Öğrencilerin Dünya Görüşünün Tanımı Hakkında Bilgi Sahibi Olup Olmamalarına

Katılımcı on sekiz kız ve on sekiz erkekten oluşan otuz altı öğrenciden bu konuda fikri olmayan üç tane imam hatip lisesi ve beş tane diğer liselerden öğrenci bulunmaktadır. Bunlardan ikisi erkek altısı da kız öğrencilerdir. Kalan yirmi sekiz öğrencinin dünya görüşü tanımlarından bazıları ise şöyledir:

“Dinine yaşadığı, çevreye göre şekillenen bakış açısı diyebilirim. İnsanın dünyaya nasıl baktığıdır.” (KÖ3)

“Kişinin yaşamını şekillendirdiği düşünceler bütünüdür.”(EÖ2)

“İnsanlar dünya görüşüne göre yaşar. Dünya görüşü bir bakış açısı.”(KÖ5) “Dünya görüşü insanların olaylara ondan sonra durumlara karşı gösterdiği reaksiyonlar, hayata bakış açılarıdır.”(EÖ4)

“Benim için dünya benim inancım yönünde, dünyaya belli bir imtihan için geldiğime inanıyorum ben. Önümüze bazen zorluklar çıkar bazen güzellikler çıkar, güzellikler çıktığında ona şükredip zorluklar çıktığı zamanda hani bizi yaratana sığınıp, hani ebedi ahiret yurdunu temenni etmek için sadece kısa bir süreli konaklama yeri gibi düşünüyorum. Benim dünya görüşüm bu. Hani belli bir süre burada genel ihtiyaçlarımızı karşılayıp iyilikler yapıp sürekli iyilikte yarışmak gibi düşünüyorum. Ben dünyayı bu gözle görüyorum.”(KÖ7)

“Dünya görüşü insanın dünyaya bakış açısı ve aslında dünyadan ne beklediğidir Ne bekliyoruz, ne istiyoruz ve bunun için kendimiz neler yapıyoruz. Bence dünya görüşü budur.”(KÖ6)

EÖ4-İHL kodlu öğrenci kendi dünya görüşü özelinde şu cevabı vermektedir:

“Bence net bir dünya görüşünden bahsetmek zor olsa da dünya görüşüm: İnsanlara, doğaya, hayvanlara ve benden farklı olan her şeye (ideolojilere, ırklara, inançlara vs.) saygı duymak. Ancak bu şekilde herkesin adil bir şekilde yaşadığı ve sürdürülebilir bir yaşam mümkün olabilir…”(EÖ4-İHL)

Aynı şekilde EÖ5-İHL kodlu öğrenci de kendi dünya görüşü çerçevesinde kapsamlı bir cevap vermiştir. Düşüncesinin bütünlüğünün bozulmaması adına görüşünün tamamına yer verilmiştir. “Benim dünya görüşüm iki alt maddeye

ayrılıyor: Hayati gerekçelere uyum ve doğru-yanlış öğrenimi. Birincisi için konuşmak gerekirse; insan benim görüşüme göre yaşadığı zamanı, çevreyi, bölgeyi ve bulunduğu yeri tanımalı ve kendi hayatının üzerindeki etkilerine göre geleceğine ve şimdiki zamanına göre hareket edip bir nebze bile olsa insan hayatını önemseyip kendi yaşantısı yönlendirmelidir. İkincisi için konuşursak eğer; insan yaşadığı hayatı istek ve arzular için değil, belirli gayeler ve amaçlar için yaşar; ayrıca gene yaşadığı hayatı kendi bilinci ve özü için değil, çevresi ve gelecek özler için yapmalı. Bu tarz gayeler ve umutlara ise ancak insan hayatını belirli doğru ve yanlışları tanımlayıp, düşünme yeteneği ve sorgulama eylemiyle birlikte hayatı anlamalıdır.” (EÖ5-İHL)

“Dünya görüşümüz içinde bulunduğumuz ortamla sınırlıdır. Yani bizim yaşam biçimimizi belirler.”(EÖ9-İHL)

“Dünya görüşü insanların yaşama bakış açısıdır. Bunu insanların yaşadıkları çevre, kültürü, inancı ve okudukları etkiler.” (KÖ1-İHL)

“Dünya görüşü insanın var olma çabası kendine göre şekillendirdiği doğru ya da yanlışların toplum baskısıyla farklı yönlere evrilmesi olabilir ya da kendi gözünde dünyanın nasıl bir yer olmasını istiyorsa bunun için bir amaç uğruna çaba sarf etmek, savaşmak, kendi değerlerine doğru hareket etmek.” (KÖ4-İHL)

“Dünyada neden geldiğini bilmek ve bu doğrultuda hayatı anlayıp yaşamaya çalışmak.” (KÖ6-İHL)

“Bence dünya görüşü insanların bir amaca bağlanmasıdır. Yani eğer bir insan bir amaca bağlanmadıysa ve bir amacı yoksa dünya görüşü de olmaz. Sürekli insan neden dünyaya geldiğini ve yaşam amacını sorgular. Bence dünya görüşü insanın her ne olursa olsun bir şekilde bir amaca bağlanmasıdır.”(KÖ9-İHL)

Yukarıda görüşme kaydı verilen öğrenciler birbirlerine yakın cevaplar vermiştir. Bu yanıtlar bakış açısı, yaşam biçimi, ontolojik sorular, değerler teorisi, davranış teorisi, bilgi teorisi ve öngörülen hayat şartları çerçevesinde yer almaktadır.

Birinci bölümde yapılan dünya görüşü tanımlarının kapsamına baktığımızda katılımcıların verdikleri cevaplar ve ileride bahsedilecek unsurlar bu alanın içinde yer almaktadır. Öğrencilerin kimliklerini kendilerinin inşa ettikleri ergenlik döneminde zihinlerinde bu kavramın yer alıyor olması oldukça kıymetlidir. Bir bireyin kendi dünya görüşünü keşfetmesinin çok değerli olması ve bunun öz farkındalık, öz bilgi ve öz anlama yolunda önemli bir adım olduğundan

bahsedilmişti. Sire; dünya görüşü bir bağlılık olduğunu, hikaye veya (doğru, kısmen doğru ya da tümüyle yanlış olabilen) varsayımlar dizisi olarak ifade edilen, (bilinçli ya da bilinç altında, tutarlı ya da tutarsızca) gerçekliğin temel yapıları hakkında kabul edilen, yaşadığımız, hareket ettiğimiz ve sahip olduğumuz yapımızın temelini sağlayan kalbin temel bir yönelimi olduğunu ifade ettiğine birinci bölümde değinilmektedir (Sire, 2009, s. 20).

“Dünya görüşümün (hayat felsefemin veya bir şeye erişmenin arkasındaki yöntemle alakalı yöntem veya prensiplerimin) yaşımdan dolayı henüz oturmadığını düşünüyorum.”(EÖ2)

“Yani benim hani şu an benim kesinleştirdiğim bir dünya görüşüm yok ama olmasını gereken, dünyayı tanımlayabilirim. Yani iyiliklerin daha fazla olduğu kötülüklerin daha az olduğu kötü insanların daha adaletli şekilde cezalandırdığımız dünya olmasını isterdim. Kendi dünya görüşümü oluşturacak kadar okuyup araştırmadım. Bir şey yok kafamda ama haberlerde görüyorum okuyorum bazen çok fazla kötülük var dünyada çok fazla savaş olsun hani çocuklara yapılan istismarlar olsun, kadın erkek eşitsizliği, cinayetler, adam kaçırmalar bir sürü kötülük var. Bunların daha az olmasını isterdim.”(KÖ4)

Yukarıda görüşme kaydının, tam da bahsedildiği gibi öğrencilerin öz farkındalık düzeylerini gösterdiği söylenebilir. Bu cevaplarla dünya görüşlerinin

oluşum süreçlerinin bilincinde olduklarını ve bu sürece kadar onların nelerden etkilendikleri görülmektedir.