Dünya’da ve Türkiye’de Su Kaynakları Tüketimi

Yıllık olarak dünyada hidrolojik çevrim içinde yer alan su 577 000 km^3’dir. Bu suyun yeryüzüne düşen miktarı 119 000 km³ olup, bunun 74 200 km^3’ü buharlaşarak atmosfere geri dönmektedir. Kalan 44 800 km³ suyun da 42 700 km³’ü nehir ve gölleri, 2 100 km³’ü de yer altı suyunu beslemektedir. Bu miktarın yılda 9 000 km³’ü teknik ve ekonomik olarak kullanılabilir durumdadır. Bu da kolaylıkla yararlanılabilecek tatlı su miktarının çok az olduğunu göstermektedir.

Dünyamızın ¾’ü sularla kaplı olsa da bu suların sadece %2,5’i tatlı sular olup geri kalan %97,5’i okyanus ve denizlerde bulunan tuzlu suları kapsamaktadır. Bu

%2,5’luk tatlı su miktarının ise %70’i buzullarda bulunmaktadır. Kalan kısmın

%30’a yakın bir kısmı yeraltında bulunmaktadır. Nehirlerden, yeraltı sularından ve buzullardan okyanuslara dökülen ve dünyadaki toplam tatlı su miktarının % 0,3’ünü oluşturan 47.000 km³ su teorik olarak insan kullanımı için mevcut olan miktardır.

Dünyadaki toplam su tüketimi, çeşitli kaynaklara göre değişse de, yaklaşık

%70’i sulama, %22’si sanayi ve %8’i içme ve kullanma suyu amaçlı olarak kullanılmaktadır. Avrupa’da sektörler itibariyle su kullanımı %33 sulama, %51 sanayi, %16 içme ve kullanma amaçlıdır.

Tablo 5.1 : Ülkelerin Gelişme Düzeylerine Göre Sektörel Su Kullanımları

SEKTÖR Dünya Gelişmiş

Kaynak: DPT-Özel İhtisas Komisyonu Raporu

Harita 5.1 : Dünya toplam kullanılabilir su yüzdesi içinden su çekim haritası

Kaynak: (www.unep.org/dewa/vitalwater/article141.html)Ekim 2016

40 | S a y f a Tablo 5.2 : Türkiye Yağış Ve Su Miktarı (2016)

Yıllık yağış miktarı 501 milyar m ³

Buharlaşma 274 milyar m ³

Yer altına sızma 41 milyar m ³

Yüzey Suyu

Yıllık yüzey akışı 186 milyar m ³

Kullanılabilir yüzey suyu 98 milyar m ³

Yer Altı Suyu

Yıllık çekilebilir su miktarı 14 milyar m ³

Toplam Kullanılabilir Su (net) 112 milyar m ³

Toplam Kullanılan Su 44 milyar m ³

Kaynak: Devlet Su İşleri

Harita 5.2: Türkiye Akarsu Havza Haritaları

Kaynak: Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü

Harita 5.3: Türkiye Akarsu Havza Haritaları

Kaynak: Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü

41 | S a y f a Tablo 5.3: Türkiye Akarsu Havzaları Su Oranları

Kaynak: Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü

İzmir sınırları itibariyle akarsu havzaları içeresinde Kuzey Ege, Gediz ve Küçük Menderes Havzalarında yer almaktadır.

 Kuzey Ege Havzasının ortalama potansiyeli 2,09 km³, ortalama yıllık akış iştirak oranı %1,1, yıllık verimi ise 7,4 l/s/km²’dir.

 Gediz Havzasının ortalama potansiyeli 1,95 km³, ortalama yıllık akış iştirak oranı %1,1, yıllık verimi ise 3,6 l/s/km²’dir.

 Küçük Menderes Havzasının ortalama potansiyeli 1,19 km³, ortalama yıllık akış iştirak oranı %0,6, yıllık verimi ise 5,3 l/s/km²’dir.

42 | S a y f a 5.1.2 İzmir Su Kaynakları

5.1.2.1 Yağışlar

İzmir’de iklim elemanları içinde en büyük değişkenliği yağış miktarı göstermektedir, ilde günlük maksimum yağışlar 100 mm. üzerindedir. Güzelyalı istasyonunda rasat süresi içinde en yüksek günlük yağış 134.1 mm ile 15 Ekim 1976, Bornova istasyonunda 119.5 mm ile aynı tarihte gerçekleşmiştir. Günlük maksimumların aylara dağılımı incelendiğinde, Ekim-Aralık ayları arasında 100 mm, Ocak-Nisan arasında 50 mm’yi geçen günlük yağışların gerçekleşebileceği görülür.(İzmir 2015-2019 Stratejik Planı, syf.72)

5.1.2.2 Yer Altı ve Kaynak Suları

Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü tarafından Halkapınar-Pınarbaşı kuyuları 45.000.000 m³/yıl, Göksu kuyuları 63.000.000 m³/yıl, Sarıkız kuyuları 45.000.000 m³yıl ve Menemen-Çavuşköy derin kuyularının yer altı suyu çekim kotası 25.000.000 m³/yıl olarak belirlenmiştir. Toplam yer altı suyu derin kuyularından yıllık su çekim kotası 178 milyon m³’tür.

2014 yılı ilk 6 ayında üretilen su miktarı 11 ilçeyi kapsayan eski metropol alanı ve kısmen Menemen ve Urla ilçeleri için toplam91.148.628 m3/6 ay olmuştur.

Tablo 5.4: İzmir Yeraltı Su Kaynakları Üretim Miktarları(2014, İlk 6 Ay)

Kaynak: İzmir2015-2019 Stratejik Planı

43 | S a y f a Grafik 5.1 : Su Üretiminin Kaynaklara Göre Dağılımı

Kaynak: İzmir2015-2019 Stratejik Planı

5.1.2.3 Yer Üstü Suları

İzmir’in mevcut yer üstü su kaynakları Tahtalı, Balçova, Gördes, Ürkmez ve Güzelhisar Barajlarıdır. 6360 sayılı yasa ile Kutlu Aktaş Barajı da devreye alınmıştır. Su üretimindeki paylarına göre en fazla üretim Tahtalı Barajı’ndan sağlanmaktadır.

Şekil 5.1: İzmir Baraj Kapasiteleri

21.10.2016 Tarihi İtibariyle Baraj Doluluk Oranları

Kaynak: İZSU

44 | S a y f a Tablo 5.5: İzmir Baraj Bilgileri

Kaynak: İZSU

5.1.2.4 Su Tüketimi

İzmir nüfusunun toplam çektiği içme ve kullanma su miktarı 160.179(1000 m3/yıl)‘ dır.

Tablo 5.6: Türkiye İllere Göre Su Çekme Miktarları

İLLER TOPLAM ÇEKİLEN İÇME VE KULLANMA SU

MİKTARI(1000 m3/yıl)

İSTANBUL 13.881

İZMİR 160.179

ANKARA 27.384

Kaynak: Tüik,2014

Kişi başına çekilen su miktarı ise günlük 180 litredir.

45 | S a y f a Tablo 5.7: Türkiye İllere Göre Kişi Başı Günlük Çekin Su Miktarları

İLLER GÜNLÜK ÇEKİLEN SU MİKTARI(LİTRE/GÜN-KİŞİ)

İSTANBUL 181

İZMİR 180

ANKARA 211

Kaynak: Tüik, 2014

2014 yılı TÜİK’den alınan verilere göre İzmir su abone sayısı 1.606.425dir.

5.2 Atık Su

5.2.1 Türkiye’de Atık Su(Kanalizasyon) Yönetimi

Kanalizasyon

Kanalizasyon şebekesiyle hizmet verilen belediye nüfusunun 2012 yılı itibariyle Türkiye nüfusu içindeki payı yüzde 78 dir. Atık su arıtma tesisleriyle hizmet verilen belediye nüfusunun oranı ise Türkiye nüfusu içinde yüzde 58 dir. Belediye Atıksu İstatistikleri Anketi sonuçlarına göre, 2950 belediyeden 2235'ine kanalizasyon şebekesi ile hizmet verildiği tespit edilmiştir.

Tablo 5.8: Türkiye Nüfus ve Belediyelere Göre Mevcut Kanalizasyon Bilgileri

Nüfus Aralığı Belediye Sayısı

Belediyeler tarafından kanalizasyon şebekesiyle deşarj edilen kişi başı günlük ortalama atık su miktarının 190 litre olduğu görüldü. Üç büyük şehirde ise günlük kişi başı ortalama atık su miktarı İstanbul için 224, Ankara için 197, İzmir için 230 litre oldu.

46 | S a y f a Atık Su Arıtma Tesisleri

Harita 5.4: Türkiye Atık Su Arıtma Tesisi Altyapısı

Kaynak: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Türkiye’de Atık Su Yönetimi, Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü

Kanalizasyon şebekeleri ile toplanan 3,58 milyar m3 atıksuyun %48,6'sı akarsuya, %41,8'i denize, %3,6'sı baraja, %2,1'i göle-gölete, %1’i araziye ve

%2,8'i diğer alıcı ortamlara deşarj edilmiştir.

Tablo 5.9: Türkiye Atık Su Deşarj Alanları

2002 2004 2006 2008 2010 2012

Alıcı ortama deşarj edilen toplam

atıksu miktarı(milyon m³/yıl) 2498 2923 3367 3261 3582 4073

Denize 886 1178 1523 1458 1499 1843

Göl-Gölete 38 43 46 67 76 75

Akarsuya 1356 1381 1411 1404 1741 1817

Araziye 37 40 121 50 35 36

Baraja 96 100 122 115 130 114

Diğer 84 182 145 166 101 187

Atık su arıtma tesisinden arıtılan

atıksu miktarı (milyon m³/yıl ) 1312 1901 2140 2252 2719 3257 Kişi başı deşarj edilen günlük

ortalama atıksu miktarı(litre/kişi-gün)

154 174 181 173 182 190

Kaynak: Tüik

47 | S a y f a 5.2.2 İzmir’de Atık Su(Kanalizasyon) Yönetimi

Atık Su Arıtma Tesisleri

İzmir’de mevcut 62 adet arıtma tesisi bulunmaktadır. Bunlar :

1 Çiğli A.A.T 32 Karaveliler A.A.T

21 Ayrancılar-Yazıbaşı A.A.T 52 Yenişehir A.A.T

22 Gödence A.A.T 53 Kırtepe A.A.T

48 | S a y f a Şekil 5.2: Çiğli Atık Su Arıtma Tesisi

Kaynak: İZSU

6.YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI