Çorlu Deri Organize Sanayi Bölgesinde Çevre Duyarlılığı

Çorlu deresi, Saray’dan başlayarak Çerkezköy ve Velimeşe çevresinde bulunan sanayi kuruluşlarının alıcı ortamı olup bunlara ilave olarak Deri OSB’nin atık sularını da taşımaktadır. Sanayi işletmelerinin atık suları ile birlikte evsel kaynaklı atık sular da Çorlu deresi tarafından taşınmaktadır.

Çorlu Deri Organize Sanayi Bölgesinin yeni tabakhaneler bölümünde günde

7000 m3 atık su arıtan bir arıtma tesisi bulunmaktadır. Eski tabakhaneler ise günde 4000

m3 atık su arıtma kapasiteli tesise sahiptir. Her iki arıtma tesisinin işletmesini arıtma

tesisi kooperatifleri yürütmektedir. Ayrıca 36000 m3 projesi tamamlanmış sözleşme

aşamasında arıtma tesisi kurulacaktır.

Yeni kurulacak arıtma tesisleri ile birlikte önceki arıtma tesisleriyle birlikte

günlük 47 000 m3arıtma olanağına kavuşacaktır. Bu tesislerin fiziksel, kimyasal ve

biyolojik arıtma özellikleri bulunacak ve kapasite yetersizliğinden kaynaklanan sorunlar çözüme kavuşmuş olacaktır.

Arıtma tesisi giderlerinin karşılanması için işletmelerin ödeyecekleri aidat miktarı, deri sanayi işletmelerinin yaş alanları dikkate alınarak belirlenmektedir. Yaş alan olarak belirtilen alan ise deri işlemede kullanılan, mikser, dolap vb. diğer alet ve makinelerin kapladığı alanlardır. İşletme büyüklüğünün baz alındığı bu yöntemin çeşitli sakıncaları da bulunmaktadır. Her işletmenin farklı ürün üretimi yanında farklı üretim tekniği bulunabilir. Örneğin bazı işletmeler vidala yaparken bazıları kürk işlemektedir. Her ürün için kullanılan kimyasal madde ve su miktarı farklılıklar göstermektedir. Bu nedenle kapalı alan yerine işletmelerin kullandığı su miktarı ve kirlilik yükü temel alınarak yapılan fiyat belirlemesi “kullanan yada kirleten öder” prensibine daha uygun düşen bir fiyatlama yöntemidir(Kubaş, 1998).

Çorlu Deri Organize Sanayi Bölgesinde yaklaşık 10 yıldır arıtma tesislerinin kapasitesinin yetersiz olması nedeniyle çeşitli sorunlar yaşanmaktaydı. Çevre

kirliliğinin önlenmesi açısından deri işleme sektörünün atıklarının mutlaka uygun bir şekilde bertarafı gerekir. Çünkü katı atıklar ve arıtma çamuru da çeşitli kimyasal maddeler içermektedir. Bunlar krom, kalsiyum, hayvansal yağlar, deterjanlar, tuz, organik ve inorganik boyalar, kükürt ve diğer maddelerdir.

Deri sanayinin katı atıklarının organik olması ve ağır metal içermesinden dolayı belediye çöplüğüne kontrolsüz atılmasına izin verilmemesi gerekir. Belediye deri sanayicilerine özel katı atık çöplüğü için yer tahsisi yapabilir ve sanayicilerin burada gerekli önlemleri aldıktan sonra atık atmalarına izin verebilir. Arıtma tesisi kooperatifleri katı atıklarıyla ilgili önlemleri de almalı ve katı atıklarla ilgili giderleri yine kendileri karşılamalıdırlar. Belediyenin sanayicilerden aldığı çöp vergisinin tamamı bu işin finansmanında kullanılabilir(Kubaş, 1998).

Deri sanayicileri tarafından Tekirdağ ili Çorlu ilçesinin seçilmesi bir tesadüf değil burada geçmiş yıllarda da deri işlemeciliğinin yapılması nedeniyle sektöre yabancı olunmamasıdır. Ayrıca Çorlu zengin yer altı su kaynaklarına sahiptir. Her türlü deri işlemede temiz su işlenmiş derinin kalitesini yükselten en büyük etkenlerden birisidir. Ayrıca boyamanın kalitesi de bundan etkilenmektedir.

Çorlu’da bulunan işletmeler çevre faktörlerini dikkate almakta ve kalite belgesi ile ilgili çalışmalara başlamışlardır. Ancak en büyük sorun ham derilerde standardın sağlanamamış olmasıdır. Ayrıca yerli işlenmiş derilerde de bazı sorunların olabileceği ancak bu konuların çözülmesi gerektiği konusunda aynı düşünceleri paylaşmaktadırlar. Sanayiciler özellikle ihracata yönelik üretim yapıyorsa kurallara uyma konusunda daha duyarlı olmaktadırlar.

Sektörde ham derinin işlenmesi aşamasında yeterli standartlaşma sağlanamamıştır. Özellikle TSE, ISO 9000, ISO 14000’le ilgili standart çalışmalarının yapılması sektörün ilerde karşılaşabileceği sorunların çözümünde yardımcı olması yanında çevre açısından da olumlu gelişmelere neden olabilir. Sektörde insan sağlığı için tehlikeli olan ve kanserojen etkiye sahip olduğu bilinen PCP (penta klor fenol) içeren kimyasal maddelerin kullanımı yasaklanmıştır. Kimyasalların büyük bir bölümü AB ülkelerinden ithal edildiğinden içeriğinde PCP bulunmamaktadır(Kubaş, 1998).

Çorlu Deri Organize Sanayi Bölgesi çamur içerisinde olup bunun önlenmesi hem sektörün imajı hem de çevre sağlığı açısından oldukça önemlidir. Yolların asfaltlanıp yeşil alanların artırılması konusunda önlemler alınmalıdır.

Deri sanayi yoğun kimyasal kullanılması ve biyolojik atık içerdiği için çeşitli bakteri ve hastalıklar içinde taşıyıcı bir ortam oluşturabilirler. Bu nedenle sektörde hijyen oldukça önemli olup işçi sağlığına gereken önem verilmelidir. İşçilerin kimyasal maddelerle temas etmesi durumunda mutlaka maske, çizme ve eldiven takmaları sağlanmalıdır. Deri sektöründe işçi sağlığı ve iş güvencesi Deri sanayi yoğun kimyasal madde kullanımı nedeniyle işçi sağlığı açısından riskli bir sektördür. Her işletmede sorumlu doktor uygulaması yerine organize sanayi bölgesi içinde bir sağlık ocağı kurulması ilk yardım açısından faydalı olabileceği gibi işletmelerin sağlık harcamalarının da düşmesine yardımcı olabilir. Ayrıca sosyal tesisler de yetersizdir.

Deri ihracatının büyük bir bölümü Laleli piyasasından yapıldığından şu an arıtma tesisinin olup olmadığına pek bakılmamaktadır. Ancak deri sanayi uzun vadede çevre standartları ile ilgili uygulamalardan olumsuz etkilenebilir. Bu nedenle şimdiden yapısal önlemlerin alınarak sürdürülebilir dericilik veya bir diğer deyişle eko-dericilik gerçekleştirilmelidir.

Deri sanayi işletmeleri 30 m derinlikteki kuyulardan su temin etmekteyken yeraltı suyunda görülen kirlenme ve azalma nedeniyle son yıllarda 150-200 m derinlikten su çekilmektedir. Suyun kıt olduğu bölgelerde üretilen ve işlenen deriler bir veya iki defa yıkandığından yeterli kalitede değildir(Kubaş, 1998).

Çorlu Deri Organize Sanayi Bölgesinin yeni yapılacak arıtma tesisiyle birlikte bir sınırlamaya gidilmesi ve belli bir sayının üzerinde işletme kurulmasına izin verilmemelidir.

6. TÜRKİYE ve AB ÜLKELERİNDE UYGULANAN TARIM