Harita 1.5 : Ulaşım Ana Planı (2009) Mevcut ve Öneri Bisiklet Yolları Harita 1.6 : Alsancak İlçesi Yaya Aksı Harita 1.7: Karşıyaka İlçesi Yaya Aksı

(1)

0 | S a y f a

(2)

0 | S a y f a

(3)

1 | S a y f a TABLOLAR LİSTESİ

Tablo 1.1: İzmir İlçe Merkezinden diğer ilçelere uzaklıkları Tablo 1.2: İzmir İli Yollarının Bilgileri

Tablo 1.3: İzmir’deki Tünel Bilgileri

Tablo 1.4:İzmir İlinin Karayolu İle İlgili Projeleri Tablo 1.5 : Bisiklet Yolu Uzunluklar

Tablo 4.1. İzmir Adnan Menderes Havalimanı İstatistikleri Tablo 4.2: Yolcu Trafiği İstatistikleri

Tablo 4.3: Uçak Trafiği İstatistikleri Tablo 4.4: Ticari Uçak Trafiği İstatistikleri Tablo 4.5: Yük İstatistikleri

Tablo 5.1 : Ülkelerin Gelişme Düzeylerine Göre Sektörel Su Kullanımları Tablo 5.2 : Türkiye Yağış Ve Su Miktarı (2016)

Tablo 5.3: Türkiye Akarsu Havzaları Su Oranları

Tablo 5.4: İzmir Yeraltı Su Kaynakları Üretim Miktarları(2014, İlk 6 Ay) Tablo 5.5: İzmir Baraj Bilgileri

Tablo 5.6: Türkiye İllere Göre Su Çekme Miktarları

Tablo 5.7: Türkiye İllere Göre Kişi Başı Günlük Çekin Su Miktarları

Tablo 5.8: Türkiye Nüfus ve Belediyelere Göre Mevcut Kanalizasyon Bilgileri Tablo 5.9: Türkiye Atık Su Deşarj Alanları

Tablo 6.1: Türkiye’de Yıllara Göre Rüzgar Enerjisi Santralleri Kurulumları (MW) Tablo 6.2: Türkiye Güneş Enerji Santralleri Profili

Tablo 6.3: Yıllık Güneş enerjisi dağılımı Tablo 6.4: Aktif güneş enerji santralleri

Tablo 6.5: Yapım Aşamasındaki Güneş Enerji Santrallerinin İlçelere Göre Oranları Tablo 6.6: Jeotermal kaynağın bulunduğu bölgeler

Tablo 6.7: Ön Lisans Alan Jeotermal Enerji Santralleri Tablo 6.8: Planlanan Jeotermal Enerji Santrali

Tablo 7.1: İzmir İl Geneli Eğitim Tesis Bilgileri Tablo7.2: İzmir İlçelere Göre Okul İstatistikleri Tablo 7.3: İzmir İl Geneli Sağlık Tesis Bilgileri Tablo 7.4: İzmir İlçelere Göre Hastane İstatistikleri

Tablo 7.5: İzmir İlçelere göre Dini Tesis (Camii) İstatistikleri Tablo 7.6: İzmir il Geneli Sosyokültürel Altyapı Alanları Bilgileri

Tablo 7.7: İzmir İlçelere Göre Sosyokültürel Tesis Alanları İstatistikleri

(4)

2 | S a y f a GRAFİKLER LİSTESİ

Grafik:1.1 Türkiye’de Ulaşım Türlerinde Yurtiçi Yolcu Ve Yük Taşımacılığı Grafik 1.2: İzmir İli Karayolu’nun Türel Ayrımı

Grafik 1.3: Toplam Yolculuk Sayıları

Grafik 1.4: Karayolu Ulaşım Çeşitlerindeki Yolculuk Süreleri

Grafik 1.5: Karayolları Ulaşımını Kullanım Saatlere Göre Kullanım Bilgisi Grafik 1.6: Karayolları Ulaşımını Kullanma Nedenleri

Grafik 1.7:İllere göre Otomobil Sahipliliği

Grafik 1.8: İzmir İlçelerine Göre Otomobil Sahipliliği Grafik 1.9: İzmir İlindeki Bisiklet Kullanım Amaçları

Grafik 1.10 : İzmir Halkının Yaya ulaşımı ile ilgili memnuniyet durumları

Grafik 1.11: Lastik Tekerlekli Toplu Taşıma Sistemine Ait Günlük Yolcu Binişleri Dağılımı

Grafik 1.12: Lastik Tekerlekli Toplu Taşıma Yolcu Biniş Değerlerinin Saatlik Dağılımı

Grafik 1.13: Lastik Tekerlekli Sistemler Elektronik Kart Kullanım Miktarlarının Kullanıcı Tipine Göre Dağılımı

Grafik 2.1: İzmir Geneli 2003-2014 Yılları Arası Taşınan Yolcu Sayısı Grafik 2.2: İzmir Geneli 2016 Yılı Demiryolu Yolcu Grafiği

Grafik 2.3: İzmir Geneli 2016 Yılı Demiryolu Yolcu Grafiği

Grafik 2.4: İzmir Geneli 2003-2014 Yılları Arası Taşınan Yük Miktarı Grafik 2.5: İzmir Hamton-km Değerleri

Grafik 2.6: İzmir Netton-km Değerleri Grafik 2.7: İzmir İli Yolcu-Km Değerleri

Grafik 5.1 : Su Üretiminin Kaynaklara Göre Dağılımı

Grafik 6.1: İşletmedeki RES’ lerin Bölgelere Göre Dağılımı(2015) Grafik 6.2: İşletmedeki RES’ lerin İllere Göre Dağılımı(2015) Grafik 6.3: İnşa halindeki RES’lerin Bölgelere Göre Dağılımı Grafik 6.4: İnşa Halindeki RES’ lerin İllere Göre Dağılımı

(5)

3 | S a y f a HARİTALAR LİSTESİ

Harita 1.1 : İzmir İli Karayolu Projeleri

Harita 1.2 : İzmir’deki Mevcut Taşım Trafiğinin Darboğaz Alanları Harita 1.3: Trafik Sorunlarının Nedenleri

Harita 1.4 : Mevcut ve Öneri Bisiklet Yolları

Harita 1.5 : Ulaşım Ana Planı (2009) Mevcut ve Öneri Bisiklet Yolları Harita 1.6 : Alsancak İlçesi Yaya Aksı

Harita 1.7: Karşıyaka İlçesi Yaya Aksı

Harita 1.8 : Lastik Tekerlekli Toplu Taşıma Güzergahları Harita 2.1: Demiryolu Ağı Tarihsel Gelişimi

Harita 2.2: Ankara İzmir Yüksek Hızlı Tren Hattı Harita 2.3: İzmir Şehir İçi Raylı Sistem Ağları Harita 2.4: İzmir Şehir İçi Raylı Sistem Ağları Harita 2.5: İzmir Şehir İçi Raylı Sistem Ağları Harita 2.6: Türkiye Geneli İltisak Hatları Harita 2.7: İzmir İli Mevcut Depolama Alanları

Harita 5.1 : Dünya toplam kullanılabilir su yüzdesi içinden su çekim haritası Harita 5.2: Türkiye Akarsu Havza Haritaları

Harita 5.3: Türkiye Akarsu Havza Haritaları

Harita 5.4: Türkiye Atık Su Arıtma Tesisi Altyapısı Harita 6.1:Türkiye 50 metredeki rüzgâr hızı haritası Harita 6.2: Rüzgâr Hız Dağılımı

Harita 6.3: Rüzgar Kapasite Faktörü

Harita 6.4: Rüzgâr Enerji Santrali Kurulabilir Alanlar Harita 6.5: İnşa Halindeki Rüzgar Enerji Santralleri Harita 6.6: Türkiye Güneş Enerjisi Potansiyeli Haritası Harita 6.7: İzmir’de Güneş Enerjisi

Harita 6.8: İzmir’de Jeotermal Kaynaklar

Harita 6.9: Türkiye Orman Kaynaklı Biokütle Potansiyeli Haritası

(6)

4 | S a y f a ŞEKİLLER LİSTESİ

Şekil 1.1: İzmir İli Karayolları Ağındaki Yolculuk Bilgileri Şekil 2.1: Türkiye Geneli Lojistik Merkezleri

Şekil 5.1: İzmir Baraj Kapasiteleri Şekil 5.2: Çiğli Atık Su Arıtma Tesisi

(7)

5 | S a y f a GİRİŞ

İzmir ili teknik altyapı olanakları açısından oldukça gelişmiş bir ilimizdir. İzmir merkezde yaşanan gelişme, giderek çevredeki yerleşmelere ve hatta komşu illerdeki yakın bazı yerleşmelere de sıçramaya başlamıştır bu durum teknik ve sosyal altyapı olanaklarının gelişimini de beraberinde getirmiştir. İzmir’in karayolu bakımından düzenli ve kademeli bir sisteminin olması ve çevresiyle olan bağlantıları karayolu ulaşımını önemli kılmaktadır. Çevresiyle doğrudan karayolu ile bağlı olan İzmir, hem denizyolu hem demiryolu ile geniş bir ulaşım ağına sahiptir. Aynı zamanda Uluslararası Yol Güzergâhlarının İzmir’den geçiyor olması İzmir ilinin en önemli özelliklerinden biri olarak öne çıkmaktadır. İzmir, kentsel büyümesinin çevrede yarattığı olumsuz kimi etkilerin yanı sıra, teknik altyapı olanaklarının gelişmesi açısından çevresini olumlu yönde etkilemektedir.

Teknik ve sosyal altyapı raporunun amacı İzmir ilinin sahip olduğu mevcut teknik ve sosyal altyapı donanımını ve öneri veya uygulama aşamasındaki projeleri hakkında bilgi vermektir. İzmir’in sahip olduğu ulaşım altyapısı ile diğer altyapı tesislerine ilişkin bilgiler rapor içerisinde verilirken ilin gerek karayolu, gerek demiryolu, gerek denizyolu ve gerekse havayolu ulaşımı açısından, sahip olduğu mevcut teknik altyapı bilgileri ve projeleri ilgili bölümlerde incelenmiştir. Teknik altyapının yanı sıra ilin sosyal altyapı alanları da incelenmiş olup sayısal ve mekansal bilgiler ilgili konu başlığı altında verilerek gösterilmiştir.

(8)

6 | S a y f a 1. KARAYOLU ULAŞIM AĞI

1.1 Türkiye’de Karayolu Ulaşım Ağı

Karayolları Genel Müdürlüğünün yol ağında 2.244 km otoyol, 31.310 km devlet yolu ve 32.245 km il yolu olmak üzere toplam 65.799 km yol bulunmaktadır. Bu yol ağının 23.522 km’si bölünmüş yoldur. Ülkemizde yolcu ve yük taşımacılığında en fazla tercih edilen ulaşım türü karayolu olup, 2013 yılı itibarıyla yurtiçi yolcu taşımacılığının %90,3’ü ve yük taşımacılığının %88,7’si karayolu ile yapılmaktadır (Grafik 1).

Karayolları ile 2013 yılında yapılan yük taşımacılığı 224 milyar ton-km’ye, yolcu taşımacılığı 268,1 milyar yolcu-km’ye ve gerçekleşen toplam yol kullanımı 99,4 milyar taşıt-km’ye ulaşmıştır. 2014 yılı itibarıyla ülkemizde toplam 18.532.604 adet taşıt bulunmakta ve bu taşıtların 9.659.550’sini (%52,1) otomobiller oluşturmaktadır.

Grafik:1.1 Türkiye’de Ulaşım Türlerinde Yurtiçi Yolcu Ve Yük Taşımacılığı

Kaynak: Ulaşan Erişen Türkiye,Karayolları Genel Müdürlüğü 2014

1.2 İzmir’in Karayolu Ulaşım Ağı

İzmir iline bakacak olursak çevresiyle doğrudan karayolu ile bağlı olan İzmir, hem denizyolu hem demiryolu ile geniş bir yol ağına sahiptir. Aynı zamanda Uluslararası Yol Güzergâhlarının İzmir’den geçmesi de İzmir’e ayrı bir önem katmaktadır.

İzmir’de, İzmir Çevre Otoyolu, İzmir Çeşme ve İzmir- Aydın otoyolları bulunmaktadır. İzmir'in çevre iller ile bağlantısını sağlayan devlet karayolları ise genellikle bölünmüş yol şeklindedir. İl merkezinden başlayan kuzeye Çanakkale’ye, kuzey doğudan Manisa üzerinden Balıkesir, Bursa, İstanbul’a, doğuda Uşak, Afyon ve Ankara’ya, güneyde Aydın üzerinden Denizli ve Muğla yönlerine bağlantı sağlayan karayolları görülür. Bu yol, Ege Bölgesi'nin iç kısımlarını ve İç Anadolu'yu Ege Denizi'ne bağlar.

İzmir il sınırları içindeki ilçeler ve önemli yerleşim merkezleri, karayolu aksları boyunca dağılım göstermektedir. Bu durum, ulaşım olanakları ile kentsel gelişme arasında var olan etkileşmenin açık bir göstergesidir. İzmir kuzeyinde yer alan ilçelerine Çanakkale’ye doğru uzanan karayoluyla bağlanmaktadır. Bu aks, İzmir merkezinden Konak ilçesinden başlayarak Karşıyaka, Çiğli, Menemen, Aliağa ve Dikili ilçelerinden geçerek Balıkesir il sınırlarına ulaşmaktadır. İzmir’in kuzeyde, kıyıda yer alan ilçelerinden Foça’ya bu aks üzerinden Menemen-Aliağa arasından

(9)

7 | S a y f a sağlanan bağlantıyla ulaşılırken, Bergama ve Kınık ilçe merkezlerine, Dikili kavşağı öncesinde doğuya Bakırçay Havzası’na yönelen karayolu ile ulaşılmaktadır.(Çevre Düzeni Planı Araştırma Raporu) İzmir-Çanakkale karayolundan Menemen’de doğu yönünde, Emiralem ve Muradiye üzerinden bağlantı veren bir yol ile Manisa il merkezine ulaşılabilmektedir. Bu aks, İç Ege’nin Aliağa’da bulunan rafineri tesisleri ile bağlantısının sağlandığı giderek önem kazanan akslardan biridir. .(Çevre Düzeni Planı Araştırma Raporu)

İzmir il merkezinden güneye yönelen İzmir-Aydın karayolu aksından ise Gaziemir-Torbalı-Selçuk ilçe merkezleri geçilerek Aydın il sınırlarına ulaşılmaktadır. Bu akstan Torbalı ilçesi sonrasında ayrılan ve doğuya yönelen karayolu ile Tire- Bayındır-Ödemiş-Kiraz ve Beydağ ilçe merkezlerine ulaşılmaktadır. Bu akstan doğuda Manisa’nın Sarıgöl ilçesine ulaşım sağlanmaktadır. .(Çevre Düzeni Planı Araştırma Raporu) İzmir ile Anadolu’nun iç kısımlarının bağlantısını sağlayan karayolu bağlantısı, İzmir merkezden doğuya yönelen D-300 karayoludur. Bornova ve Kemalpaşa ilçelerini geçerek Manisa’nın Turgutlu ilçesine ulaşan bu aks, Ahmetli-Salihli-Kula ilçelerini geçerek Uçak il merkezine ulaşmaktadır. Bu aks, İzmir-Ankara yolu olarak bilinmektedir. D-300 karayolu, İzmir merkezden batıya yönelerek Çeşme ilçe merkezinde sonlanırken, aynı yönde bir de otoyol bağlantısı (O-31) bulunmaktadır.(Çevre Düzeni Planı Araştırma Raporu

Toplam Türkiye karayolu ağı içerisinde Ege Bölgesi karayolu ağı % 10,9 paya sahipken, İzmir ili karayolu ağı, Ege Bölgesi karayolu ağı içerisinde % 14,6 oranında pay almaktadır. ( Kalkınma Ajansı 2013 Mevcut Analiz Raporu)

Tablo 1.1: İzmir İlçe Merkezinden diğer ilçelere uzaklıkları Ilçe

Merkezi

Uzaklık (km)

Ilçe Merkezi

Uzaklık (km)

Aliaga 53 Bayındır 78

Bergama 102 Beydag 141

Çeçme 89 Dikili 105

Foça 64 Karaburun 107

Kemalpaça 24 Kınık 119

Kiraz 142 Menderes 23

Menemen 29 Ödemiç 113

Seferihisar 52 Selçuk 76

Tire 85 Torbalı 46

Urla 42

Kaynak: Karayolları Genel Müdürlüğü

İzmir ili, il ve devlet yolu uzunluğu açısından, tüm iller arasında beşinci, Ege Bölgesi illeri arasında birinci sırada yer almaktadır (TÜİK, 2011) İzmir ili sınırları içinde toplam 5.907 km'lik karayolu yol ağının 1.290 km'si devlet ve il yolu, 222 km'si otoyol, 4.395 km ise köy yoludur. (Ulaştırma, Denizcilik Ve Haberleşme Bakanlığı Karayolları Genel Müdürlüğü)

(10)

8 | S a y f a Tablo 1.2: İzmir İli Yollarının Bilgileri

Tablo 1.3: İzmir’deki Tünel Bilgileri

Kaynak: Bu çalışma için hazırlanmıştır

1.3 İzmir İl’inin Karayolu Projeleri

Harita 1.1 : İzmir İli Karayolu Projeleri

Kaynak:ALTUN E., TMMOB İzmir Kent Sempozyumu Tamamlanma Aşamasına Gelen İzmir Çevre Yolu Açılımında Yeni Bir Ulaşım Konsepti

(11)

9 | S a y f a Tablo 1.4:İzmir İlinin Karayolu İle İlgili Projeleri

Kaynak:Bu çalışma için hazırlanmıştır.

(12)

10 | S a y f a 1.4. İzmir İli’nin Karayolu Ulaşımına Dair Grafik ve Tabloları

Grafik 1.2: İzmir İli Karayolu’nun Türel Ayrımı

Kaynak: İBB tarafından yapılan Ulaşım Ana Planı Sunumu

Şekil 1.1: İzmir İli Karayolları Ağındaki Yolculuk Bilgileri

Kaynak:İBB tarafından yapılan Ulaşım Ana Planı Sunumu

(13)

11 | S a y f a Grafik 1.3: Toplam Yolculuk Sayıları

Grafik 1.4: Karayolu Ulaşım Çeşitlerindeki Yolculuk Süreleri

Grafik 1.5: Karayolları Ulaşımını Kullanım Saatlere Göre Kullanım Bilgisi

(14)

12 | S a y f a Grafik 1.6: Karayolları Ulaşımını Kullanma Nedenleri

Grafik 1.7:İllere göre Otomobil Sahipliliği

Grafik 1.8: İzmir İlçelerine Göre Otomobil Sahipliliği

(15)

13 | S a y f a 1.5- İzmir İli Karayolu Trafik Sorunları

Harita 1.2 : İzmir’deki Mevcut Taşım Trafiğinin Darboğaz Alanları

Kaynak:Ulaşım Ana Planı 2. Aşama Sonuç Raporu

Özellikle merkez kent içinde bulunan Buca, Bornova, Konak ve Karşıyaka gibi şehrin nüfusunun önemli bir kısmının yaşadığı ve çalıştığı ilçe merkezlerinde trafik sıkışıklıklarının daha da arttığı gözlemlenmektedir.( Harita3 )

Harita 1.3: Trafik Sorunlarının Nedenleri

Kaynak:Ulaşım Ana Planı 2. Aşama Sonuç Raporu

(16)

14 | S a y f a Bu nedenlere bakıldığında en fazla trafik sorunları Toplu ulaşımda işletme düzenlemeleri ve uygulamaları, karayollarının yapısına ve imalatına ait eksiklikler veya hatalar, aşırı taşıt ve yaya trafik yoğunluğu ve otopark yığılma sorunları göze çarpmaktadır.( Harita 4)

1.6- İzmir Bisiklet yolları

Harita 1.4 : Mevcut ve Öneri Bisiklet Yolları

Grafik 1.9: İzmir İlindeki Bisiklet Kullanım Amaçları

Bisiklet ulaşımı, yeşil bir ulaşım türü olması ve aktif yaşama katkı vermesi açısından teşvik edilmesi gereken bir ulaşım çeşididir. İzmir ilindeki mevcut bisiklet yolları Körfez etrafında yoğunlaşmakta olup, Karşıyaka’dan Sasalı’ya, Konak’tan Alsancak Limanı’na ve Üçkuyular’a uzanmaktadır.( Ulaşım Ana Planı Mevcut Bilgiler Raporu 2009)

(17)

15 | S a y f a

Harita 1.5 : Ulaşım Ana Planı (2009) Mevcut ve Öneri Bisiklet Yolları

Kaynak:Ulaşım Ana Planı 2. Aşama Sonuç Raporu 2009

Tablo 1.5 : Bisiklet Yolu Uzunluklar

Kaynak: Ulaşım Ana Planı Mevcut Bilgiler Raporu 2009

(18)

16 | S a y f a 1.7- İzmir İli Yaya Yolları

Harita 1.6 : Alsancak İlçesi Yaya Aksı

Kaynak: Ulaşım Ana Planı Mevcut Bilgiler Raporu 2009

izmir kent merkezinin tarihi dokusu, meydanları ve yeşil alanları yaya ulaşımı potansiyelini artırmaktadır. Bunun yanında yaya ulaşımını ve güvenliğini olumsuz etkileyen hatalı parklanmalar, kaldırım işgalleri, farklı kaldırım yükseklikleri gibi faktörler bulunmaktadır.

Harita 1.7: Karşıyaka İlçesi Yaya Aksı

Kaynak: Ulaşım Ana Planı Mevcut Bilgiler Raporu 2009

(19)

17 | S a y f a Grafik 1.10 : İzmir Halkının Yaya ulaşımı ile ilgili memnuniyet durumları

1.8-İzmir İl’indeki Lastik Tekerlekli Toplu Taşıma Sistemi

Kentte lastik tekerlekli toplu taşıma sistemleri ESHOT Genel Müdürlüğü ve İZULAŞ A.Ş. tarafından işletilmektedir. İzmir kentinde 2000 yılında bütünleşik sisteme geçildiği görülmektedir. Bu uygulama kapsamında, aktarma merkezleri oluşturulmuş ve ücret toplama sisteminde ulaşım türlerinde (vapur, metro, otobüs) aynı akıllı kart ile yolculuk yapma imkanı sağlanmıştır (ESHOT Genel Müdürlüğü 2010-2014 Stratejik Planı). kent, aşağıda sıralandığı gibi 5 farklı işletme bölgesinde ele alınmaktadır.

Bölgesi

İzmir kentinde toplamda 1.763 araçlık filo ile yalnızca hafta sonu hizmet veren hatlar da dâhil

320 adet lastik tekerlekli toplu taşıma hattında hizmet verilmektedir.( Ulaşım Ana Planı Mevcut Bilgiler Raporu 2009)

(20)

18 | S a y f a Harita 1.8 : Lastik Tekerlekli Toplu Taşıma Güzergahları

Grafik 1.11: Lastik Tekerlekli Toplu Taşıma Sistemine Ait Günlük Yolcu Binişleri Dağılımı

(21)

19 | S a y f a Grafik 1.12: Lastik Tekerlekli Toplu Taşıma Yolcu Biniş Değerlerinin Saatlik Dağılımı

Grafik 1.13: Lastik Tekerlekli Sistemler Elektronik Kart Kullanım Miktarlarının Kullanıcı Tipine Göre Dağılımı

Bu grafikten anlaşılacağı gibi İzmir toplu taşımada en çok payı alan ESHOT!dur.

Onu takip eden ise İzmir-Metro A.Ş. takip etmektedir.

2.DEMİRYOLLARI

Türkiye’nin ilk demiryolu ağı olan ve günümüzde de yer yer kullanılan İzmir- Aydın Demiryolu, İzmir’i Aydın’a bağlaması amacıyla 1840 yılında yapılmıştır.

Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde gerek devlet eliyle gerekse yabancı yatırımcılar eliyle yapılan yatırımlarla demiryolu hatları artmıştır ve Osmanlı’dan 4138 km’lik demiryolu hattı miras kalmıştır. İzmir’de İngilizler, Fransızlar tarafından

(22)

20 | S a y f a maden yataklarından limana ulaşacak şekilde yapılan ve savaş sonrası dönemde millileştirilen hatlar mevcuttur.

Harita 2.1: Demiryolu Ağı Tarihsel Gelişimi

Kaynak: Http://Www.Sesrtcic.Org/İmgs/News/İmage/908-Tcdd.Pdf

2.1. YOLCU TAŞIMACILIĞI

Demiryolunda yolcu taşımacılığının oranı gittikçe artmaktadır. Yapılan yatırımlarla şehirler arasında ve şehir içinde demiryoluyla yolcu taşımacılığı arttırılmaktadır. Şehirler arası taşımacılıkta yakın zamanda başlanan 15 büyük ili birbirine bağlayacak olan Yüksek Hızlı Tren Hattı Projesi örnek gösterilebilir.

Ankara-Eskişehir, Ankara-İstanbul, Ankara-İzmir, Ankara-Sivas güzergahları arasındadır. YHT hatları yolculuk süreleri ciddi şekilde azaltmaktadır. Bu durum demiryolunu cazip hale getirmektedir. Ankara-İzmir YHT hattı, 14 saat olan yolculuk süresini 4 saate indirmektedir.

Harita 2.2: Ankara İzmir Yüksek Hızlı Tren Hattı

Kaynak: Http://Www.Sesrtcic.Org/İmgs/News/İmage/908-Tcdd.Pdf

İzmir şehiriçi yolcu taşımacılığında çeşitli mevcut ulaşım türleri bulunmaktadır.

(23)

21 | S a y f a Bunlar; İzban, Metro ve Teleferik’tir. İzban banliyö hattı mevcutta Aliağa- Tepeköy arasında 110 km’lik bir hat çalışmaktadır. İzmir-Aydın Demiryolu’nun temeline inşa edilmiştir. 2012 yılında 50,3 milyon yolcu, 2013 yılında 61,2 milyon yolcu, 2014 yılı 10 aylık dönemde günde ortalama ise 60 milyon yolcu seyahat etmiştir. Metro hattı EVKA-3-Fahrettin Altay arasında 17 istasyonlu bir hattır.

Teleferik ise Balçova’dadır.

Grafik 2.1: İzmir Geneli 2003-2014 Yılları Arası Taşınan Yolcu Sayısı

Kaynak: Tcdd 2011-2015 Yıllık

Harita 2.3-4-5. İzmir Şehir İçi Raylı Sistem Ağları

(24)

22 | S a y f a Grafik 2.2: İzmir Geneli 2016 Yılı Demiryolu Yolcu Grafiği

Kaynak: Yük/Yolcu Müdürlüğü Brifing Raporu

2.2. YÜK TAŞIMACILIĞI

Grafik 2.3: İzmir Geneli 2016 Yılı Demiryolu Yolcu Grafiği

Kaynak: Yük/Yolcu Müdürlüğü Brifing Raporu

Grafik 2.4: İzmir Geneli 2003-2014 Yılları Arası Taşınan Yük Miktarı

Kaynak: Udhb-Demiryolu Sektörü

7,214,576 7,483,023

4,063,105

0 2,000,000 4,000,000 6,000,000 8,000,000

2014 2015 2016 (8 Aylık)

2,618,182

2,316,547

1,775,310

0 1,000,000 2,000,000 3,000,000

2014 2015 2016 (8 Aylık)

(25)

23 | S a y f a 2.2.1 İLTİSAK HATLARI

İltisak hattı; ana hatlardan depo, fabrika gibi tesislere çekilen demiryolu bağlantı hatlarıdır. Yük taşımacılığını kolaylaştırır.

Harita 2.6: Türkiye Geneli İltisak Hatları

KAYNAK: Http://Www.Udhb.Gov.Tr/ (Erişim Tarihi: 23.10.2016)

2.2.2. LOJİSTİK MERKEZLER VE DEPOLAMA ALANLARI Şekil 2.1: Türkiye Geneli Lojistik Merkezleri

KAYNAK: Http://Www.Tcdd.Gov.Tr/Lojistik-Merkezler (Erişim Tarihi:20.10.2016)

(26)

24 | S a y f a Harita 2.7: İzmir İli Mevcut Depolama Alanları

Kaynak: Tcdd, 2016

2.2.3. DEMİRYOLU TANIMLARI VE GRAFİKLERİ

Hamton-Km: Lokomotiflerin ağırlığı hariç, vagonların daraları da dahil olmak üzere bir tren tonunun bir km mesafeye taşınmasıyla ifade edilen hizmet ölçü birimidir. İzmir ili genelindeki bazı demiryolu güzergahlarının hamton-km değerleri aşağıdaki grafikte verilmiştir.

Grafik 2.5: İzmir Hamton-km Değerleri

(27)

25 | S a y f a Netton-Km: Bir ton yükün (varsa ambalaj, palet, konteyner vb. ağırlıklar dahil) bir km mesafeye taşınmasıyla ifade edilen trafik ölçü birimidir.İzmir ili genelindeki bazı demiryolu güzergahlarının netton-km değerleri aşağıdaki grafikte verilmiştir.

Grafik 2.6: İzmir Netton-km Değerleri

YOLCU-KM: Bir yolcunun bir kilometre mesafeye taşınmasıyla ifade edilen trafik ölçü birimidir. İzmir ili 2011-2015 yılları arasındaki yolcu-km değerleri aşağıdaki grafikte verilmiştir.

Grafik 2.7: İzmir İli Yolcu-Km Değerleri

(28)

26 | S a y f a 2.3. DEMİRYOLU PROJELERİ

İzmir genelinde yapılması planlanan 11 adet demiryolu projesi bulunmaktadır.

Demiryolu projeleri aşağıdaki görselde verilmiştir.

1- KEMALPAŞA LOJİSTİK MERKEZİ 2- KARŞIYAKA TRAMVAYI

3- KONAK TRAMVAYI 4- FUAR İZMİR MONORAY 5- METRO UZATMALARI

 Evka3 – Bornova

 Fahrettin Altay- Narlıdere

 Üçyol- Buca

 Halkapınar- Otogar

 Narlıdere- Urla

6- İZBAN- SELÇUK- BERGAMA UZATMASI 7- KEMALPAŞA- TURGUTLU DEMİRYOLU 8- KİRAZ-ÖDEMİŞ DEMİRYOLU

9- İZMİR-İSTANBUL YÜKSEK HIZLI TREN 10- ANKARA-İZMİR YÜKSEK HIZLI REN 11- BUCA TRAMVAYI

Kaynak: 35 İzmir Projesi, 2011

(29)

27 | S a y f a 3. İZMİR DENİZ ULAŞIMI

3.1.İzmir’e Genel Bakış

İzmir, Ege Denizi’nin batı kıyısında konuşlanmakta olup, nüfus yoğunluğu bakımından Türkiye’nin üçüncü büyük şehri ve iş merkezidir.İzmir ilinin kıyı uzunluğu 629 km olup, İzmir kıyıları 8333 km olan Türkiye kıyılarının %7,5’ini kapsamaktadır. İzmir ili deniz yolu ulaşımı bakımından gelişmiş illerimizdendir. İl sınırları içerisinde faaliyette olan limanlar; merkezde İzmir Alsancak Limanı, Aliağa ilçesinde Aliağa ve Nemrut Limanları, Çeşme Limanı ve Dikili Limanı’dır. Bu limanlardan İzmir Alsancak Limanı, Çeşme Limanı ve Dikili Limanında kruvaziyer yolcu taşımacılığı yapılmaktadır.

İzmir ilinde bulunan limanların ülkenin ticaret alanında payı büyüktür. En önemli 2 limanı İzmir Alsancak Limanı ve Aliağa Limanıdır. En fazla yük elleçlenen liman başkanlıkları arasında Aliağa Limanı 4’üncü, İzmir Limanı ise 9’uncu sırada yer almaktadır.

İzmir ili, kruvaziyer liman turizminde ülkede İstanbul ilinden sonra en fazla ilgi çeken limanlara sahiptir. İzmir ili içerisinde bulunan limanlara yanaşan gemiler daha çok İtalya, Norveç, İngiltere, Yunanistan gibi ülkelerden yola çıkmaktadır.

2013 yılında, İzmir Limanı’na 190 seferle toplamda 486.493 kişi, Dikili Limanı’na 21 seferle toplamda 7.655 kişi, Çeşme Limanı’na ise 62.741 kişi yolcuya hizmet vermiştir.

3.2. İzmir Limanlar

3.2.1.İzmir Alsancak Limanı ve Hinterlant Yapısı

İzmir limanı Ege bölgesinde hali hazırda konteyner elleçleyen tek limanı olmakla birlikte tarihinden bu yana önemli bir ihracat limanı olma özelliğini yitirmemiştir. Liman hinterlandında Türkiye’nin önde gelen sanayi, tarım ve maden iştirakleri mevcuttur. Ege bölgesinin ekonomik göstergeler açısından Marmara bölgesinden sonra gelmekte ve Marmara bölgesine hizmet veren irili ufaklı onlarca konteyner limanına karşılık Ege bölgesinde sadece İzmir limanında konteyner yüküne hizmet verilmektedir.

İzmir Alsancak limanı, Ege bölgesinin en önemli limanıdır. Bu önem öncelikle limanın coğrafi konumundan, çok geniş bir hinterlanda hizmet veren tek konteyner terminaline sahip olmasından, elleçlenen yük miktarından kaynaklanmaktadır.Yapılan incelemeye göre ithalatta Kuzey Avrupa bölgesi en çok tercih edilen bölge olurken onu Uzak Doğu, Batı Akdeniz ve Amerika izlemektedir. İhracatta ise farklılıklar mevcuttur. Bun göre İzmir limanından 2006 yılında yapılan tüm ihracat yüklerinin gittikleri bölgeler incelendiğinde bu bölgelerin 5’inin % 10’dan fazla paya sahip olduğu, bu 5 bölge içinden özellikle 3 bölgenin % 20’den fazla paya sahip olduğu tespit edilmiştir. Bu bölgeler sırasıyla Amerika, Kuzey Avrupa ve Batı Avrupa’dır. Bu 3 bölgenin arasındaki yüzde farkı çok küçüktür. Hem ihracat hem de ithalat yönlü düşünüldüğünde Kuzey Avrupa, Amerika, Batı Avrupa ve Uzak Doğu hatlarının yüksek taşıma hacimlerinden dolayı diğer hatlara göre daha avantajlı olduğu söylenebilir. Yük grubu istatistikleri incelendiğinde ise ithalatta gıda ürünleri ve tekstil ağırlığı görülürken ihracatta mermer, gıda ürünleri, beyaz eşya ve yine tekstil ürünlerinin ağırlığı tespit edilmiştir. Ege bölgesinde mermer yataklarının çokluğu ve mermerin ağır bir yük

(30)

28 | S a y f a oluşu nedeniyle konteyner adedi açısından mermer yükünün sayısı diğer yüklere göre fazla çıkmaktadır. Ancak mermer katma değeri düşük bir üründür. Yine özellikle Aydın ve İzmir bölgesindeki yoğun tarımsal faaliyetlerinin etkisiyle gıda ürünleri ve özellikle Manisa organize sanayi bölgesinde yer alan önemli beyaz eşya üreticilerinin katkılarıyla beyaz eşya yükü Ege bölgesi ihracatında önemli kalemlerdir. Denizli, İzmir, Uşak ve Bursa gibi sektörünün önemli illerini hinterlandında barındıran İzmir limanında tekstil yükü, Çin’in olumsuz etkileriyle her geçen yıl önemini kaybetse de hala bölge ihracatında önemli bir yüzdeye sahiptir.

3.2.2.Aliağa Limanı ve Hinterlant Yapısı

Aliağa Limanı’nın gelişmesinde, deniz ulaşımında önem kazanmasında doğal çevre faktörleri ile birlikte Aliağa ilçesindeki ekonomik faaliyetlerin özellikle sanayi ve ticaret sektörlerinin gelişmiş olmasının etkisi büyüktür. 2008 yılı verilerine göre Aliağa’da 43 sektörde toplam 1 719 firma faaliyet göstermektedir (İzmir Kalkınma Ajansı, 2010:3). Aliağa, 1960’lı yılların sonlarından itibaren kurulmaya başlayan sanayi tesisleri (Tüpraş İzmir Rafinerisi, Petkim Petrokimya Tesisleri, Ege Gübre Fabrikası, Viking Kâğıt ve Selüloz Fabrikası, Gemi Söküm Tesisleri, Demir-Çelik Fabrikaları ve Haddehaneler) ile hızlı bir sanayileşme sürecine girmiştir. Hızla gelişen sanayi sektörünün ortaya çıkardığı istihdam olanakları ilçenin önemli oranda göç almasına neden olmuş ve ilçe nüfusu hızla artmıştır. 1935 yılında 8 805 kişiden oluşan ilçe nüfusu, 1970’te 16 875 kişiye, 2012’de 76 598 kişiye ulaşmıştır. İlçe nüfusu 1935-1970 yılları arasında % 91,7 oranında artarken, sanayileşmenin yaşandığı 1970-2012 yılları arasında % 353,9 oranında artmıştır.

2012 yılında ilçe nüfusunun %77,2 (59 124 kişi )’sini şehir nüfusu, % 22,8 (17 474 kişi)’ini kır nüfusu oluşturmaktadır (TÜİK, 2012). Aliağa ilçesindeki sanayi tesislerinin önemli bir bölümü Nemrut Sanayi Bölgesi’nde, Aliağa Yarımadası üzerinde ve Aliağa Organize Sanayi Bölgesi’nde toplanmış durumdadır. Nemrut Sanayi Bölgesi, Nemrut Koyu ile Karaağaç Tepe ve Bozköy Köyü çevresindeki tepelik saha arasında kalmaktadır. Bu sanayi alanında demir-çelik fabrikaları ve haddehaneler (İzmir Demir Çelik, Habaş, Çebitaş, Dört Yıldız, Akdemir Demir- Çelik, Özkanlar Demir-Çelik, Sözden (Sözer) Demir-Çelik, Kocaer Haddecilik, Sider (Erege) Demir-Çelik, Kardemir Çelik, Ege Çelik), ENKA Doğal Gaz Çevrim Santrali, Ege Gübre Fabrikası, hurda işleme, alüminyum işleme, kömür torbalama, akaryakıt depolama, madeni ve bitkisel yağ üretim tesisleri ve çok sayıda tamirhaneler ile atölyelerin bulunduğu Bakırçay Sanayi Sitesi yer almaktadır (Fotoğraf 4). Fotoğraf 4: Aliağa Nemrut Sanayi Bölgesi’nde demir-çelik fabrikalarının ve inşaatı devam eden termik santralin görünüşü. ALİAĞA LİMANI Nemrut Limanı’ndaki iskeleler başlangıçta Nemrut Sanayi Bölgesi’nde kurulmuş olan sanayi tesislerinin ihtiyacı olan hammaddenin temini ya da mamül maddelerin pazarlanması amacı doğrultusunda kurulmuşlardır. Günümüzde Nemrut Sanayi Bölgesi dışındaki sanayi tesisleri de ithalat ve ihracat işlemlerinde Nemrut Limanı’ndaki iskelelerden yararlanmaktadır. Aliağa’daki büyük sanayi kuruluşları olan Tüpraş İzmir Rafinerisi ve Petkim (Socar Turkas-Petkim) Petrokimya Tesisleri ile Petrol Ofisi, Gemi Söküm, LPG dolum ve akaryakıt depolama tesisleri Aliağa Yarımadası üzerinde bulunmaktadır. Tüpraş İzmir Rafinerisi, Aliağa’da devlet eliyle kurulan büyük bir tesistir. Rafinerinin kuruluş çalışmalarına 1967 yılında başlanmış ve 1972 yılında 3 milyon ton/yıl ham petrol işleme kapasitesiyle üretime geçilmiştir.

Ham petrol işleme kapasitesi 1987 yılında 10 milyon tona yükselen rafineride, Proses Üniteleri Kompleksi, Hydrocracker Kompleksi, Makine Yağları Kompleksi ve yardımcı üniteler bulunmaktadır. Rafineride işlenen ham petrol, LPG ve çeşitli

(31)

29 | S a y f a maddeler Aliağa Koyu’ndaki Tüpraş iskelelerinden boşalmaktadır. Üretilen petrol ürünleri deniz yolu ve karayolu ile tüketim merkezlerine gönderilmektedir.

Aliağa’da bir diğer büyük devlet yatırımı olan Petkim petrokimya tesislerinin inşaatına 1979 yılında başlanmış ve 1984 yılından itibaren üretime geçilmiştir.

Petkim Petrokimya tesislerinde 12 ana fabrika ve yardımcı üniteler bulunmaktadır.

Petkim ürettiği elliyi aşan petrokimyasal ürün çeşidiyle önemli bir sanayi hammaddesi üreticisi durumundadır. Ayrıca Petkim tesislerinde rafineri (Star Rafineri) kurma çalışmaları ve Petkim Limanı’nı büyütme çalışmaları devam etmektedir. Hâlihazırda yapımı devam eden bu tesisler faaliyete geçtiğinde Aliağa Limanı’nın gemi trafiği ve deniz ticaretindeki etkinliği çok daha artacaktır. Aliağa Yarımadası’nın batısında Taşlı Burun’dan güneybatıya uzanan kıyı şeridinde Aliağa Gemi Söküm Tesisleri bulunmaktadır. Gemi söküm tesisleri, demir-çelik fabrikalarına hammadde (hurda demir) üretmek amacıyla 1976 yılında kurulmuştur. Buradaki 22 işletmeden biri devlete ait olup, MKE’nin işletmesidir.

Aliağa’daki gemi söküm tesisleri ülkemizin ve mevcut tesisleri ile Avrupa’nın tek gemi geri dönüşüm tesisleridir (İMEAK Deniz Ticaret Odası, 2012:201).

3.2.3.Çeşme Limanı

İzmirdeki bir diğer liman Çeşme Limanıdır. Yolcu gemileri ve Ro-Ro seferleri için kullanılmaktadır. Çeşme-Trieste arasında Ro-Ro hattı bulunmaktadır.

Limandan İtalya’nın Trieste şehrine yapılan Ro-Ro seferleri ile tırların Avrupa’ya ulaşması sağlanmaktadır. Yıllık gemi kapasitesi 1.060 adet olan Çeşme Limanının rıhtım uzunluğu 300 metredir.

3.2.4. Dikili Limanı

Dikili Limanı kruvaziyer turizminde gelişmiş bir liman olmasıyla birlikte Ro-Ro seferleri de yapabilmektedir. Ancak belirli bir seferi bulunmamaktadır. Dikili Limanı sahip olduğu vinç, kapma ve lastik tekerlekli yükleyici ekipmanları ile hemen hemen her türlü dökme ve genel kargo yükü elleçlemektedir.

3.3. Kemalpaşa Lojistik Köyü

İZMİR - Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından yürütülen İzmir Kemalpaşa’da Lojistik Köy kurma çalışmaları halen devam etmektedir. 2010 yılı yatırım programına giren, 2012 tarihinde altyapı ihalesi yapılan, İzmir’in ilk, Türkiye’nin en büyük lojistik köyünün altyapı çalışmalarının 1. aşaması tamamlanmış durumdadır. Altyapının 2. aşamasının ihale hazırlıkları halen devam etmekle birlikte 2015 yılına kadar faaliyete geçmesi hedeflenen Lojistik Köyü ile ilgili çalışmaların gecikmesi dolayısıyla açılış da 2018 yılına ertelendi.

Kemalpaşa Lojistik Köyünün, demiryolu bağlantısı ile Kemalpaşa, Turgutlu, Manisa, Torbalı, Aydın, Denizli’deki OSB’lere, karayolu- otoban ile de İstanbul ve Ankara’ya bağlanması planlanıyor. 1.2 milyon metrekarelik alanda kurulacak köyün 3 milyon metrekare geri sahası olacak. Altyapı inşaatının tamamlanmasıyla birlikte üst yapısının Yap-İşlet-Devret (YİD) modeli ile tamamlanması planlanmaktadır.

3.4.Çandarlı Liman Projesi

Kuzey Ege Çandarlı Limanı; Avrupa ile Orta Doğu arasındaki potansiyel trafikten kaynaklanan kombine taşımacılık zincirinde, aktarma merkezi olarak planlanmıştır.İzmir İl Bergama İlçesinde yer alan Çandarlı Kuzey Ege Limanı’nın

(32)

30 | S a y f a etüt, proje çalışmaları tamamlanmış olup, söz konusu limanın dalgakıran inşaatı devam etmektedir. Çandarlı Limanı’nın 2015 yılında 1.568 milyon TEU kapasite ile hizmete açılması planlanmıştır. 3 etap halinde yapılması düşünülen limanın, her bir etabının yıllık 4 milyon konteyner yükleme-boşaltma kapasitesine, fiziksel altyapısının tamamlanması ile 3 etabın da tamamlanması sonucu kapasitesinin yıllık 12 milyon TEU’ya ulaştırılması planlanmaktadır.

3.5. Mevcut Yat Limanları

3.5. Proje Yat Limanları

4.HAVAYOLU

4.1. HAVAALANLARI

İzmir’ de Çiğli Havaalanı ve Kalkıç Havaalanı olmak üzere 2 askeri ve 1 sivil havaalanı bulunmaktadır. İzmir’de sivil hava ulaşımı uzun bir süre Çiğli’ deki askeri hava alanı ile sağlanmış ardından Adnan Menderes Hava Limanı 1987 yılında hizmete girmiştir.1987 yılında güneyde Gaziemir’de bulunan Cumaovası Askeri Hava Alanı yeniden projelendirip çevresinde kamulaştırmalar yapılarak çağdaş

(33)

31 | S a y f a özelliklere sahip bir hava meydanı olarak Adnan Menderes Havalimanı adıyla hizmete açılmıştır. Bu meydan şehir merkezine 18 km uzaklıkta güneybatı yönünde kurulmuştur. İzmir Aydın otoyolu üzerinde yer alan meydana erişim ağırlıklı olarak karayolu trafiği ile sağlanmaktadır. İzmir banliyö demiryolu hattı (İZBAN) ile Adnan Menderes Havalimanı’na erişim daha da kolay bir hal almış ve havalimanına ulaşım süresi kısalmıştır. Havalimanının sahibi Devlet Hava Meydanları İşletmesi iken işletmecisi TAV Havalimanları'dır.

Toplam 8.230.945 m2'lik alana kurulu bulunan Adnan Menderes Hava Limanı’nda, iç hatlar 20 dış hatlar 10 milyon Yolcu/Yıl kapasiteli olmak üzere 2 adet yolcu terminali mevcuttur. Hava Limanında kompozit, 3.240 x 45 metre boyutlarında iki adet pist bulunmaktadır. (KAYNAK: DHMİ,2016)

Havalimanı genel bilgileri;

 Kargo Terminali Kapasitesi: 407 Ton

 Pist Sayısı: 2

1. Kompozit Pist: 3.240x45 M

2. Beton Pist(Acil Durumlar İçin): 3.240x45 M

 Apron Sayısı: 4 1. Kargo Apronu

 Alan: 26.400m2

 Kapasite: 2 Uçak Kapasiteli 2. Diğer Apronlar

 Alan: 307.244m2

 Kapasite: 35 Uçak Kapasiteli

Dış Hatlar Terminali aşağıdaki özelliklere sahiptir;

Terminal Binasının Toplam Alanı:110.000 M2

 Oturma Alanı: 32.000 M2

 Yıllık Yolcu Kapasitesi:10.000.000 Kişi

 Otopark: 69.168 M2 - 2237 Araç Kapasiteli

 Otobüs Açık Park Alanı: 80 Araç Kapasiteli İç Hatlar Terminali aşağıdaki özelliklere sahiptir;

 Terminal Binasının Toplam Alanı: 200.000 M2

 Oturma Alanı: 60.000 M2

 Yıllık Yolcu Kapasitesi:20.000.000 Kişi

 Otopark: 83.130 M2 - 2523 Araç Kapasiteli

 Vıp Otopark: 3.300 M2 – 126 Araç Kapasiteli

 Genel Havacılık Terminali(Cıp) Otoparkı: 8700 M2 - 347 Araç Kapasiteli

(34)

32 | S a y f a

 Otobüs Açık Park Alanı: 30 Araç Kapasiteli

 Bisiklet Park Alanı: 70 Araç Kapasiteli

Tablo 4.1. İzmir Adnan Menderes Havalimanı İstatistikleri

İZMİR ADNAN MENDERES HAVALİMANI

TÜM UÇAK TRAFİĞİ

YOLCU TRAFİĞİ (GELEN- GİDEN)

TİCARİ UÇAK TRAFİĞİ

YÜK TRAFİĞİ

(BAGAJ+KARGO+POSTA) (TON)

2015 YILI AĞUSTOS SONU

İÇ HAT 43,750 6,325,873 39,907 60,550

DIŞ HAT 14,183 1,825,017 13,026 32,457

TOPLAM 57,933 8,150,890 52,933 93,006

İÇ HAT 45,694 6,563,782 42,168 51,207

DIŞ HAT 11,646 1,422,835 11,103 26,082

TOPLAM 57,340 7,986,617 53,271 77,289

2016 /2015 (%)

İÇ HAT 4 4 6 -15

DIŞ HAT -18 -22 -15 -20

TOPLAM -1 -2 1 -17

Kaynak: Tc. Ulaştırma Denizcilik Ve Haberleşme Bakanlığı Dhmi, 2016

(35)

33 | S a y f a Tablo 4.2: Yolcu Trafiği İstatistikleri

YOLCU TRAFĞİ (GELEN-GİDEN)

HAVALİMANLARI 2015 YILI AĞUSTOS SONU 2016 YILI AĞUSTOS SONU 2016 /2015 (%)

(KESİN OLMAYAN)

İÇ HAT DIŞ HAT TOPLAM İÇ HAT DIŞ HAT TOPLAM İÇ

HAT DIŞ HAT

TOPLAM İSTANBUL

ATATÜRK 13,044,702 27,876,782 40,921,484 12,895,259 27,489,517 40,384,776 -1.1 -1.4 -1.3 İSTANBUL SABİHA

GÖKÇEN 12,099,212 6,322,537 18,421,749 13,433,768 6,334,602 19,768,370 11 0 7 ANTALYA 4,645,133 14,804,382 19,449,515 4,701,459 7,725,555 12,427,014 1 -48 -36 ANKARA

ESENBOĞA

6,994,596 1,068,990 8,063,586 7,511,479 980,288 8,491,767 7 -8 5 İZMİR ADNAN

MENDERES

6,325,873 1,825,017 8,150,890 6,563,782 1,422,835 7,986,617 4 -22 -2

DHMİ TOPLAMI 48,477,064 50,229,037 98,706,101 50,855,848 40,648,137 91,503,985 4.9 -19.1 -7.3

TÜRKİYE GENELİ 64,438,282 57,219,777 121,658,059 68,404,963 47,641,404 116,046,367 6.2 -16.7 -4.6

(36)

34 | S a y f a Tablo 4.3: Uçak Trafiği İstatistikleri

TÜM UÇAK TRAFİĞİ

HAVALİMANLARI

2016 /2015 (%) (KESİN OLMAYAN)

İÇ HAT DIŞ

HAT TOPLAM İÇ HAT DIŞ

HAT TOPLAM İÇ HAT DIŞ HAT TOPLAM İSTANBUL ATATÜRK 97,361 210,983 308,344 95,182 219,572 314,754 -2 4 2

İSTANBUL SABİHA GÖKÇEN 88,792 53,869 142,661 97,956 57,499 155,455 10 7 9

ANKARA ESENBOĞA 54,919 10,629 65,548 59,224 10,556 69,780 8 -0.7 6

İZMİR ADNAN MENDERES 43,750 14,183 57,933 45,694 11,646 57,340 4 -18 -1

ANTALYA 34,567 86,213 120,780 34,276 50,537 84,813 -0.84 -41 -30

DHMİ TOPLAMI 446,344 361,096 807,440 470,932 322,625 793,557 5.5 -10.7 -1.7 TÜRKİYE GENELİ 551,481 418,345 969,826 587,695 382,562 970,257 6.6 -8.6 0

KAYNAK: TC. Ulaştırma Denizcilik Ve Haberleşme Bakanlığı Dhmi, 2016

(37)

35 | S a y f a Tablo 4.4: Ticari Uçak Trafiği İstatistikleri

TİCARİ UÇAK TRAFİĞİ

HAVALİMANLARI

İÇ HAT DIŞ

HAT TOPLAM İÇ HAT DIŞ

HAT TOPLAM İÇ HAT

DIŞ

HAT TOPLAM

İSTANBUL ATATÜRK 89,780 206,197 295,977 87,892 216,009 303,901 -2 5 3 İSTANBUL SABİHA GÖKÇEN 83,892 49,017 132,909 93,952 54,351 148,303 12 11 12

ANKARA ESENBOĞA 50,111 8,282 58,393 53,750 8,321 62,071 7 0 6

İZMİR ADNAN MENDERES 39,907 13,026 52,933 42,168 11,103 53,271 6 -15 1

ANTALYA 30,797 81,465 112,262 32,691 49,748 82,439 6 -39 -27

DHMİ TOPLAMI 356,414 340,445 696,859 375,305 310,360 685,665 5.3 -8.8 -1.6 TÜRKİYE GENELİ 442,731 392,599 835,330 471,885 367,071 838,956 6.6 -6.5 0.4

(38)

36 | S a y f a Tablo 4.5: Yük İstatistikleri

YÜK TRAFİĞİ ( BAGAJ+KARGO+POSTA) (TON)

İÇ HAT DIŞ HAT TOPLAM İÇ HAT DIŞ HAT TOPLAM İÇ HAT DIŞ HAT TOPLAM

İSTANBUL ATATÜRK 155,538 1,009,830 1,165,368 136,863 997,303 1,134,167 -12 -1 -3 İSTANBUL SABİHA GÖKÇEN 89,618 126,840 216,457 92,550 130,899 223,449 3 3 3

ANTALYA 43,734 196,422 240,156 43,004 108,691 151,695 -2 -45 -37

İZMİR ADNAN MENDERES 60,550 32,457 93,006 51,207 26,082 77,289 -15 -20 -17

ANKARA ESENBOĞA 56,594 20,976 77,570 56,090 17,599 73,689 -1 -16 -5

DHMİ TOPLAMI 472,274 1,331,090 1,803,364 448,498 1,199,000 1,647,499 -5 -9.9 -8.6

TÜRKİYE GENELİ 595,849 1,466,740 2,062,589 574,446 1,338,672 1,913,118 -3.6 -8.7 -7.2

KAYNAK: TC. Ulaştırma Denizcilik Ve Haberleşme Bakanlığı Dhmi, 2016

(39)

37 | S a y f a 4.2.İZMİR ADNAN MENDERES HAVALİMANI ULUSLAR ARASI HAVA ANLAŞMALARI

Ülkemiz, Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı (ICAO), Avrupa Sivil Havacılık Konferansı (ECAC) ve Avrupa Hava Seyrüseferi Emniyeti Teşkilatı (EUROCONTROL) üyesidir ve ülkeler arasında karşılıklı seferlerin yapılmasını sağlayan ikili hava ulaştırma anlaşmaları sayısı 2015 yılı için 164’tür.(KAYNAK:

Uzuner, Ali, (2003), Sivil Havacılık Güvenliği, Ankara: Özen Yayımcılık). En önemli olan ve Türkiye’nin kabul ettiği protokol, konferans ve sözleşmeler şöyledir;

 Chicago sözleşmesi (Uluslararası Sivil Havacılık Sözleşmesi)

 Sözleşme ile her devlete kendi hava sahasında kısıtlamasız ve tekelci bir egemenlik tanınmıştır. Sözleşme kabotaj hakkını ülke devletine tanımış ve güvenlik nedeniyle uçuşa yasak bölgeler kurulabilmesine izin vermiştir. 7 Aralık 1944 tarihinde imzalanmıştır.

 Tokyo Sözleşmesi (Uçaklarda İşlenen Suçlar ve Diğer Bazı Eylemlere İlişkin Sözleşme)

 Sözleşmede ceza kanunlarını ihlal eden suçlara ayrıca bir suç teşkil etsin veya etmesin, uçağın veya içindeki şahısların veya malların güvenliğini tehlikeye düşürebilecek veya düşüren, uçak içindeki düzen ve disiplini bozan fiillere yaptırım uygulanacağı belirtilmektedir. Türkiye’nin katılım tarihi 22 Nisan 1975’tir.

 La Haye Sözleşmesi (Uçakların Kanun Dışı Yollarla Ele Geçirilmesine Dair Sözleşme)

 Tokyo Sözleşmesi’nin yetersiz kalması sebebiyle yeni bir sözleşme düzenlenmiş ve bu sözleşme ile benzer fiili durumlara karşı yaptırımlar arttırılarak uçak kaçırma eylemleri vb. durumlara karşı hukuksal çözüm ve önlemler getirilmiştir.

 Montreal Sözleşmesi (Sivil Havacılığın Güvenliğine Karşı Kanun Dışı Eylemlerin Önlenmesine Dair Sözleşme)

 Sözleşme ile uçağın uçuş öncesi ve sonrası zaman dilimlerindeki güvenliği konu alınmış, uçağın yalnızca sefer halindeki tehlikelere değil yolculuk öncesi ve sonrası durumlarında oluşabilecek dış tehlikelere karşı güvenliği hukuken sağlanmıştır. Türkiye’nin katılım tarihi 22.06.1975’tir.

 Montreal Ek (Uluslar arası Sivil Havacılığa Hizmet Veren Havalimanlarında Kanun Dışı Şiddet Olaylarının Önlenmesine İlişkin Protokol)

 ECAC (Avrupa Sivil Havacılık Konferansı) vardır. Ayrıca Türkiye birçok devletle sivil havacılık anlaşması (ikili hava ulaştırma anlaşması) yapmış ve bu anlaşmalarda güvenlik konularına da yer verilmiştir.

(40)

38 | S a y f a 4.3.İZMİR SUYA İNİŞ-KALKIŞ KOORDİNATLARI

Suya iniş kalkış alanları, deniz uçakları tarafından deniz ve iç sular üzerindeki kontrolsüz iniş ve kalkış yapılan alanlardır. Halka açık yüzme alanlarından asgari 500 metre açıkta bulunurlar. İzmir ilinde Alaçatı, Seferihisar1 ve Seferihisar2 olmak üzere 3 adet suya iniş kalkış alanı bulunmaktadır ve bu alanlar Çeşme Liman Başkanlığı yetki sahası içerisindedir.(KAYNAK: TC. Ulaştırma Denizcilik Ve Haberleşme Bakanlığı Dhmi, 2016) Söz konusu alanların koordinat bilgileri şu şekildedir;

1) Alaçatı: 38o 12’81”K - 026o 25’45”D 2) Seferihisar(1): 38o 10’00”K - 026o 42’00”D 3) Seferihisar(2): 38o 12’39”K - 026o 26’03”D

4.4. HAVAALANI PROJELERİ

İzmir ilinde planlanan ve yapımı devam eden Çeşme ilçesine bağlı Alaçatı mevkiinde bir adet havaalanı projesi bulunmaktadır. İlk olarak projesine 1994 yılında İzmir valiliği tarafından ihale edilerek başlanmıştır.

Başlandığı tarihte 2060 metre uzunluğunda 30 metre genişliğinde pist, 80 metre uzunluğunda 50 metre genişliğinde apron ile altyapı uçuş üniteleri ihale edilmiştir. Altyapı uçuş üniteleri inşaatı kaplama beton alt kotuna kadar tamamlanmıştır ancak yarım kalmıştır.

2011 Yılında yeniden gündeme gelmesiyle kamu-özel ortaklığı ile yapım çalışmaları yeniden sürdürülmeye başlanmıştır.2016 yılında Kamulaştırma ve tahsis çalışmaları tamamlanmış, ÇED çalışmalarının tamamlanması beklenmektedir.

Söz konusu havaalanı 1800 metre uzunluğundadır fakat yapılacak çalışmalarla pist uzunluğunun 2200 metreye çıkarılması planlanmaktadır.Proje sonunda küçük gövde uçakların kullanabileceği turizm odaklı bir havaalanı oluşturulması amaçlanmaktadır.(KAYNAK: TC. Ulaştırma Denizcilik Ve Haberleşme Bakanlığı Dhmi, 2016)

Yapımı devam eden Çeşme- Alaçatı Havaalanı’nın görüntüsü şu şekildedir;

(41)

39 | S a y f a 5. İÇME SUYU, ATIKSU ALTYAPISI

5.1 İçme Suyu

5.1.1 Dünya’da ve Türkiye’de Su Kaynakları Tüketimi

Yıllık olarak dünyada hidrolojik çevrim içinde yer alan su 577 000 km^3’dir. Bu suyun yeryüzüne düşen miktarı 119 000 km³ olup, bunun 74 200 km^3’ü buharlaşarak atmosfere geri dönmektedir. Kalan 44 800 km³ suyun da 42 700 km³’ü nehir ve gölleri, 2 100 km³’ü de yer altı suyunu beslemektedir. Bu miktarın yılda 9 000 km³’ü teknik ve ekonomik olarak kullanılabilir durumdadır. Bu da kolaylıkla yararlanılabilecek tatlı su miktarının çok az olduğunu göstermektedir.

Dünyamızın ¾’ü sularla kaplı olsa da bu suların sadece %2,5’i tatlı sular olup geri kalan %97,5’i okyanus ve denizlerde bulunan tuzlu suları kapsamaktadır. Bu

%2,5’luk tatlı su miktarının ise %70’i buzullarda bulunmaktadır. Kalan kısmın

%30’a yakın bir kısmı yeraltında bulunmaktadır. Nehirlerden, yeraltı sularından ve buzullardan okyanuslara dökülen ve dünyadaki toplam tatlı su miktarının % 0,3’ünü oluşturan 47.000 km³ su teorik olarak insan kullanımı için mevcut olan miktardır.

Dünyadaki toplam su tüketimi, çeşitli kaynaklara göre değişse de, yaklaşık

%70’i sulama, %22’si sanayi ve %8’i içme ve kullanma suyu amaçlı olarak kullanılmaktadır. Avrupa’da sektörler itibariyle su kullanımı %33 sulama, %51 sanayi, %16 içme ve kullanma amaçlıdır.

Tablo 5.1 : Ülkelerin Gelişme Düzeylerine Göre Sektörel Su Kullanımları

SEKTÖR Dünya Gelişmiş

Ülkeler Gelişmekte Olan

Ülkeler (%) Az

Gelişmiş Ülkeler (%)

Avrupa Türkiye

(%) (%) (%) (%)

Tarım 67-70 39 52 86 33 72 - 75

Sanayi 22- 23 46 38 7 51 10.Ara

İçme ve

Kullanma 08.Eki 15 10 7 16 15 - 16

Kaynak: DPT-Özel İhtisas Komisyonu Raporu

Harita 5.1 : Dünya toplam kullanılabilir su yüzdesi içinden su çekim haritası

Kaynak: (www.unep.org/dewa/vitalwater/article141.html)Ekim 2016

(42)

40 | S a y f a Tablo 5.2 : Türkiye Yağış Ve Su Miktarı (2016)

Yıllık yağış miktarı 501 milyar m ³

Buharlaşma 274 milyar m ³

Yer altına sızma 41 milyar m ³

Yüzey Suyu

Yıllık yüzey akışı 186 milyar m ³

Kullanılabilir yüzey suyu 98 milyar m ³

Yer Altı Suyu

Yıllık çekilebilir su miktarı 14 milyar m ³

Toplam Kullanılabilir Su (net) 112 milyar m ³

Toplam Kullanılan Su 44 milyar m ³

Kaynak: Devlet Su İşleri

Kaynak: Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü

(43)

41 | S a y f a Tablo 5.3: Türkiye Akarsu Havzaları Su Oranları

İzmir sınırları itibariyle akarsu havzaları içeresinde Kuzey Ege, Gediz ve Küçük Menderes Havzalarında yer almaktadır.

 Kuzey Ege Havzasının ortalama potansiyeli 2,09 km³, ortalama yıllık akış iştirak oranı %1,1, yıllık verimi ise 7,4 l/s/km²’dir.

 Gediz Havzasının ortalama potansiyeli 1,95 km³, ortalama yıllık akış iştirak oranı %1,1, yıllık verimi ise 3,6 l/s/km²’dir.

 Küçük Menderes Havzasının ortalama potansiyeli 1,19 km³, ortalama yıllık akış iştirak oranı %0,6, yıllık verimi ise 5,3 l/s/km²’dir.

(44)

42 | S a y f a 5.1.2 İzmir Su Kaynakları

5.1.2.1 Yağışlar

İzmir’de iklim elemanları içinde en büyük değişkenliği yağış miktarı göstermektedir, ilde günlük maksimum yağışlar 100 mm. üzerindedir. Güzelyalı istasyonunda rasat süresi içinde en yüksek günlük yağış 134.1 mm ile 15 Ekim 1976, Bornova istasyonunda 119.5 mm ile aynı tarihte gerçekleşmiştir. Günlük maksimumların aylara dağılımı incelendiğinde, Ekim-Aralık ayları arasında 100 mm, Ocak-Nisan arasında 50 mm’yi geçen günlük yağışların gerçekleşebileceği görülür.(İzmir 2015-2019 Stratejik Planı, syf.72)

5.1.2.2 Yer Altı ve Kaynak Suları

Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü tarafından Halkapınar-Pınarbaşı kuyuları 45.000.000 m³/yıl, Göksu kuyuları 63.000.000 m³/yıl, Sarıkız kuyuları 45.000.000 m³yıl ve Menemen-Çavuşköy derin kuyularının yer altı suyu çekim kotası 25.000.000 m³/yıl olarak belirlenmiştir. Toplam yer altı suyu derin kuyularından yıllık su çekim kotası 178 milyon m³’tür.

2014 yılı ilk 6 ayında üretilen su miktarı 11 ilçeyi kapsayan eski metropol alanı ve kısmen Menemen ve Urla ilçeleri için toplam91.148.628 m3/6 ay olmuştur.

Tablo 5.4: İzmir Yeraltı Su Kaynakları Üretim Miktarları(2014, İlk 6 Ay)

Kaynak: İzmir2015-2019 Stratejik Planı

(45)

43 | S a y f a Grafik 5.1 : Su Üretiminin Kaynaklara Göre Dağılımı

Kaynak: İzmir2015-2019 Stratejik Planı

5.1.2.3 Yer Üstü Suları

İzmir’in mevcut yer üstü su kaynakları Tahtalı, Balçova, Gördes, Ürkmez ve Güzelhisar Barajlarıdır. 6360 sayılı yasa ile Kutlu Aktaş Barajı da devreye alınmıştır. Su üretimindeki paylarına göre en fazla üretim Tahtalı Barajı’ndan sağlanmaktadır.

Şekil 5.1: İzmir Baraj Kapasiteleri

21.10.2016 Tarihi İtibariyle Baraj Doluluk Oranları

Kaynak: İZSU

(46)

44 | S a y f a Tablo 5.5: İzmir Baraj Bilgileri

Kaynak: İZSU

5.1.2.4 Su Tüketimi

İzmir nüfusunun toplam çektiği içme ve kullanma su miktarı 160.179(1000 m3/yıl)‘ dır.

Tablo 5.6: Türkiye İllere Göre Su Çekme Miktarları

İLLER TOPLAM ÇEKİLEN İÇME VE KULLANMA SU

MİKTARI(1000 m3/yıl)

İSTANBUL 13.881

İZMİR 160.179

ANKARA 27.384

Kaynak: Tüik,2014

Kişi başına çekilen su miktarı ise günlük 180 litredir.

(47)

45 | S a y f a Tablo 5.7: Türkiye İllere Göre Kişi Başı Günlük Çekin Su Miktarları

İLLER GÜNLÜK ÇEKİLEN SU MİKTARI(LİTRE/GÜN-KİŞİ)

İSTANBUL 181

İZMİR 180

ANKARA 211

Kaynak: Tüik, 2014

2014 yılı TÜİK’den alınan verilere göre İzmir su abone sayısı 1.606.425dir.

5.2 Atık Su

5.2.1 Türkiye’de Atık Su(Kanalizasyon) Yönetimi

Kanalizasyon

Kanalizasyon şebekesiyle hizmet verilen belediye nüfusunun 2012 yılı itibariyle Türkiye nüfusu içindeki payı yüzde 78 dir. Atık su arıtma tesisleriyle hizmet verilen belediye nüfusunun oranı ise Türkiye nüfusu içinde yüzde 58 dir. Belediye Atıksu İstatistikleri Anketi sonuçlarına göre, 2950 belediyeden 2235'ine kanalizasyon şebekesi ile hizmet verildiği tespit edilmiştir.

Tablo 5.8: Türkiye Nüfus ve Belediyelere Göre Mevcut Kanalizasyon Bilgileri

Nüfus Aralığı Belediye Sayısı

Arıtma Hizmeti Verilen Nüfus Oranı

AAT Sayısı (İleri +Biyolojik)

≥100.000 152 81,3% 76

50.000-99.999 96 29,9% 18

10.000-49.999 317 21,5% 46

2.000-9.999 1455 8,2% 62

Kaynak: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Türkiye’de Atık Su Yönetimi, Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü

Belediyeler tarafından kanalizasyon şebekesiyle deşarj edilen kişi başı günlük ortalama atık su miktarının 190 litre olduğu görüldü. Üç büyük şehirde ise günlük kişi başı ortalama atık su miktarı İstanbul için 224, Ankara için 197, İzmir için 230 litre oldu.

(48)

46 | S a y f a Atık Su Arıtma Tesisleri

Harita 5.4: Türkiye Atık Su Arıtma Tesisi Altyapısı

Kaynak: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Türkiye’de Atık Su Yönetimi, Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü

Kanalizasyon şebekeleri ile toplanan 3,58 milyar m3 atıksuyun %48,6'sı akarsuya, %41,8'i denize, %3,6'sı baraja, %2,1'i göle-gölete, %1’i araziye ve

%2,8'i diğer alıcı ortamlara deşarj edilmiştir.

Tablo 5.9: Türkiye Atık Su Deşarj Alanları

2002 2004 2006 2008 2010 2012

Alıcı ortama deşarj edilen toplam

atıksu miktarı(milyon m³/yıl) 2498 2923 3367 3261 3582 4073

Denize 886 1178 1523 1458 1499 1843

Göl-Gölete 38 43 46 67 76 75

Akarsuya 1356 1381 1411 1404 1741 1817

Araziye 37 40 121 50 35 36

Baraja 96 100 122 115 130 114

Diğer 84 182 145 166 101 187

Atık su arıtma tesisinden arıtılan

atıksu miktarı (milyon m³/yıl ) 1312 1901 2140 2252 2719 3257 Kişi başı deşarj edilen günlük

ortalama atıksu miktarı(litre/kişi- gün)

154 174 181 173 182 190

Kaynak: Tüik

(49)

47 | S a y f a 5.2.2 İzmir’de Atık Su(Kanalizasyon) Yönetimi

Atık Su Arıtma Tesisleri

İzmir’de mevcut 62 adet arıtma tesisi bulunmaktadır. Bunlar :

1 Çiğli A.A.T 32 Karaveliler A.A.T

2 Güneybatı A.A.T 33 Terlihaliller A.A.T

3 Havza A.A.T 34 Çandarlı A.A.T

4 Halilbeyli A.A.T 35 Bağdemli A.A.T

5 Kozbeyli A.A.T 36 Salihler köyü A.A.T

6 Çakırbeyli A.A.T 37 Çamlık köyü A.A.T

7 Korucuk köyü A.A.T 38 Gökçealan A.A.T

8 Foça A.A.T 39 Zeytinova A.A.T

9 İyet A.A.T 40 Çeşme A.A.T

10 Hacıömerli A.A.T 41 Reisdere A.A.T

11 Bağarası A.A.T 42 Bodrum A.A.T

12 Gümüldür A.A.T 43 Kuyucak A.A.T

13 Selçuk A.A.T 44 Eğlenhoca A.A.T

14 Urla A.A.T 45 Kösedere A.A.T

15 Bayındır A.A.T 46 İnecik köyü A.A.T

16 Menemen A.A.T 47 Ödemiş A.A.T

17 Aliağa A.A.T 48 Hamamköy A.A.T

18 Torbalı A.A.T 49 İlkkurşun A.A.T

19 Kemalpaşa A.A.T 50 Kızılcaavlu A.A.T

20 Seferihisar A.A.T 51 Kiraz A.A.T

21 Ayrancılar-Yazıbaşı A.A.T 52 Yenişehir A.A.T

22 Gödence A.A.T 53 Kırtepe A.A.T

23 Özdere A.A.T 54 Sarpıncak A.A.T

24 Doğanbey A.A.T 55 Saipköyü A.A.T

25 Kaynaklar A.A.T 56 Amberseki A.A.T

26 Villakent-doğu A.A.T 57 Hasseki A.A.T

27 Villakent-batı A.A.T 58 Yaylaköy A.A.T

28 Çukurköy A.A.T 59 Yusuflu A.A.T

29 Bergama A.A.T 60 Şirince A.A.T

30 Dağıstan A.A.T 61 Teleferik A.A.T

31 Aşağıkırıklar A.A.T 62 Balıklıova A.A.T

Çiğli Arıtma tesisi 604.800 m³ kapasitesiyle İzmir’in en büyük kapasiteye sahip tesisidir.

(50)

48 | S a y f a Şekil 5.2: Çiğli Atık Su Arıtma Tesisi

Kaynak: İZSU

6.YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI 6.1.Rüzgâr Enerjisi

6.1.1.Türkiye’de Rüzgar Enerjisi

Yıllık ortalama değerler esas alındığında, Türkiye’nin en iyi rüzgâr kaynağı alanları kıyı şeritleri, yüksek bayırlar ve dağların tepesinde ya da açık alanların yakınında bulunmaktadır. Açık alan yakınlarındaki en şiddetli yıllık ortalama rüzgâr hızları Türkiye’nin batı kıyıları boyunca, Marmara Denizi çevresinde ve Antakya yakınında küçük bir bölgede meydana gelmektedir. Orta şiddetteki rüzgâr hızına sahip geniş bölgeler ve rüzgâr gücü yoğunluğu Türkiye’nin orta kesimleri boyunca mevcuttur.

Harita 6.1:Türkiye 50 metredeki rüzgâr hızı haritası

Kaynak:www.ilbank.gov.tr (ErişimTarihi:23.10.2016)

(51)

49 | S a y f a Türkiye’de şebekeye bağlı rüzgâr enerjisi ile elektrik üretimi 1998 yılında başlamış ve özellikle 2005 yılından itibaren özellikle 5346 sayılı Yenilenebilir Elektrik Kanunun çıkmasından sonra kurulu güç ve enerji üretiminde her yıl yüzde yüzün üzerinde artış göstermiştir. Marmara bölgesinde Balıkesir, İstanbul, Çanakkale, Ege bölgesinde İzmir, Manisa, Doğu Akdeniz çevresinde Hatay rüzgâr santrallerinin yoğun olarak yer aldığı illerdir Rüzgâr santrallerinin yoğun olarak kurulduğu iller Rüzgâr Enerji Potansiyeli Atlas’ında (REPA) gösterilen potansiyelle uyum göstermektedir.

Ekonomik Rüzgâr Enerjisi Santrali (RES) yatırımı için 7 m/s veya üzerinde rüzgar hızı gerekmektedir. Hız dağılımı açısından da İzmir'de 7,5-8,5 m/s hız sağlanması, önemli bir potansiyel göstergesidir.

Harita 6.2: Rüzgâr Hız Dağılımı

Kaynak : REPA,2015

İzmir için ortaya çıkarılan haritadaki alanlar incelendiğinde, özellikle İzmir'in kuzey kesimlerinde yüksek rüzgâr hızı potansiyeline sahip bölgeler olduğu göze çarpmaktadır.

Kapasite faktörü; yıllık üretilen net enerji miktarının, bir yıl tam kapasiteyle çalışması durumunda üretilebileceği enerji miktarına oranı şeklinde tanımlanmaktadır. Kapasite faktörü ve rüzgâr hızı birlikte değerlendirildiğinde İzmir ilinde RES kurulabilecek alanlar tespit edilmiştir.

Harita 6.3: Rüzgar Kapasite Faktörü

(52)

50 | S a y f a Türkiye'nin rüzgâr kapasite faktörü en yüksek alanı olan Bandırma'da oran % 45 iken İzmir'de % 30-35 civarındadır. İzmir için ortaya çıkarılan haritadaki alanlar incelendiğinde, özellikle İzmir'in kuzey kesimlerinde yüksek rüzgâr enerjisi potansiyeline sahip bölgeler olduğu göze çarpmaktadır.

Harita 6.4: Rüzgâr Enerji Santrali Kurulabilir Alanlar

Kaynak : REPA,2015

Gri renkli alanlara rüzgâr santrali kurulamayacağı kabul edilmiştir. İzmir için ortaya çıkarılan haritadaki alanlar incelendiğinde, özellikle İzmir'in kuzey kesimlerinde Rüzgâr Enerji Santrali Kurulabilecek enerjisi potansiyeline sahip bölgeler olduğu göze çarpmaktadır.

Tablo 6.1: Türkiye’de Yıllara Göre Rüzgar Enerjisi Santralleri Kurulumları (MW)

Yıllar Kurulu

Güç(MW)

1998 8,7 2007 146,3

1999 8,7 2008 364

2000 18,9 2009 791,6

2001 18,9 2010 1329,2

2002 18,9 2011 1805,85

2003 20,1 2012 2312,15

2004 20,1 2013 2759,6

2005 20,1 2014 3424,4

2006 51 2015 5146,35

Kaynak: Türkiye rüzgar enerjisi istatistik raporu,2015

(53)

51 | S a y f a Grafik 6.1: İşletmedeki RES’ lerin Bölgelere Göre Dağılımı(2015)

İşletmedeki Rüzgar Enerji Santrallerinde ; Türkiye’nin bölgelerine bakıldığında Ege Bölgesi’ndeki RES’lerinin %37 lik payla ilk sırada yer aldığı görülmektedir.

Ege Bölgesi’ni sırasıyla Marmara, Akdeniz,İç Anadolu Bölgeleri takip etmektedir.

Grafik 6.2: İşletmedeki RES’ lerin İllere Göre Dağılımı(2015)

İllere göre İşletmedeki Rüzgar Enerji Santrallerine bakıldığında Balıkesir ilinin

%18’lik payla ilk sırada; İzmir ilinin ise yine %18’lik pay ile 2. Sırada yer aldığı görülmektedir.

0.00 100.00 200.00 300.00 400.00 500.00 600.00 700.00 800.00

Ege Marmara Akdeniz İç Anadolu Güneydoğu Anadolu

Karadeniz

Kurulum (MW)

0.00 50.00 100.00 150.00 200.00 250.00 300.00 350.00 400.00 450.00