Çıkmalara ilişkin sınırlama

Kapalı çıkma: Binalarda sürekli veya süreksiz kirişlerin devamı niteliğinde yatay olarak yapılan, kendi parsel sınırları içinde kalan ve en az bir ucu serbest, diğer (üç) uçları mesnetli (düşey taşıyıcı kolon veya perdelere oturan), derinliği, boyu ve kotu uygulama imar planı veya imar yönetmeliği ile tayin edilen ve malzemesi betonarme, çelik veya ahşap olan yapı bileşenleridir.

Ayrıca çıkmaların tanımı PATİY’ de yapılmıştır. (Ek: RG-01.6.2013-28664) (Değişik: RG-08.9.2013-28759) Çıkma: Binalarda döşemelerin uzantısı olarak yapılan, parsel sınırları dışına taşmayan, en az bir ucu serbest, mesnetli olan açık veya kapalı olan derinliği uygulama imar planı veya yönetmelikle belirlenen yapı elemanlarıdır.

Binalarda yapılan kapalı çıkmalar her ne kadar imar planı veya yönetmelikten kaynaklanan bir imar hakkı ile kapalı alan kazandırıyor ise de görsel açıdan yapılara ve dolayısıyla şehir estetiğine katkı sağlamaktadır.

Binaların zemin kat tavanından + 3.50 kotundan (1. normal kattan itibaren veya daha üst katlardan) başlamak üzere; kendi parsel sınırları içerisinde kalmak, gerek yapı estetiği ve alan kazanmak şartı ile yola ve komşu parsellere tecavüz etmemek üzere bina dışına yola bakan cephesine, yan bahçeye veya arka bahçeye betonarme yapı elemanları ile kapalı ve balkon veya teras niteliğinde açık çıkma yapılabilir.

Binaların kapalı ve açık çıkmalarına ilişkin düzenlemeler PATİY’ in “Çıkmalar” kenar başlığını taşıyan 36’ ncı maddesinde (Değişik: RG-08.09.2013-28759) “Binalarda taban alanı dışında kendi bahçe hudutları dışına taşmamak şartı ile binanın her cephesinde açık ve kapalı çıkma yapılabilir.” öngörülmektedir.

Kapalı çıkmalar; parsellerin yol cephelerinde parsel sınırları içerisinde kalmak koşuluyla yapı yaklaşma sınırından itibaren en fazla (1.50) m taşacak şekilde çıkma yapılabilir (mad. 36/A-1). Bu hükme ilişin örnek yapı şekil 4.10.’ da gösterilmiştir. Arka ve yan bahçe mesafelerine, parsel sınırlarına (3,000) m' den fazla yaklaşmamak kaydı ile, (1.50) m taşabilir (mad.36/A-2); Bina tabanı zeminde yapı yaklaşma sınırlarından daha içeri çekilerek 1. ve 2. fıkralardaki mesafelere tecavüz etmemek şartı ile istenilen ölçülerde yapılabilir (mad. 36/A-3).

Şekil 4.10. Kapalı çıkmaya ilişkin inşaatın genel görünümü - Selimiye Mahallesi/Karapınar

Açık çıkmalar, yukarıdaki kapalı çıkma şartlarına tabidir.

Yine KBBİY’ in “Çıkmalar” kenar başlığını taşıyan 37’ nci maddesinde “Binalarda imar planı veya yönetmelikte ön görülen taban alanı dışında, kendi parsel hudutları dışına taşmamak şartı ile binanın her cephesinde açık veya kapalı çıkma yapılabilir……….. .” öngörülmektedir.

Genel hükümler: Çıkma derinliği genel olarak (1.50) m’ dir. Ancak; yola bakan cephelerde parsel cephesine ve arka bahçede komşu sınırına (3.50) m’ den daha az yaklaşmamak ve kapalı çıkmalarda, yönetmelikte belirtilen yan bahçe mesafelerine tecavüz etmemek kaydıyla (mad. 37/1).

Kapalı çıkmalarda, taban alanına esas olan tabliyeden en fazla (1.50) m çıkma yapılacak şekilde hesaplanan kapalı çıkma alanı, binanın her cephesinde (2,000) m’ yi geçmemek üzere kapalı çıkma yapılacak şekilde düzenlenebilir. Bu durumda ilk hesaplanan alan hiçbir şekilde artırılamaz. Kapalı çıkma tabliye üst kotu ile tabii zemin arasındaki mesafe (2.40) m’ nin altına düşemez. Ancak, bina taban alanı sınırları içerisinde kalmak şartı ile zemin kat tabanında kapalı çıkma yapılabilir (mad. 37/1-a);

Açık çıkmalar, binanın her cephesinde (2.50) m’ yi geçmemek üzere düzenlenebilir (mad. 37/1-b);Yığma binalarda kapalı çıkma yapılamaz. Ancak, (1.50) m’ ye kadar açık çıkma yapılabilir (mad. 37/1-c); 2 katı geçen binalarda kolonları her katta kirişle birbirine bağlamak suretiyle çerçeve teşkil edilmeden konsol oluşturulamaz. Kolonların binanın herhangi bir katında konsol kirişleri veya alttaki kolonlarda oluşturulan guselerin üstüne veya ucuna oturtulmasına hiçbir şekilde izin verilmez (mad.37/1-d) (Konya Büyükşehir Belediyesi Meclisinin 14.06.2013 tarihli ve 331 sayılı kararı ile yürürlükten kaldırılmıştır.)

Kapalı çıkmalar (mad. 37/2); Yola bakan cephelerde, parsel cephesine en az (3.50) m yaklaşılabilir (mad. 37/2-a); Parsel köşelerinde (3.50) m. sınırı aranmaz. Çıkma köşe noktasında aynı genişlikte devam edebilir (mad. 37/2-a1); Birden fazla parsel üzerine oturan bloklarda veya bitişik nizama tabi yerlerde yapılacak (1.50) m. den fazla çıkmalar, ilgili Belediyenin görüşü alınmak suretiyle yapılabilir (mad.37/2- a2); İmar planı değişikliği sebebiyle ön bahçe mesafesi bu yönetmelikle belirlenen ölçünün altına düşmüşse, (1.50) m. yi geçmemek üzere çıkma ile parsel kenarı arasında (3.50)m. mesafe şartı aranmaz. Ancak hiçbir şekilde mülkiyet dışına taşamaz. Birden fazla parsele oturan bloklarla, ikiz nizam yapılaşmalarda belediyenin görüşüne göre uygulama yapılır (mad.37/2-a3); Yan bahçeye bakan cephelerde: Yönetmelikte belirlenen asgari yan bahçe mesafesine taşmamak kaydıyla çıkma yapılabilir (mad. 37/2-b); Arka bahçeye bakan cephelerde: Parselin arka komşu parsel sınırına (3.50)m. den daha az yaklaşmamak kaydıyla zemin kattaki bina cephesinden itibaren çıkma yapılabilir(mad.37/2-c); Yapılacak çıkmalar cephe boyunca devam ettirilebilir (mad.37/2-d); 31. maddenin (3) fıkrasına istinaden yapılan ticari binalar veya imar planlarında kütle lekesi belirlenmiş zemin ve bodrum katları genişleyen üst katların nokta blok halinde gösterildiği yapı nizamlarında çıkma hükümlerine göre üst katlarda yapılan çıkmalar (kapalı veya açık), zemin kat tavanından başlatılabilir (mad.37/2-e).

Açık çıkmalar (mad. 37/3): Yola ve arka bahçeye bakan cephelerde: Yola ve arka bahçeye bakan cephelerde yapılacak açık çıkmalar kapalı çıkma şartlarına tabiidir.

Birden fazla parsele oturan bloklarda veya bitişik nizamda yapılacak açık çıkmalar, komşu parsel sınırına 2,000 m. den fazla yaklaşamaz. Yaklaşılması halinde açık çıkmanın komşu sınırından itibaren (1,000) m. genişliğinde kat yüksekliğince duvar veya cam tuğla gibi yapı malzemesi ile kapatılması zorunludur. Yapılacak açık çıkma, komşu cephe hattını geçmemesi veya komşu parselden muvafakat alınması

halinde bu hüküm aranmaz (mad. 37/3-a). Buna ilişkin örnek plan Şekil 4.11.’ de gösterilmiştir.

Yan Bahçeye Bakan Cephelerde: Yan bahçeye bakan cephelerde yapılacak açık çıkmalar, komşu sınırına en az (2,000) m yaklaşabilirler (mad.37/3-b);

Motif çıkmalar: Çıkma yapılamayan bina cephelerinin zemin kat tavanından itibaren hangi katta yapılırsa yapılsın (0.20) m’ yi geçmemek şartı ile yapılan motif çıkmalar, çıkma şartına tabi değildir (mad. 37/4).

Merkez ilçe belediyeleri tarafından proje kontrol ve uygulama aşamasında yola bakan cephelerde (ön bahçesiz cepheden bitişik veya ayrık nizam ön bahçeli) bina cephesi boyunca, ayrık nizam komşuya bakan yan cephelerde ise kısmen 0.20 m’ lik açık çıkma şeklindeki motif çıkmaya (süs çıkmaya) izin verilmektedirler. Ancak, alan kazanmak amacı ile yapılan 0.20 m’ lik motif çıkmalara izin verilmemektedir.

Selçuklu İlçe Belediye Meclisinin 05.11.1992 tarihli ve 1192/1008 sayılı kararı ile S.S. Kerkük Konut Yapı Kooperatifine ait L I pafta, 15418 ada ve 1 nolu parselde 2,000 m kapalı çıkma yapılabileceğine karar verilmiştir.

Şekil 4.11. PATİY’ in 18, 28 ve 36’ ncı mad. ile KBBİY’ in 22, 31 ve 37’ nci maddelerinde yer alan bahçe mesafeleri, bina derinlikleri, kapalı ve açık çıkmaların görünümü