Çelikle Çoğaltma Yöntemi ile İlgili Çalışmalar

Hartman vd (2002), Acer negundo’nun yarı odunsu çeliklerinin 8000 ppm IBA, Acer rubrum ve Acer x freemanii’nin tek gözlü çeliklerinin 3000-8000 ppm IBA, Acer glabrum subsp. douglasii’nin çeliklerinin 8000 ppm IBA, Acer palmatum’nun erken İlkbaharda alınan çeliklerinin, 6250 ppm IBA/ 2500 ppm NAA , Acer truncatum’un yarı odunsu çeliklerinin 5000 ppm IBA, yumuşak odunsu çeliklerinin ağustosta 5000 ppm IBA, Acer floridanun’un yarı odunsu çeliklerinin 8000 ppm IBA, Acer griseum’un gövde çeliklerinin 5000-8000 ppm IBA uygulandığı zaman iyi köklenme gösterdiklerini bildirmektedirler.

Obdrzalek (1984), bazı akçaağaç çeşitlerinin çeliklerini IBA ve NAA ile muamele ettikten sonra sisleme altında köklenme ortamı sıcaklığı 21-22 °C olan torf+perlit+polistiren ortamına dikildiklerinde, Acer palmatum ‘Atropurpurea’ ve Acer japonicum’un Aureum ve Aconitifolium çeşitlerinde en iyi köklenmenin 10000 ppm IBA muamelesi ile, A. palmatum’un Dissectum ve Dissectum Rubrifolium çeşitlerinin ise en iyi köklenmeyi 1000 ppm NAA muamelesi ile gösterdiğini bildirmektedir.

Acer buergerianum’un geç haziranda 3-4 gözlü olarak alınan çelikleri 8000 ppm IBA uygulanarak perlit+torf (9:1) köklendirme ortamına dikildiğinde %95 köklenme, Acer campestre çelikleri erken Haziran’da 8000 ppm IBA ile muamelesi sonucunda %75, geç haziranda 8000 ppm IBA ile muamele edilip perlit+torf ortamına dikilince 6 hafta içinde %25 köklenme, Acer capillipes’in ağustos ortasında alınan çelikleri 1000 ppm IBA ile muamele edilince 9 hafta sonra %92, Haziran’da alınan çelikleri 2000 ppm IBA ile muamele edilince de %100 köklenme, Acer carpinifolium’un geç temmuzda alınan çelikleri kum+torf (4:1) ortamında 9 hafta sonra %73 köklenme, ağustos ortasında alınan çelikleri 8000 ppm IBA ile muamele edilip kum ortamına dikilince %80 köklenme, geç temmuzda 3-4 gözlü olarak alınan çelikleri 8000 pm IBA ile muamele edilip perlit+torf (9:1) ortamına dikilince ise 6 hafta içinde %90 köklenme, Acer cissifolium’un Ağustos’da alınan çelikleri 1000 ppm IBA ile muamele edilince %100 köklenme, IBA uygulanmayınca %80 köklenme, temmuzda alınan çelikleri 1000 ppm IBA ile muamele edilip kum ortamına dikilince %100 köklenme, Acer griseum’un haziranda alınan çelikleri 2000 ppm IBA ile muamele edilip kum ortamına dikilince %80 köklenme, geç haziranda alınan çelikleri 8000 ppm IBA ile muamele edilip kum ortamına dikilince %85 köklenme, Acer henryi’nin geç haziranda alınan çelikleri 2000 ppm IBA ile muamele edilip kum ortamına dikilince %100 köklenme, haziran ortasında alınan ve 8000 ppm IBA uygulanan Acer japonicum çeliklerinin 6-7 hafta içerisinde %66 ile %100 arasında bir köklenme ve Acer mandshuricum çeliklerinin %50 köklenme, Acer miyabei’in geç temmuzda alınan çelikleri 8000 ppm IBA ile muamele edilince 9 hafta sonra %60 geç haziranda 2000 ppm IBA ile muamele edilip kum ortamına dikilince %95 ile %98 arasında bir köklenme, Acer platanoides’un haziran ortasında alınan yaklaşık 7,5 cm uzunluğunda 2 boğum içeren çelikleri 8000 ppm IBA ile muamele edilince %85 köklenme, Acer pseudosieboldianum’un geç haziranda yaklaşık 10 ile 20 cm uzunluğunda alınan çelikleri 2000 ppm IBA ile muamele edilince %61 köklenme, Acer rubrum’un erken ağustosta alınan tek boğumlu olarak alınan çelikleri 8000 ppm IBA ile muamele edilip gece aydınlatması (22:00- 02:00) ile kum+torf (4:1) ortamına dikilince %98 köklenme, Acer saccharinum’un yaklaşık 23 cm uzunluğunda alınan çelikleri başarılı bir köklenme gösterirken kasımda alınan çelikleri

%84 köklenme, Acer saccharum’un haziran ortasında alınan çelikleri

toprak+vermikülit+torf (2:1:1) ortamına dikilince %65 ile %89 arasında bir köklenme, Acer saccharum subsp. nigrum’un erken haziran, erken temmuz ve temmuz ortasında alınan çelikleri 8000 ppm IBA ile muamele edilince %60, %56 ve %52 köklenme, Acer spicatum’un temmuzda 10-20 cm uzunluğunda alınan çelikleri 2000 ppm IBA ile muamele edilip kum ortamına dikilince %25 köklenme, Acer tataricum’un erken mayısda alınan çok yumuşak çelikleri 1000 ppm IBA ile muamele edilince %40, ağustos ortasında alınan çelikleri 8000 ppm IBA ile 8 hafta içerisinde %56 köklenme, 1000 ppm IBA ile %74 köklenme, Acer tataricum subsp. ginnala’nın haziranda alınan yumuşak odunsu çelikleri 1000-5000 ppm IBA ile muamele edilip torf+perlit ortamına dikilince %90 köklenme, Acer tegmentosum’un ağustos ortasında alınan çelikleri 8000 ppm IBA ile muamele edilip kum ortamına dikilince 5 hafta içerisinde %89 köklenme, Acer triflorum’un geç haziranda 10-20 cm uzunluğunda alınan çelikleri 2000 ppm IBA ile muamele edilip kum ortamına dikilince %17- 58 oranında bir köklenme oranı göstermektedirler (Dirr ve Heuser 2006).

7 yaşında ve 55 yaşında olan Acer miyabei ağaçlarından haziran ayında, 12-15 cm uzunluğunda alınan çelikler 1000-15000 ppm arası konsantrasyonlarında IBA

çözeltisine batırıldıktan sonra sisleme altında köklenmeye alındıklarında en iyi köklenme 7 yaşındaki ağaçlardan alınan ve 5000 ppm IBA uygulanan çeliklerde tespit edilmiştir (Bachtell ve Breslauer 1985).

Geç aralık ve geç mart olmak üzere iki farklı dönemde alınan Acer velutinum çelikleri 0, 1000, 5000, 10000 ppm konsantrasyonlarında IBA ile muamele edilip açık alan ve sera olmak üzere iki farklı alanda dikildiklerinde, 5000 ppm IBA diğer konsantrasyonlara göre önemli derecede farklılığa neden olmuştur. Aynı şekilde çeliklerin geç aralıkta alınıp dikilmesi geç marta göre önemli derecede farklılıklara neden olmuştur. Sera koşullarında açık alan koşullarına göre daha iyi sonuçlar gözlenirken, çeliklerin köklenme oranı %76,61 olarak belirlenmiştir (Farhadi vd 2007).

Sürgünün alt ve üst noktaları olmak üzere iki farklı konumdan alınan 10-15 cm uzunluğunda 1-2 cm çapında ve 2-3 göz içeren Acer oblongum çelikleri 0, 1000, 3000 ve 5000 ppm konsantrasyonlarında IBA ile muamele edildiklerinde kontrol olarak kullanılan çeliklerin köklenme oranı %6,26 olarak belirlenirken, en fazla köklenme oranı (%45), ilk kök sayısı, kök uzunluğu ve kök kuru ağırlığı 5000 ppm IBA uygulanan çeliklerde tespit edilmiştir. Sürgünün alt kısımlarından alınan çelikler üst kısımlarından alınan çeliklere göre daha iyi köklenme göstermiştir (Bhardwaj ve Mishra 1998).

Acer davidii çeliklerinin köklenme oranı, kök sayısı ve kök uzunluğu NAA, IBA ve GA3 muameleleri ile önemli ölçüde artmıştır. En iyi etkiyi sırasıyla NAA, IBA ve GA3 vermiştir. 9 muamele içerisinde 400 ppm IBA+ 400 ppm NAA+ 20 ppm GA3’den oluşan bileşim köklenme oranı üzerinde en iyi etkiyi vermiştir. Köklenme oranı %88,5, kök sayısı 6 ve kök uzunluğu 5,88 cm olarak tespit edilmiştir. Bu sonuçlar kontrol ile karşılaştırıldığında köklenme oranı %108 kök sayısı %200 ve kök uzunluğu da %285 oranında artmıştır. Büyüme düzenleyiciler çelik köklenme süresini kısaltırken köklenme oranını arttırmıştır (AiLi vd 2009).

Platis vd (2004), çelik uzunluklarının bitki boyuna olan etkisini araştırmak amacıyla 5 odunsu tür (Acer campestre, Corylus avellana, Gleditsia triacanthos, Morus alba ve Robinia pseudoacacia) üzerinde yaptıkları araştırma sonucunda, çelik uzunluğunun A. campestre ve M. Alba’ nın bitki boyunda 9 yıl boyunca etki etmediğini, buna karşılık C. avellana ve G. triacanthos’nun bitki boyu çelik uzunluğundan etkilenmiş ve bu etki kısa çeliklerde uzun çeliklere göre daha az olarak tespit etmişlerdir. Tüm çelik boyutlarında en düşük boy uzamasını gösteren tür A. campestre, en fazla boy uzamasını gösteren tür ise R. triacanthos olmuştur. G. triacanthos dışında diğer tüm türlerde düşük çelik uzunlukları düşük büyüme ile sonuçlanmıştır.

Acer ginnala çeliklerinde en fazla kök uzunluğu torf+perlit (1:4 hacimsel) ortamında tespit edilmiştir (Giroux vd 1999).

Acer palmatum ‘Dissectum Viride’ (zor köklenen) ve Acer palmatum ‘Dissectum Garnet’ (kolay köklenen) çeşitlerinin çelikleri %0,1 ve %0,3 IBA ile muamele edilip tof+kum (1:1) ortamına dikilerek sisleme altına yerleştirilmiştir. En iyi köklenme Dissectum Garnet çeşidinde gözlenirken, her iki çeşidin de en yüksek köklenmeyi gösterdiği IBA konsantrasyonu %0,1 olarak tespit edilmiştir. %0,1 lik IBA

muamelesi Dissectum Viride çeşidinde köklenmeyi %25’den %75’e yükseltmiştir (Ülger vd 1998).

3. MATERYAL VE YÖNTEM