fenomeni nasıl deneyimlediklerini, nasıl algıladıklarını, onunla ilgili neler hissettiklerini ve onu nasıl yorumladıklarını incelemektedir. Bu noktada fenomenolojik bir çalışmada, araştırılan fenomeni tecrübe etmiş ve ilgili fenomen ile alakalı deneyimleri bulunan kişilere ihtiyaç duyulmakta, bu sebeple de çalışma grubu belirlenirken araştırılan fenomeni doğrudan yaşamış, deneyimlemiş kişiler olmasına dikkat edilmesi gerekmektedir (Güler vd., 2015; Patton, 2014).
2.2 Çalışma Grubu
Bu araştırma 2016-2017 öğretim yılında KKTC devlet ilkokullarında görev yapan okul müdürlerini kapsamaktadır. Çalışma grubu amaçlı örnekleme yöntemlerinden biri olan ölçüt örnekleme yöntemi kullanılarak belirlenmiştir. Amaçlı örnekleme yöntemlerinde dikkat edilen en önemli hususlardan bir tanesi katılımcıların araştırılan konu hakkında deneyimlerinin bulunmasıdır. Bu noktada araştırılan konuya dair deneyim ve görüşleri olan katılımcıların belirlenmesi kaliteli verinin elde edilmesi konusunda araştırmacıya önemli katkılar sağlamaktadır. Bu yöntemlerden bir tanesi olan ölçüt örnekleme yönteminin kullanıldığı çalışmalarda, çalışmanın amacına uygun şekilde belirlenmiş ölçütler ışığında doğru katılımcılar seçilmesi hedeflenmekte ve söz konusu ölçütler, araştırmanın amacı ve konusuna göre değişkenlik gösterebilmektedir (Balcı, 2015; Merriam, 2015; Patton, 2014).
Bu araştırmada katılımcıların seçilmesi esnasında, araştırmacı tarafından belirlenmiş, araştırmanın ihtiyaçlarına yönelik birtakım ölçüt ve kriterler göz önünde bulundurulmuştur. Bu doğrultuda araştırmaya katılacak kişilerin seçiminde öncelikle en az 5 yıldır okul yöneticiliği görevi yapıyor olması kriteri belirlenmiştir. Fenomenolojik çalışmalarda bireylerin çalışılan fenomen ile ilgili deneyimleri ve yaşanmışlıkları büyük önem taşımaktadır (Güler vd., 2015). Bu çalışmada okul gelişimi noktasındaki uygulamaların derinlemesine incelenmesinin hedeflendiği göz
26
önünde tutulduğunda, yöneticinin KKTC eğitim sisteminde ve okul yöneticiliği yönünden deneyim sahibi olması önem taşıdığından çalışmaya katılacak olan okul yöneticilerinin deneyimine dikkat edilmiştir. Bu sebeple 5 yıldan daha az süredir okul yöneticiliği yapan kişiler çalışma grubuna dahil edilmemiştir. Bir okulda gelişimden bahsedebilmek ve bir okul yöneticisinin o okulun gelişimi adına hayata geçirdiği uygulamaları öğrenebilmek için belirli bir süre geçmesi gerektiğinden katılımcıların şu anki okullarında da en az 3 yıldır okul yöneticiliği görevi yapmakta olması göz önünde bulundurulmuştur.
2016-2017 öğretim yılında Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı İlköğretim Dairesi‟ne bağlı devlet okullarında görev yapan 112 okul yöneticisi bulunmaktadır. Ülkemizdeki tüm ilkokulların bölgelere göre dağılımını gösteren ve bu okullardaki yöneticilerin isimleri ile iletişim bilgilerini içeren verilere Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı İlköğretim Dairesi bünyesinde ulaşılmıştır. Bu liste içerisinden ilk olarak sorumlu öğretmen ve müdür muavini tarafından yönetilen okullar belirlenmiş ve ayrılmıştır. Bu işlemin ardından anaokul ve özel eğitim merkezi müdürleri de listeden çıkarılmış ve geriye ilkokullarda görev yapan toplam 63 okul müdürü kalmıştır. Bu müdürlerin belirtilen ilk iki ölçüte uyup uymadığını bildiren veriler eğitim bakanlığı bünyesinde bulunamamıştır. Bu sebeple müdürlerin toplam kaç yıldır yönetici oldukları ve kaç yıldır bulundukları okulda görev yaptıkları, telefonla doğrudan kendilerine sorularak belirlenmeye çalışılmıştır. En az 3 yıldır aynı okulda çalışmakta olan müdür sayısı 40 olarak belirlenmiştir. Yıl ölçütünü karşılayan okul müdürleri arasından katılımcılar belirlenirken müdürlerin görev yaptığı okulların özellikleri de dikkate alınmıştır.
Okulun içinde bulunduğu çevrenin sosyo-ekonomik durumu, okulun öğrenci sayısı ve öğrenci profili okul gelişimini ve kullanılan stratejileri etkileyen etmenler
27
olduğu bilinmektedir (Çalik, 2007; Çelenk, 2003; Şahin, 2013). Bu durum göz önünde bulundurularak, ortak şartlara sahip olan belirli bir kısım yöneticiden çok, farklı farklı şartlarda görev yapmakta olan müdürlerden elde edilecek verinin daha kaliteli olacağı ve çalışmanın aktarılabilir olmasına katkı sağlayacağı düşünülmüştür. Bu sebeple listede kalan müdürler arasından çalışma grubu belirlenirken her ilçeden okul müdürü seçilmesine, ayrıca şehir merkezlerinde görev yapan müdürlerin yanında köylerde görev yapan okul müdürlerinin de çalışma grubunda yer almasına özen gösterilmiştir. Buna ilaveten çalışma grubuna sosyo-ekonomik durumu düşük veli grubuna sahip okullar ile sosyo-ekonomik durumu yüksek veli grubuna sahip okulların her bölgeden dâhil edilmesi sağlanmıştır. Ayrıca bölge bazlı düşünülmeden tüm çalışma grubu göz önünde bulundurularak öğrenci sayısı bakımından büyük ve küçük okullara da eşit şekilde yer verilmiştir. Araştırmaya dahil edilebilecek kişiler belirlenmeye çalışılırken, ilk başta listeden çıkarılan sorumlu öğretmenler de incelenmiş ve yasal olarak onların da müdürlük vasfı bulunduğu gerçeğinden yola çıkarak, çalışma grubuna 2 tane de sorumlu öğretmen tarafından yönetilen okulun eklenmesi uygun görülmüştür.
Bu ölçütler ışığında toplamda 9 ilçe merkezi okulu ile 11 köy okulu olmak üzere Lefkoşa bölgesinden 5, Gazimağusa bölgesinden 5, Girne bölgesinden 5, Güzelyurt bölgesinden 3 ve İskele bölgesinden 2 yönetici olmak üzere toplam 20 katılımcı belirlenmiştir. Ancak 16 görüşmenin ardından veri doyumuna ulaşıldığından 16. görüşmenin ardından veri toplama süreci sonlandırılmıştır. Nitel çalışmalarda çalışma grubunun büyüklüğü için kesin hatlarla belirlenmiş kurallar bulunmamakta, veri doyumuna ulaşması en önemli nokta olarak görülmektedir (Creswell, 2017; Mertkan, 2015). Veri doyumuna ulaşıldığı, konu ile ilgili yeni bilgi ve bakış açıları ortaya çıkmayacağı kesinleştirildiği zaman, çalışma grubu için