda getiririm’ (%8,5) oranlarına bakıldığında diğer seçeneklere kıyasla öğrencilerin evde ya da evden yanında getirmeyi tercih etmediği düşünülmektedir.
Özdemir (2006), Diyarbakır merkez ilköğretim okulları öğrencilerinin beslenme davranışlarının incelenmesi amacıyla yaptığı çalışmada; 630 erkek ve 494 kız öğrenci genel toplam üzerinden değerlendirildiğinde 1124 öğrenciden 881 inin (%78.4) öğle yemeğini her gün yediği, 138’inin (%12.3) hiç yemediği, 105’inin (%9.3) haftada birkaç kez yediği; öğrencilerden 700’ünün (%62.3) evde, 234’ünün (%20.8) okul kantininde ve 190’nin (%16.9) bazen evde bazen de okul kantininde öğle yemeğini yedikleri görülmektedir.
Filiz ve Demir (2004) tarafından, beden eğitimi ve spor yüksek okulunda okuyan öğrencilerin barınma ve beslenme durumlarının araştırılması amacıyla Gazi Üniversitesi’nde yapılan çalışmada, erkeklerin %69,3’ünün bayanların ise %82,7’sinin öğle yemeklerini üniversite yemekhanesinde yemeği tercih ettikleri tespit edilmiştir.
Karayormuk (2002), üniversite öğrencilerinin beslenme bilgi ve alışkanlıklarını belirlemek amacıyla yaptığı çalışmada öğle yemeklerinde üniversitede çıkan öğle yemeğinin beğeniden uzak olması, monoton bulunması, sırada bekleme yüzünden, ayaküstü yenilen tost, hamburger ve kolalı içeceklerin tüketiminin arttığı tespit edilmiştir.
Elmacıoğlu (1995)’nun, klinik öncesi tıp fakültesi öğrencilerinin beslenme alışkanlıklarını saptamak amacı ile yaptığı araştırmada, öğle öğününde öğrencilerin %17’sinin sadece simitle beslendiği, %39’unun kantinden aldığı yiyecekleri tükettiği, %38’inin ise öğrenci yemekhanesinden yararlandığı saptanmıştır.
5.2.11. Öğrencilerin En Sevdiği Besinlere İlişkin Bilgiler
Öğrencilerin en sevdiği besinlere ilişkin bilgilere araştırmanın bu evresinde yer verilmiştir. Yiyecek grupları 6 farklı grupta ele alınmıştır. Öğrencilerin en sevdiği besinlere ilişkin bilgiler Tablo 14’de sayı (N) ve yüzde (%) olarak verilmiştir. Tablo 14. Öğrencilerin En Sevdiği Besinlere İlişkin Dağılımlar
Besinler N %
Sebze ve meyve grubu 48 22,9
Şekerli ve yağlı yiyecekler 45 21,4
Et ve et ürünleri grubu 40 19 Hamur işleri ve kızartmalar 39 18,6 Süt ve süt ürünleri grubu 29 13,8 Tahıl grubu 9 4,3 Toplam 210 100
Öğrencilerin verdikleri bilgiler doğrultusunda oluşan Tablo 14’e bakıldığı zaman en sevilen besinler sebze ve meyve grubu olmuştur (%22,9). Öğrencilerin %21,4’nün şekerli ve yağlı yiyecekleri sevdikleri belirlenmiştir. Öğrencilerin %19’nun et ve et ürünleri grubunu, %18,6’sının hamur işleri ve kızartmaları ve %13,8’inin süt ve süt ürünleri grubunu sevdikleri anlaşılmıştır. Öğrencilere göre en az sevilen besin grubu ise tahıl grubu olmuştur (%4,3).
5.2.12. Öğrencilerin Sevmediği Besinlere İlişkin Bilgiler
Öğrencilerin sevmediği besinlere ilişkin bilgilere araştırmanın bu aşamasında yer verilmiştir. Besin grupları 10 farklı grupta ele alınmıştır. Öğrencilerin sevmediği besinlere ilişkin bilgiler Tablo 15’de sayı (N) ve yüzde (%) olarak verilmiştir.
Tablo 15. Öğrencilerin Sevmediği Besinlere İlişkin Dağılımlar
Sevmediği Besinler N %
Kuru baklagiller 43 28,9
Et ve et yemekleri 40 26,8
Sebze ve sebze yemekleri 23 15,4
Kızartmalar 15 10,1
Zeytinyağlı yemekler 7 4,7
Makarna ve pilavlar 7 4,7
Çorbalar 6 4
Hamur işi yiyecekler 5 3,4
Tatlılar 2 1,3
Salatalar 1 0,7
Toplam 149 100
Tablo 15’deki bilgiler incelendiğinde; öğrencilerin sevmediği besinlerin önemli bir bölümünü kuru baklagiller grubu (%28,9) ve et ve et yemekleri grubu (%26,8) oluşturmaktadır. Öğrencilerden %0,7’si salata grubu yiyecekleri sevmemektedir. Öğrencilerin zeytinyağlı yemekler ve makarna ve pilavları sevmeme durumu eşittir (%4,7).
Şimşek (1991) tarafından, ortaokul öğrencilerinin beslenme bilgi ve alışkanlıkları üzerine yapılan araştırmada; sevilmeyen yemeklerin başında kuru baklagil, etli sebze ve zeytinyağlı sebze yemeklerinin geldiği tespit edilmiştir.
5.3. Öğrencilerin Besin Tüketim Sıklıklarına İlişkin Bilgiler
Araştırmanın bu evresinde öğrencilerin besinleri tüketim sıklıklarının bilgiler Tablo 16’da sayı (N) ve yüzde (%) olarak verilmiştir.
Kırmızı et - - - - - - 44 21,0 62 29,5 47 22,4 30 14,3 6 2,9 21 10,0 210 100
Tavuk - - - - - - 54 25,7 72 34,3 38 18,1 29 13,8 2 1,0 15 7,1 210 100
Diğer kümes hayvanları - - - - - - - - - - - - 34 16,2 40 19,0 136 64,8 210 100
Balık - - - - - - 1 0,5 21 10,0 63 30,0 71 33,8 10 4,8 44 24,0 210 100 Et ürünleri - - - - 5 2,4 33 15,7 52 24,8 76 36,2 17 8,1 9 4,3 18 8,6 210 100 Yumurta - - - - 50 23,8 85 40,5 32 15,2 26 12,4 10 4,8 - - 7 3,3 210 100 Kuru baklagiller - - - - - - 31 14,8 62 29,5 73 34,8 26 12,4 6 2,9 12 5,7 210 100 Yağlı tohumlar - - - - - - 39 18,6 61 29,0 70 33,3 11 5,2 2 1,0 27 12,9 210 100 Süt ve süt ürünleri Süt - - 1 0,5 16 7,6 59 28,1 54 25,7 39 18,6 17 8,1 16 7,6 8 3,8 210 100 Yoğurt - - - - 8 3,8 44 21,0 76 36,2 45 21,4 25 11,9 4 1,9 8 3,8 210 100 Ayran - - - - - - 58 27,6 83 39,5 50 23,8 12 5,7 - - 7 3,3 210 100 Beyaz peynir - - 3 1,4 107 51,0 80 38,1 18 8,6 - - - - - - 2 1,0 210 100 Kaşar peyniri - - - - 16 7,6 44 21,0 62 29,5 44 21,0 34 16,2 10 4,8 - - 210 100 Diğer peynirler - - - - - - 5 2,4 12 5,7 97 46,2 61 29,0 17 8,1 18 8,6 210 100 Dondurma - - - - - - 3 1,4 95 45,2 51 24,3 43 20,5 18 8,6 - - 210 100
Taze sebze ve meyveler
Yeşil yapraklı sebzeler - - - - - - 8 3,8 88 41,9 84 40,0 15 7,1 3 1,4 12 5,7 210 100 Diğer sebzeler - - - - - - 4 1,9 32 15,2 55 26,2 73 34,8 20 9,5 26 12,4 210 100 Patates - - - - - - 29 13,8 43 20,5 92 43,8 36 17,1 10 4,8 - - 210 100 Domates - - - - 16 7,6 69 32,9 86 41,0 30 14,3 9 4,3 - - - - 210 100 Turunçgiller - - - - - - 12 5,7 36 17,1 123 58,6 22 10,5 14 6,7 3 1,4 210 100 Diğer meyveler - - - - 19 9,0 80 38,1 64 30,5 34 16,2 13 6,2 - - - - 210 100 Kuru meyveler - - - - - - - - 6 2,9 14 6,7 78 37,1 106 50,5 6 2,9 210 100 Tahıllar Ekmek 190 90,5 19 9,0 - - - - - - - - - - - - 1 0,5 210 100 Yufka 4 1,9 3 1,4 8 3,8 9 4,3 24 11,4 32 15,2 49 23,2 69 32,9 12 5,7 210 100 Makarna, erişte - - - - - - 30 14,3 61 29,0 85 40,5 33 15,7 - - 1 0,5 210 100 Pirinç - - - - - - 43 20,5 75 36,2 76 35,7 16 7,6 - - - - 210 100 Bulgur - - - - - - 2 1,0 10 4,8 92 43,8 75 35,7 26 12,4 5 2,4 210 100 Cips vb. - - - - 1 0,5 16 7,6 29 13,8 75 35,7 80 38,1 4 1,9 5 2,4 210 100 Diğer( Börek, bisküvi vb.) - - - - 1 0,5 25 11,9 80 38,6 80 38,6 23 11,0 - - - - 210 100
Yağlar ve şekerler Tere yağ - - - - 1 0,5 14 6,7 26 12,4 50 23,8 40 19,0 13 6,2 66 31,4 210 100 Sıvı yağ 3 1,4 159 75,7 48 22,9 - - - - - - - - - - - - 210 100 Margarin ve türevleri - - - - 10 4,8 26 12,4 61 29,0 68 32,4 17 8,1 - - 28 13,3 210 100 Şeker - - 149 71,0 59 28,1 - - - - - - - - - - 2 1,0 210 100 Bal,reçelpekmz - - - - 19 9,0 50 23,8 87 41,4 44 21,0 10 4,8 - - - - 210 100 Çikolata, şekerleme - - 11 5,2 42 20,0 76 36,2 65 31,0 16 7,6 - - - - - - 210 100 İçecekler
Çay ve çay çeşitleri 11 5,2 59 28,1 87 41,4 43 20,5 9 4,3 - - - - - - 1 0,5 210 100 Kahve ve çeşitleri - - - - 2 1,0 72 34,3 78 37,1 52 24,8 4 1,9 - - 2 1,0 210 100 Asitli içecekler - - 3 1,4 10 4,8 48 22,9 73 34,8 63 30,0 3 1,4 - - 10 4,8 210 100 Meyve suyu - - 1 0,5 7 3,3 40 19,0 68 32,4 79 37,6 15 7,1 - - - - 210 100 Maden suları - - - - - - 6 2,9 17 8,1 94 44,8 57 27,1 32 15,2 4 1,9 210 100
Öğrencilerin et, yumurta ve kuru baklagiller grubuna verdiği cevaplar incelediğinde; öğrencilerin %23,8’inin ‘her gün’ yumurta tükettikleri, öğrencilerin %29,5’inin kırmızı eti ve %34,3’ünün tavuğu ‘haftada 1–2 kez’ tükettikleri, %64,8’nin diğer kümes hayvanları ve %24’nün balık tüketimine ‘hiç’ cevabı verenlerin oranının fazla oluşu önemli değerleri temsil etmektedir.
Süt ve süt ürünleri grubuna bakıldığında; öğrencilerin %51’inin beyaz peynir tüketim oranı toplam öğrenci örnekleminin yarısından fazla olduğu belirlenmiştir. Süt tüketiminin ‘haftada 3–5 kez’ oranı %28,1 ile ‘haftada 1–2 kez’ oranının %25,7 birbirlerine yakın değerler taşıdıkları görülmüştür. Öğrencilerin ‘haftada 1–2 kez’ yoğurt tüketim oranı (%36,2) ve ayran tüketim oranlarının (%39,5) birbirlerine yakın olmaları önemli değerleri temsil etmektedir.
Taze meyve ve sebze tüketimi incelendiğinde; öğrencilerin %58,6’sının turunçgilleri en çok ‘15 günde bir’ tükettikleri saptanmıştır. Yeşil yapraklı sebzeleri ‘haftada 1–2 kez’ oranı %41,9 ile ’15 günde bir’ oranı %40 tüketim değerleri birbirlerine çok yakındır. Diğer sebzelerin tüketimine ‘hiç’ cevabı verenlerin oranı %12,4’tür.
Öğrencilerin tahıl tüketimi incelendiğinde; öğrencilerin %90,5’inin ekmek tüketiminin ‘her öğün’ yapmaktadır. Öğrencilerin makarna tüketim oranı %40,5’tir. Pirinç tüketim oranı %35,7 ve bulgur tüketim oranının %43,8 en çok ‘15 günde bir’ olduğu ve bu değerlerin birbirine yakın değerleri temsil ettiği saptanmıştır. Diğer (börek, bisküvi vb.) yiyeceklerin tüketimine verilen bilgilerden oluşan oranların ‘haftada 1-2 kez’ oranı %38,6 ve ’15 günde bir’ oranının %38,6 aynı olduğu gözlenmiştir.
Öğrencilerin verdikleri bilgiler doğrultusunda oluşan yağlar ve şekerlerin tüketim oranları incelendiğinde; öğrencilerin %75,7’nin sıvı yağ ve %71’nin şeker tüketiminin ‘günde 2 kez’ ile en çok olduğu ve bu değerlerin birbirlerine çok yakın