İÇ KONTROL & ÖN MALİ KONTROL

(1)

İÇ KONTROL & ÖN MALİ KONTROL

(2)

11. Kalkınma Planı (2019-2023) 2.5.2.2. Kamuda Stratejik Yönetim

a. Amaç

789. Kamuda stratejik yönetimin uygulama etkinliğinin artırılması ve hesap verebilirlik anlayışının, planlamadan izleme ve değerlendirmeye kadar yönetim döngüsünün tüm aşamalarında hayata geçirilmesi temel amaçtır.

b. Politika ve Tedbirler

793. Kamu idarelerinde iç kontrol sistemleri ve iç denetim uygulamalarının etkinliği güçlendirilecektir.

793.1. Kamu idarelerinde, iç kontrol sistemlerinin ve iç denetim uygulamalarının etkinliğini artırmaya yönelik eğitim ve danışmanlık faaliyetleri yoluyla kapasite artışı gerçekleştirilecektir.

(3)

Orta Vadeli Mali Plan (2020 - 2022)

1.2. Bütçe Giderlerine İlişkin Temel Politikalar

15. Kamu idarelerinin kamu iç kontrol standartlarına uyum kapasitesi arttırılacak, kamuda risk yönetimi uygulamaları yaygınlaştırılacaktır.

16. Kamu İç Denetim Koordinasyon Kurulunun etkinliği arttırılarak tüm kamu kuruluşlarında iç denetim uygulamaları ve kültürü yaygınlaştırılacaktır. İç denetim sisteminin idarelerde daha etkin bir şekilde uygulanmasını sağlamak amacıyla insan kaynakları altyapısının geliştirilmesine yönelik çalışmalara hız verilecektir.

(4)

İç Kontrol – Oto Kontrol

Hizmetlerin Kalitesi

Bilgi İşlem

İletişim

Bütçe Hesap Verme

Sorumluluğu Personel

Planlaması Harcamalar

Yönetim

(5)

İç Kontrol Kavramının Gelişimi

1940’lı yıllar da iç kontrol kavramı ilk kez kullanılıyor.

Daha sonra 1970’li yılların ortalarında yaşanan Watergate ve Lockheed skandallarının iç kontrol yapılarının oluşumunda tetikleyici bir rol üstlendiğini ifade etmek yanlış olmayacaktır.

Zira bu skandalların araştırmalarının sonucunda

1977’de ana teması iç kontrol olan Yabancı Yolsuzluk Kanununun (Foreign Corrupt Practices Act) yürürlüğe girmesi ve bu Kanunla ABD’de ilk kez iç kontrol

sisteminin kurulmasının zorunlu tutulması, sistemin ülke çapında yaygın hale gelmesindeki baş rolü üstlenmiştir.

(6)

Ülkemizde İç Kontrolün Gelişimi

 1999 Helsinki Zirvesi’nde AB’ye adaylık statüsü

 32. Mali Kontrol Faslı

 Kamu İç Mali Kontrolü

 İlerleme Raporları

 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu

 Kanunda yapılan en önemli değişikliklerden birisi de merkezi kontrolden iç kontrole geçiş olmuştur.

(7)

Kontrol Anlayışında Değişim

Klasik Kamu Yönetimi Anlayışında Kontrol

İşlemi Doğrulama Amaçlı

İşlem Odaklı

Girdi Odaklı

Tespit Edici

Merkezin Sorumluluğunda

(8)

Kontrol Anlayışında Değişim

Yeni Kamu Yönetimi Anlayışında Kontrol

Sisteme Güvence Verme Amaçlı

Sistem Odaklı

Çıktı/Sonuç Odaklı

Önleyici

İdarenin Sorumluluğunda

(9)

İç Kontrol Modelleri

 1992 COSO, İç Kontrol Bütünleşik Çerçeve Raporu, ABD

 1992 Cadbury Report, İngiltere

 1994 King Report, Kurumsal Yönetişimin Üst Düzey Standartları, Güney Afrika

 1995 COCO, Criteria of Control , Kanada

 1998 Şeffaflık ve Kontrol Yasası (Kontrag), Almanya

 2002 Sarbanes-Oxley Yasası, ABD

 2013 COSO, İç Kontrol Bütünleşik Çerçeve Raporu (Güncelleme), ABD

1980’li yıllarda, ilk standart oluşturma çabaları başlamış ve 1990’lı yıllarda, iç kontrol modelleri ortaya çıkmıştır.

(10)

Treadway Komisyonu olarak bilinen COSO, Amerika’da faaliyet gösteren 5 meslek kuruluşu (Amerika Muhasebe Derneği, Amerika Mali Müşavirler Enstitüsü, Uluslararası Finansal Yöneticiler Birliği, Yönetim Muhasebecileri

Enstitüsü, İç Denetçiler Enstitüsü) tarafından işletme ve diğer kurumlar tarafından düzenlenen sahte mali

raporların sebeplerini tespit etmek ve meydana gelme olasılığını azaltmak için 1985 yılında kurulmuştur. Bu çalışmalar sonucunda, 1992 yılında da COSO tarafından iç kontrolün tanımı, iç kontrol yapısının değerlendirilmesi ve geliştirilmesine yönelik “İç Kontrol Çerçevesi” raporu yayımlanmıştır.

COSO Modeli

(11)

COSO Kübü

(12)

İç Kontrol Sistemi Mevzuatı

5018 sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu

10.12.2003

İç Kontrol ve Ön Mali Kontrole İlişkin Usul ve Esaslar

31.12.2005

Kamu İç Kontrol Standartları Tebliğ

26.12.2007

Kamu İç Kontrol Standartlarına Uyum Eylem Planı Rehberi

04.02.2009

Kamu İç Kontrol Rehberi

07.02.2014

Mülga Maliye Bakanlığı Kamu İç Kontrol Standartlarına Uyum Genelgesi

02.12.2013

(13)

İç Kontrol Sistem Mevzuatı

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunun 55, 56, ve 57.

maddelerinde iç kontrol sisteminin tanımı, amacı ile yapısı ve işleyişi hüküm altına alınmıştır.

(14)

İç Kontrolün Tanımı

5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu Madde 55

İç kontrol; idarenin amaçlarına, belirlenmiş politikalara ve mevzuata uygun olarak faaliyetlerin etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde yürütülmesini, varlık ve kaynakların korunmasını, muhasebe kayıtlarının doğru ve tam olarak tutulmasını, malî bilgi ve yönetim bilgisinin zamanında ve güvenilir olarak üretilmesini sağlamak üzere idare

tarafından oluşturulan organizasyon, yöntem ve süreçle iç denetimi kapsayan malî ve diğer kontroller bütünüdür.

(15)

İç Kontrol (5018 madde 55);

idare tarafından oluşturulan;

• organizasyon,

• yöntem ve süreçle

• iç denetimi

kapsayan faaliyetlerin;

• etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde yürütülmesini,

• varlık ve kaynakların korunmasını,

• muhasebe kayıtlarının doğru ve tam olarak tutulmasını,

• mali bilgi ve yönetim bilgisinin zamanında ve güvenilir olarak üretilmesini

sağlamak üzere

• idarenin amaçlarına,

• belirlenmiş politikalara

• mevzuata

uygun olarak

(16)

İç Kontrolün Amacı

5018 Sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu Madde 56

İç kontrolün amacı;

a) Kamu gelir, gider, varlık ve yükümlülüklerinin etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde yönetilmesini,

b) Kamu idarelerinin kanunlara ve diğer düzenlemelere uygun olarak faaliyet göstermesini,

c) Her türlü malî karar ve işlemlerde usulsüzlük ve yolsuzluğun önlenmesini,

d) Karar oluşturmak ve izlemek için düzenli, zamanında ve güvenilir rapor ve bilgi edinilmesini,

e) Varlıkların kötüye kullanılması ve israfını önlemek ve kayıplara karşı korunmasını sağlamaktır.

(17)

İç Kontrolün Yapısı ve İşleyişi

Kamu idarelerinin malî yönetim ve kontrol sistemleri; harcama birimleri, muhasebe ve malî hizmetler ile ön malî kontrol ve iç denetimden oluşur. Yeterli ve etkili bir kontrol sisteminin

oluşturulabilmesi için; mesleki değerlere ve dürüst yönetim anlayışına sahip olunması, malî yetki ve sorumlulukların bilgili ve yeterli yöneticilerle personele verilmesi, belirlenmiş

standartlara uyulmasının sağlanması, mevzuata aykırı faaliyetlerin önlenmesi ve kapsamlı bir yönetim anlayışı ile uygun bir çalışma ortamının ve saydamlığın sağlanması

bakımından ilgili idarelerin üst yöneticileri ile diğer yöneticileri tarafından görev, yetki ve sorumluluklar göz önünde

bulundurulmak suretiyle gerekli önlemler alınır.

(18)

Ön Mali Kontrol

Ön malî kontrol; harcama birimlerinde işlemlerin gerçekleştirilmesi aşamasında yapılan kontroller ile malî hizmetler birimi tarafından yapılan kontrolleri kapsar. Ön malî kontrol süreci, malî karar ve işlemlerin hazırlanması, yüklenmeye girişilmesi, iş ve işlemlerin gerçekleştirilmesi ve belgelendirilmesinden oluşur. Kamu idarelerinde ön malî kontrol görevi, yönetim sorumluluğu çerçevesinde yürütülür. Harcama birimlerinde işlemlerin

gerçekleştirilmesi aşamasında yapılacak asgarî kontroller, malî hizmetler birimi tarafından ön malî kontrole tâbi tutulacak malî karar ve işlemlerin usûl ve esasları ile ön malî kontrole ilişkin standart ve yöntemler Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlenir. Kamu idareleri, bu standart ve yöntemlere aykırı olmamak şartıyla bu konuda düzenleme yapabilir

Bakanlığımızca «Sağlık Bakanlığı Ön Malî Kontrol İşlemleri Yönergesi»

yayınlanmıştır.

(19)

İç Kontrolde Rol ve Sorumluluklar

• Üst Yönetici: İdarede yeterli ve etkili bir iç kontrol sisteminin kurulmasını sağlamak, işleyişi izlemek ve gerekli tedbirleri alarak geliştirmekten sorumludur.

• Strateji Geliştirme Birimi: İç kontrol sisteminin

harcama birimlerinde oluşturulması, uygulanması ve geliştirilmesi çalışmalarında koordinasyonu sağlamak ve rehberlik hizmeti vermekten ve ön mali kontrol

faaliyetinin yürütülmesinden sorumludur.

• Birim Yöneticileri(Harcama Yetkilileri): Kendi birimlerinde etkili bir iç kontrol sistemi oluşturmak ,uygulanmasını sağlamak ve izlemek, zayıf yönleri geliştirmekle sorumludur.

(20)

İç Kontrolde Rol ve Sorumluluklar

• Kurum Personeli: Tüm çalışanlar, iç kontrolün işletilmesinden sorumludur. İç kontrolün herkesin

sorumluluğunda olması nedeniyle, her bir çalışan görev tanımı çerçevesinde kendisine verilen iş/işlemleri etkin ve verimli bir şekilde mevzuata uygun olarak yürütmek

zorundadır. Aynı zamanda, faaliyetlere ilişkin problemleri ve iyileştirme önerilerini, kurum etik değerleriyle bağdaşmayan davranışları, illegal fiil ve eylemleri üst yönetime iletmelidir.

• İç Denetim Birimi: İç kontrol sisteminin etkinlik ve etkililiğini değerlendirir ve zayıflıkları tespit ederek yönetime öneriler getirir.

• Sayıştay: 6085 sayılı Sayıştay Kanunu hükümlerine göre kamu idarelerinde iç kontrol sistemlerinin işleyişini

değerlendirir. Dış denetim olarak yapacağı düzenlilik

denetimlerinde kamu idaresinin iç kontrol sisteminin düzgün bir biçimde işleyip işlemediğini değerlendirir.

(21)

İç Kontrol Güvence Beyanı

Üst yönetici olarak yetkim dahilinde;

Bu raporda yer alan bilgilerin güvenilir, tam ve doğru olduğunu beyan ederim. Bu raporda açıklanan faaliyetler için bütçe ile tahsis edilmiş kaynakların, planlanmış amaçlar doğrultusunda ve iyi mali

yönetim ilkelerine uygun olarak kullanıldığını ve iç kontrol sisteminin işlemlerin yasallık ve düzenliliğine ilişkin yeterli güvenceyi sağladığını bildiririm.

Bu güvence, üst yönetici olarak sahip olduğum bilgi ve değerlendirmeler, iç kontroller, iç denetçi raporları ile Sayıştay raporları gibi bilgim dahilindeki hususlara dayanmaktadır.

Burada raporlanmayan, idarenin menfaatlerine zarar veren herhangi bir husus hakkında bilgim olmadığını beyan ederim.

İmza Ad- Soyad Unvan

(22)

TEŞEKKÜRLER

Strateji Geliştirme Başkanlığı İç Kontrol Dairesi Başkanlığı İç Kontrol Daire Başkanı

Üniversiteler Mah. Dumlupınar Bulvarı 6001. Cad. No:9 Çankaya/

Ankara 06800

İletişim: 0 (312) 573 71 18

E-posta: abdullahyusuf.uguz@saglik.gov.tr