Şırnak Web Sitesi İçerik. Şırnak Yatırım Destek Ofisi

Şırnak Web Sitesi İçerik

Şırnak Yatırım Destek Ofisi

2011

İçindekiler

İçindekiler ... 2

1.TARİHİ VE KÜLTÜREL YAPI ... 3

1.1 Kültürel Yapı ... 4

1.2 El Sanatları ... 5

1.3 Şal Şapik Kumaşı ... 5

2.COĞRAFİ YAPI ... 5

2.1 Şırnak Akarsuları ... 5

2.2 İklim ... 6

2.3 Bitki Örtüsü ... 7

3.ŞIRNAK NÜFUS ... 7

3.1 Nüfus Değerleri ... 7

3.2 Nüfus Projeksiyonları ... 7

4.EĞİTİM ... 8

4.1 Okur-Yazar Oranı ... 8

4.2 Eğitim Sektörü Gelişmişliği ... 8

4.3 Şırnak Üniversitesi ... 8

4.4 Şırnak Üniversitesi Öğrenci ve Öğretim Elemanı Verileri ... 9

5.SAĞLIK ... 9

5.1 Yüzbin kişi başına Sağlık Personeli ... 9

5.2 Şırnak Sağlık Sektörü Gelişmişliği ... 9

6.TARIM VE HAYVANCILIK ... 11

6.1 Şırnak Hayvan Sayısı Verileri ... 11

6.2 Şırnak Hayvansal Üretim Değerleri ... 11

6.3 Şırnak Sebze Bitkilerinin Toplam Üretim Miktarları (2009,Ton) ... 11

SANAYİ ... 13

7.1 Şırnak OSB ... 13

7.2 Cizre OSB ... 13

7.3 Şırnak KSS ... 13

7.4 Şırnak Sanayi Yatırımları ... 14

7.5 Şırnak Sanayi Envanteri ... 14

7.6 Sanayi Siciline Kayıtlı Özel Sektör Firmaları ... 16

7.7 Sektörlere Göre Açılan İşletmelerin Sayı ve Sermayeleri ... 16

7.TİCARET ... 16

8.1 Şırnak İhracat-İthalat Değerleri ... 17

8.2 Sektörel Bazda İhracat Değerleri, 2010 ... 17

8.3 Şırnak’ta Faaliyet Gösteren İhracatçı Firmaların Yıllara Göre Dağılımı ... 17

8.TURİZM ... 19

9.1 Şırnak Turistik Yerler ... 20

9.2 2009 Yılına Ait Tesis Sayıları, Oda Ve Yatak Sayısı ... 20

9.3 Tesislere Geliş ve Kalış Bilgileri ile Tesislerin Doluluk Oranları ... 21

9.4 Turistik Yatırım Potansiyeli ... 22

9.ULAŞIM ... 22

10.1 Şırnak Havaalanı ... 22

10.2 Şırnak Ağ Durumu ... 23

10.3 Şırnak Satıh Cinsleri (Km) ... 24

10.4 Motorlu Kara Taşıtları Sayısı, 2010 ... 24

10.ŞIRNAK YATIRIM OLANAKLARI ... 25

11.ŞIRNAK TEŞVİKLER ... 26

12.1 Teşvik Araçları ... 26

12.2 Şırnak (IV.Bölge) Teşvikler ... 27

12.3 Şırnak Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği Süreleri ... 28

12.4 Şırnak kurumlar/gelir vergi indirimi ve yatırıma katkı oranları ... 28

12.5 Bölge Bazında Desteklenecek Sektörler ... 29

1. TARİHİ VE KÜLTÜREL YAPI

Şırnak 23 Temmuz 1914 yılında ilçe olmuş ve Siirt iline bağlanmıştır. Bu konumu 1990 yılına kadar sürmüştür. 1990 yılında il statüsüne kavuşmuştur. İle bağlı altı ilçe bulunmaktadır. Bu ilçeler Beytüşşebap, Cizre, Güçlükonak, İdil, Silopi ve Uludere’dir.

Şırnak kendine has özellikleri olan bir şehirdir. Ülke genelinde çok bilinmese dahi Şırnak deyince bölge halkının aklına ilk olarak Cudi Dağı, Hz. Nuh’un gemisi ve Dicle nehri akla gelmektedir. Özellikle Nuh Tufanının ardından insanlığın küllerinden Cizre dolaylarında

yeniden doğduğuna inanılmaktadır.

Şırnak binlerce yıllık tarihi ile ilk devlet kuran kavimlere ev sahipliği yapmıştır. Şırnak birçok eski medeniyeti de içinde barındırmıştır. Babil, Asur, Med, Pers, Sasani, Abbasi, Selçuklu ve Osmanlılara ait izler Şırnak’ta mevcuttur.

Beytüşşebap ilçesi; ilçe oldukça eski bir yerleşim birimidir. Beytüşşebap, Beyt ve Şebap kelimelerinden elde edilmiş Arapça bir birleşik isimdir. Gençlerin evi anlamındadır.

Beytüşşebap tarihi eskilere dayanır. Ta’nin Dağlarından M.Ö.1000-7000 yılları arasında Neolitik dönemlere ait kayalara kazınmış resim ve kompozisyonların bulunması, ilçede 12.000 yıl öncesi insanların yaşadığı ve yerleşik bir düzenlerinin olduğunu gösterir.

Cizre M.Ö.4000 yıllarından itibaren Gerzubakarta adıyla Guti devleti hakimiyeti altındadır.

Gutiler döneminde ilk Cizre suru yapılmıştır.Cizre M.Ö.1595 yılında Babil egemenliğinden Arap egemenliğine geçmiştir. Daha sonra Asurlular, Medler, Persler, Sasaniler, Artuklular, Eyyubbiler, Abbasiler, Selçuklular, Moğollar ve 1627 yılından itibaren de Osmanlı Devleti hakimiyeti altına girmiştir.

İdil’de 1393 – 1491 döneminde Türkmenlerin büyük ölçüde nüfuz ettikleri ve 1387 yılında Timur’ un istila ettiği bilinmektedir. Timur’un ölümü ile Karakoyunlu devletinin eline geçen İdil, o günden sonra Türklerin hakimiyeti altına geçmiştir. 1924 yılına kadar köy olan İdil, bu

tarihten itibaren Cizre ilçesine bağlı bir bucak, 1937 yılında ise Mardin iline bağlı ilçe olmuştur. İdil, 1990 yılında Şırnak İline bağlanmıştır.

1.1 Kültürel Yapı

Şırnak ve ilçelerinde oynanan oyunlar, genellikle davul zurna eşliğinde oynanır.Son yıllarda ise bağlama,cümbüş ve darbuka da çalınıp,eşliğinde yöresel oyunlar oynanmaktadır.

Yörede Oynanan Başlıca Oyunlar: İkiayak, Üçayak,Yerinde, Şıhani, Bablekan, Sınvan, Kulungi, Ağır, Berite.

1.2 El Sanatları

Asırlar boyu köylerde ve göçebe çadırlarında, klasik kilim tezgâhlarında elle dokuma sonucu üretilen Jirki ile Guyan kilimleri Şırnak’a özgü ürünlerdir. Şırnak kilimlerinde kullanılan tüm desenler yöreye hastır. Şekillerini, bölge insanının yaşantısından, doğanın şekil ve

özelliklerinden esinlenerek yaratmıştır.

1.3 Şal Şapik Kumaşı

Şırnak ilinin eşi bulunmayan ve önemli bir kültür mirası olan şal şapik kumaşı, yüzyıllar önce fabrika dokumacılığının etkin olmadığı dönemlerde Şırnak ve yöresindeki vatandaşlar

tarafından dokunmakta ve giyilmekteydi. Fakat dokunduğu ilk tarih bilinememektedir.

Hayvancılıkla geçimini sağlayanlar tiftiği ev hanımlarına eğirmeleri ve boyamaları için satar, yine bu işten geçimini sağlayan insanlarda dokuma işini yaparlardı. Kumaş haline gelen şal-

şapik terziler tarafından dikilerek, giyilmeye hazır hale getirilirdi.Bu aşamalardan geçen şal- şapik kumaşının istihdam edici yönü de çok fazladır.

Eskiden vatandaşların evlerinde kurdukları tezgahlarda beceri ve ustalıklarını kullanarak dokudukları bu kumaşlar, yazın serin, kışın sıcak tutuğu ve dayanıklı olduğu için halkın günlük kıyafeti olarak nadiren de olsa hala kullanılmaktadır.

2.

Şırnak ili 37-31 kuzey enlemleri ve 42-28 doğu boylamları arasında yer almaktadır. Yüzölçümü 7.172

km2, ortalama 1.400 metre rakımı ile deniz seviyesinden oldukça yüksek olan Şırnak ili topraklarının

batı kesimi, yüzölçümünün 3/4’ü Güneydoğu Anadolu Bölgesinin Dicle Bölümünde yer alırken; geri kalan yüzölçümünün 1/4’ü ise Doğu Anadolu Bölgesi içinde kalır.

İl batıda Mardin, kuzeyde Siirt, kuzeydoğuda Hakkari illeri ile güneyde Irak ve Suriye Devletleriyle çevrilidir.

Şırnak ilinin batı ve güney kesimindeki bazı düzlükler dışında, büyük bölümü akarsular tarafından derince yarılmış platolar halindedir. Bu coğrafi yapı içerisinde 2 agro-ekolojik alt bölge bulunmaktadır. Birinci agro-ekolojik alt bölge, rakımı 300-400 metre arasındaki geniş ovaların yer aldığı Cizre, Silopi ve İdil İlçelerini; ikinci agro-ekolojik alt bölge ise rakımı 1000 metre ve üzerindeki engebeli, sarp yamaçlar ve yüksek dağların yer aldığı, tarım alanın az, buna karşılık orman ve meraların geniş çapta bulunduğu Merkez, Beytüşşebap,

Güçlükonak ve Uludere İlçelerini kapsamaktadır.

2.1 Şırnak Akarsuları

Akarsular

Akarsu Adı İl Sınırları İçinde Uzunluğu (Km) Debisi (M3/S) Kolu Olduğu Nehir

Hezil Çayı 67 17,03 Dicle Nehri

Çağlayan Çayı 55 4,87 Dicle Nehri

Kızılsu Çayı 49 9.23 Dicle Nehri

Dicle Nehri 95 Dicle Nehri

Dağlık kesimlerde Güneydoğu Toroslar sistemine bağlı yüksek kütleler vardır. İlin önemli dağları; Cudi, Gabar, Namaz ve Altın Dağlarıdır. Cizre, Silopi ve İdil İlçeleri geniş düzlükler halindedir. İlin en önemli akarsuyu Kızılsu, Hezil ve Habur Çaylarının beslediği Dicle Nehridir.

2.2 İklim

1-İlin Doğu Anadolu Bölgesinde kalan Şırnak Merkez, Beytüşşebap ve Uludere ilçelerinde kışlar serttir.

Kuzeyden gelen soğuk havalar kışın bu yörenin sert ve karlı geçmesine neden olur. Karla örtülü gün sayısı güney bölgesine göre daha fazladır.

2-İlin Güneydoğu Anadolu Bölgesi içinde kalan Cizre, İdil, Güçlükonak ve Silopi İlçelerinde kışlar daha ılık fakat yazlar ise aşırı sıcaktır.

İlde Doğu Anadolu ikliminin birbirine karşıt iki hava kütlesi etkisini göstermektedir. Bunlardan birisi, bölgeyi özellikle kış aylarında etkisi altında bulunduran, buna karşılık yaz aylarında kuzeye çekilen soğuk kuru hava kütlesidir.

Şırnak’ta yıllık yağış ortalaması 633 mm3 civarındadır.

2.3 Bitki Örtüsü

Şırnak’ta bitki örtüsü iklim özelliğine bağlı olarak değişiklikler göstermektedir.

İklimin karasal olması doğal bitki örtüsü üzerinde etkili olmuştur. Mevsim içindeki yağışların az olması, doğal bitki örtüsünün bozkır olmasına neden olmuştur. Dağlık alanda yer alan ormanlar seyrek niteliktedir. Ormanaltı bitki örtüsünü kurakçıl bitkilerin oluşturduğu bu bölgedeki başlıca ağaç türü meşedir. Özellikle Beytüşşebap ve Uludere civarında bulunan dağların yüksek yerlerinde alpin çayırları bulunur.

3. ŞIRNAK NÜFUS

Şırnak ‰ 137 doğurganlık hızı ile genç ve dinamik nüfus açısından önemli bir avantaj oluşturmaktadır. Şırnak’a bağlı 6 ilçe, 137 köy ve 64 mezra olmak üzere toplam 221 yerleşim birimi mevcuttur. İl genelinde km. kareye 45 kişi düşmektedir.

3.1 Nüfus Değerleri

Şırnak Türkiye (Milyon) Şırnak/TR (%)

2007 416.001 ^70.586.256 0,589351

2008 429.287 ^71.517.100 0,600258

2009 430.424 ^72.561.312 0,593187

2010 430.109 ^73.722.988 0,583412

3.2 Nüfus Projeksiyonları

Şırnak DİCLE TR

2009 Yılı Nüfusu

Toplam 430.424 1.969.896 72.561.312

Kent % 63 63 76

Kır % 37 37 24

2013 Yılı Nüfus

Tahmini Toplam 504.989 2.164.448 75.348.076

Kent % 64 59 74

Kır % 36 41 26

2018 Yılı Nüfus Tahmini

Toplam 591.400 2.375.686 78.632.151

Kent % 70 64 79

Kır % 30 36 21

2023 Yılı Nüfus Tahmini

Toplam 685.797 2.587.35

0 81.267.965

Kent % 75 69 84

Kır % 25 31 16

4. EĞİTİM

4.1 Okur-Yazar Oranı

Şırnak DİCLE TR

Okur-Yazar Oranı(%) 80,42 82 92

Okur-Yazar Kadın Oranı(%) 69,11 73 88

4.2 Eğitim Sektörü Gelişmişliği

Şırnak

Endeks Değeri/Oran Türkiye Sıralaması

Eğitim Sektörü Gelişmişlik Endeksi -2,32 81

Okuryazarlık Oranı 65,75 81

Okuryazar Kadın Nüfusun Toplam Kadın Nüfusa Oranı 44,85 81 Üniversite Bitirenlerin 22 Ve Üstü Yaş Nüfusa Oranı 4,73 72

İlköğretimde Okullaşma Oranı 86,84 57

Liseler Okullaşma Oranı 11,74 81

Mesleki Ve Teknik Liseler Okullaşma Oranı 7,75 72

4.3 Şırnak Üniversitesi

Üniversite bünyesinde mevcut olarak İktisadi ve İdari Bilimler, İlahiyat ve Mühendislik fakülteleri bulunmaktadır. Ayrıca Sosyal ve Fen Bilimleri olmak üzere iki enstitü ve iki meslek yüksek okulu mevcuttur.

4.4 Şırnak Üniversitesi Öğrenci ve Öğretim Elemanı Verileri

Öğrenci Sayısı

Öğretim Elemanı Sayısı

Prof. Doç. Y.Doç. Öğr.Grv. Arş.Grv. Diğer

ŞIRNAK ÜNİVERSİTESİ 455 1 - - 3 - 2

5. SAĞLIK

Şırnak’ta mevcut olarak 5 kamu hastanesi faaliyet göstermektedir. Beş hastanenin toplam yatak kapasitesi 350’dir. Henüz özel bir hastane yoktur. Aşağıda belirtilen tablolarda Şırnak sağlık verileri mevcuttur.

5.1 Yüzbin kişi başına Sağlık Personeli

Bölge Adı

Sağlık

Memuru Eczacı Hemşire Ebe

Şırnak 60 12 37 23

DİCLE 79 16 55 34

TR 96 35 124 62

5.2 Şırnak Sağlık Sektörü Gelişmişliği

Şırnak DİCLE

Değer/Oran Türkiye

Sıralaması Değer/Oran Türkiye Sıralaması

Sağlık Sektörü Gelişmişlik Endeksi -1,3 76 -1 24

Bebek Ölüm Oranı (‰) 51,0 67 52 24

On Bin Kişiye Düşen Hekim Sayısı 3,5 78 4 26

On Bin Kişiye Düşen Diş Hekimi Sayısı 0,4 66 0 25

On Bin Kişiye Düşen Eczane Sayısı 1,1 68 1 23

On Bin Kişiye Düşen Hastane Yatağı Sayısı 6,1 78 7 26

6. TARIM VE HAYVANCILIK

Şırnak’a bağlı Uludere, Beytüşşebap yaylalarının, küçükbaş hayvancılık açısından uygun iklim koşullarına sahip olması, son yıllarda otlak alanların halkın kullanımına açılması et üretimi üzerinde olumlu bir etkiye sahiptir. 2010 yılında kayıtlı toplam küçük ve büyükbaş baş hayvan varlığı 417,170’dir.

2009 itibariyle 58 ton olan toplam bal üretiminin büyük bölümü Beytüşşebap ilçesinden sağlanmaktadır.

Yumurta üretiminde İdil ilçesi ön planda bulunmaktadır.

Büyükbaş süt sığırcılığı kapsamında 2011 yılı Şubat ayı içerisinde Tarım Bakanlığı’na 10 hibe başvurusu yapılmıştır. Silopi ve İdil ilçeleri süt sığırcılığı yatırımlarının en çok yapıldığı ilçelerdir. Şırnak’ta 2009 yılında Kırsal Kalkınma Yatırımları Destek Programı’na başvuru olmamıştır. 2010 yılında toplam 5 başvuru olmuş ve bu başvurulardan 3’ü sera, 1’i çelik silo, 1’i buğday işleme üzerinedir. 2010 yılında toplamda 1,250,000 TL hibe aktarılmıştır. 2011 yılında toplam 17 başvuru alınmıştır. 1’i bal paketleme, 1’i reçel paketleme, 1’i pekmez işleme, 2’si çelik silo, 2’si teknoloji yenileme ve 10’u seracılık üzerinedir.

6.1 Şırnak Hayvan Sayısı Verileri

Şırnak Dicle Türkiye

Büyükbaş Hayvan Sayısı 30.655 158.552 10.811.165

Küçükbaş Hayvan Sayısı 386.515 1.925.518 26.878.000

Kümes Hayvanı Sayısı 76.480 712.283 234.082.206

Kovan Sayısı 20.173 96.509 5.339.000

6.2 Şırnak Hayvansal Üretim Değerleri

Süt Üretimi Bal Üretimi Kırmızı Et Üretimi

2009 2009 2009

Şırnak 30.000 57,9 419,5

DİCLE 184.759 1.164 617

TR 12.243.040 81.364 482.458

DİCLE/TR (%) 1,5 1,4 0,1

6.3 Şırnak Sebze Bitkilerinin Toplam Üretim Miktarları (2009,Ton)

Toplam Üretim Şırnak DİCLE TR

Baklagil Sebzeler ⁵² 999 828.094

Meyvesi Yenen Sebzeler ^18.544 224.081 21.106.889

Soğansı-Yumru-Kök Sebzeler ²⁹⁹ 3.718 970.780

Yaprağı Yenen Sebzeler ¹¹⁴ 2.461 1.745.703

Diğer Sebzeler ⁰ 0 197.111

Sebze Bitkileri 19.009 231.259 24.848.577

SANAYİ

Şırnak’ta iki adet organize sanayi bölgesi bulunmaktadır. Bunlar Şırnak merkez ve Cizre’dedir.

7.1 Şırnak OSB

ADI ŞIRNAK ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ

YERİ BAHÇELİEVLER MAH. GERMAVOK MEVKİİ MERKEZ-ŞIRNAK İL MERKEZİNE

UZAKLIĞI

11 KM

TOPLAM ALAN (Ha) 84 (840 Dönüm) (1. ETAP 50 HA, 2. ETAP 34 HA) PARSEL SAYISI 1. ETAP-17 ADET

2. ETAP-7 ADET TAHSİS EDİLEN PARSEL SAYISI 3

HABUR SINIR KAPISINA MESAFE 40 KM

7.2 Cizre OSB

ADI CİZRE ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ

YERİ KURUCU KÖYÜ-DİCLE KARAKOLU YANI CİZRE

İL MERKEZİNE

UZAKLIĞI 62 KM, CİZRE'YE UZAKLIĞI 18 KM

TOPLAM ALAN (Ha) 100 (1.000 DÖNÜM)

PARSEL SAYISI 62

HABUR SINIR KAPISINA MESAFE 80 KM

Şırnak’ta 1 adet Küçük Sanayi Sitesi de bulunmaktadır.

7.3 Şırnak KSS

ADI ŞIRNAK-MERKEZ KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ

YERİ BAHÇELİEVLER MAH. MERKEZ-ŞIRNAK

İL MERKEZİNE

UZAKLIĞI 4 KM

TOPLAM ALAN (Ha) 10 (100 Dönüm)

FAALİYETTEKİ İŞLETME SAYISI (ADET) 100

DOLULUK ORANI (%) 100

7.4 Şırnak Sanayi Yatırımları

ŞIRNAK SANAYİ YATIRIMLARI YATIRIM YAPILAN İLÇE HAZIR BETON MERKEZ, CİZRE, İDİL,

SİLOPİ

PVC BORU SİLOPİ

ELEKTRİK ÜRETİMİ (TERMİK SANTRAL) SİLOPİ

TEKSTİL İDİL, SİLOPİ

KONFEKSİYON, İŞ ELBİSESİ ÜRETİMİ CİZRE

OTO KILIF İMALATI CİZRE

KABLO ÜRETİM TESİSİ CİZRE

KÖMÜR ÜRETİM, ELEME-PAKETLEME MERKEZ MERMER ÜRETİM VE İŞLEME TESİSİ MERKEZ, İDİL

BANYO KÜVETİ ÜRETİMİ MERKEZ

ÇİT TELİ ÜRETİMİ SİLOPİ

PARKE TAŞI ÜRETİMİ İDİL, MERKEZ

7.5 Şırnak Sanayi Envanteri

Sanayi Envanteri

Şırnak

Gıda, İçki, Tütün Sanayi

Kimya, Petrol, Kauçuk,

Plastik Sanayii

Tekstil, Giyim, Deri Sanayii

Taş Ve Toprağa

Dayalı Sanayi

Metal Eşya Ve Makine Teçhizatı

Sanayii

Orman Ve Kâğıt Ürünleri Sanayii

Toplam

Üretimde Olan İşletme Sayısı 32 13 9 3 2 2 61

Kurulu Kapasite (Ton/Yıl) 860.005 200.899 82.360 2086.043 - - 3229.307 Fiili Kapasite (Ton/Yıl) 356.710 107.743 66.300 2078.901 - - 2609.654

Kapasite Kullanım Oranı (%) 41 54 81 100 - 52 327

İstihdam 547 250 250 462 155 22 1.686

7.6 Sanayi Siciline Kayıtlı Özel Sektör Firmaları

Şırnak

2007 10

2008 11

2009 17

2008-2009 Artış Oranı (%) 55

7.7 Sektörlere Göre Açılan İşletmelerin Sayı ve Sermayeleri

Şırnak 2008 2009

İmalat/Sayı 5 5

İmalat/Sermaye (Bin TL) 1.405 2.100

Maden Taşoc./Sayı 8 6

Maden Taşoc./Sermaye (Bin TL) 1.800 1.450

Toplam/Sayı 109 106

Toplam/Sermaye (Bin TL) 52.649 54.663

7. TİCARET

2009 yılı verilerine göre Şırnak’ta ihracat yapan 221 firma bulunmaktadır. 2010 yılında Şırnak ili toplamda 528.825.792 dolar ihracat gerçekleştirmiştir. 2010 yılı Ocak ayı 39.646.000 dolar olan ihracat rakamı, 2011 yılının Ocak ayında 62.189.000 dolar olarak gerçekleşmiştir. Aynı ayın bir yıl sonrası ihracat rakamında yaklaşık %64’lük bir artış gerçekleşmiştir.

8.1 Şırnak İhracat-İthalat Değerleri

YIL Şırnak

İhracat Değeri TR İhracat Değeri ($) Şırnak

İthalat Değer TR İthalat Değeri ($)

2007 193.817.167 111.276.929.715 95.465.000 170.062.714.501 2008 278.750.935 132.939.844.064 17.892.000 201.963.557.774

2009 484.103.619 103.063.149.145 7.214.000 140.928.410.000

2010 528.825.792 125.292.033.920 9.493.000 185.535.040.000

8.2 Sektörel Bazda İhracat Değerleri, 2010

Sektörler Şırnak ($) Türkiye ($)

Tarım 36.377.685 15.039.712.000

Sanayi 487.484.436 93.520.669.000

Madencilik 4.963.670 3.658.875.000

Toplam 528.825.792 112.219.256.000

8.3 Şırnak’ta Faaliyet Gösteren İhracatçı Firmaların Yıllara Göre Dağılımı Yıllık İhracatçı Firma Sayısı

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Şırnak 57 52 113 135 177 176 152 207 221

TRC3 144 127 230 271 318 335 318 373 433

TR 28909 31719 35587 39432 42138 44159 48265 48143 48586

8. TURİZM

Şırnak kültürel ve tarihi miras açısından da zengin bir şehirdir. M.Ö. 7000 yıllarına tarihlenen Beytüşşebap’taki mağaraların iç çeperlerine işlenen insan ve hayvan figürleri, Güçlükonak’ın Finik Kalesi duvarındaki kaya kabartmaları, Kasrik boğazında Gutiler’den kalma kaya kabartmaları ve Şah (Çağlayan) Köyünün kuzey yamaçlarındaki kaya kabartmalar görülmeye değer yerlerdir. Ayrıca, Güçlükonak’taki Herazan, idil’deki Ziving mağaraları ile Cizre surları, Medreseler, Kasırlar ve daha birçok tarihi ve kültürel eser Şırnak’ın zenginliğine işaret

etmektedir. Dünyanın en eski ikinci kilisesi olan Meryem Ana kilisesi ise İdil ilçesinde yer almaktadır. Aynı ilçe sınırları içerisinde 2 Süryani Köyü de bulunmaktadır.

9.1 Şırnak Turistik Yerler

Şırnak il sınırları içerisindeki turistik alanlar tabloda listelenmiştir:

Şırnak Turistik Destinasyonlar Listesi

Camii Kilise Türbe Diğer

Cizre Ulu Camii Meryem Ana Kilisesi Nuh Peygamber Türbesi

Besta Meryem Kaplıcaları Süleymaniye Camii Öğündük Kilisesi Mem-u Zin Türbesi Hamidiye Kışlası Sefine Camii Dera Kilisesi Bateyi Türbesi Birca Belek Kalesi Merhum Camii Çağlayan Kilisesi Ahmet El-Cezeri

Türbesi

Kırmızı Medrese

Mishafireş Camii Kasrik Boğazı

Mir Abdal Camii Güçlükonak Finik

Kalesi

Meciddiye Camii Herezan ve İdil

Mağaraları

Cizre Surları ve Cudi Dağı

İsmail Ebul-iz Müzesi

Cizre Köprüsü Mehmet Ağa Kasrı Faraşin Yaylası

Mevcut olarak Şırnak ili içerisinde yıldızlı ve belediye belgeli 7 adet otel mevcuttur. Dört yıldızlı tek bir otel’i olan Şırnak, ikinci 4 yıldızlı oteline önümüzdeki yıl itibariyle

kavuşacaktır. Üç yıldızlı 2 otel mevcut olup biri termal otel vasfındadır, tek yıldızlı bir otel ve yıldızsız 3 oteli daha mevcuttur. Turizm yatırım belgeli sadece 2 adet tesis mevcuttur.

9.2 2009 Yılına Ait Tesis Sayıları, Oda Ve Yatak Sayısı

TURİZM YATIRIMI

BELGELİ TURİZM İŞLETMESİ

BELGELİ BELEDİYE BELGELİ Tesis

Sayısı Oda

Sayısı Yatak

Sayısı Tesis

Sayısı Oda

Sayısı Yatak

Sayısı Tesis

Sayısı Oda

Sayısı Yatak Sayısı

Şırnak - - - 2 - 177 5 185 376

DİCLE 9 993 2075 18 990 2043 22 678 1365

TR 754 103119 231456 2625 289383 608765 7115 176637 402289

9.3 Tesislere Geliş ve Kalış Bilgileri ile Tesislerin Doluluk Oranları

Şırnak

TESİSE GELİŞ SAYISI GECELEME ORTALAMA KALIŞ SÜRESİ

DOLULUK ORANI(%) YABA

NCI YER

Lİ TOPLA

M YABAN

CI YERLİ TOPLA

M YABA

NCI YE

RLİ TOPL

AM YABA

NCI YE RLİ TOP

LAM Merkez Belediye

Belgeli

2625 232

97 25922 3197 23340 26537 1,20 1,0

0 1,00 2,32 16,

96 19,2

8

TR

Turizm İşletme Belgeli

14.38 8.998

12.1 37.8 22

26.526.

820 59.986.

967 22.929.

508 82.916.

475 4,2 1,9 3,1 35,4 13,5 48,9

Belediye

Belgeli 4.915.

424 13.6 22.9 17

18.538.

341 19.683.

973 21.788.

769 41.472.

742 4,0 1,6 2,2 15,6 17, 2 32,8

9.4 Turistik Yatırım Potansiyeli Cudi Dağı

Kuran-ı Kerim Hud Suresinin 44. Ayetinde Nuh Tufanı’nın açık adres olarak tanımlandığı Cudi Dağı bu potansiyelin başını çekmektedir. Bu bölgeye yönelik inanç turizmi yapılması öneriler arasında sayılmaktadır.

Yayla Turizmi

Beytüşşebap ilçesinde bulunan Faraşin Yaylası, yayla turizmi kapsamında değerlendirilebilecek yerler arasındadır.

Akarsu Turizmi

Kızılsu, Habur ve Hezil çaylarında rafting potansiyeli olduğu düşünülmektedir. Bu alana yönelik çalışmalar yapılması durumunda akarsu turizmi gelişebilecektir.

Sportif Olta Balıkçılığı

Kızılsu Çay’ında sportif olta balıkçılığı potansiyeli geliştirilebilir alanlar arasındadır.

Bitki İnceleme

Floristik açıdan zengin olan Cudi Dağı henüz keşfedilmemiş bir potansiyel barındırmaktadır.

9. ULAŞIM

10.1 Şırnak Havaalanı

Şırnak Merkeze 65 km ve Cizre'ye de 20 km uzaklıkta yapılacak olan havaalanı hem sivil hem de askeri amaçla kullanılacaktır. 1 Milyon 677 bin metrekare alan üzerinde kurulacak ve uluslar arası ölçeklerde yapılacak havaalanının fizibilite ve ÇED etüdü ile Alt Yapı Kesin Projeleri ve Üstyapı Uygulama Projeleri tamamlanmıştır. Temmuz 2010 tarihinde temeli atılan havaalanının, 2012 yılında tamamlanması beklenmektedir.

Habur Sınır Kapısı’ndan ayda ortalama 100.000-110.000 araç giriş ve çıkış yapmaktadır.

Türkiye’de bin kişiye düşen ortalama kamyon sayısı 10’ken, bu sayı Şırnak’ta 42 ile ülke ortalamasının üzerindedir.

Nabucco Projesi ile Ortadoğu doğal gazı Avrupa pazarına Şırnak üzerinden ulaşacaktır.

10.2 Şırnak Ağ Durumu

Otoyol Devlet Yolu Bölünmüş Yol

(Devlet Yolu) İl Yolu Bölünmüş Yol

(İl Yolu) Toplam

Şırnak 0 363 - 148 142 653

Dicle 0 1.054 480 1.287 13 2.341

Türkiye 2.036 31.271 13.606 30.948 852 64.255

10.3 Şırnak Satıh Cinsleri (Km)

Asfalt Betonu Sathi Kaplama

(Asfalt) Stabilize Toprak

Şırnak 102 393 40 -

10.4 Motorlu Kara Taşıtları Sayısı, 2010

Şırnak Dicle TR

Otomobil 3515 37.406 7.544.871

Minibüs 1182 7.606 386.973

Otobüs 103 916 208.510

Kamyonet 5064 25.686 2.399.038

Kamyon 16012 29.743 726.359

Motosiklet 1027 11.488 2.389.488

Yol Ve İş Makineleri - - -

Özel Amaçlı Taşıtlar 101 662 35.492

Traktör 1.599 14.236 1.404.872

Bin Kişi Başına Otomobil Sayısı 18 19 102

10. ŞIRNAK YATIRIM OLANAKLARI

 Tarımsal üretimde, Silopi Ovası sera faaliyetleri, Cizre ve İdil ilçeleri de düşük yatırım maliyetiyle gerçekleştirilebilecek kültür mantar yetiştiriciliği için uygun yatırım ortamı sunmaktadır.

 Bir diğer tarımsal üretim tarzı olan meyve yetiştiriciliği kapsamında Uludere, Beytüşşebap ve Şırnak Merkez’e bağlı köylerde ceviz ve badem yetiştiriciliği ile kurak alanlarda yetişebilen ve endüstriyel hammadde olarak kullanılabilen jojoba yetiştiriciliği de Cizre ve İdil ovaları için uygun tarımsal yatırım alanlarıdır.

 Tekstil sektörü Şırnak için önemli bir potansiyel taşımaktadır. Tekstil ürünlerinin diğer sektörler için girdi olarak kullanılabilecek olması talebin sürekli olmasını sağlarken, işletme maliyetlerinin düşük olması ve il genelinde faaliyet gösteren tekstil firmalarının sınırlı sayıda olması ayrı bir avantaj sağlamaktadır. Yatırım için uygun arsa ve yetişmiş işgücü Cizre, Silopi ve İdil ilçelerinde bulunmaktadır.

 Güçlükonak İlçesi Düğünyurdu Köyü’nde bulunan Hısta Kaplıcası, İl Özel İdaresi tarafından restore edilerek, turizm amaçlı kullanılmaktadır. 22.000,91 m²'lik arsa üzerinde inşa edilen Konaklama Evleri (Tek katlı 15 adet 2'li ev, her evin içinde 2 oda), ve 3.423,04 m²'lik yüzölçümlü arsa üzerinde inşa edilen 5 katlı otel, İl Özel İdaresi tarafından çıkılacak ihalede özel sektöre kiralanacaktır.

 Dicle’nin kollarından biri olan Hezil Çayı 67 km uzunluk ve 1703 m³/sn debi ile rafting turizmi açısından önemli bir potansiyel taşımaktadır. GAP turizmi kapsamında Mardin ve Batman’dan sonraki durağın, Hezil Çayı ile sırasıyla Cizre’de Hz. Nuh Türbesi, İdil’de Meryem Ana Kilisesi ve Süryani köyleri olması ülke turizmine yeni bir destinasyon

katacaktır.

 Cizre ve İdil Ovaları’nın büyük bölümünü kaplayan bazalt taşları atıl durumda bulunmaktadır. Bazalt değişik kalınlık ve ölçülerde mimari yapıların her safhasında, alt ve üst yapıda, zemin ve cephe kaplamalarında, şehir içi yollarda, kaldırımlarda, tretuarlarda ve bahçe düzenlemesinde kullanılmaktadır. İdil ya da Cizre’de kurulabilecek bir tesis bazalt parke taşı, bazalt sütunu, bazalt granülü, mıcırı ve bazalt duvar taşı üretebilecektir.

 Beytüşşebap İlçe Merkezi’ne 7 km uzaklıkta bulunan Ilıcak köyünde, debisi 1 lt/sn, sıcaklığı 39 ⁰C olan jeotermal kaynak, her sene çevre il ve ilçelerden ziyaretçi çekmektedir.

Kurulacak bir tesis, Kuzey Irak ve çevre illerden Hakkari, Van’dan turist çekebilecektir.

 Beytüşşebap’ta, Arıcılar Birliği tarafından uygulanan arıcılık faaliyetleri ve doğal bal üretimi, markalaşma yolunda önemli bir gelişim süreci içerisindedir. Ziraat Bankası tarafından %5 faizli 1.500.000 TL’ye kadar verilen krediler bu alanda

gerçekleşebilecek bal işleme ve paketleme yatırımları için avantaj oluşturmaktadır.

 Kültür ırkı süt sığır yetiştiriciliği, Silopi, Cizre ve İdil ilçelerinde

uygulanabilmektedir. Tarım Bakanlığı tarafından 50 baş ve üstünde gerçekleşen yatırımlarda, %40 büyükbaş hayvan desteği, %30 inşaat desteği ve de %40 süt sağım ünitesi ve soğutma tankı desteği sunulmaktadır.

 Yün ipliği üretimi Şırnak Merkez’de yapılabilecek yatırımlardan bir diğeridir.

 Uludere, Beytüşşebap yakınlarında kurulacak süt paketleme tesisi, yörede üretilen küçükbaş hayvan süt ürününü toplayıp, işleyebilecektir.

 Son yıllarda unutulmaya yüz tutan ve yöresel bir el sanatı olan şal-şapik kumaş üretimi, Şırnak Merkez için önemli bir yatırım dalı olabilecektir. Kalitesinin ve kumaşa olan talebin yüksek olması, bu tür bir yatırımı uygun kılmaktadır.

11. ŞIRNAK TEŞVİKLER

12.1 Teşvik Araçları

 Kurumlar/Gelir Vergisi İndirimi

 SSK Primi İşveren Hissesinin Hazine tarafından karşılanması

 Faiz Desteği

 Yatırım Yeri Tahsisi

 KDV İstisnası

 Gümrük Vergisi Muafiyeti

 Gruplar

 Büyük Proje Yatırımları

 Bölgesel ve Sektörel Teşvik Sistemi

 Genel Teşvik Sistemi

12.2 Şırnak (IV.Bölge) Teşvikler

Bölgeler IV. Bölge Yatırıma Başlama Tarihi

Vergi İndirim Oranı Yatırıma Katkı Oranı

% 90

% 60

31.12.2010 Öncesi

Vergi İndirim Oranı

Yatırıma Katkı Oranı % 50

% 20

31.12.2010 Sonrası

SSK Primi 7 Yıl

5 Yıl 31.12.2010 Öncesi

31.12.2010 Sonrası

Faiz Desteği 5 Puan

2 Puan TL

Döviz Yatırım Yeri

Tahsisi KDV İstisnası

Tüm bölgelerde ve Büyük Ölçekli Yatırımlar ile Bölgesel Yatırımlar için İthal / Yerli Makine ve Teçhizat alımları için

Gümrük Vergisi Makine ve Teçhizat ithalatları için

12.3 Şırnak Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği Süreleri

Bölgeler 31.12.2010 tarihine kadar

başlanılan yatırımlar 31.12.2010 tarihinden sonra başlanılan yatırımlar

ŞIRNAK IV.

BÖLGE

7 yıl 5 yıl

12.4 Şırnak kurumlar/gelir vergi indirimi ve yatırıma katkı oranları

Bölgesel Uygulama Büyük Ölçekli Yatırımlar Bölgeler Yatırıma Katkı

Oranı (%)

Kurumlar/Gelir Vergisi İndirim Oranı (%)

Yatırıma Katkı Oranı (%)

Kurumlar/Gelir Vergisi İndirim Oranı (%)

IV.

BÖLGE

25 80 45 80

12.5 Bölge Bazında Desteklenecek Sektörler