TÜRKİYE - AB ORTAKLIK KONSEYİ TOPLANTISI
(11 NİSAN 2000)
Türkiye - Avrupa Birliği Ortaklık Konseyi toplantısı, 3 yıl aradan sonra 11 Nisan 2000 tarihinde Lüksemburg'da toplandı. Toplantıda, 31 başlıktan oluşan AB müktesebatının analitik
incelemesi için, 8 alt komite oluşturulması karara bağlandı.
Dışişleri Bakanlığı'nın Ortaklık Konseyi toplantısından sonra 29 Nisan 2000 "son durum"
başlıklı "bilgi notu" şöyle:
Türkiye-AB ilişkileri Helsinki sonrasında giderek hızlanan bir trend içine girmiş bulunmaktadır. 3 yıllık bir aradan sonra 11 Nisan 2000 günü Lüksemburg'da yapılan Ortaklık Konseyi bu bağlamda önemli bir dönüm noktası oluşturmaktadır. Ortaklık Konseyinde önümüzdeki dönem ile ilgili önemli kararlar alınmıştır.
Katılım Ortaklığı, Ulusal Program, Tarama
·Tarama sürecini gerçekleştirmek üzere Ortaklık Komitesine bağlı 8 alt komite kurulmuştur. (Ek 1). AB, diğer adaylar için olduğu gibi, Türkiye bakımından da Topluluk müktesebatını oluşturan 31 alanı 8 alt komiteye bölüştürmüştür. Tarama sürecinin Mayıs-Haziran döneminde başlatılması sözkonusudur. Bu amaçla Ortaklık Komitesi Mayıs ayında toplanarak alt komitelerin çalışma usüllerini belirleyecektir.
·Gümrük Birliğinden bu yana üzerinde çalışılan hizmetler alanındaki müzakerelerin başlatılması kararlaştırılmıştır. Bu kapsamda kamu alımları konusu da görüşülecektir. 2000 sonuna kadar
tamamlanması öngörülen müzakerelerin Haziran ayında başlatılması beklenmektedir. AB Komisyonu ilk kez tarafların görüşlerini dikkate alarak bir anlaşma taslağı hazırlığı başlatmış bulunmaktadır.
·Komisyon tarafından hazırlanacak Katılım Ortaklığı belgesinin en geç Ekim sonuna kadar AB Konseyine sunulması sözkonusudur.Belgenin Komisyon tarafından 1998 ve 1999 yıllarında ülkemiz için hazırlanan ilerleme raporlarından esinlenmesi ve 15 sayfa civarında olması beklenmektedir.
Belgede AB'nin Kopenhag kriterleri ve Topluluk müktesebatı kapsamında Türkiye ile ilgili siyasal, ekonomik ve sosyal değerlendirmelerinin yansıtılması öngörülmektedir.
·AB Komisyonu 2000 yılı ilerleme raporunu da Katılım Ortaklığı belgesiyle birlikte diğer adaylarla aynı tarihte AB Konseyine sunacaktır. Geçmiş yıllarda olduğu gibi, Komisyon Türkiye'nin temel verilere ilişkin bilgi vermesini ve görüşlerini iletmesini beklemektedir. Bu çalışma bu yıl da Temmuz ortasına kadar iletilmiş olacaktır.
·Ulusal Program Türkiye tarafından yukarıdaki iki belgeden hareketle hazırlanacaktır. Programda Türkiye'nin uyum takvimi, sırası ve süreleri hakkında ayrıntılı bilgilere yer verilecektir. Bu bağlamda, Türkiye'nin iç hazırlıklarını en geç yaz tatiline kadar bitirmesi önem taşımaktadır. Böylece, ulusal programın daha hazırlıklı biçimde kaleme alınması imkanı yaratılmış olabilecektir.
Mali İşbirliği
·Yıllardan beri bir sorun olarak gündemimizi işgal eden Mali İşbirliği konusu hareketlenmektedir.
·Deprem Yardımı çerçevesinde 1999'da taahhüt edilen 600 milyon EURO'dan ahiren 450 milyon EURO'luk ilk kısım için Ankara'da kredi anlaşması imzalanmıştır. Bakiye 150 milyon EURO için de hazırlıkların yaz tatiline kadar tamamlanması beklenmektedir.
·Türkiye'yi üyeliğe hazırlamak amacıyla 3 yıl için hazırlanan 15 milyon ve 135 milyon EURO'luk iki ayrı yönetmeliğin birincisi ile ilgili formaliteler tamamlanmıştır. Oybirliğiyle kabul edilen bu yönetmelik mali alanda Yunanistan'ın veto etmediği ilk karardır. 135 milyon EURO'luk ikinci yönetmelik ise ortak karar süreci çerçevesinde Avrupa Parlamentosuna onay için sunulmuş bulunmaktadır.
·Türkiye'ye tam üyelik yolunda yapılacak tüm mali yardımların tek bir çerçevede toplanması için Komisyon çalışmalarını aralıksız sürdürmektedir. Bilindiği gibi bu husus Helsinki Zirvesinde kararlaştırılmıştır.
·Komisyon MEDA II Fonundan Türkiye'ye ayrılacak payın geçmişe göre ve diğer yararlanacak
ülkelerle karşılaştırmalı olarak çok daha yüksek tutulacağını bildirmiştir. Ülkelerin payları henüz karara bağlanmadığından, bunun da miktarı kesinleşmemiştir.
·"Katılım Öncesi İmkan" olarak aday ülkelere 3 yıl için verilecek 8,5 milyar EURO'luk meblağdan Türkiye de pay alacaktır. Bunun dağılımı da henüz kararlaştırılmamıştır. Tahsisattan özel sektörden gelecek projeler de yararlanabilecektir.
·Gümrük Birliği döneminden kalan 750 milyon EURO'luk AYB kredisinden bu yıl 400 milyon EURO civarında bir kullanım olabileceği tahmin edilmektedir. Komisyon toplam meblağın 2002 sonuna kadar kullandırılmasını amaçlamaktadır. Halen kullanım yolunu açacak hukuki çerçeve oluşturulmaktadır.
·AYB ile ortak amaçlı büyük projelerin finansmanı sağlanacaktır. Bu kapsamda İstanbul Boğazında tüp geçit ve enerji projeleri yeralmaktadır. Bu projeler AYB ile birlikte oluşturulabilecektir.
Diğer Gelişmeler
·Helsinki sonrasında hem AB'ne üye, hem aday ülkelerle ilişkilerimiz yoğunlaşmıştır. AB ülkeleriyle siyasi ve teknik düzeyde karşılıklı ziyaretler artmıştır.
·Almanya ile yeni bir danışma toplantısı yapılmıştır. Almanya Türkiye'ye desteğini artarak sürdürmektedir.
·Yunanistan ile olan yakınlaşmanın bir sonucu olarak bu ülkenin üyelik tecrübelerinden Türkiye'yi de yararlandırması yolu açılmıştır.
·Diğer aday ülkelerle de temaslar artmaktadır. Litvanya, Romanya, Slovakya ve Slovenya da kendi tecrübelerini aktarmak amacıyla Türkiye ile görüş alışverişinde bulunmayı önermişlerdir. İlk temaslar yapılmaya başlanmıştır.
·Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) ve Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) temsilcileri Türkiye'nin katılım stratejisini desteklemeye hazır olduklarını bildirmişlerdir.
AB İçindeki Gelişmeler
·Genişleme: AB üyeliğine aday ülkeler müzakerelere başlama sıralamasına göre Lüksemburg (Çek Cumhuriyeti, Estonya, GKRY, Macaristan, Polonya, Slovenya) ile Helsinki (Bulgaristan, Letonya, Litvanya, Malta, Romanya, Slovakya) grupları şeklinde tasnif edilmiş durumdadır. Lüksemburg grubu adaylarının başlangıçta tam üyeliğe daha erken ulaşabilecekleri varsayılmaktaydı. Ancak, adaylarla müzakerelerin tarım gibi daha güç alanlara girmeye başlamasını müteakip bu varsayım büyük ölçüde değişmiş görünmektedir. Sonuçta ilk genişleme dalgasının daha önce telaffuz edilen 2003 yerine 2006'ya doğru kaymasının beklenebileceği sıkça ifade edilmektedir.
·Hükümetlerarası Konferans (HK) çalışmalarını sürdürmektedir. Amsterdam ardılları olarak
nitelendirilen karar ve temsile ilişkin üç sorunun bu kere de güçlük yarattığı anlaşılmaktadır. HK'nın bu sorunlara bulunacak çözümlerle sınırlı tutulması kararlaştırılmış olmakla birlikte, başgösteren ihtiyaç nedeniyle, AGSK gibi yeni müzakere alanları eklenmektedir. Ayrıca HK'nın Avrupa Adalet Divanı ve Ekonomik ve Sosyal Konsey gibi AB organlarının geleceğini ele alması istenmektedir. Avrupa Parlamentosu AB için bir "Temel Hak ve Özgürlükler Belgesi" kabul edilmesinde ısrarlı davranmaktadır.
Şu ana kadar sadece nitelikli oy çokluğunun geçerli olacağı alanların çoğaltılması kararı alınabilmiştir.
Bu gidişat AB'nin başlangıçta vazettiği şekilde 2000 sonuna kadar HK'ı tamamlama ve genişlemeyi
2003 yılında başlatma kararını temelden etkilemeye aday görünmektedir. Yukarıda sözü edilen 2006 vadesinin arkasında yatan saiklerden biri de budur.
Analitik İnceleme
(Tarama süreci için 11 Nisan 2000 tarihli Ortaklık Konseyi’nde kurulan alt komiteler ve faaliyet alanları)
Alt Komiteler
Müzakere Başlıkları
No.
Tarım ve Balıkçılık
1.
Tarım
7
Balıkçılık
8
İç Pazar
2.
Malların Serbest Dolaşımı
1
Kişilerin Serbest Dolaşımı
2
Hizmetler
3
Şirketler Hukuku
5
Rekabet
6
Tüketiciyi Koruma ve Tüketici Sağlığı
23
Ticaret, Sanayi, AKÇT Ürünleri
3.
Dış İlişkiler
26
Sanayi
15
Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler
16
Ekonomik ve Parasal Konular
4.
Ekonomik ve Parasal Birlik
11
İstatistik
12
Sermayenin Serbest Dolaşımı
4
Yenilik (Innovation)
5.
Eğitim ve Yetiştirme
18
Bilim ve Araştırma
17
İletişim ve Bilgi Teknolojileri
19
Kültür ve Görsel-İşitsel Politika
20
Ulaştırma, Çevre, Enerji ve Trans Avrupa Ağı
6.
Ulaştırma
9
Çevre
22
Enerji
14
Bölgesel Kalkınma, İstihdam, Sosyal Politika
7.
İstihdam ve Sosyal Politika
13
Bölgesel Kalkınma
21
Gümrükler, Uyuşturucu Kaçıkçılığı ve Para Aklama
8.
Gümrük Birliği
25
Adalet ve İçişleri
24
Vergilendirme
10
Mali Kontrol
28
Bunların Dışında Kalan Başlıklar Şunlardır:
ODGP
27
Bütçe
29
Kurumlar
30
Diğer
31
******
KATILIM ORTAKLIĞI BELGESİ
Katılım Ortaklığı Belgesi'nin son şekli
4 Aralık 2000
Avrupa Birliği üyesi ülkelerin dışişleri bakanlarından oluşan AB Genel İşler Konseyi, 4 Aralık 2000 tarihinde Brüksel'de yaptığı toplantıda, Katılım Ortaklığı Belgesi'ne son şeklini verdi.
AB dışişleri bakanları, Türkiye'nin şiddetli tepkisine yol açan Kıbrıs ve Ege konusunu ‘ön şart’
olarak getirmeyip ‘güçlendirilmiş siyasi diyalog’ başlığıyla yeni bir paragraf oluşturdular.
Yunanistan'ın ısrarlarıyla Kıbrıs ve Ege konusu, siyasi kriter çerçevesinde kalmasına rağmen bu çerçeve, 'Güçlendirilmiş Siyasi Diyalog' paragrafı altına alındı. Böylelikle Ankara'nın isteği oldu ve her iki konunun Türkiye'nin önüne 'Ön şart' olarak getirilmesi önlendi. Ancak Atina'nın eli, Brüksel tarafından boş bırakılmadı ve ısrarlı oldukları her iki konudan Kıbrıs 'Kısa vade', Ege ise 'Orta vadeli öncelikler' başlığıyla duyuruldu.
Türkiye için Katılım Ortaklığı 2000
1. GİRİŞ
AB Konseyi Helsinki'de (10-11 Aralık 1999), Türkiye'deki olumlu gelişmeleri ve Kopenhag Kriterlerinin (http://www.belgenet.com/arsiv/ab/kopenhag_kri.html) yerine getirilmesi yönündeki reformların sürdürülmesi niyetini memnuniyetle karşılamıştır.
AB Konseyi, Helsinki toplantısında, "daha önceki AB Konseyi sonuçları temelinde" bir Katılım Ortaklığı Belgesi hazırlanması kararı almıştır. Belge, siyasi ve ekonomik kriterler ile üye ülke yükümlülükleri ışığında katılım hazırlıklarının yoğunlaşması gereken öncelikleri içerecek ve müktesebatın
benimsenmesi için Ulusal Programa eşlik edecektir.
AB Konseyi, 1997'de Lüksemburg'daki toplantısında, Katılım Ortaklığının, aday ülkelere yönelik tüm yardımları tek bir çerçeve altında yürüten geliştirilmiş katılım öncesi stratejinin kilit öğelerinden biri olduğunu kararlaştırmıştır. Bu çerçevede, katılım sürecinde karşılaşılan sorunların üstesinden gelinmesine destek olmak amacıyla, AB, yardımlarını her adayın özel ihtiyaçlarına yöneltir.
Bu anlayışla tam uyumlu olarak, AB Komisyonu, 26 Temmuz 2000 tarihinde, katılım öncesinde ve özellikle Katılım Ortaklığının oluşturulmasına yönelik olarak, Türkiye'ye AB tarafından yapılacak yardımların tüm kaynaklarını koordine etmek için gerekli tek çerçeveyi oluşturmaya yönelik bir
Yönetmelik önermiştir. Türkiye'ye yönelik bu Çerçeve Yönetmelik, diğer 10 Orta ve Doğu Avrupa aday ülkelerinin yönetmelikleri örnek alınarak hazırlanmıştır. (Konsey Yönetmeliği 622/98; OJL85,20.3 1998, sayfa l)
Katılım Ortaklığı, Türkiye için ilk Katılım Ortaklığının kurulmasına dair Konsey Yönetmeliği ile oluşturulacaktır. Bu Katılım Ortaklığı, Türkiye'ye danışıldıktan sonra ve Konsey tarafından kararlaştırılan ilkeler, öncelikler, ara hedefler ve koşullar esas alınarak, Komisyon tarafından önerilecektir. Belge, Türkiye'nin adaylık sürecindeki gelişmeye ilişkin 2000 ilerleme Raporu'ndaki değerlendirmeyi dikkate almaktadır.
2. AMAÇLAR
Katılım Ortaklığının amacı, AB üyeliği yolunda Türkiye'nin kaydettiği gelişmeler hakkında Komisyonun 2000 İlerleme Raporu'nda saptanan ileriye yönelik çalışmaların öncelikli alanlarını, bu önceliklerin uygulanmasında Türkiye'ye sağlanacak mali imkanları ve bu yardıma ilişkin koşulları tek bir çerçeve altında toplamaktır. Katılım Ortaklığı, aday Devletlerin üyelik hazırlıklarına yardımda kullanılacak bir dizi politika aracının temelini oluşturur. Türkiye'nin, Katılım Ortaklığı temelinde, AB mevzuatına uyuma
ilişkin Ulusal Programını bu yıl içinde benimsemesi beklenmektedir. Ulusal Program, Katılım
Ortaklığının ayrılmaz bir parçası olmamakla beraber, belgenin kapsadığı öncelikler Katılım Ortaklığına uymalıdır.
3. İLKELER
Her aday Devlet için saptanmış olan temel öncelik alanları, üyelik için aşağıdaki koşulların zorunlu olduğunu kaydeden Kopenhag kriterlerini yerine getirme yeteneği ile bağlantılıdır:
- aday Devlet, demokrasi, hukukun üstünlüğü, insan hakları, azınlıklara saygı ve onların korunmasını güvence altına alan kurumların istikrarını sağlar;
- işler bir pazar ekonomisinin varlığı ve ayrıca, Birlik içindeki rekabet baskısı ve pazar güçleri ile başedebilme yeteneği;
- siyasi, ekonomik ve parasal birliğin amaçlarına bağlılık dahil, üyelik yükümlülüklerini üstlenme yeteneği.
AB Konseyi, Madrid'deki toplantısında, Topluluk politikalarının uyumlu olarak yürütülmesini teminen aday ülkelerin katılım ertesinde idari yapılarının uyumlaştırılması gereğini vurgulamıştır. AB Konseyi, Lüksemburg Zirvesi'nde müktesebatın mevzuata meczinin gerekli olduğunu belirtmiş; ancak bunun da kendi başına yeterli olmadığını ve asıl önemli olanın uygulama olduğunu vurgulamıştır.
AB Konseyi, Helsinki'deki toplantısında, 13 aday ülkenin tek bir çerçeveye alınması ile oluşan katılım sürecinin kapsayıcı niteliğini teyit etmiştir. Aday Devletler katılma sürecine eşit koşullarda
katılmaktadırlar. AB Konseyi, aday Devletlerin AB Antlaşmalarında belirlenen değerleri ve amaçları paylaşmaları gerektiğini belirtmiştir. Bu bağlamda, AB Konseyi, Birleşmiş Milletler Yasası'na uygun olarak uyuşmazlıkların barışçı çözümü ilkesini vurgulamış ve aday Devletlerin mevcut tüm sınır sorunlarını ve ilgili diğer sorunları çözmek için her türlü gayreti göstermelerini önemle talep etmiştir.
Makul bir sürede bu gerçekleşmediği takdirde, aday Devletler uyuşmazlığı Uluslararası Adalet Divanı'na götürmelidirler.
AB Konseyi ayrıca, çözüme kavuşmayan herhangi bir soruna ilişkin durumu, özellikle katılım sürecine yansımaları açısından ve bunların Uluslararası Adalet Divanı vasıtasıyla çözümünü sağlamayı teşvik için, en geç 2004 yılı sonuna kadar gözden geçireceğini kararlaştırmıştır.
Ayrıca, AB Konseyi, Türkiye'nin reformlarını, derinleştirilmiş siyasi diyalog da dahil olmak üzere özellikle insan haklarına da atıfta bulunarak, katılıma ilişkin siyasi kriterlerin karşılanması yönünde ilerlemeye ve Helsinki sonuçlarının 4 ve 9(a) paragraflarında yer alan hususlara da ağırlık vererek teşvik etmek ve desteklemek amacıyla, Türkiye'nin katılım öncesi stratejiden yararlanacağını vurgular;
bu anlayışla, AB, Türkiye'yi, tüm taraflarla birlikte, Kıbrıs sorununun kapsamlı çözümünü amaçlayan sürecin başarıyla sonuçlanması yönünde, BM Genel Sekreteri'nin çabalarına destek olunmasına devam edilmesi yönünde teşvik etmektedir.
4. ÖNCELİKLER VE ORTA VADELİ HEDEFLER
AB Komisyonu, İlerleme Raporlarında, aday devletlerin üyelik hazırlıklarında bazı alanlarda geliştirilmesi ve devam etmesi gereken çabaların altını çizer. Bu durum öncelikler kapsamında ara aşamaların tanımının yapılmasını ve her tanımın ilgili Devletlerin işbirliğiyle belirlenecek kesin amaçlarla tamamlanmasını gerektirir, bunun başarıya ulaşması verilecek yardımın derecesini, bazı ülkelerle devam eden müzakerelerde kaydedilen gelişmeyi ve diğer ülkelerle yeni müzakerelerin açılmasını belirler. Katılım Ortaklığının öncelikleri ve orta vadeli hedefleri, kısa ve orta vade olarak iki gruba bölünmüştür. Kısa vadede sıralananlar, Türkiye'nin 2001 yılına kadar bunları tamamlaması veya somut olarak ileriye götürecek adımları atması beklentisi esas alınarak seçilmiştir. Orta vadede
sıralananlar ise, tamamlanması bir yıldan fazla sürmesi mümkün, ancak imkanlar ölçüsünde çalışmaları 2001 yılı içinde başlatılması beklenenlerdir.
Katılım Ortaklığı, Türkiye'nin üyelik hazırlıkları için gerekli öncelik alanlarını belirlemektedir. Türkiye her halükarda İlerleme Raporunda yer alan tüm konulara eğilmek durumunda olacaktır. Türkiye'nin, Ortaklık Anlaşması, Gümrük Birliği ve örneğin, tarım ürünlerine ilişkin ticaret rejimi gibi AT-Türkiye
Ortaklık Konseyi kararları çerçevesinde müktesebatın yasal uyumu ve uygulamasına ilişkin
yükümlülüklerini yerine getirmesi de önem taşımaktadır. AB mevzuatının yasalara meczinin tek başına yeterli olmadığı, ayrıca Avrupa Birliğinin uyguladığı standartlarda uygulanmasının güvence altına alınmasının da gerekli olduğu da hatırda tutulmalıdır. Aşağıda sıralanan tüm alanlarda mevzuatın güvenilir ve etkin uygulaması gerekmektedir.
AB Komisyonu'nun İlerleme Raporundaki analizler temel alınarak, Türkiye için belirlenen kısa ve orta vadeli öncelikler ve ara hedefler aşağıdadır:
4.1. Kısa Vade (2001)
Güçlendirilmiş siyasal Diyalog ve siyasi Ölçütler
Helsinki sonuçlar bildirgesine (http://www.belgenet.com/arsiv/ab/helsinki_sonuc.html) uygun olarak, siyasal diyalog bağlamında, Helsinki sonuçlar bildirgesinin 9(a) maddesinde atıf yapıldığı gibi, BM Genel Sekreteri’nin Kıbrıs sorununa kapsamlı bir çözüm bulunması sürecini başarılı bir sonuca bağlamaya yönelik çabalarını güçlü bir biçimde desteklemek
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (http://www.belgenet.com/arsiv/sozlesme/aihs_01.html) 10.
maddesi doğrultusunda, ifade özgürlüğü hakkı için Yasal ve anayasal güvenceleri güçlendirmek. Bu bağlamda şiddet içermeyen görüşlerini açıklamaktan hapis cezası verilen kişilerin durumuna işaret etmek.
Dernek kurma özgürlüğü ve barışçıl toplantı hakkı ve sivil toplumun gelişmesini cesaretlendirmek için yasal ve anayasal güvenceleri güçlendirmek.
İşkence uygulamalarına karşı mücadeleyi pekiştirmek için yasal hükümleri güçlendirmek ve bu yönde gereken bütün tedbirleri almak ve Avrupa İşkenceyi Önleme Sözleşmesine uyumu sağlamak.
Mahkeme öncesi gözaltı ile ilgili yasal uygulamaları (prosedürleri), Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi hükümleri ve İşkenceyi Önleme Komitesi tavsiyeleri doğrultusunda daha fazla uyumlulaştırmak.
Her türlü insan hakları ihlaline karşı hukuki yeniden yargılama olanaklarının güçlendirilmesi
Diğer ülkeler ve uluslararası örgütlerle işbirliği içinde kanun uygulayıcı yetkililerin insan hakları konusunda yoğun olarak eğitimi.
Yargının - Devlet Güvenlik Mahkemeleri de dahil olmak üzere – işleyiş ve etkinliğini uluslararası standartlara uygun olarak iyileştirmek. Özellikle, hakim ve savcıların Avrupa Birliği mevzuatı – insan hakları alanı dahil olmak üzere – eğitimlerini güçlendirmek.
Ölüm cezası ile ilgili fiili moratoryumun devam etmesi.
Türk vatandaşlarının kendi anadillerinde televizyon ve radyo yayını yapmalarını yasaklayan her türlü yasal hükmün kaldırılması.
Bütün vatandaşların ekonomik, sosyal ve kültürel olanaklarını artırıcı bir bakış açısıyla, bölgesel dengesizliklerin azaltılmasına yönelik, ve özellikle Güneydoğudaki durumun iyileştirilmesi için kapsamlı bir yaklaşım geliştirmek.
Ekonomik Ölçütler
Özellikle kamu harcamalarının denetim altına alınmasına ilişkin olarak IMF ve Dünya Bankası ile üzerinde mutabık kalınan hali hazırdaki enflasyonla mücadele ve yapısal reform programının uygulanmasının sağlanması.
Saydamlığın ve izlemenin güvenceye alınması amacına yönelik olarak mali sektör reformunun uygulanmasına süratle başlanması.
AB usulleri ve Katılım Öncesi Ekonomik Programın (KÖEP) sunulması ile uyumlu olmak üzere, yıllık mali durum bildirimini içeren bir katılım öncesi mali izleme yöntemi hazırlanması. Katılım Öncesi Ekonomik Programın (KÖEP). KÖEP, ülkenin kapsamlı bir ekonomik program yoluyla AB'ye katılıma hazırlanması amaçlamaktadır.
Tarımsal reformların sürdürülmesi.
Sosyal unsur dikkate alınarak devlet işletmelerinin özelleştirilmesine devam edilmesi.
İç Pazar
Fikri ve sınai haklar: Fikri haklar mevzuatı uyumuna devam edilmesi ve korsanlıkla mücadelenin güçlendirilmesi.
Malların serbest dolaşımı: Avrupa standartları, belgelendirme ve uygunluk değerlendirmesi ve markalama konularında uyumun hızlandırılması; mevcut piyasa izleme ve değerlendirme yapılarının teçhizat ve eğitim ile desteklenerek güçlendirilmeye başlanması; Yeni ve Küresel Yaklaşım ilkelerinin iç hukuka aktarılmasını sağlayacak belirli sektörlere (gıda, ilaç, kozmetik, tekstil) ve çerçeve mevzuata ilişkin çalışmaların hızlandırılması ve uygun idari yapılar oluşturulması; ticaret önündeki teknik
engelerin kaldırılması.
Rekabet: Saydamlık ve devlet yardımının düzenli takibinin sağlanmasına temel teşkil etmek için devlet yardımının kontrolü konusundaki sorumluluğu belirtecek mevzuatın kabulü,
Kamu alımları: Özellikle alım sisteminin daha saydam ve hesap verebilir hale getirilerek Topluluk müktesebatı ile uyumua başlanması.
Vergilendirme
Özellikle oranlar, işlem muafiyeti kapsamı, vergilendirme kapsamı ve vergi yapısı olmak üzere tüketim vergileri ve KDV konularında uyuma başlanması; yeni vergi önlemlerinin Kurumlar Vergisi İşleyiş Prensipleri ile uyumlu olmasının güvenceye alınması ve ayrımcı önlemlerin elenmesi.
Tarım
İşleyen bir tapu kayıt sisteminin, hayvan tanımlama sistemlerinin ve bitki geçiş izin sistemlerinin geliştirilmesi ve tarımsal piyasaların izlenmesi, yapısal ve kırsal gelişime yönelik önlemlerin uygulanması amacıyla idari yapıların iyileştirilmesi.
Hayvan ve bitki hastalıkları ile mücadele mevzuatı uyumu öncelikli olmak üzere, hayvan ve bitki sağlığı konusundaki Topluluk mevzuatı için uygun bir uyum stratejisi oluşturulması ve özellikle laboratuvar testlerine, kontrol düzenlemelerine ve kuruluşlarına mahsus uygulama kapasitesinin artırılması.
Balıkçılık
Balıkçılık kaynaklarının kullanımı, piyasa ve yapısal gelişmelerin bir kaynak yönetimi politikası ile izlenmesi, denetim ve kontrol önlemleri ve balıkçılık filosu sicilinin iyileştirilmesi için idari yapıların oluşturulması.
Taşımacılık
Taşımacılık alanındaki AB müktesabatının iç hukuka yansıtılması için bir program kabul edilmesi.
Denizcilik güvenlik standartlarına ilişkin mevzuatın uyumuna başlanması ve güvenlik standartlarının uygulanması.
Sınıflandırma kuruluşlarının izlenmesi ve Türk bandıra sicilinin performansının artırılması konularında deniz taşımacılığı için bir eylem planının kabul edilmesi.
Denizcilik idaresinin, özellikle devlet bandıra denetiminin, güçlendirilmeye başlanması.
İstatistik
Özellikle nüfus ve sosyal istatistikler, bölgesel istatistikler, iş istatistikleri, dış ticaret ve tarım istatistikleri olmak üzere istatistiklerin daha fazla geliştirilmesi için bir strateji benimsenmesi.
Ticari kayıtların AB standartları ile aynı düzeye getirilmesi.
İstihdam ve Sosyal Konular
AB müktesabatı ile uyum için bir strateji ve ayrıntılı bir program benimsenmesi.
Çocuk işgücü sorunu ile mücadele için yapılan çabaların daha güçlendirilmesi.
Diğerlerinin yanı sıra, sendikal haklara saygı duyulması ve sendikal eylemler üzerindeki kısıtlayıcı hükümlerin kaldırılarak etken ve özerk sosyal diyalog için gerekli koşulların güvenceye alınması.
AB müktesabatının geliştirilmesi ve uygulanmasına yönelik sosyal ortakların kapasite oluşturma çalışmalarının desteklenmesi.
Enerji
Enerji sektöründeki AB müktesabatının kabulü için bir programın uygulamaya konması.
Elektrik ve gaz sektörleri için bağımsız bir düzenleyici kurum oluşturulması: bu kurumun görevlerini etkin bir biçimde yapmasını sağlayacak yetki ve araçların verilmesi.
Başta elektrik ve gaz yönergeleri ile piyasaların açılması olmak üzere, iç enerji piyasasının kuruluşuna yönelik hazırlıkların yapılması.
Telekomünikasyon
Ruhsatlandırma, karşılıklı bağlantı ve evrensel hizmet alanlarında AB müktesabatı ile uyumun sağlanması; serbestleştirme ihtiyaçlarının daha da irdelenmesi;
Bağımsız düzenleyici kurumun kapasite oluşturmasının güçlendirilmesi, bir başka deyişle mevzuatı uygulama yeteneğinin güçlendirilmesi.
Bölgesel politika ve yapısal araçların eşgüdümü
Topluluk kurallarına uygun bir NUTs sınıflandırmasının hazırlanması.
Etkili bir bölgesel politikanın geliştirilmesi için bir strateji benimsenmesi.
Türkiye'nin planlama sürecinde projelerin seçiminde bölgesel politika ölçütlerini kullanıma başlaması.
Kültür ve Görsel-İşitsel Sektör Politikası
Özellikle Sınırsız Televizyon Yönergesi ile ilgili olmak üzere, görsel-işitsel politika alandaki mevzuatın uyumuna başlanması.
Çevre
Müktesabatın uyumu için ayrıntılı yönerge özelinde bir programın kabulü.
Çevresel Etki Değerlendirme yönergesinin yasalaştırılması.
Her yıl için gerçekçi kamu ve özel sektör finansman kaynakları ile uyum maliyeti tahminlerine dayanan yatırımların finansmanı konusunda bir plan geliştirilmesi (yönerge özelinde).
Adalet ve içişleri
Adalet ve içişleri alanında Avrupa Birliğindeki mevzuat ve uygulamalar konularında bilgilendirme ve bilinçlendirme programları geliştirilmesi.
Organize suçlar, uyuşturucu ticareti ve yolsuzlukla mücadelenin iyileştirilmesi ve kara para aklama ile mücadele için kapasitesinin güçlendirilmesi.
Gümrükler
Serbest bölgeler ile ilgili mevzuatın uyumuna devam edilmesi ve yeni Gümrük Kanunu ve uygulama hükümlerinin uygulanmasının güvenceye alınması.
İdari ve adli kapasitenin pekiştirilmesi
Kamu idaresinin müktesabatı yürürlüğe koyma ve yönetme kapasitesinin, özellikle eğitim yoluyla ve yasadışı göçün ve insan ve uyuşturucu ticaretinin önlenmesine yönelik etkin sınır denetiminin
geliştirilmesi dahil olmak üzere ilgili bakanlıklar arasında uygun koordinasyon yoluyla iyileştirilmesi.
İlgili idari kurumların güçlendirilmesi dahil kamu idaresinin modernizasyonunun hızlandırılması.
Mali kontrol işlevlerinin güçlendirilmesi, gümrüklerin verimliliğinin artırılması, vergi idarisinin modernize edilmesi ve kaçakçılıkla mücadele kapasitesinin artırılması; sınırlarda yapılan hayvan ve bitki sağlığı denetimlerinin güçlendirilmesi, gıda denetim idaresinin yeniden yapılandırılması ve kalitesinin iyileştirilmesi, adli sistemin işlerliğinin geliştirilmesi ve Topluluk hukuku ve uygulaması konularında yargı mensuplarının eğitiminin daha fazla teşvik edilmesi.
Program yönetimi için hukuki, idari ve bütçe çerçevesinin kabulü (denetim elkitabı ve denetim takibi).
4.2. Orta Vadeli Öncelikler
Güçlendirilmiş siyasal diyalog ve siyasi ölçütler
Helsinki sonuçlar bildirgesine (http://www.belgenet.com/arsiv/ab/helsinki_sonuc.html) uygun olarak, siyasal diyalog bağlamında, anlaşmazlıkların Birleşmiş Milletler Anayasası’na uygun şekilde barışçı yollardan çözülmesi ilkesi kapsamında, Helsinki sonuçlar bildirgesinin 4. maddesinde atıf yapıldığı gibi, devam eden sınır anlaşmazlıklarını ve diğer ilgili konuları çözmek için her çabayı sarf etmek
Hiçbir ayırıma tabi tutulmaksızın ve dil, ırk, renk, cinsiyet, politik düşünce, felsefi inanç veya dinlerine bakılmaksızın tüm bireylerin bütün insan hakları ve temel özgürlüklerden tam olarak yararlanmalarının güvence altına alınması. Düşünce, vicdan ve din özgürlüklerinden yararlanma koşullarının daha da geliştirilmesi.
Türk Anayasasının ve diğer ilgili mevzuatın, bütün Türk vatandaşlarının hak ve özgürlüklerini Avrupa İnsan Haklarının Korunması Sözleşmesinde belirtildiği gibi güvence altına alan bir bakış açısıyla, tekrar gözden geçirilmesi ve bu tür yasal reformların uygulanmasının ve Avrupa Birliği Üye Devletlerinin uygulamalarıyla uyumun sağlanması.
Ölüm cezasının kaldırılması, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 6 No.lu Protokolü’nün (http://www.belgenet.com/arsiv/sozlesme/aihs_04.html) imzalanması ve onaylanması.
Uluslararası Medenî ve Siyasî Haklar Sözleşmesi
(http://www.belgenet.com/arsiv/bm/bmsiyasihak.html) ve tercihli Protokolü’nün, ve Uluslararası Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi’nin
(http://www.belgenet.com/arsiv/bm/bmekohak.html) onaylanması.
Cezaevlerindeki gözaltı koşullarının Birleşmiş Milletler Hükümlü ve Tutukluların Muamelesinde Gözetilecek Standard Asgari Kurallar ve diğer uluslararası normlara uygun hale gelecek şekilde düzeltilmesi.
Milli Güvenlik Kurulunun hükümete bir danışma organı niteliğindeki Anayasal rolünün Avrupa Birliği üye ülkelerinin uygulamalarına uyumlulaştırılması.
Güneydoğu’da halen devam etmekte olan Olağanüstü Hal’in kaldırılması.
Kültürel çeşitliliğin sağlanması ve kökenlerine bakılmaksızın tüm vatandaşların kültürel haklarının güvence altına alınması. Bu hakların kullanılmasını engelleyen her türlü yasal hüküm – eğitim alanındakiler de dahil olmak üzere – kaldırılmalıdır.
Ekonomik ölçütler
Özelleştirme sürecinin tamamlanması.
Tarım ve mali sektör reformlarının tamamlanması.
Emeklilik ve sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliğinin güvenceye alınması.
Genç kuşağa ve dezavantajlı bölgelere özel önem verilerek genel eğitim ve sağlık düzeyinin yükseltilmesinin sağlanması.
İç pazar
Malların serbest dolaşımı: AB müktesebatı ile uyumun tamamlanması; Avrupa standartları ile uyumun tamamlanması; mevcut belgelendirme, piyasa denetimi ve uygunluk denetimi yapılarının güçlendirilmesinin tamalanması.
Şirketler hukuku: AB müktesabatı ile bağdaşmanın tamamlanması.
Verilerin korunması: mevzuat uyumu ve uygulamanın tamamlanması.
Sermayenin serbest dolaşımı: Özellikle yabancı yatırımcılar için kısıtlamaların kaldırılarak uyumun tamamlanması.
Rekabet: bölgesel yardım projeleri dahil olmak üzere devlet yardımlarına ilişkin AB müktesabatı ile uyumun tamamlanması ve tekeller ve özel haklardan yararlanan şirketler ile ilgili mevzuatın uyumu.
Kamu ihaleleri: AB müktesabatı ile uyumun tamamlanması; etkin uygulamanın güvenceye alınması.
Vergilendirme
Ulusal mevzuatın AB müktesabatı ile uyumunun tamamlanması.
Tarım
Tarımsal ve kırsal gelişme politikalarında müktesabat için hazırlıkların tamamlanması.
Gıda işleme kuruluşlarının (et, süt işleme tesisleri) AB hijyen ve halk sağlığı standartlarına uyacak şekilde modernizasyonu ve test ve teşhis tesislerinin daha fazla kurulması.
Balıkçılık
Ortak balıkçılık politikasının yürürlüğe konması ve uygulanmasına ilişkin kapasite geliştirilmesinin tamamlanması.
Türkiye'deki balıkçılık ürünülerinin toplam kalite standartları ve güvenliğinin geliştirilmesine devam edilmesi.
Taşımacılık
Kara taşımacılığı (piyasaya giriş, yol güvenliği, tehlikeli maddeler kuralları ve vergilendirme), demiryolları, hava taşımacılığı (özellikle hava güvenliği ve hava trafiği yönetimi) ve iç su yollarına (tekneler için teknik gerekler) mevzuatılarına ilişkin uyumun tamamlanması.
Denizcilik güvenliği başta olmak üzere taşımacılık mevzuatının etkin biçimde yürürlüğe konması ve uygulanmasının sağlanması.
Türk ticaret filosunun (özellikle denizcilik ve kara taşımacılığı) İç Pazarla tam bütünleşmesini sağlayacak teknik normlar için hazırlanması.
Ekonomik ve Parasal Birlik
Merkez Bankası kanununun Avrupa Merkez Bankaları Sistemi’ne (ESCB) katılımı mümkün kılacak şekilde değiştirilmesi.
Merkez Bankasının hükümetten bağımsızlaştırılmasının tamamlanması.
İstatistikler
Özellikle GSYİH tahmini, uyumlaştırılmış tüketici fiyat endeksleri, kısa vadeli göstergeler, sosyal istatistikler, ticaret sicili ve ödemeler dengesi alanlarında AB ile uyumlu istatistiksel yöntem ve uygulamaların kabulü.
Makroekonomik istatistiklerin istatik alanındaki müktesabat ile daha fazla uyumu.
Personelin yeterli eğitiminin sağlanması ve idari kapasitenin geliştirilmesi.
İstihdam ve sosyal işler
Kadınlara karşı ayrımcılığın geride kalan biçimleri ile cinsiyet, ırk veya etnik köken, din veya inanç, sakatlık, yaş veya cinsi yönelim temelindeki her türlü ayrımcılığın kaldırılması.
İş hukuku, kadın ve erkeklere eşit muamele, mesleki sağlık ve güvenlik ve halk sağlığı alanlarındaki AB mevzuatının iç hukuka aktarılması, ilgili idari yapılar ve sosyal güvenliğin eşgüdümü için gerekli olan yapıların güçlendirilmesi.
Sosyal politika ve ve istihdam alanındaki AB müktesabatının etkin biçimde yürürlüğe konmasının ve uygulanmasının sağlanması.
Ortak istihdam incelemesinin başlatılması da dahil olmak üzere, ileride Avrupa İstihdam Stratejisine katılım perspektifi ile ulusal istihdam stratejisinin hazırlanması ve bu bağlamda, özellikle devam eden ve hızlanan yapısal değişimin etkisi olmak üzere, işgücü piyasası ve sosyal gelişmeleri izleme kapasitesinin geliştirilmesi.
Özellikle sosyal güvenlik sisteminin mali açıdan sürdürülebilir hale getirilmesi gözetilerek yeniden yapılanması yoluyla sosyal korumanın daha da geliştirilmesi ve sosyal güvenlik ağının güçlendirilmesi.
Enerji
Enerji kuruluşlarının yeniden yapılandırılması ve muhtelif sektörlere girişin daha da serbestleştirilmesi; idari ve düzenleyici yapıların güçlendirilmesi.
Ulusal mevzuatın enerji sektöründeki AB müktesabatına uyumunun tamamlanması.
Telekomünikasyon
Topluluk mevzuatının iç hukuka yansıtılmasının tamamlanması.
Tüm iletişim sektörü için kapsamlı bir politikanın geliştirilmesi.
Bölgeler politikası ve yapısal araçların koordinasyonu
Birden çok yılı kapsayan bütçe hazırlama usulleri ve değerlendirmenin izlenmesini sağlayan yapıların kurulması da dahil olmak üzere, ülke içi farklılıklarının azaltılmasına yönelik ulusal bir politikanın geliştirilmesi.
Kültür ve görsel-işitsel iletişim politikası
Görsel-işitsel iletişim mevzuatının uyumunun tamamlanması ve bağımsız televizyon/radyo düzenleyici kurum kapasitelerinin güçlendirilmesi.
Çevre
Kurumsal, idari ve izleme kapasitesinin çevrenin korunmasını güvence altına alacak şekilde
güçlendirilirken, özellikle çerçeve mevzuatın ve sektör mevzuatının geliştirilmesi yoluyla AB'nin çevre konusudaki müktesabatının yürürlüğe konması ve uygulanması.
Mevzuatın, özellikle çerçeve mevzuat ve yatay mevzuat ile doğa korunması, su kalitesinin korunması ve atık yönetimi konularındaki mevzuatın, özel önem ile uygulanması; bir atık yönetimi stratejisinin uygulanması.
İzleme ağları ve izin usullerinin yanı sıra veri toplama dahil çevre müfettişlikleri kurulması.
Bütün diğer sektörel politikaların tanım ve uygulamasının sürdürelebilir gelişme ilkeleri ile bütünleştirilmesi.
Çevresel Etki Değerlendirme yönergesinin yürürlüğe konması ve uygulanması.
Gümrükler
Serbest bölgeler, çift kullanımlı mallar ve teknolojiler, uyuşturucu üretiminde kullanılan maddeler (precursors) sahte ve krosan mallar başta olmak üzere mevzuat uyumunun tamalanması.
Adalet ve içişleri
Topluluk Hukuku ile adalet ve içişleri alanlarında AB müktesabatı uygulamaları konularında eğitim programları geliştirilmesi.
Özellikle polisin hesap verme sorumluluğunun güvenceye alınmasına yönelik olarak adalet ve içişleri kurumlarının daha da geliştirilmesi ve güçlendirilmesi.
Schengen Bilgi Sistemi ve Europol'a tam olarak katılımın mümkün olması için veri koruma alanındaki AB müktesabatının kabulü;
Vize mevzuatı ve uygulamasının AB mevzuatına uygun hale getirilmesine başlanması.
Yasadışı göçün önlenmesine yönelik olarak, göç konusundaki AB müktesabatının ve eylemlerinin (kabul, yeniden kabul, sınır dışı etme) kabul edilmesi ve uygulanması.
Sınır yönetiminin güçlendirilmeye devam edilmesi ve Schengen Sözleşmesinin tam olarak uygulanması için hazırlık yapılması.
İltica konusundaki 1951 tarihli Cenevre Sözleşmesine konulan coğrafi çekincenin kaldırılması ve mülteciler için konaklama tesisleri ve sosyal destek mekanizmaları geliştirilmesi.
Yolsuzluk, uyuşturucuyla mücadele, organize suçlar, kara para aklanması ve ceza hukuku ve medeni hukuk alanlarında adli işbirliği konularında AB müktesabatının kabulü ve uygulanması; bu alanlardaki uluslararası işbirliğinin daha da yoğunlaştırılması.
İdari ve adli kapasitenin güçlendirilmesi
AB politikalarının verimli yönetiminin sağlanması için, sınır yönetiminin güçlendirilmesi ve Schengen Sözleşmesinin tam olarak uygulanmasına hazırlık dahil olmak üzere kamu idaresinin
modernizasyonuna yönelik reformun tamamlanması.
İç ve bağımsız mali kontrol için yasal çerçevenin tamamlanması; iç denetim/kontrol işlevlerinin uyumu için hükümet içinde merkezi bir kuruluşun kurulmasının tamamlanması; harcama
merkezlerinde iç denetim/kontrol ünitelerinin kuruluşunun tamamlanması; ulusal iç hesap kontrolörleri/denetçileri için merkezi ve yerel düzeyde ve öncel (ex-ante) mali denetim düzeyinde
"işlevsel bağımsızlığın" sonuçlandırılması; AB fonlarının kontrolu için bir denetim elkitabı hazırlanması ve hesap denetimi takibi geliştirilmesi.
Bölgesel reformunun tamamlanarak bölge ve belediye yönetimi kavramlarının geliştirilmesi.
Bölgesel düzeyde işler yapıların oluşturulması ve bölgesel gelişmeyle ilgili mevcut idari yapıların güçlendirilmesi.
5. PROGRAMLAMA
Türkiye, 1996-1999 döneminde, yıllık ortalama 90 milyon Euro'nun biraz üzerinde olmak üzere 376 milyon Euro hibe yardımı almıştır. 2000'den itibaren, Türkiye'ye ayrılacak yıllık tahsisat, MEDA II ikili
yardımlarından ortalama %15'lik bir pay ile iki "Avrupa stratejisi/katılım öncesi strateji" tüzüğü çerçevesinde öngörülen fonları kapsayacak şekilde belirlenmiştir. Nisan 2000'de kabul edilen birinci tüzük, AT-Türkiye Gümrük Birliği'ni derinleştirecek önlemlerin uygulanması için 3 yıl boyunca yılda 5 milyon Euro'yu öngörmektedir. Onay sürecinde olan ikinci tüzük, Türkiye'de ekonomik ve sosyal kalkınmayı teşvik edecek tedbirlerin alınmasına yönelik olup, 3 yıl boyunca yılda 45 milyon Euro sağlayacaktır.
Bütün bu fonlar katılım öncesine yöneliktir. 2000 yılı için tahsisat ayrımı şöyledir:
- Tahsisatın %50'si özellikle Türk mevzuatı ve uygulamalarının AB müktesebatına uyumunu amaçlayan yapısal ve sektör refomlarına verilecektir. Reformlar yapısal uyum imkanları yoluyla desteklenecektir; amaç Türkiye'nin temel yapısal reformlarının Topluluk müktesebatına uygun şekilde ve IMF ile Dünya Bankasıyla yakın eşgüdüm içinde üstlenmesine yardımcı olmaktır.
- Tahsisatın %50'si Türkiye'nin AB ile bütünleşmesini hedefleyen diğer önlemlerin finansmanını sağlayacaktır: Türk idaresi ve kurumlarının kurumsallaşma yoluyla Topluluk müktesebatını
uygulayacak kapasiteyi geliştirmelerine yardımcı olmak. Türkiye'nin sanayi ve alt yapısının Topluluk standartlarına gelmesi için yatırım desteği ve bölgesel/kırsal kalkınma yoluyla gereken yatırımların harekete geçirilmesine yardımcı olmak. Bu tahsisat ile Türkiye, Beşinci Araştırma ve Teknik Gelişme Çerçeve Programı ile Eğitim ve KOBİ'ler alanındakiler de dahil olan Topluluk Programları ve
ajanslarına katılım katkısının bir bölümünü karşılayabilir.
5.1. Uluslararası Mali Kuruluşların Rolü
Türkiye ve Uluslararası Mali Kuruluşlar arasındaki işbirliği. Katılım Ortaklığı ile bir ivme ve yeni bakış açışı kazanmaktadır. Katılım Ortaklığıyla sağlanan kaynaklar, Uluslararası Mali Kuruluşlardan daha fazla miktarda kalkınma yardımı için başlangıç sermayesi ve katalizör olarak hizmet etmektedir. Bu süreç, katılım öncesi önceliklere ilişkin projelerin ortak finansmanım kolaylaştırmak amacıyla, aday ülkeler, Avrupa Yatırım Bankası ve Uluslararası Mali Kuruluşlar ve özellikle Dünya Bankası ile irtibatlı olarak Komisyon tarafından geliştirilmektedir. Aynı zamanda,diğer donörlerin (Üye ülkeler; üçüncü ülkeler) programlarıyla yakın işbirliğinin kurulması önem taşımaktadır.
6. KOŞULLAR
Türkiye için katılma öncesi unsurları aracılığıyla proje finansmanı için sağlanacak Topluluk yardımı, Türkiye'nin Ortaklık Anlaşması, Gümrük Birliği ve örneğin tarım ürünleri için ticaret rejimi gibi AT- Türkiye Ortaklık Konseyi'nin ilgili kararları çerçevesindeki yükümlülüklerine saygı göstermesine bağlıdır. Kopenhag kriterlerim yerine getirmeye matuf olarak atılacak daha ileri adımlar ve özellikle bu Katılma Ortaklığının belirli önceliklerinin 2001 içinde yerine getirilmesi yönünde gelişme sağlanmalıdır.
Bu genel koşullara uymamazlık, önerilen tek çerçeve yönetmeliğinin 4. maddesi çerçevesinde, Konsey tarafından mali yardımların askıya alınması karan alınması sonucunu doğurabilecektir.
7. İZLEME
Katılma Ortaklığının uygulanması, Ortaklık Anlaşması çerçevesinde izlenecektir. Avrupa Konseyi tarafından Helsinki'de belirtildiği şekilde, Türkiye için Ortaklık Anlaşmasının kurumlarının,
müzakerelerin açılıp açılmadığına bakılmaksızın, aynı düzenlemelere göre müktesebata uyumun incelenebileceği bir çerçeve oluşturmaya devam etmesi önemlidir.
Katılma Ortaklığının ilgili bölümleri, ilgili alt-komitede tartışılacaktır. Ortaklık Komitesi, tüm gelişmeleri, ilerleme ve öncelikler ile orta vadeli amaçların yerine getirilmesinde karşılaşılan sorunları ve alt- komiteler tarafından kendisine gönderilen daha belirli konulan tartışır.
Öncelikle, MEDA Yönetim Komitesi, üç unsur altındaki ( MEDA; Avrupa Stratejisi altında iki mali yönetmelik) finansmana ilişkin araçların birbiriyle ve Katılma Ortaklığı ile uyumlu olmasını temin eder.
Komisyon, "Türkiye için katılma öncesi stratejisi" başlıklı yeni bütçe kaleminin (PDB 2001)
uygulanması için yeni tek bir yönetmelik hazırlamaktadır. Bu yönetmeliğin kabulünün ardından, Phare Yönetim Komitesi, Katılma Ortaklığı ile uyumlu olmasını izleme görevini yerine getirecektir.
KAYNAK: AVRUPA KOMİSYONU TÜRKİYE TEMSİLCİLİĞİ (4 OCAK 2001)
*****
PARLAMENTOSU KARARI
Türkiye'nin katılım yolunda kaydettiği ilerleme ile ilgili rapor
15 Kasım 2000
Avrupa Parlamentosu, "AB'ye tam üyelik yolunda Türkiye tarafından atılan adımlar" konulu raporun ilişiğindeki karar tasarısını, Strasbourg'da Genel Kurul'da oylayarak kabul etti. Sözde soykırım iddialarını karara sokmayı hedefleyen bir değişiklik önergesi, 213 red oyuna karşı 234 oyla kabul edildi. 93 parlamenter çekimser kaldı. Türkiye, soykırım iddialarının raporda yer almasını şiddetle protesto etti.
Avrupa Parlamentosu kararına giren paragrafta şu ifadeler yer aldı:
"Avrupa Parlamentosu, Türk Hükümeti ve Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne, Türk toplumunun önemli bir parçası olan Ermeni azınlığa, özellikle bu azınlığın modern Türkiye devletinin kurulmasından önce maruz kaldığı soykırımı resmen kabul ederek yeni bir destek sağlamaları için çağrıda bulunmaktadır"
Türkiye raporu, 90'lı yılların başında BM'nin Bosna'daki barış gücü FORPRONU'nün
komutanlığını yapmış eski bir general olan Hıristiyan Demokrat Fransız parlamenter Morillon tarafından hazırlandı. Morillon, sözde soykırım iddialarını içeren değişiklik önergelerinin reddedilmesini istedi, ancak yeteri kadar etkili olamadı ve 21 oyfarkıyla önerge kabul edildi.
Avrupa Parlamentosu'nun toplam 626 üyesi bulunuyor.
Avrupa Parlamentosu Metinleri
Parlamento Tarafından Kabul Edilmiştir Türkiye'nin katılım yolunda kaydettiği ilerleme A5-0297/2000
Komisyon'un Türkiye'nin katılım yolunda kaydettiği ilerlemeye ilişkin 1999 Düzenli Raporu konusundaki Avrupa Parlamentosu kararı (COM(1999) 513 - C5-0036/2000 - 2000/2014(COS)) Avrupa Parlamentosu,
- Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne katılım başvurusunu dikkate alarak,
- Türkiye'ye ilişkin Avrupa Stratejisi konusundaki 3 Aralık 1998 tarihli kararını dikkate alarak,
- Komisyon'un, Türkiye'nin katılım yolunda kaydettiği ilerlemeye ilişkin 1999 Düzenli Raporu'nu dikkate alarak (COM(1999) 513 - C5-0036/2000),
- AT-Türkiye gümrük birliğinin güçlendirilmesine ilişkin önlemlerin uygulanması konusundaki 2 Aralık 1999 tarihli kararını dikkate alarak,
- AT-Türkiye Gümrük Birliğinin güçlendirilmesine ilişkin önlemlerin uygulanması konusundaki 764/2000 sayılı ve 10 Nisan 2000 tarihli Konsey Yönetmeliğini (EC) dikkate alarak,
- Türkiye'deki ekonomik ve sosyal gelişmenin teşvik edilmesine ilişkin önlemler konusundaki 6 Eylül 2000 tarihli kararını dikkate alarak,
- Türkiye'nin kuzey Irak'ı bombalaması konusundaki, 7 Eylül 2000 tarihli kararını dikkate alarak, - Usul Kurallarındaki Kural 47'i dikkate alarak,
- Dışişleri, İnsan Hakları, Ortak Güvenlik ve Savunma Politikası Komitesi'nin raporunu dikkate alarak (A5-0297/2000),
A. Helsinki'de yapılan Avrupa Konseyi toplantısında Türkiye'ye Avrupa Birliği'ne katılması için aday ülke statüsü verilmesi ve Türkiye'nin başvurusunun Kopenhag Kriterleri'ne uygun olarak ilerlemesine yardımcı olunması amacıyla bir katılım ortaklığı ve tek mali çerçeve oluşturulması konusunda 13 Aralık 1999'da alınan karara dikkati çekerek,
B. Türkiye'ye aday ülke statüsünün verilmesinden sonra Birliğin, şimdi Türkiye Hükümeti ile ortak anlaşma çerçevesinde katılım amacıyla güvenilir ve kapsamlı bir stratejiyi uygun bir şekilde oluşturması ve uygulamasının gerekmesi nedeniyle,
C. Türkiye'nin Kopenhag kriterlerine uymasına kadar katılım müzakerelerinin başlamasının mümkün olmaması nedeniyle,
D. Türkiye'nin Birliği, 'dışa kapalı bir Hıristiyan kulübü' değil, özellikle öteki dinlere ve kültürlere karşı hoşgörüyü içeren bir ortak değerler topluluğu olarak görmesi için Türkiye ve Avrupa Birliği arasında karşılıklı bir güven ortamı oluşturulmasının gerekli olması ve Avrupa Birliği'ne katılımın hiçbir resmi kültürel veya dini koşula bağlanmaması nedeniyle,
E. açık ve ayrıntılı bir programın, insan hakları ve demokrasinin korunması yönündeki reformun hızlandırılması için etkin bir teşvik unsuru işlevi görecek olması ve ülkelerinde temel hak ve
özgürlüklere tam olarak saygı gösterilmesinde kararlı olan Türk hükümeti, parlamentosu ve sivil toplum kuruluşları yetkililerinin konumunu büyük ölçüde güçlendirecek olması nedeniyle,
F. 1995 anayasa reformundan bu yana demokratikleşme yolunda gerçekleştirilmiş olan mevzuat değişikliklerini ve Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde anayasada değişiklik yapılmasından sorumlu olan Uzlaşma Komitesi'nin kurulmasını not ederek,
G. Türkiye'de insan hakları ve demokratik çoğulculuğun teminat altına alınabilmesi için en kısa süre içinde onaylanması gereken sırası ile siyasi, medeni, sosyal ve kültürel haklar konusundaki dört önemli BM sözleşmesinin Türkiye tarafından 15 Ağustos ve 8 Eylül 2000'de imzalanmasını memnuniyetle karşılayarak,
H. demokratikleşme yolunda gerçekleştirilmiş olan ilerlemeye karşın anılan sözleşmelerin uygulanması yoluyla insan haklarının ve azınlıkların durumunun iyileştirilmesine devam edilmesi gerektiğini
vurgulayarak,
I. Avrupa Konseyi Parlamento Asamblesi Başkanı Lord Russell-Johnston'a göre, Ankara'nın eski Başbakan Necmettin Erbakan'a verilen cezayı teyit etmesinin demokratik çoğulculuk ilkelerine uygun olmaması nedeniyle,
J. BM Güvenlik Konseyi'nin 1250 sayılı Kararında, Kıbrıs Türk ve Rum toplumlarına 1999
sonbaharında müzakerelere başlamaları için çağrıda bulunulmuş olması ve BM Genel Sekreteri'nin gözetimi altında Aralık 1999'da ve Ocak 2000'de yapılan cesaret verici temaslara karşın bu yönde hiçbir ilerleme kaydedilmemiş olması nedeniyle; tam aksine Türk işgal kuvvetlerinin 1 Temmuz 2000'den bu yana Strovilia köyündeki askeri statüyü ihlal etmelerinden üzüntü duyarak,
K. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin "Loizidou'nun Türkiye'ye karşı açtığı davada" (No. 15318/89) 28 Temmuz 1998'de davacı lehine vermiş olduğu kararın henüz uygulanmamış olması nedeniyle,
L. hukukun üstünlüğü ilkesine bağlılığını ortaya koymuş olan Sn. Sezer'in Cumhuriyet'in
Cumhurbaşkanlığına seçilmesinin gerekli reformların başarıyla uygulanmasını kolaylaştıracak olması nedeniyle,
M. Türk ihraç ürünlerinin % 53'ünün Avrupa Birliği'nin mevcut Üye Devletleri'ne ihraç edilmesi ve Türkiye'nin AB ürünlerinin altıncı büyük ithalatçısı olması şeklinde tezahür eden Türkiye ve Avrupa Birliği arasında oluşturulmuş olan bağları ve Türkiye'nin Avrupa ekonomisindeki yerini - 1999'daki GSYH'si 185 milyar USD düzeyindeydi - not ederek,
N. bütçe kısıtlamalarının uygulamaya konulması ve enflasyonun azaltılması amacıyla IMF tarafından talep edilen ekonomik reform paketinin Türk Parlamentosu tarafından Aralık 1999'da onaylanması nedeniyle,
O. Türk hükümetini bir taraftan herkesin erişebileceği bir serbest piyasa ekonomisinin temellerini güçlendirmesi gereken ve devlet sübvansiyonlarının kaldırılmasından sosyal güvenlik kuruluşlarının yeniden yapılandırılması ve özelleştirmenin hızlandırılmasına kadar uzanan yapısal reformları
gerçekleştirmeye, öte yandan da Topluluk mevzuatına uyum sağlama çalışmalarını sürdürmeye teşvik ederek,
P. Türkiye'nin önemli jeostratejik konumunu kabul ederek, Atlantik İttifakı içindeki rolünü ve BAB ortak üye statüsünü dikkate alarak, ancak jeopolitik ve stratejik kriterlerin, katılım müzakerelerinde belirleyici faktörler olmaması gerektiğini not ederek,
Q. Türkiye'nin ortak Avrupa güvenliği ve savunma politikası kapsamında askeri imkanlarını tahsis etme niyetini belirtmiş olması gerçeğini memnuniyetle karşılayarak,
R. 15 Ağustos 2000'de Kendakor bombalandığında Türk Hava Kuvvetlerinin Irak hava sahasına girmesinden üzüntü duyarak ve açıkça kınayarak,
S. Türkiye'nin mevzuatının müktesebatla uyumlu hale getirilmesi düzeyi konusunda önemli bir değerlendirme gerçekleştirmiş olduğu ve Gümrük Birliği'ne katılmış yegane aday ülke olduğu konusunda Komisyon raporunda belirtilen görüşü onaylayarak,
T. Türk Parlamentosunun bu anlayış içinde müktesebatın uyarlanmasına ilişkin ilkelerin sekizinci beş yıllık kalkınma planına dahil edilmesi ve bu uyarlama için gerekli çalışmaların eşgüdümünden sorumlu bir Avrupa Birliği Sekreterliği kurulması kararını memnuniyetle karşılayarak,
U. ancak Türk Medeni Kanununda özellikle velayet hakları ve kadın haklarına ilişkin değişiklikler yapılması için çabaların sürdürülmesine gerek olduğunu vurgulayarak,
V. memurların işlerine ideolojik veya dini nedenlerle son verilmesini mümkün kılmayı amaçlayan yasa tasarısı konusundaki kaygılarını ifade ederek,
1. Üç yıllık bir aradan sonra 11 Nisan 2000'de toplanan Ortaklık Konseyi'ndeki siyasi diyalog ve kurumsal faaliyetlerin yeniden başlatılmasını memnuniyetle karşılamakta ve özellikle müktesebatın mevzuata dahil edilmesi konusundaki önceliklerin belirlenmesinden sorumlu sekiz alt komitenin oluşturulması yoluyla müktesebatın analitik bir incelemesinin başlatılması yoluyla Ortaklık Konseyi kararlarının kısa bir süre önce uygulanmasını memnuniyetle karşılamakta; bu alt komitelerden üçünün ilk toplantılarının başarılı olmasını memnuniyetle not etmekte ve geri kalan alt komite toplantılarının bu yıl sonuna kadar yapılacağına inanmaktadır;
2. Türk Hükümetini, Ceza Kanunu'nda değişiklik yapılması, yargının bağımsızlığı, ifade özgürlüğü, azınlıkların hakları ve güçler ayrılığı, özellikle de ordunun Türk siyasi yaşamı konusundaki rolünün etkisini dikkate alarak demokratikleşmenin gerçekleştirilmesine yönelik çabalarını artırmaya teşvik etmektedir;
3. Türk Hükümeti ve Parlamentosunu, yeni imzalanmış bulunan BM Uluslararası Siyasi ve Medeni Haklar Sözleşmesi ile Uluslararası Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi'ni onaylamaya ve yürürlüğe koymaya davet eder;
4. Bu konuda Türk Parlamentosu ve Hükümetini, Türkiye İnsan Hakları Yüksek Koordinasyon Kurulu Sekreterliği tarafından hazırlanmış olan raporu hükümet programına dahil etmesi için teşvik etmekte;
Türk Bakanlar Kurulu'nun bu raporu, 21 Eylül 2000'de bir "referans ve çalışma belgesi" olarak kabul etmesini memnuniyetle karşılamakta ve kültürel haklar konusundaki bölümün, azınlıkların haklarının korunmasına yönelik spesifik önlemler ilave edilerek rapora yeniden konulması çağrısında
bulunmaktadır;
5. Devlet Güvenlik Mahkemelerinin en kısa süre içinde lağvedilmesini beklemekte ve basın ve yayın yoluyla işlenen suçların takibatı ve bunlara uygulanan cezaların ertelenmesini öngören yasanın kabul edilmesini memnuniyetle karşılamaktadır;
6. Başlangıç olarak Ceza Kanunu'nun, evrensel ifade özgürlüğü ilkesine uygun hale getirilmesi için orta vadede bu kanunda değişiklikler yapılması amacıyla af ilan edilmesi çağrısında bulunmaktadır;
7. Anayasa Mahkemesi'nin, basın yoluyla suç işlemiş olan kişilerin cezalarının tecilini sağlayan yasa konusundaki son kararını, hukukun üstünlüğünü güçlendiren bir adım olarak görmekte; bu sürecin mantıksal olarak onları Ceza Kanunu'nun 312'inci Maddesini köklü bir şekilde gözden geçirmeye yönlendireceğinin bilincinde olarak yetkili makamları, bu fırsattan bu yöndeki reformlarını sürdürmek amacıyla yararlanmaya teşvik etmektedir;
8. Bu konuda yapılmış olan vaatler çerçevesinde Ceza Kanunu reformunun bir parçası olarak ölüm cezasının mümkün olan en kısa süre içinde kaldırılması ve ölüm cezasının kaldırılmasına kadar idam cezalarının infaz edilmemesi yönündeki mevcut uygulamanın sürdürülmesi çağrısında bulunmaktadır;
9. Türkiye'nin çeşitli grupları içeren nüfusunu oluşturan kültürel, dilsel ve dini grupların temel hak ve özgürlüklerinin tanınmasına verdiği önemi yeniden hatırlatmaktadır;
10. Bu nedenle Türk Hükümeti ve Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne, Türk toplumunun önemli bir parçası olan Ermeni azınlığa, özellikle bu azınlığın modern Türkiye devletinin kurulmasından önce maruz kaldığı soykırımı resmen kabul ederek yeni bir destek sağlamaları için çağrıda bulunmaktadır;
11. Olağanüstü hal durumunun Siirt ilinde kaldırılması için 30 Kasım 1999'da, Van ilinde kaldırılması için de 26 Haziran 2000'de alınmış olan kararları not etmekte ve olağanüstü hal durumunun
güneydoğu bölgesindeki öteki illerde de kaldırılması için Türk Hükümetine çağrıda bulunmaktadır; ve Türk halkı için gerekli siyasi, ekonomik ve sosyal adımları içeren spesifik bir çözüm bulunması çağrısında bulunmaktadır;
12. Maruz kaldıkları siyasi, sosyal ve kültürel ayrımcılığa son verilerek kökleri ülkenin tarihinin derinliklerine uzanan gruplara ait olanlar dahil olmak üzere bütün vatandaşlarının insan hakları durumunun iyileştirilmesi ve Kürt kökenli olanlar için Türkiye'nin toprak bütünlüğüne saygı gösteren siyasi bir çözüm bulunması için politikasını gerçek anlamda yeniden yönlendirmesi için Türk Hükümetine çağrıda bulunmakta ve ayrıca Kürt toplumunun siyasi temsilcileri, özellikle ülkenin güneydoğusundaki kentlerin belediye başkanları ile bir diyalog kurmaları için Türk makamlarına çağrıda bulunmaktadır;
13. Görüşleri nedeniyle hapsedilmiş olan Avrupa Parlamentosu Sakarov Ödülü sahibi Leyla Zana ve Kürt kökenli eski milletvekillerinin serbest bırakılmasını talep etmektedir;
14. Türk Hükümetinin, gerekli kaynakları tahsis ederek bölgesel farklılıkların giderilmesi ve bu yerleşim birimlerinde oturanların geri dönebilmeleri için mezraların yeniden açılması ve köylerin yeniden inşa edilmesinin teşvik edilmesi amacıyla ekonomik dengenin yeniden tesis edilmesine yönelik bir eylem planını Eylül 2000'de kabul etmesini memnuniyetle karşılamaktadır;
15. Uygun düzeyde kaynaklara ve bir katılım ortaklığına dayalı olarak tek bir mali çerçeve oluşturulması konusunda Helsinki Avrupa Konseyi tarafından alınan kararları memnuniyetle
karşılamakta; bu iki kararın mümkün olan en kısa süre içinde uygulanması ve Avrupa Birliği'nin insan hakları konusu yanı sıra Helsinki kararlarının 4 ve 9(a) bentlerinde belirtilen konuları dikkate alarak daha önceki Avrupa Konseyi kararları temelinde katılım öncesi stratejisi gereklerini yerine getirmesi gereken Türkiye'ye mali yardım miktarının yeniden değerlendirilmesi için Konsey ve Komisyon'a çağrıda bulunmaktadır;
16. Avrupa Birliği'nin ortak ülkelerle siyasi diyalogu hükümlerine uygun olarak Türkiye Hükümeti'nin, herhangi bir şekilde ortak dış ve güvenlik politikası belirlenmesi sürecine katılma talebini not etmesi için Avrupa Konseyi'ne çağrıda bulunmakta ve Türkiye'nin, ortak Avrupa güvenlik ve savunma
politikası çerçevesinde Avrupa'nın kabiliyetlerinin artırılmasına katkıda bulunma yönündeki kararlılığını memnuniyetle karşılamakta; ve bu tür herhangi bir katkının yapılmasından önce Üye Devletlerin toprak bütünlüğüne saygı gösterilmesi konusunda açık bir politikanın ortaya konulması gerektiğini
düşünmektedir;
17. Türkiye ve Yunanistan dışişleri bakanlarının 31 Ekim 2000'de kararlaştırmış oldukları güven artırıcı önlemler konusundaki müzakerelerin başlamasını memnuniyetle karşılamaktadır;
18. BM Güvenlik Konseyi'nin 1250 sayılı Kararına uygun olarak Avrupa Konseyi tarafından yeniden teyit edildiği şekiled ilgili BM Güvenlik Konseyi kararlarına ve BM Genel Kurul tavsiyelerine uygun olan müzakere edilmiş, kapsamlı, adil ve kalıcı bir çözüme ulaşılması amacıyla Kıbrıs Rum ve Türk
toplumları arasındaki müzakerelere elverişli bir ortamın herhangi bir ön koşul olmadan oluşturulmasına katkıda bulunması için Türk Hükümetine çağrıda bulunmakta; 10 Kasım 2000'de başlayacak olan dolaylı görüşmelerin beşinci turunda bunun mümkün olacağını ve söz konusu görüşmelerin önemli ilerleme kaydedilmesine imkan verecek BM gözetimindeki ikili müzakerelerin başlamasını
sağlayacağını ümit etmektedir;
19. Türk Hükümetine, işgal kuvvetlerini kuzey Kıbrıs'tan çekmesi çağrısında bulunmaktadır;
20. Türk hükümetine, önermiş olduğu gibi bölgeye ilişkin bir İstikrar Paktı çerçevesinde Kafkaslardaki bütün komşuları ile ilişkilerini geliştirmesi çağrısında bulunmaktadır;
21. Bu bağlamda özellikle iki ülke arasındaki normal diplomatik ve ticari ilişkilerin yeniden tesis edilmesi ve mevcut ablukanın kaldırılmasına yönelik olarak Ermenistan'la diyalog tesis etmesi için Türk Hükümetine çağrıda bulunmaktadır;
22. Türk Hükümetine, Komisyon ile işbirliği içinde özellikle tek Pazar, tarım, ulaştırma, çevre ve idari düzenleme gibi alanlardaki durumu iyileştirerek müktesebatın dahil edilmesi konusundaki katılım öncesi stratejinin güçlendirilmesine yönelik çabalarını sürdürmesi çağrısında bulunmaktadır;
23. Türk Hükümetinin, velayet ve kadın hakları dahil olmak üzere Ceza Kanunu ve Medeni Kanunu'ndaki değişiklikleri kapsayan reform sürecinin gelecek yıl hızlandırılacağı yolundaki son açıklamasını memnuniyetle karşılamaktadır;
24. Türk Hükümetine, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin daha önceki ve gelecekteki kararlarına uyması ve Avrupa Konseyi'nin yargıçların ve polis memurlarının eğitilmesi konusunda yapmış olduğu önerileri dikkate alması için çağrıda bulunmaktadır;
25. Türkiye'ye ayrıca Avrupa Konseyi'nde yapmış olduğu taahhütleri hatırlatmakta ve Avrupa Konseyi belgelerini, özellikle katılım ortaklığının bir bölümünü oluşturan siyasi önlemlerin uygulanmasının daha etkin izlenmesine izin verecek şekilde uyarlaması çağrısında bulunmaktadır;
26. Türkiye'nin, şu anda bütün Kopenhag politik kriterlerini yerine getirmediği görüşünü ifade etmekte ve siyasi diyalogun geliştirilmesi ve Türkiye'ye katılım yolunda ilerlemesinde yardımcı olmak için Avrupa Birliği ve Türkiye'den tanınmış politikacılar yanı sıra sivil toplum temsilcilerinden oluşan tartışma forumları tesis edilmesi önerisini tekrarlamakta; Türkiye'nin eski Cumhurbaşkanı Sayın
Demirel'in, bu forumlara da katılabilecek bir Avrupa - Türkiye Vakfı kurulması için başlattığı girişimi memnuniyetle karşılamaktadır;
27. Avrupa'nın ortak değerlerine ilişkin temel ilkelerin daha iyi anlaşılması için ve nüfusun 25 yaşın altındaki bölümünün çok yüksek oranı (% 50) dikkate alınarak eğitim alanında ilave programlar hazırlaması ve uygulaması için Komisyon'a çağrıda bulunmaktadır;
28. Türkiye'deki sivil toplumun güçlendirilmesi, demokratik sistemin takviye edilmesi ve özgür ve bağımsız basının desteklenmesi amacıyla Türkiye'deki demokrasiye ilişkin MEDA Programlarının etkinliğinin artırılması yollarının bulunması için Konsey'e ve Komisyon'a çağrıda bulunmaktadır;
29. Bu kararın Komisyon'a, Konsey'e, Üye Devletlerin hükümetlerine ve parlamentolarına ve Türk Hükümetine ve Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne iletilmesi için Başkanına talimat vermektedir.
KAYNAK: AVRUPA KOMİSYONU TÜRKİYE TEMSİLCİLİĞİ (28 KASIM 2000)
*****
HELSİNKİ ZİRVESİ BAŞKANLIK SONUÇ BELGESİ (özet)
10-11 Aralık 1999
Türkiye, 10-11 Aralık 1999 tarihlerinde Helsinki'de yapılan AB Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi'nde, oybirliği ile Avrupa Birliği'ne aday ülke olarak kabul ve ilan edildi.
Helsinki Zirvesi kararlarına göre, Türkiye, diğer aday ülkeler gibi bir Katılım Öncesi
Stratejisinden yararlanacak. Böylece, Türkiye topluluk programları ve ajansları ile, aday ülkeler ile Birlik arasında, katılım süreci çerçevesinde yapılan toplantılara katılma imkanına sahip olacak.
Başkanlık sonuçları, Helsinki AB Konseyi
GİRİŞ
1. Avrupa Birliği Konseyi 10 ve 11 Aralık 1999 tarihlerinde Helsinki'de toplandı. Binyıl Bildirgesi'ni kabul etti. Genişleme sürecinde yeni bir aşamaya işaret eden kararlar aldı. Birlik'in kendisinin etkili ve reformdan geçirilmiş kurumlara, güçlendirilmiş bir ortak güvenlik ve savunma politikasına ve rekabetçi, istihdam yaratan, sürdürülebilir bir ekonomiye sahip olmasını sağlamak için de adımlar atıldı.
2. Görüşmelerin başlangıcında, AB Konseyi ile Avrupa Parlamentosu Başkanı Bayan Nicole Fontaine, başta genişleme, kurumsal reform ve istihdam olmak üzere, gündemdeki başlıca konular hakkında görüş alışverişinde bulundular.
GENİŞLEMEYE HAZIRLANMA Genişleme süreci
3. Avrupa Birliği Konseyi, tüm Avrupa kıtasının istikrarı ve refahı için Aralık 1997'de Lüksemburg'da başlatılan genişleme sürecinin önemini teyit eder. Etkili ve inandırıcı bir genişleme süreci devam ettirilmelidir.
4. Avrupa Birliği Konseyi, şimdi 13 aday devleti tek bir çerçeve içinde kapsayan katılım sürecinin içerici mahiyetini tekrar teyit eder. Aday devletler, üyelik sürecine eşit bir temelde katılmaktadırlar. Avrupa Birliği'nin Antlaşmalar'da ifade edilen değerlerini ve amaçlarını paylaşmalıdırlar. Bu bakımdan, Avrupa
Birliği Konseyi, anlaşmazlıkların BM Anayasası'na uygun olarak barışçı yoldan çözülmesi ilkesini vurgular ve aday devletleri, devam eden sınır anlaşmazlıkları ve ilgili diğer konuları çözmek için her gayreti göstermeye davet eder. Bunda başarılı olunamadığı takdirde, anlaşmazlığı makul bir süre içinde Uluslararası Adalet Divanı'na (UAD) götürmelidirler. Avrupa Birliği Konseyi, özellikle üyelik süreci üzerindeki yansımalarıyla ilgili olarak ve en geç 2004 yılı sonuna kadar UAD yoluyla çözüme bağlanmalarını teşvik etmek amacıyla, devam eden anlaşmazlıklara ilişkin durumu gözden
geçirecektir. Ayrıca, Avrupa Birliği Konseyi hatırlatır ki Kopenhag'da belirlenmiş olan politik kriterlere uyum, üyelik müzakereleri açılmasının bir ön şartıdır ve tüm Kopenhag kriterlerine uyum AB'ye üye olarak katılmanın temelidir.
5. Birlik, kurumsal reform konusundaki Hükümetler Arası Konferansı Aralık 2000'e kadar tamamlamak için her çabayı göstermeye yönelik sağlam bir siyasi taahhüt içine girmiştir. Bu Konferans'ın
sonuçlarının onaylanmasından sonra, Birlik, 2002 sonundan itibaren, üyelik vecibelerini üstlenme yeteneğine sahip olduklarını göstermelerinin hemen ardından ve müzakere sürecinin başarıyla tamamlanması üzerine, yeni üye devletler kabul edebilme durumunda olacaktır.
6. Komisyon, aday devletlerdeki ilerleme hakkında ayrıntılı bir değerlendirme yapmıştır. Bu
değerlendirme, katılım kriterlerinin yerine getirilmesi yönünde ilerleme olduğunu göstermektedir. Aynı zamanda, bazı sektörlerde devam eden güçlükler bulunduğu dikkate alınırsa, aday devletler, katılım kriterlerine uyma çabalarını sürdürmeye ve arttırmaya teşvik edilirler. Bazı adayların tüm Kopenhag kriterlerini orta vadede karşılama konumunda olmayacakları anlaşılmaktadır. Komisyon'un niyeti, bazı aday devletlerce Kopenhag kriterlerinin yerine getirilmesinde kaydedilen ilerleme konusunda 2000 yılı başlarında Konsey'e rapor vermektir. Bundan sonraki ilerleme raporları, Aralık 2000'deki AB
Konseyi'nden uygun bir zaman önce sunulacaktır.
7. Avrupa Birliği Konseyi, Orta ve Doğu Avrupa'da yüksek nükleer güvenlik standartlarının önemini hatırlatır. Bakanlar Konseyi'ne, ilgili Konsey sonuçlarına uygun olarak genişleme süreci çerçevesinde nükleer güvenlik konusunun nasıl ele alınacağı üzerinde düşünmesi için çağrıda bulunur.
8. Avrupa Birliği Konseyi, Kıbrıs, Macaristan, Polonya, Estonya, Çek Cumhuriyeti ve Slovenya ile katılım müzakerelerinde başlatılan esaslı çalışmayı ve kaydedilen ilerlemeyi memnuniyetle not eder.
9.
(a) Avrupa Birliği Konseyi, 3 Aralık tarihinde New York'ta Kıbrıs meselesinin kapsamlı bir çözümüne yönelik olarak başlatılan görüşmeleri memnuniyetle karşılar ve BM Genel Sekreteri'nin bu süreci başarıyla sonuçlandırma yönündeki gayretlerine güçlü desteğini ifade eder.
(b) Avrupa Birliği Konseyi, politik bir çözümün Kıbrıs'ın Avrupa Birliği'ne katılımını kolaylaştıracağının altını çizer. Üyelik müzakerelerinin tamamlanmasına kadar kapsamlı bir çözüme ulaşılamamış olursa, Konsey'in üyelik konusundaki kararı, yukarıdaki husus bir ön şart olmaksızın verilecektir. Bu konuda, Konsey tüm ilgili faktörleri dikkate alacaktır.
10. Avrupa kıtasında güvenliğe ve istikrara olumlu bir katkı yapmaya kararlı olarak ve Komisyon'un raporları yanısıra son gelişmelerin ışığında, Avrupa Birliği Konseyi, Birlik'e giriş şartları ve bundan doğacak Antlaşma tadilleri konusunda Romanya, Slovakya, Letonya, Litvanya, Bulgaristan ve Malta ile Şubat 2000'de iki taraflı hükümetler arası konferanslar toplamaya karar vermiştir.
11. Müzakerelerde, her aday devlet kendi meziyetlerine göre değerlendirilecektir. Bu ilke, hem muhtelif müzakere başlıklarının açılması hem de müzakerelerin yürütülmesi bakımından geçerli olacaktır.
Müzakerelerde ivmeyi korumak için, hantal prosedürlerden kaçınılmalıdır. Şimdi müzakere sürecine sokulmuş olan aday devletler, hazırlıklarında yeterli ilerleme yapmışlarsa, halen müzakere sürecinde bulunan aday devletlere makul bir süre içinde yetişme imkanına sahip olacaklardır. Müzakerelerde ilerleme, müktesebatın ulusal mevzuata dahil edilmesinde ve bilfiil uygulanması ve icra edilmesinde ilerleme ile paralel gitmelidir.
12. Avrupa Birliği Konseyi, Komisyon'un ilerleme raporunda işaret edildiği gibi Türkiye'de son
zamanlarda yaşanan olumlu gelişmeleri ve ayrıca Türkiye'nin Kopenhag kriterlerine uyum yönündeki reformlarını sürdürme niyetini memnuniyetle karşılar. Türkiye, diğer aday devletlere uygulananlar ile
