Çevresel etki

FAO 2018 verilerine göre, dünya seragazı emisyonlarının %11,9’u tarım kaynaklı olduğu ve %72,5’lik enerji sektöründen sonra ikinci sırada yer aldığı, benzer durum Türkiye’de de görülmektedir. Tarımsal emisyonların payı %8,8 ile ikinci sırada yer almaktadır (Çakmakçı ve ark., 2021). Bu veriler, ekonomik faaliyet olarak tarım ve hayvancılık faaliyetlerinin sera gazı emisyonlarındaki payının yüksek olması bu faaliyetlerin çevresel etkilerinin olduğunu ifade etmektedir (Szennay, Szigeti, Beke, & Radácsi, 2021). Bu etkiler metan ve karbon gibi elementlerin atmosferde konsantrasyonunun artmasına neden olmaktadır. Buda yerelde ve global düzeyde iklim değişikliğine direkt ve dolaylı olarak etki yaratmaktadır. Bu etkilerin azaltılmasında veya oluşmadan engellenmesinde tarımda kullanılan teknolojilerin rolü büyüktür. Çevresel etkilerin azaltılmasında fayda sağlayan teknolojiler

biyo-gaz-biyo-yakıt üretimi tesisleri (Herrero ve ark., 2020), hassas tarım teknolojileri, akıllı tarım sistemleri (Akdemir, 2018 ), kompost ve

vermikompost teknolojileri (Bellitürk, Sürdürülebilir Tarımsal

Üretimde Katı Atık Yönetimi İçin Vermikompost Teknolojisi, 2016) olarak söylenebilir. Biyo-gaz veya biyo-yakıt üretimi ile hem tarımsal kaynaklı sera gazları azaltılır hem de üretim çıktısı olan gaz/yakıtın kullanımı veya satışından gelir elde edilmesi sağlanmaktadır. Diğer yandan, hassas tarım teknolojileri sayesinde çevreye zararlı olan girdilerin (sentetik gübreler, herbisit ve pestisit gibi) azaltılması veya uygun miktarda kullanılması hem ekonomik açıdan işletmeye fayda sağlar hem de bu girdilerden kaynaklı olumsuz çevresel etkiler azaltılmakta ve oluşumu engellenmektedir. Bu teknolojiler Hassas (ekim, gübreleme, ilaçlama, sulama) olarak sıralanabilir. Hayvancılıkta çeşitli teknolojilerin kullanılması hayvan refahına katkı sağladığı gibi hayvancılıkta elde edilen ürünlerde de olumlu etki sağlamaktadır (Çakmakçı, 2013). Kullanılan diğer bir teknoloji ise her türlü organik atıktan faydalanarak enerji üretimi biyogaz tesisleridir. Ülkeler kendi kalkınma programları özelinde tarımı ve tarımda kullanılan teknolojileri desteklemektedirler. Örneğin; Türkiye’de 2019 yılında biyoteknoloji faaliyeti yürüten 363 girişimin %37,2'sinin insan sağlığı (diğer terapötikler, yapay substratlar, tanı amaçlı ve ilaç taşıyıcı sistemler vs.), %33,6'sının tarımsal biyoteknoloji ve %26,7'sinin çevre amaçlı faaliyet girişimi olduğunu yazmaktadır (Tuik, 2021).

SONUÇ ve ÖNERİLER

Tarımda teknoloji kullanımının yaygınlaştırılması gerek çevresel gerekse sosyoekonomik açıdan önem arz etmektedir. Fakat teknoloji kullanım düzeyinin arttırır iken hangi teknoloji? Hangi bölge? Hangi ürün? Hangi çiftlik? gibi hususların göz önünde bulundurularak yapılması daha akılcı olacağı düşünülmektedir. Öte yanda tarımda kullanılan teknolojilerin (akıllı traktörler, biyogaz tesisleri gibi) ilk yatırım maliyetlerinin yüksek olduğu göz önünde bulundurulduğunda Türkiye gibi küçük ve orta ölçekli tarımsal işletmelerin çoğunlukta olduğu ülkelerde bu teknolojilerin yaygınlaştırılması zorluk teşkil etmektedir. Bu durumda gerek kamusal destek ve teşvik politika yapıcılarına gerekse üretici örgütlerine önemli rol düşmektedir. Bir diğer sorun ise, bu teknolojilerin kullanım düzeylerine yönelik verilerin sınırlı olması ve bu teknolojiler üzerinde yapılan çalışmaların yeter düzeyde olmayışıdır. Bu bağlamda tarımda teknoloji kullanımının ekonomik ve çevresel boyutları üzerine yapılacak çalışmaların arttırılması bu teknolojilerin tanınırlığına ve uygulanabilirliğine yönelik bilgilerin üretilmesine katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Dahası, bu teknolojilerin kullanıcısı olan tarımsal arz zinciri üzerindeki paydaşlara bu teknolojiler hakkında yapılacak yayım çalışmalarının teknoloji kullanımının arttırılmasında önemli katkılar sağlayabilir.

KAYNAKLAR

Akdemir, B. (2018). Determination of Precision Farming Applications in Turkey. Journal of Scientific and Engineering Research, 5(12):48-52.

Anonim. (2021a, 6 22). https://teknoloji.org/teknoloji-tarimda-nasil-kullanilir-tarim-devi-hollanda/ adresinden alındı

Anonim. (2021b, 6 22).

https://www.google.com/search?q=otomatik+s%C3%BCt+sa%C4%9F%C4%B1m+ sistemleri&tbm=isch&ved=2ahUKEwisjbC-mavxAhUJQRoKHR3dDdwQ2-cCegQIABAA&oq=otomatik+s%C3%BCt+sa%C4%9F%C4%B1m+sistemleri&gs_ lcp=CgNpbWcQAzIECCMQJzIECAAQGFC1NljwOmD6PWgAcAB4AIABsAKIA fUFkgEHMC4x adresinden alındı

Anonim. (2021c, 6 22).

https://www.google.com/search?q=biomass+technologies&tbm=isch&ved=2ahUKE

wiz2suwoqvxAhUHUhoKHcuICasQ2-cCegQIABAA&oq=biomass+technologies&gs_lcp=CgNpbWcQAzIECCMQJzIIC AAQBxAeEBMyCAgAEAcQHhATMggIABAHEB4QE1CrGlirGmClHGgAcAB4 AIABvwGIAb8BkgEDMC4xmAEAoAEBqgELZ3dz adresinden alındı

Anonim. (2021d, 6 22).

https://www.google.com/search?q=vermikomposting+&tbm=isch&ved=2ahUKEwi N6NGepKvxAhUC0xoKHfeDA7wQ2cC

egQIABAA&oq=vermikomposting+&gs_lcp=CgNpbWcQAzIECCMQJ1D65QVY uUFYKboBWgAcAB4AIABuwGIAbsBkgEDMC4xmAEAoAEBqgELZ3dzLXdpei 1pbWfAAQE&sclient=img&ei=F93RYM2AEYKma adresinden alındı

Barth, H., Ulvenblad, P., Ulvenblad, P.-O., & Hoveskog, M. (2021). Unpacking sustainable business models in the Swedish agriculturalsectorethe challenges of technological, social and organisational innovation. Journal of Cleaner Production, 304 (2021) 1270047. 1-10. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2021.127004 adresinden alındı

Bellitürk, K. (2016). Sürdürülebilir Tarımsal Üretimde Katı Atık Yönetimi İçin Vermikompost Teknolojisi. Çukurova Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, vol. 31, pp. 1-5.

Bettencourt, E. M., Tilman, M., Narciso, V., Carvalho, M., & Henriques, P. (2015). The Livestock Roles in the Wellbeing of Rural Communities of Timor-Leste. RESR, Piracicaba-SP, , Vol. 53, Supl. 1, p. S063-S080.

Besser, H., Dhaouadi, L., Hadji, R., Hamed, Y., & Jemmali, H. (2021). Ecologic and economic perspectives for sustainable irrigated agriculture under arid climate conditions: An analysis based on environmental indicators for southern Tunisia. Journal of African Earth Sciences, Volume 177, May 2021, 104134. doi:https://doi.org/10.1016/j.jafrearsci.2021.104134.

Çakmakçı, C. (2013). Sağmal ineklerde yaz aylarında duş ve fan uygulamasının süt verimi, kompozisyonu ve fizyolojik parametreler üzerine etkileri (Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi / Fen Bilimleri Enstitüsü / Zootekni Ana Bilim Dalı. Çakmakçı, Y., Bellitürk, K., & Hurma, H. (2021). Hayvancılıktan Kaynaklı Emisyonlar ve Azaltılması İçin Ahır Gübresi Yönetimi. M. F. Baran, A. Çelik, & K. Bellitürk içinde, Değişen Bir Dünyada Sürdürülebilir Tarım Yönetimi (s. Bölüm 1, s: 7-32,). Ankara: IKSAD Publishing House. ISBN: 978-625-7636-45-2.

Ehlers, M. H., Huber, R., & Finger, R. (2021). Agricultural policy in the era of digitalisation. Food Policy, 100 (2021) 102019. 1-14. doi:https://doi.org/10.1016/j.foodpol.2020.102019.

FAO. (2014a). Developing sustainable food value chains Guiding principles. Rome: FAO.

FAO. (2014b). Building a common vision for sustainable food and agriculture (principles and approaches). Rome: Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO).

Herrero, M., Laca, A., Laca, A., & Dıaz, M. (2020). Application of life cycle assessment to food industry wastes. R. Maria, & C. W. Kosseva (Dü) içinde, Food Industry Wastes (Second Edition) (s. 331-353). doi:https://doi.org/10.1016/B978-0-12-817121-9.00015-2.

James, S., & Awan, A. G. (2019). IMPACT OF TECHNOLOGY USE IN AGRICULTURE ON ECONOMIC GROWTH: EVIDENCE FROM PAKISTAN. Global Journal of Management, Social Sciences and Humanities, Vol 5 (4) July-Sept, 2019 pp. 699-717.

Kaaya, J. (1999). Role of Information Technology in Agriculture. Proceeding of FoA conference Vol. 4, 1999, (s. 315-328).

Koç, G., & Pirili, M. U. (2015). Tarımda ve Gıdada Sürdürülebilir Tedarik Zinciri: Türkiye İncelemesi. İzmir: T.C. Ege Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İktisat Bölümü.

Mana, A. A., Allouhi, A., Ouazzani, K., & Jamil, A. (2021). Feasibility of agriculture biomass power generation in Morocco: Techno-economic analysis. Journal of Cleaner Production, 295 (2021) 126293. doi:https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2021.126293. Parlakay, O., Çelik, A. D., & Kızıltuğ, T. (2015). Hatay İlinde Tarımsal Üretimden Kaynaklanan Çevre Sorunları ve Çözüm Önerileri. Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 20(2):17-26.

Pham, H.-G., Chuah, S.-H., & Feeny, S. (2021). Factors affecting the adoption of sustainable agricultural practices: Findings from panel data for Vietnam. Ecological

Economics, Volume 184, June 2021, 107000.

doi:https://doi.org/10.1016/j.ecolecon.2021.107000.

Sawyerr, N., Trois, C., Workneh, T., & Okudoh, V. (2019). An Overview of Biogas Production: Fundamentals, Applications and Future Research. International Journal of Energy Economics and Policy, Vol 9 • Issue 2 • 2019105. doi:https://doi.org/10.32479/ijeep.7375

Sriprapakhan, P., Artkla, R., Nuanual, S., & Maneechot, P. (2021). Economic and ecological assessment of integrated agricultural bio-energy and conventional agricultural energy frameworks for agriculture sustainability. Journal of the Saudi Society of Agricultural Sciences, Volume 20, Issue 4, May 2021, Pages 227-234. doi:https://doi.org/10.1016/j.jssas.2021.02.001

Szennay, Á., Szigeti, C., Beke, J., & Radácsi, L. (2021). Ecological Footprint as an Indicator of Corporate EnvironmentalPerformance—Empirical Evidence from Hungarian SMEs. Sustainability, 13, 1000. 1-17. doi:https://doi.org/ 10.3390/su13021000

Tarnet. (2021, 6 8). https://www.tarnet.com.tr/sektorler/tarim-teknolojileri/ adresinden alındı

TUİK. (2021, 6 5). https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Biyoteknoloji-Istatistikleri-2019-33822 adresinden alındı

USDA. (2021, 5 29). https://nifa.usda.gov/topic/agriculture-technology adresinden alındı

Yılmaz, G., Çakırlar, U., Anapa, H., & Akdemir, B. (2018). Comparison of Constant and Adjustable Drawbar for a Domestic Horticulture Tractor. Open Access Journal of Agricultural Research, vol. 3, pp. 1-7.

BÖLÜM 3

SAYISAL TOPRAK HARİTALAMANIN GELİŞİMİ VE