Çalışmada Dikkate Alınan Etik İlkeler ve Veri Toplama Süreci

Bilimde etik standartların, ahlak ve bilim olmak üzere iki kavramsal esası bulunmaktadır (Büyüköztürk ve ark., 2014). Buna bağlı olarak bu araştırmada da çoğunluğun benimsediği ahlak standartlarınca etik tavır sergilenmiş ve çalışmanın bilimsel hedeflerine ulaşmada bu ilkeler temel ölçüt alınmıştır. Araştırma süreci boyunca bilimde etik davranış kurallarına hassasiyet gösterilerek uygulama yapılmıştır. Uygulanan bilim etiğinin temel ilkeleri aşağıdaki gibidir;

1.Dürüstlük: Bilgiler ve sonuçlar saptırılmadan, doğru dayandırılmış ve doğru sunulmuştur. Araştırma işleminde her açıdan nesnel, tarafsız ve dürüst olunmuştur.

2.Dikkat: Uygulama sürecinde verilerin doğru toplanmasına dikkat edilmiş, sonuçlar sunulurken hatalardan kaçınılmıştır. Deneysel, yöntemsel hatalar ve araştırmacıdan kaynaklanan hataların asgari düzeye indirilmesi için çaba gösterilmiş, veri toplama ve yorumlama sürecinde yansız olunmuş ve menfaat çatışmalarından uzak durulmuştur.

3.Açıklık: Veriler, sonuçlar, yöntemler, fikirler, etkinlikler ve araçlar ilgili kişilerle paylaşılmış ve çalışma tamamlandıktan sonra da paylaşılmaya devam edilecektir. Yapılan araştırmanın başkalarınca değerlendirilmesine izin verilecek, eleştirilere ve yeni fikirlere açık olunacaktır.

4.Özgürlük: Araştırma problemi ve hipotezi yeni fikirler ortaya koymak amacıyla araştırmacı tarafından her hangi bir baskı altında kalmadan belirlenmiştir. Uygulamanın tüm aşamalarında belirlenen okullardaki ebeveynlere bilgi

94

verilmiş ve ve çocuklarının çalışmaya katılması konusunda yazılı onayları alınmıştır. Onay vermeyen ebeveynlere her hangi bir zorlama olmamıştır. 5.Yasallık: Araştırmanın tüm aşamalarında gerekli yasal prosedürlere uygun

davranılmış, uygulama için gerekli kurumsal izinler Milli Eğitim Bakanlığın’dan alınmış, okullarda yönetici ve öğretmenler bilgilendirilmiş, ebeveyn onayları toplanmış ve bu doğrultuda uygulama sürdürülmüştür. 6.Katılımcılara Saygı: Araştırmacı çalışma süresince katılımcıların her türlü

hakkını gözetmeye ve korumaya azami özen göstermiştir. Bu doğrultuda katılımcıların kimlik bilgilerinin gizliliği korunmuş, ebeveyn onayı alınarak uygulama gerçekleştirilmiş, uygulama esnasında çocukların kolaylıkla uyum sağlayabilecekleri uygun ortam oluşturulmuş, uygulama gerçekleştirilen tüm okullarda eğitim öğretimin aksamaması ve personelle olumlu ilişkilerin kurulması için çaba gösterilmiştir.

Bu ilkelere bağlı kalınarak yapılan araştırmanın veri toplama süreci aşağıdaki gibidir:

 Ölçeğin araştırmacı tarafından güvenilir biçimde uygulanıp uygulanmadığını belirlemek üzere ilk aşamada bir pilot uygulama gerçekleştirilmiştir. Uygulayıcı güvenirliği incelemesi, araştırmacı ve araştırmacı ile aynı eğitim durumunda olan bir uygulayıcı tarafından Lefkoşa İlçesi’nde bulunan Artı Eğitim Merkezi, Dört İşlem Eğitim Merkezi ve Pamuk Şekerim Anaokulu’nda okul öncesi eğitim alan 2010 doğumlu 25 çocuk ile Temmuz 2015-Ağustos 2015 tarihleri arasında yürütülmüştür. Araştırmacı; Uygulayıcı 1 olarak, araştırmacıyla aynı eğitim durumunda olan uygulayıcı ise; Uygulayıcı 2 olarak isimlendirilmiştir. Uygulayıcı 1 ve Uygulayacı 2, her çocuk için iletişim sağlamadan ve eş zamanlı olarak, kodlama sayfası ve

95

uygulayıcı değerlendirme formunu çocuğun performansına bağlı olarak bireysel gözlemleri sonucunda doldurmuştur. Doldurulan uygulayıcı değerlendirme formları SPSS 18 programında analiz edilmiş ve uygulayıcı güvenirliği ölçeğin kullanılması açısından yeterli düzeyde bulunmuştur (r=5.98, p<.05).

 Veri toplama araçlarından Okul Öncesi Öz Düzenleme Ölçeği’nin uygulanmasıyla ilgili olarak öncelikle araştırmacı, ölçeği Türkçe’ye uyarlayan Ezgi Fındık Tanrıbuyurdu ile detaylı görüşmeler yapmış, ölçeğin uygulanması ile ilgili bir eğitime katılmış ve ölçeği geliştirenle işbirliği yapılarak pilot uygulamanın sonuçlarını Ezgi Fındık Tanrıbuyurdu ile paylaşmıştır.

 Bilim etiğinin temel ilkeleri (Büyüköztürk ve ark., 2014) doğrultusunda çalışmada kullanılacak veri toplama araçları olan Okul Öncesi Öz Düzenleme Ölçeği’nin ve Ebeveyn Tutum Ölçeği’nin Gülenyüzler Anaokulu’nda ve Karakum Anaokulu’nda uygulanmasıyla ilgili olarak KKTC Milli Eğitim Bakanlığı’ndan gerekli izinler alınmış ve Ekim 2015-Ocak 2016 tarihleri arasında, önce Gülenyüzler Anaokulu’nda sonra da Karakum Anaokulu’nda uygulama yapılmıştır.

 Gülenyüzler Anaokulu’nda ve Karakum Anaokulu’nda okul öncesi eğitim alan 200 çocuğun ebeveynine “İzin Formu, Kişisel Bilgi Formu ve Ebeveyn Tutum Ölçeği” üstüste zımbalanarak gönderilmiştir. Ebeveynlere gönderilen İzin Formu’nda, kullanılacak ölçeğin amacı ve içerdiği oyunlar hakkında detaylı bilgi verilmiş ayrıca ebeveynden çocuğun araştırmaya katılmasına izin verilmesi halinde İzin Formu’nu (Ek 1 ve Ek 2) doldurarak imzalaması,

96

arkasında bulunan Kişisel Bilgi Formu’nu ve Ebeveyn Tutum Ölçeği’ni de eksiksiz ve durumlarını en iyi yansıtır biçimde işaretlemeleri istenmiştir.  Gönderilen İzin Formu ile Gülenyüzler Anaokulu’nda 87 çocuğun ailesinden

ve Karakum Anaokulu’nda 35 çocuğun ailesinden çocuklarının araştırmaya katılabilmesi için izin ve onay alınmıştır.

 Okul Öncesi Öz Düzenleme Ölçeği’ni uygulamaya başlamadan önce araştırmaya katılan her çocuğa uygulayıcı tarafından ebeveyninin doldurduğu Kişisel Bilgi Formu üzerindeki sıra numarasının aynısı verilmiştir, bu yolla çocuklara ilişkin kimlik bilgilerinin Uygulayıcı Değerlendirme Formu üzerinde yer almaması sağlanmıştır.

 Gülen Yüzler Anaokulu’nda okul öncesi eğitim alan ve Okul Öncesi Öz Düzenleme Ölçeği’ni uygulamak üzere sınıfından alınacak her çocuğa “Merhaba, ben de senin öğretmenin gibi bir öğretmenim. İsmim Hatice. Başka okulda çalışıyorum ve buraya seninle oyun oynamak için geldim. Farklı bir odaya gidip oyun oynayacağız, benimle oynamak ister misin?” diye sorulmuştur. Karakum Anaokulu’nda okul öncesi eğitim alan ve çalışmaya katılan çocuklara, daha önceden araştırmacıyı tanıyor olmaları nedeniyle; “Merhaba, seninle oyun oynamak istiyorum. Çok amaçlı odaya gidip orda oyun oynayacağız, benimle oynamak ister misin?” diye sorulmuş ve her iki okulda da soruya “Evet” cevabı veren her çocuk uygulama odasına alınarak 20 dk süre ile ölçek uygulaması yapılmıştır.

 Okul Öncesi Öz Düzenleme Ölçeği uygulama yapılan her iki okulda da fiziksel koşullar (temizlik, hijyen, sessizlik, ışık ve çocuğun fiziğine uygun masa-sandalye) sağlanarak uygulanmıştır.

97

 Uygulama sırasında Okul Öncesi Öz Düzenleme Ölçeği’nde yer alan hatırlatmalar dikkate alınmıştır, yönergede yazılı talimatlara uyulmuştur. Hatırlatmalar aşağıdaki gibidir:

“Metni takip edin.

Ölçeği uygulayan kişinin ses tonu, uygulama boyunca hoş ve nazik olmalı, ancak heyecanlı ve cesaretlendirici olmamalıdır.

Çocukla sohbet etmeyin, ancak çocuk size sorular sorar ya da konuşmaya başlarsa karşılık verin.

Eğer konuşma uzun süre devam ederse konuşmayı kesin ve bir sonraki görevi uygulayın.

Eğer çocuk herhangi bir etkinliğe katılmayı reddederse, bu etkinlik için komutları bir kere tekrarlayın.

Eğer çocuk direnç göstermeyi/yok saymayı sürdürüyorsa bir sonraki etkinliğe geçin.

Etkinliklerde doğru performans gösterilmesi konusunda endişelenmeyin.”

 Okul Öncesi Öz Düzenleme Ölçeği gereğince “Kodlama Sayfası”’ndaki tüm verilerin eksiksiz olduğu kontrol edilmiş ve çocuğa “Teşekkür ederim. Bugün planladığımız bütün işleri (oyunları) bitirdik. Bonibonlarını şimdi yiyebilirsin.” denilerek sınıfına uğurlanmıştır. Daha sonra her çocuk için, “Uygulayıcı Değerlendirme Formu” uygulayıcı tarafından çocuğun performansına bağlı olarak doldurulmuştur.

 Okul Öncesi Öz Düzenleme Ölçeği’ni uygulama süresi her çocuk için 20 dakikadır.