Dokuz Eylül Üniversitesi
Dil Eği�mi Uygulama ve Araş�rma Merkezi (DEDAM)
İzmir / TÜRKİYE
DİL EĞİTİMİ ARAŞTIRMA VE UYGULAMA MERKEZİ12. ULUSLARARASI
TÜRKÇENİN EĞİTİMİ-ÖĞRETİMİ
KURULTAYI
03-05 Ekim 2019
İZMİR
ÖZET KİTABI
03-05 Ekim 2019
İZMİR
12. ULUSLARARASI
TÜRKÇENİN EĞİTİMİ-ÖĞRETİMİ
KURULTAYI
BOOK of ABSTRACTS
12th INTERNATIONAL
TURKISH EDUCATION AND TEACHING
CONFERENCE
12. ULUSLARARASI
TÜRKÇENİN EĞİTİMİ-ÖĞRETİMİ KURULTAYI
BİLDİRİ ÖZETLERİ
DÜZENLEME KURULU
Prof. Dr. Kamil İŞERİ (Düzenleme Kurulu Başkanı) Dr. Öğr. Üyesi Funda UZDU YILDIZ
Öğr. Gör. Dr. Betül ÇETİN Öğr. Gör. Dr. Ata ATAK
Öğr. Gör. Emine OFLAZ KÖLECİ Öğr. Gör. Tuğba TÜLÜ Öğr. Gör. Utku ORYAŞIN Öğr. Gör. Yeliz DEMİRHAN Ekin ŞEN Günsu TAŞKÖPRÜ
BİLİM KURULU
ADEM İŞCAN Prof. Dr. Gaziosmanpaşa Üniversitesi AHMET AKKAYA Doç. Dr. Adıyaman Üniversitesi AHMET BALCI Doç. Dr. Mustafa Kemal Üniversitesi AHMET BENZER Doç. Dr. Marmara Üniversitesi AHMET PEHLİVAN Prof. Dr. Doğu Akdeniz Üniversitesi ALPASLAN OKUR Doç. Dr. Sakarya Üniversitesi
ASLIHAN KÜÇÜKAVŞAR Dr. Öğr. Üyesi Abant İzzet Baysal Üniversitesi ATA ATAK Dr. Dokuz Eylül Üniversitesi AYŞE KIRAN Prof. Dr. Hacettepe Üniversitesi
B. ÜMİT BOZKURT Dr. Öğr. Üyesi Abant İzzet Baysal Üniversitesi BAYRAM BAŞ Doç. Dr. Yıldız Teknik Üniversitesi BETÜL ÇETİN Dr. Dokuz Eylül Üniversitesi BİLGİNER ONAN Doç. Dr Mustafa Kemal Üniversitesi CANAN ASLAN Prof. Dr. Ankara Üniversitesi DERYA YAYLI Prof. Dr. Pamukkale Üniversitesi DİLEK FİDAN Doç. Dr. Kocaeli Üniversitesi
DURSUN KÖSE Prof. Dr. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi DUYGU UÇGUN Doç. Dr. Pamukkale Üniversitesi
ELÇİN ESMER Doç. Dr. Mersin Üniversitesi ELİF ARICA-AKKÖK Dr. Öğr. Üyesi Ankara Üniversitesi
ERIKA H. GILSON Dr. Princeton Üniversitesi (emekli) ESRA LÜLE-MERT Doç. Dr. İnönü Üniversitesi
FAİK KANATLI Prof.Dr. Mersin Üniversitesi FATMA AÇIK Prof. Dr. Gazi Üniversitesi
FATMA BÖLÜKBAŞ Doç. Dr. İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa FİRDEVS GÜNEŞ Prof. Dr. Ankara Üniversitesi
FULYA TOPÇUOĞLU ÜNAL Doç. Dr. Dumlupınar Üniversitesi FUNDA UZDU YILDIZ Dr. Öğr. Üyesi Dokuz Eylül Üniversitesi G. LEYLÂ UZUN Prof. Dr. Ankara Üniversitesi GIYASETTİN AYTAŞ Prof. Dr. Gazi Üniversitesi GÖKHAN ÇETİNKAYA Doç. Dr. Pamukkale Üniversitesi GÜLDEN TÜM Doç. Dr. Çukurova Üniversitesi GÜRER GÜLSEVİN Prof. Dr. Ege Üniversitesi
HAKAN ÜLPER Prof. Dr. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi HALİT KARATAY Prof. Dr. Abant İzzet Baysal Üniversitesi HAMİDE ÇAKIR SARI Dr. Öğr. Üyesi Ömer Halisdemir Üniversitesi HATİCE FIRAT Doç. Dr. Muğla Üniversitesi
HAYATİ AKYOL Prof. Dr. Gazi Üniversitesi
HÜLYA YAZICI Doç. Dr. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi IŞIL ULUÇAM-WEGMANN Prof. Dr. University of Duisburg-Essen İCLÂL ERGENÇ Prof. Dr. Ankara Üniversitesi
İLKNUR KEÇİK Prof. Dr. Anadolu Üniversitesi
JAKLIN KORNFILT Prof. Dr. Syracuse University and the College of Arts and Sciences
KAAN BÜYÜKİKİZ Doç. Dr. Gaziantep Üniversitesi KADİR YALINKILIÇ Dr. Ondokuz Mayıs Üniversitesi KAMİL İŞERİ Prof. Dr. Dokuz Eylül Üniversitesi KEMALETTİN DENİZ Doç. Dr Gazi Üniversitesi
M. ONUR KAN Doç. Dr. Mustafa Kemal Üniversitesi MEHMET ALİ AKINCI Prof. Dr. University of Rouen MEHMET AYGÜNEŞ Dr. Öğr. Üyesi İstanbul Üniversitesi MEHMET CANBULAT Prof. Dr. Akdeniz Üniversitesi
MEHMET KURUDAYIOĞLU Doç. Dr. Abant İzzet Baysal Üniversitesi METİN EKİCİ Prof. Dr. Ege Üniversitesi
MUSA ÇİFÇİ Prof. Dr. Uşak Üniversitesi MUSTAFA AKSAN Prof. Dr. Mersin Üniversitesi NADİR ENGİN UZUN Prof. Dr. Okan Üniversitesi NERMİN YAZICI Prof. Dr. Hacettepe Üniversitesi NEVİN AKKAYA Doç. Dr. Dokuz Eylül Üniversitesi NİHAT BAYAT Doç. Dr. Akdeniz Üniversitesi NURETTİN ÖZTÜRK Prof. Dr. Pamukkale Üniversitesi ÖMER ÇİFTÇİ Dr. Öğr. Üyesi Yüzüncü Yıl Üniversitesi ÖZAY KARADAĞ Doç. Dr. Hacettepe Üniversitesi
ÖZGE CENGİZ Dr. Öğr. Üyesi İstanbul Medeniyet Üniversitesi ÖZGÜR AYDIN Prof. Dr. Ankara Üniversitesi
SAADET MALTEPE Doç. Dr. Balıkesir Üniversitesi SEDAT SEVER Prof. Dr. Ankara Üniversitesi
SELAHATTİN DİLİDÜZGÜN Prof. Dr. İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa SERCAN DEMİRGÜNEŞ Doç. Dr. Niğde Üniversitesi
SEVİM NİLAY IŞIKSALAN Prof. Dr. Ahi Evran Üniversitesi SONER AKŞEHİRLİ Doç. Dr. Ege Üniversitesi
SUAT UNGAN Prof. Dr. Karadeniz Teknik Üniversitesi SUNA CANLI Dr. Öğr. Üyesi Ömer Halis Demir Üniversitesi ŞERİF ALİ BOZKAPLAN Prof. Dr. Dokuz Eylül Üniversitesi ŞÜKRAN DİLİDÜZGÜN Doç. Dr. İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa TUĞBA ÇELİK Doç. Dr. Ömer Halisdemir Üniversitesi TÜLAY KUZU Doç. Dr. Başkent Üniversitesi
YEŞİM AKSAN Prof. Dr. Mersin Üniversitesi YUSUF DOĞAN Doç. Dr. Gazi Üniversitesi YUSUF TEPELİ Prof. Dr. Akdeniz Üniversitesi ZEKİ KAYMAZ Prof. Dr. Ege Üniversitesi
DAVETLİ KONUŞMACILAR
PROF. DR. SELAHATTİN DİLİGÜZGÜN -İSTANBULÜNİVERSİTESİ CERRAHPAŞA PROF. DR. GÜRER GÜLSEVİN - TÜRK DİL KURUMU BAŞKANI
ÖNSÖZ
Bu kitapta, düzenlemekten büyük onur duyduğumuz 12. Uluslararası Türkçenin Eğitimi öğretimi kurultayının bildiri özetleri yer almaktadır.
12. Uluslararası Türkçenin Eğitimi-Öğretimi Kurultayı bildiri özetleri çevrimiçi olarak dağıtılmak üzere PDF formatında hazırlanmıştır. Düzenleme kurulu olarak sahip olduğumuz çevre bilinci ile kâğıt kullanımının en az düzeyde tutulmasına yönelik hasasiyetimiz ve aynı zamanda teknolojinin olumlu etkilerinden yararlanabilmek açısından özet kitabının basılmamasına ve çevrimiçi olarak hazırlanmasına karar verilmiştir.
Kurultay özet kitabında 96 sözlü bildiri, 2 yuvarlak masa sunusu ve 1 de pano sunusu özeti ile birlikte toplam 99 özet metni yer almaktadır. Tarafımıza iletilen özetlerin kaynak gösterimi, metin içerik ve biçem özellikleri gibi tüm düzenlemeleri yazarlara aittir. Düzenleme Kurulu tarafından sadece sayfa biçimlendirmeleri gerçekleştirilmiştir.
Kurultay bildirilerinin alana katkı sağlamasını diliyor ve Dokuz Eylül Üniversitesi Rektörümüz Prof. Dr. Nükhet HOTAR başta olmak üzere tüm Dokuz Eylül Üniversitesi akademik ve idari personeline, desteklerinden ve konuşmalarından dolayı Türk Dil Kurumu Başkanımız Prof. Dr. Gürer GÜLSEVİN’e, davetimizi kabul ederek bizi onurlandıran davetli konuşmacımız Prof. Dr. Selahattin DİLİDÜZGÜN’e UTEOK Kurultay Yürütme Kuruluna, 12. UTEOK Bilim Kuruluna; Kurutayın bilimsel içeriğine bildiriyle, yuvarlak masa sunusuyla, pano sunusuyla ve dinleyici olarak katkı yapan tüm katılımcılara teşekkür ediyoruz.
Prof. Dr. Kamil İŞERİ Düzenleme Kurulu adına Düzenleme Kurulu Başkanı
İçindekiler
Türkçe Öğretmeni Adaylarının E-Kitap Okuma Tutumlarının İncelenmesi ... 1
Ahmet BAŞKAN ... 1
Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Formatif Bir Test Olarak Kahoot! Uygulamasının Kullanılması ... 2
Ahmet Hakan AYAZ ... 2
Yabancı Öğrencilerin Türk Kültürü ve Türkçe İle İlgili Algıları ... 3
Ahmet Zeki GÜVEN, Feyza ULUSOY ... 3
Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Whatsapp Uygulamasının Kullanımının Sözcük Öğretimi Bakımından İşlevselliği ... 4
Ali GÖÇER, Bilal Ferhat KARADAĞ ... 4
İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinin Alanlarına Uygun Türkçe ve Arapça Bilgisi Üzerine Bir Araştırma ... 5
Aykar SÖNMEZ ... 5
Türkçe Dersi Öğretim Programı Öğrenme Kazanımlarının Eleştirel Düşünmeyi Kazandırma Düzeyi Bakımından İncelenmesi ... 6
Banu ÖZDEMİR ... 6
Çocuk Edebiyatına Metindilbilimsel Bir Yaklaşım: Yaşar Kemal’in Kalemler’i ... 7
Bayram BAŞ, Nil UCUZSATAR ... 7
Özetleme Stratejileri Eğitiminin Türkçe Öğretmeni Adaylarının Özet Yazma Becerilerine Etkisi ... 8
Bekir GÖKÇE, Yasemin BAKİ ... 8
2017 Türkçe Dersi Öğretim Programına Göre Hazırlanan MEB Yayınları 5.6.8. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarının Metin Türü ve Yazar Tercihi Bakımından Değerlendirilmesi* ... 9
Belgüzar KARAKAŞ DOĞAN ... 9
Türkçe Öğretmen Adaylarının Akademik Benliklerine İlişkin Görüşleri ... 10
Belkıs ORHAN, Sezgin DEMİR ... 10
Yazma Eğitimi Dersinin Türkçe Öğretmeni Adaylarının Yazma Becerileri Üzerine Etkisi ... 11
Bilge BAĞCI AYRANCI ... 11
Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğrenilen Ortamlarda Sosyal Medya Kullanımının Sınıf Topluluğu Duygusuna Etkisi ... 12
Şiiri Anlamlandırmada Prozodinin Önemi ... 13
Canan Nimet MERT DURAN, Deniz IŞIKOĞLU ... 13
Yabancı Dil Olarak Türkçe Dil Ortamlarında Anadili Kullanımının ve Çeviri Odaklı Etkinliklerin Yeri ... 14
Çisem GÖÇMEN, Şükran DİLİDÜZGÜN ... 14
Türkçe Öğretmeni Adaylarının Web Tabanlı Materyal Tasarlama Becerilerinin Geliştirilmesine Yönelik Bir Eylem Araştırması ... 15
D. Barış KIR ... 15
Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde –CA Ekinin Görev ve Anlam Çeşitliliği Üzerine Bir Değerlendirme: Türkçeye Yolculuk ve Yeni Hitit Yabancılar İçin Türkçe Ders Kitapları (A2) Örneğinde ... 17
Dilek KOCAYANAK... 17
Türkçe Öğretiminde Geleneksel Türler Bağlamında Stratejik ve İşlevsel Bir Araç: Mizah ... 18
Dilek ÜNVEREN KAPANADZE ... 18
Anlatısal Türlerin Öğretimi Hakkında Öğretmen Görüşleri ve Bir Yöntem ve Ölçme-Değerlendirme Önerisi ... 19
Dilek ÜNVEREN KAPANADZE, Soner ÖZKAN ... 19
Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Sesletim ve Etkileşim Odaklı Konuşma Görevleri ... 20
Duygu AK BAŞOĞUL, Cansu AKSU RAFFARD ... 20
Kırmızıfare Çocuk Dergilerindeki Kadın Karakterlerin Toplumsal Cinsiyet Rolleri Açısından İncelenmesi ... 21
Duygu AYDIN GÖNÜL, Melek KARANİSOĞLU GÜDER ... 21
Örnek Olay Yönteminin Türkçe Öğretmeni Adaylarının Mesleki Bilgi ve Beceri Düzeyine Etkisi ... 22
Duygu UÇGUN ... 22
4-7 Yaş Arası Çocuklara Uzaktan Türkçe Öğretim Yöntemi Önerisi ... 23
Ece ESMİOĞLU, Eylül AKSOYAN, Ayşegül KAPLAN ... 23
Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmen Adaylarının Çocuk ve Gençlik Edebiyatına Yönelik Metaforik Algıları ... 24
Eda Nur KARAKUŞ AKTAN, Gökçen BİLGİN AKSOY ... 24
İşitme Engelli Ortaokul Öğrencileri Tarafından Üretilen Anlatı Metinlerinde Gönderim Biçimlerinin Kullanımı ... 25
Konuşma Eğitimi Açısından Türkçe Öğretmeni Adaylarının İkna Edici
Konuşmalarında Kullandıkları İkna Tekniklerinin İncelenmesi ... 27
Elif AKTAŞ ... 27
Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Grafik, Tablo ve Çizelgelerle Yapılandırılmış Soru ve Etkinlikler Üzerine Bir İnceleme ... 28
Erhan ŞEN ... 28
Türkçe Öğretmeni Adaylarının Anlatma Becerilerine Yönelik Metaforik Algıları ... 29
Ersin GÜLAY ... 29
1915 Darülmuallimîn Programında Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi... 30
Ersoy TOPUZKANAMIŞ ... 30
Çocuk Edebiyatı Metinlerinde Otorite: Rıfat Ilgaz ve Christine Nöstlinger Örneği ... 32
Esma DUMANLI KADIZADE, Yusuf ASLAN ... 32
Türk Dili Derslerinin Çok Uyaranlı Öğrenme-Öğretme Ortamlarıyla Yapılandırılması ... 33
Esra KARAKAŞ KURT ... 33
Anlama Teknikleri II: Dinleme Eğitimi Dersine Yönelik Bir İhtiyaç Analizi Çalışması ... 34
Esra KARAKUŞ TAYŞİ ... 34
Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarındaki Metin Altı Soruların Çıkarım Türleri Açısından İncelenmesi ... 35
Ezgi KAYA, Meltem AYABAKAN İPEK, Yusuf AYDIN ... 35
Türkçenin Yabancı Dil Olarak Ediniminde Sözcük Türetme Tercihleri ... 36
F. Nihan KETREZ ... 36
Alımlama Estetiği Bağlamında Türkçe Öğretmenliği Birinci Sınıf Öğrencilerinin Zülfü Livaneli’nin Huzursuzluk Adlı Kitabına Yönelik Görüşleri ... 37
Faik KANATLI, Yunus Emre ÇEKİCİ ... 37
Yabancı Dil Olarak Türkçe ve İngilizce Öğretiminde Okuma Metinlerinin Farklı Değişkenler Bağlamında Değerlendirilmesi ... 38
Fatma Burcu HANÇER ... 38
B2-C1 Seviyesi Uluslararası Öğrencilerin İyelik Eklerinin Yazımında Yaşadıkları Problemler ... 39
Ferda Merve KARAMANOĞLU, Nazik Müge TEKİN ... 39
Eleştirel Okuma Konulu Lisansüstü Tezlerin Değerlendirilmesi ... 40
Dinleme Eğitiminde Anlamaya Dayalı Tasarım Uygulamaları ... 41
Gülşah METE ... 41
Türk Edebiyatının Öğretiminde Bakış Açısı Sorunu ... 42
Gürkan YAVAŞ ... 42
Yazma Motivasyonu Ölçeği’nin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması ... 43
Hacer DENİZ, Sezgin DEMİR ... 43
Aysel Gürmen’in “Selen’in Öyküleri” Üzerine Çocuğun Dil Gelişimine Katkısı Bağlamında Bir Değerlendirme ... 44
Halit KAYA, Selahattin DİLİDÜZGÜN ... 44
Türkçe Sınıf Söyleminde Sözcüksel Öbekler ... 45
Hamide ÇAKIR SARI ... 45
Çocuk Edebiyatı Eserlerinde Göç ve Mültecilik Üzerine Bir İnceleme ... 46
Handan Çelik, Zehra Göre ... 46
Öğretmen Kılavuz Kitaplarının Kaldırılmasıyla İlgili Türkçe Öğretmenlerinin Görüşleri ... 47
Hasan KURNAZ ... 47
Ortaokul 7. Sınıf Öğrencilerinin Yazma Özerkliği Düzeyleri ... 48
Hatice ALTUNKAYA ... 48
Dijital Yazma Ortamlarında Şiddet Görünümleri: Wattpad Örneği ... 49
Hatice YURTSEVEN YILMAZ, Ozan İPEK ... 49
İkinci/Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Söylem Belirleyicilerin Yeri ve Kullanımı ... 50
Himmet SARITAŞ, Ahmet BENZER ... 50
Çokdilli Ortamlarda Translanguaging Yaklaşımı Temelli Türkçe Dersi ... 51
Işıl ULUÇAM-WEGMANN ... 51
Ses Temelli İlk Okuma Yazma Öğretiminde “ğ” Yazı Biriminin Öğretimiyle İlgili Sorunlar ... 52
İclâl ERGENÇ, Mehmet Ali BAHAR ... 52
Türkçe Öğrenen Faslı Öğrencilerin Yazılı Anlatımlarının Yanlış Çözümleme Yaklaşımına Göre Değerlendirilmesi ... 53
İhsan KALENDEROĞLU, Serkan İPEK ... 53
İkinci Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Ünlü Boşluğu Dizilişlerinin Sesbilimsel Görünümleri ... 54
İpek Pınar UZUN, Cemre Ece KIRCALI, Yasemin GÜÇLÜTÜRK ... 54
Kitap Kavramının Metaforik Algılanma Biçimleri ... 55
Kamile KEMAL, Ceren KERVAN, Fulya TOPÇUOĞLU ÜNAL ... 55
Türkiye Yeterlilikler Çerçevesinin Türkçe Dersi Öğretim Programına Yansıması .... 56
Kemalettin DENİZ, Betül KERAY DİNÇEL ... 56
Dil İşlevleri Açısından Türkçe Öğreniyorum Ders Kitabı ... 57
Kemalettin DENİZ, Yunus Emre ÇEKİCİ ... 57
Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Etkinliklerinin Görev Odaklı Yaklaşıma Göre Değerlendirilmesi ... 58
M. Eyyüp SALLABAŞ, Eda TEKİN ... 58
Bitişik Eğik ve Dik Temel Yazı Bağdaşmazlığının Yazma Sürecine Yansımaları ... 59
Mehmet Ali BAHAR ... 59
Yunus Emre Enstitüsü Türkçe Öğretim Seti A-1/A-2 Ders Kitaplarının Kültürel Ögeler Yönüyle Avrupa Ortak Çerçeve Metnine Göre Değerlendirilmesi ... 60
Mehmet ÇİÇEK, Nesibe TAŞKIN ... 60
Gazi Üniversitesi TÖMER Uluslararası Öğrenciler İçin Akademik Türkçe I Adlı Kitaptaki Etkinliklerin Bilişsel Stratejiler Açısından İncelenmesi ... 61
Mehmet KARA, Mustafa ULUTAŞ ... 61
Dil ve Edebiyat Öğretiminde Parodi: Aşk ve Gurur ve Zombiler ... 62
Melda ORYAŞIN, Duygu AK BAŞOĞUL ... 62
Temel Düzeyde Türkçeyi Yabancı Dil Olarak Öğrenenlerin Telaffuz Problemleri: Rabat Örneği ... 63
Melike ERDEM İPEK, Kürşat ARAMAK ... 63
Yunus Emre Enstitüsü Yedi İklim Türkçe Setinin (Temel Seviye: A1) Dinleme Etkinliklerinin Çerçeve Programı Ölçeğinde İncelenmesi ... 64
Mesut GÜN, Gizem ALPTEKİN... 64
İkinci Dil Olarak Türkçe Öğrenenlerin Başvurdukları Dil Öğrenme Stratejileri ile Dil Öğrenme Kaygıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi ... 65
Muhammet Raşit MEMİŞ ... 65
Ortaokul Öğrencilerinin Anlama Becerisini Ölçen Ölçme Araçlarının İncelenmesi ... 66
Murat ATEŞ, Emine SUR ... 66
Yabancı Dil olarak Türkçenin Anlamlandırılmasında Kelime Öğrenme Stratejileri .. 67
Türkçe Öğreticilerinin Sınıftaki Farklılıklara Dönük Yeterlik Düzeyleri ... 68
Murat ŞENGÜL, Abdullah UĞUR ... 68
Türkiye’de Türkçeyi Yabancı Dil Olarak Öğrenenler İçin Türkçe Konuşmaya Yönelik Tutum Ölçeği Geliştirilmesi ... 69
Mustafa ARMUT, Saule DAURENBEK ... 69
Öğretim Üyeleri ile Uluslararası Öğrencilerin Dil Becerilerinden Kaynaklı Yaşadıkları İletişim Problemleri ... 70
Nazik Müge TEKİN, Ferda Merve KARAMANOĞLU ... 70
Türkçe Öğretmeni Adaylarının Akademik Yazma Becerilerine İlişkin Görüşleri ... 71
Neslihan YÜCELŞEN, Zeynep ÇETİNKAYA EDİZER ... 71
Suriyeli Ortaokul Öğrencilerinin Türkçe Öğrenme ve Uyum Süreçlerinin Öğretmen Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi ... 72
Nurşat BİÇER, Hüsnü ÖZALTUN ... 72
Nitelikli Çocuk Edebiyatı Yapıtlarıyla Tasarlanmış Türkçe Öğretimi Ortamları: Eğitim Durumu Örneği ... 73
Nülifer KARADAĞ ... 73
Çocuk Kitaplarında Eğitimle İlgili Meslekler ... 74
Oğuzhan YILMAZ, Zeliha SERTTAŞ, Aycan ÜNAL ... 74
Teknoloji Tabanlı Yeni Tip Okuryazarlıklar ve Kavramsal Alanları... 75
Osman ÖZDEMİR ... 75
Alfabe Farklılıklarının Yabancılara Türkçe Öğretimindeki Etkisi ... 76
Ömer ÇİFTÇİ, Rıdvan DEMİRCİ ... 76
Ses Temelli Tümce Yöntemine Göre /e/ Sesbiriminin Öğretimi, Aksaklıklar ve Çözüm Önerileri ... 77
Özge CAN ... 77
Yabancılara Türkçe Dilbilgisi Öğretiminde Metin Odaklı Bir Dilbilgisi Öğretimi Modeli – B1 Düzeyi ... 78
Özlem YILMAZ, Şükran DİLİDÜZGÜN ... 78
Türk Öğrencilerin PISA Okuma Becerileri Alanındaki Test Maddelerini İşlemlemede Kullandıkları Stratejiler ... 79
Özler ÇAKIR, Devrim ALICI ... 79
Türkiyede Orta Dereceli Okullarda(Ortaokul ve Liselerde) Dil Bilgisi Öğretimi... 80
Çağdaş Türkiye Türkçesi Dildüzeneği Öğretiminde Kafa Karıştırıcı Bir Terim /
Kavram: Cümle Dışı Unsur / Öge ... 81
Recai ÜNAL ... 81
Ana Dili Türkçe Olan Bireylerin ve Yabancı Dili Türkçe Olan Bireylerin Yazılı Anlatımlarının Düşünceyi Geliştirme Teknikleri Açısından İncelenmesi ... 84
Remzi CAN, Mustafa ARMUT ... 84
Türkçe Öğretmeni Adaylarının 21.Yüzyıl Öğrenen Becerileri Kullanım Düzeylerinin İncelenmesi ... 85
Saadet MALTEPE, Emre BAYRAKDAR ... 85
Türkçe Öğretmeni Adaylarının Şiir Okuma Becerilerinde Bürün Olgularını Yansıtabilme Durumları ... 86
Safa ÇELEBİ, Rahime ŞENTÜRK ... 86
Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Anlam Derinliği Sağlama Aracı Olarak Sözlükler ... 87
Selçuk MOĞUL ... 87
Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Sözlük Kullanımına İlişkin Öğrenci Görüşleri ... 88
Sercan HALAT, Hatice FIRAT ... 88
Türkçe Öğretmeni Adaylarının Mikro Öğretim Uygulamalarında Gözlenen Planlama ve Uygulama Sorunları: Okuma Eğitimi Örneklemi ... 90
Serpil ÖZDEMİR ... 90
Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğrenen Japon Öğrencilere Görme Duyu Fillerinin Öğretiminde Karşılaşılan Sorunlar −Japonca ‘Miru’ ve Türkçe Görme Duyu Fiillerinin Karşılaştırılması− ... 91
Seval DİRİK ... 91
Behiç Ak’ın Tombiş Kitaplar Dizisinde Sözvarlığı ... 92
Sevgen ÖZBAŞI ... 92
Çocuk Edebiyatı Eserleri ile Tarih Bilinci-Kültürel Miras Eğitimi Kazandırma ... 93
Sevil ÜREMEN, Selahattin DİLİDÜZGÜN ... 93
Türkçe Öğretmen Adaylarının Dijital Ortamlardan Yararlanma Durumlarına İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi ... 94
Sevim Nilay IŞIKSALAN ... 94
Türkçe/TDE Derslerinde Geri Bildirim ve Dönüşümlü Düşünme ... 95
Ortaokullarda Türkçe Dilbilgisi Öğretiminin Tartışmalı Bazı Konularına İlişkin
Eğitim Durumu Önerileri ... 96
Tülay KUZU, İlknur KARŞI, Dilara KESKİN, Ekin SOYTÜRK ... 96
İlk Gençlik Yaş Grubunun Sanal Ortamda Türkçeyi Kullanma Eğilimleri... 97
Ufuk AŞIK ... 97
Türkçe Öğretmeni Adaylarının Okuma Kültürü Düzeylerinin İncelenmesi ... 98
Yasemin BAKİ, Bekir GÖKÇE ... 98
Çocuk Kitaplarında Arkadaşlık İlişkileri ... 99
Yasin Mahmut YAKAR, Hatice Derya YILMAZ ... 99
İlköğretim 7. Sınıf Öğrencileri Tarafından Yazılan Bilgilendirici Metin Özetlerindeki Sözbilimsel Yapıların Görünümü ... 100
Yusuf AYDIN ... 100
Öğretmen Adaylarının Eleştirel Okuma Özyeterlik Algılarının İncelenmesi... 101
Zeynel HAYRAN ... 101
Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarındaki Metin Altı Soruların Kavrama Düzeyi Açısından Değerlendirilmesi ... 102
Zeynep CİN ŞEKER ... 102
YUVARLAK MASA SUNU ÖZETLERİ ... 103
Yabancılar İçin Türkçe Görsel Sözlük ve Etkinlik Kitabı (A1- A2) ... 104
Dilek FİDAN, Büşra TOMRUKCU KÜÇÜKÖZTÜRK, Merve BASUT, Hümeyra ARSLAN ... 104
Kavramsal Metafor Kuramı: Yöntem ve Uygulamalar ... 105
Mustafa AKSAN, Sevgi ÇIKRIKÇI, Yeşim AKSAN, Devrim ALICI ... 105
PANO SUNUSU ... 106
Yabancılar İçin Türkçe Ders Kitaplarında Dil Bilgisi Öğretiminin Tümevarım ve Tümdengelim Yaklaşımları Açısından İncelenmesi ... 106
İlke ALTUNTAŞ GÜRSOY, Gökçe TÜRKEN ... 106
1
Türkçe Öğretmeni Adaylarının E-Kitap Okuma Tutumlarının
İncelenmesi
Ahmet BAŞKAN
Dicle Üniversitesi
Bilginin teknolojik gelişime bağlı olarak yayıldığı ve üretildiği bir dönemde bireyin iletişim kurma ve dili kullanma etkinliği değişime uğramıştır. Kalem ve kâğıt ile başlayan dil öğretimi süreci, kitaplarda vb. basılı materyallerde kayıt altına alınmış, dil becerilerine dönük bilgi ve nitelikler kopyalanmış, değerlendirmeler yapılmış ve günümüzde elektronik ekranlarda daha hızlı ve daha kullanılır bir hâl almıştır. Bu değişimden okuma da etkilenmiş, hızlı okuma, bilgisayar destekli okuma, medya okuryazarlığı ve ekran/elektronik okuma gibi kavramlar ortaya çıkmıştır (Maden, 2012: 2).
Bu çalışmanın amacı, Türkçe öğretmenliği lisans programında öğrenim gören öğretmen adaylarının e-kitap okuma tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesidir. Betimsel tarama modelinin kullanıldığı bu araştırmada veri toplama aracı olarak Güneş ve Susar Kırmızı (2014) tarafından geliştirilen “E-Kitap Okumaya Yönelik Tutum Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmanın katılımcıları, Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Türkçe öğretmenliği lisans programında öğrenim gören 142 öğretmen adayıdır. Araştırmanın verileri, 2018-2019 eğitim öğretim yılının bahar döneminde toplanmıştır. Araştırmada Türkçe öğretmeni adaylarının e-kitap okuma tutumları cinsiyet, sınıf, kitap okuma sıklığı ve evde kitaplık bulunma değişkenleri açısından değerlendirilecektir. Elde edilen verilerden hareketle ulaşılan sonuçlar literatürdeki benzer çalışmalar ile karşılaştırılarak tartışılacaktır.
Kaynakça
Güneş, F. & Kırmızı, F. S. (2014). E-kitap okumaya yönelik tutum ölçeğinin (EKOT) geliştirilmesi: geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Bartın Üniversitesi Eğitim
Fakültesi Dergisi, 3(2), 196-212.
Maden, S. (2012). Ekran okuma türleri ve Türkçe öğretmeni adaylarının ekran okumaya yönelik görüşleri. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 1(3), 1-16.
2
Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Formatif Bir Test Olarak
Kahoot! Uygulamasının Kullanılması
Ahmet Hakan AYAZ
Hacettepe Üniversitesi
Günümüzde yabancı dil öğretiminde ölçme ve değerlendirme amacıyla çoğunlukla geleneksel araçlar kullanılmaktadır. Teknolojinin gelişimiyle beraber eğitimde ölçme ve değerlendirme sürecinde çevrimiçi uygulamaların kullanılması da kaçınılmaz bir hâl almıştır.
Bu sebeple ilgili çalışmada; öncelikle ölçme ve değerlendirme türlerinden, daha sonra bir değerlendirme türü olan formatif değerlendirmeden söz edilmiştir. Bu bağlamda çevrimiçi bir uygulama olan Kahoot!’tan ve Kahoot!’un yabancı dil öğretiminde özellikle A1 ve A2 düzeyindeki öğreniciler için formatif bir test olarak nasıl kullanılabileceğinden bahsedilmiştir.
Ayrıca Kahoot!’un ölçme ve değerlendirme sürecinde öğreniciler için nasıl motivasyon sağladığına ilişkin değerlendirmelerde bulunulmuştur. Çalışma sürecinde tarama yöntemi kullanılmıştır. Çalışmanın konusu ile ilgili yeterli düzeyde yerli kaynak bulunamadığından yurt dışındaki çalışmalardan yararlanılmıştır.
Kaynakça
Budiati. (2017). Ict (Informatıon And Communıcatıon Technology) Use: Kahoot Program For Englısh Students’ Learnıng Booster. The Development of Language and Education toward Asean Economic Community (ELIC 2017): 10 Şubat 2017- Endonezya (s.178-188). Endonezya: The 1st Education and Language International Conference Proceedings Center for International Language Development of Unissula.
Güler, N. (2014). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme (7.bs.). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
Kahoot!. 17 Aralık 2018 tarihinde https://kahoot.com/what-is-kahoot/ adresinden erişildi. Olatoye, F. (2015). Research Paper: Technology Enhanced Learning. Evaluation of Online
Formative Assessment in the Classroom: A Comparative Case Study of Kahoot and Socratives (s.15). 17 Aralık 2018 tarihinde www.academia.edu/11175514/Evaluation_of_Online_Formative_Assessment_ in_the_Classroom_A_Comparative_Case_Study_of_Kahoot_and_Socratives adresinden erişildi.
Özdemir, O. (2017). Türkçe Öğretiminde Dijital Teknolojilerin Kullanımı ve Bir Web Uygulaması Örneği. Turkish Studies. 427-444.
Semerci, Ç. (2011). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. E.Karip (Ed.) Ölçme ve Değerlendirme (4.bs.) (s.2-15). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
Yaşar, M. (2010). Ölçme ve Değerlendirme ile İlgili Temel Kavramlar. S.Tekindal (Ed.). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme (2.bs.) (s.10-38). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
3
Yabancı Öğrencilerin Türk Kültürü ve Türkçe İle İlgili Algıları
Ahmet Zeki GÜVEN, Feyza ULUSOY
Akdeniz Üniversitesi, Akdeniz Üniversitesi
Günümüzde yabancılara Türkçe öğretimi faaliyetleri resmi ve özel Türkçe öğretim merkezleri aracılığıyla gerçekleştirilmektedir. Bu kurumlar dil öğretirken aynı zamanda kültür aktarımı da yapmaktadırlar. McKay’e (2000: 7) göre sınıf ortamında kültürel ögelerin kullanımı öğrencilerin o dile karşı güdülenmesini artırır. Dolayısıyla 2. dil ediniminde kültürel aktarım yapmak o kişinin dili daha etkin bir şekilde öğrenmesine de katkıda bulunacaktır.
Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de eğitim gören yabancı öğrencilerin, Türkiye’ye gelmeden önce ve Türkiye’ye geldikten sonra oluşturdukları Türk kültürü ve Türkçe ile ilgili algılarını belirlemek, algılarında değişiklik meydana geldiyse bu değişikliğin nedenlerini tespit etmektir. Bu amaç doğrultusunda çalışmada nitel araştırmalarda kullanılan veri toplama tekniklerinden görüşme tekniği kullanılacaktır. Araştırmanın çalışma grubunu Akdeniz Üniversitesi Türkçe Öğretimi Uygulama ve Araştırma Merkezinde eğitim görmekte olan B1, B2 ve C1 düzeyinde 15 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmaya katılan her öğrenciyle araştırmacılar tarafından uzman görüşü alınarak oluşturulmuş yarı yapılandırılmış görüşme formlarıyla görüşmeler yapılmış, ardından bu görüşmeler ses kayıt cihazıyla kayıt edilmiş, ayrıca araştırmacı tarafından not edilmiştir. Ses kayıt cihazıyla kaydedilmiş veriler araştırmacılar tarafından yazıya geçirilerek yine araştırmacılar tarafından tutulan notlarla eşleştirilmiş ve görüşme yapılan öğrencilere gösterilerek onayları alınmıştır. Sonraki aşamada iki araştırmacı tarafından analiz edilerek elde edilen bulgulardaki uyuşma oranı karşılaştırılmış ve elde edilen sonuç neticesinde araştırmanın güvenilirliği sağlanmaya çalışılmıştır. Araştırmanın son aşamasında ise bulgular kategorileştirilerek yorumlanmıştır. Araştırmanın yabancılara Türkçe öğretimi alanında yapılacak çalışmalara katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
Kaynakça
Creswell, J. W. (2016). Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Siyasal Kitabevi.
Elbir, B. Aka, F. N. (2015). Yabancılara Türkçe öğretiminde kültür aktarımına yönelik yapılan çalışmaların değerlendirilmesi, İnternational Periodical fort he Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/12 Summer 2015, p. 371-386 DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8425 ISSN: 1308-2140.
McKay, Sandra Lee: (2000). Teaching English as an international language: Implications or cultural materials in theclassroom. TESOL Journal Press, s.7-11.
Melanlıoğlu, D. (2008). Kültür Aktarımı Açısından Türkçe Öğretim Programları, Eğitim ve
Bilim 2008, Cilt 33, Sayı 150.
Okur, A. ve Keskin F. (2013). Yabancılara Türkçe öğretiminde kültürel ögelerin aktarımı: İstanbul yabancılar için Türkçe öğretim seti örneği, International Journal of Social
Science, Volume 6, Issue 2, p.1619-1640.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
4
Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Whatsapp Uygulamasının
Kullanımının Sözcük Öğretimi Bakımından İşlevselliği
Ali GÖÇER, Bilal Ferhat KARADAĞ
Erciyes Üniversitesi, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi
Bireylerin günlük hayatta iletişim kurabilmeleri için konuşma becerileri kadar sözcük dağarcıkları da önemlidir. Kişinin etkin sözcük dağarcığının genişliği, okunanı ve duyulanı anlamayı kolaylaştırdığı gibi anlatım becerisine de olumlu yönde etki etmektedir. Aynı şekilde bir dili yabancı dil olarak öğrenen kişi için de hedef dilin gramer yapısı ve o dilde iletişim kurabilmek ne kadar önemli ise; bunları gerçekleştirebilmek için sahip olması gereken sözcük hazinesi de o ölçüde önemlidir. Çalışmada, Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde sözcük öğretimi için cep telefonu vasıtasıyla Whatsapp kullanımının süreçte nasıl bir işlevinin olduğunu belirleme çabası ve sözcük öğretimi için Whatsapp kullanıldığında nasıl bir tablo oluşabileceğinin saptanması amaçlanmıştır. Çalışma, nitel araştırma yönteminden faydalanılarak gerçekleştirilmiş bir fenomenolojik desen çalışmasıdır. Çalışmanın katılımcıları amaçlı örnekleme türleri başlığı altında değerlendirilen kolay ulaşılabilir durum örneklemesine göre belirlenmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu TÖMER kurumunda Türkçe öğrenmekte olan on öğrenci oluşturmuştur. Veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme formu ve doküman incelemesinden faydalanılmıştır. Elde edilen verileri analiz edebilmek için içerik analizinden faydalanılmıştır. Altı hafta boyunca her gün katılımcılara Whatsapp üzerinden başlangıçta üç adet kelime pdf belge türünde gönderilmiştir. Daha sonra kelimelerin sayısı süreç içerisinde sırasıyla dört ve beşe çıkarılmıştır. Bu belgede her kelimenin anlamı, yakın ve zıt anlamları, kelimeyle ilgili görsel ve örnek bir cümle yer almıştır. Katılımcılara ayrıca ses dosyası şeklinde ilgili kelimelerin telaffuzu gönderilmiştir. Katılımcılara kelimeler ikişer saat arayla gönderilmiş ve bu kelimelerle ilgili olarak her akşam saat 21.00’de kısa sınavlar gerçekleştirilmiştir.
Katılımcılar, Whatsapp aracılığıyla gönderilen kelimelerin kalıcılığın fazla olduğunu ve günlük hayatta bu kelimeleri fazlasıyla kullandıklarını belirtmişlerdir. Bundan dolayı da uygulama aracılığıyla gerçekleştirilen sözcük öğretiminin büyük oranda başarılı olduğunu vurgulamışlardır. Whatsapp aracılığıyla gönderilen sözcüklerin, aynı zamanda görsellerinin ve cümle içerisinde kullanımının da paylaşılmasının öğrenim kolaylığı sağladığını vurgulamışlardır. Bundan dolayı uzun vadeli ve öğrencilerin de her an sürecin içerisinde yer almaları istenen öğrenme süreçlerinde mobil cihazlardan ve Whatsapp’tan faydalanılabileceği bulgulardan anlaşılmaktadır.
Kaynakça
Barhoumi, C. (2015). The effectiveness of whatsapp mobile learning activities guided by activity theory on students' knowledge management. Contemporary Educational Technology, 6(3), 221-238.
Chinnery G. (2006). Going to the MALL: Mobile assisted language learning. Language Learning & Technology, 10(1), 9-16.
Lu, M. (2008). Effectiveness of vocabulary learning via mobile phone. Journal of Computer Assisted Learning, 24, 515-525.
Saran, M. ve Seferoğlu, G. (2010). Yabancı dil sözcük öğreniminin çoklu ortam cep telefonu iletileri ile desteklenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38, 252-266.
5
İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinin Alanlarına Uygun Türkçe ve Arapça
Bilgisi Üzerine Bir Araştırma
Aykar SÖNMEZ
Şehit Erol Olçok Anadolu İmam Hatip Lisesi
Bu çalışma İmam Hatip Liselerinde okuyan öğrencilerin Türkçe ve Arapçaya hakimiyetlerini belirlemek ve çıkan sonuca göre adı geçen okullardaki öğrencilerin eksikliklerini tespit ederek daha iyi bir sisteme ışık tutabilmek amacıyla yapılmıştır.
Kurumuzda yer alan Suriye kökenli öğrencilerle Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan öğrencilerimize Türkçe, Arapça ve Batı dillerinden derlediğimiz kelimelerden bir anket sunulmuştur. Dilimizde günlük hayatta sıkça kullanılan bu kelimelerin kökenlerini belirtmeleri ve anlamlarını kısaca yazmaları istenmiştir. Aynı zamanda Suriyeli öğrenciler anadilleri Arapça olmaları dolayısıyla kontrol grubu olarak düşünülmüş ve mukayese imkânı oluşturmuştur. Yapılan anket sonucunda dil meselesinin bir problem olduğu görülmüştür. Öğrenciler din, dil ilişkisi, dilimize yabancı dillerden giren kelimelerin kökenleri imam ve hatip olarak donanımlı olmalıdır. Ancak anket sonucuna göre imam ve hatip olarak yetişen öğrenciler her gün kullandıkları kelimeler hakkında bilgiye sahip değildir. Meslek dersi olarak Kuran, Arapça, Fıkıh, Tecvit, Siyer, Hitabet gibi birçok ders görüyor olmalarına rağmen öğrenciler ankette yer alan kelimelerin kökenleri hakkında doğru bilgi verememiş, kelimelerin anlamlarını gördükleri müfredata uygun olarak açıklayamamışlardır. .Anketin sonuçlarından biri de Suriyeli öğrencilerin daha başarılı bir performans göstermiş olmasıdır. Bu durum da söz konusu problem üzerine gitmemizin ne denli gerekli ve isabetli olduğunu göstermektedir.
Söz konusu okulların müfredatlarının bu okullara kabul edilen öğrencilere uygun olmadığı görülmektedir. Öğrencilerimizin üniversite sınavlarındaki başarı durumu da belirlediğimiz problemle doğrudan ilgilidir. Okullara alınacak öğrencilerin ilk ve ortaokul başarı ortalamaları yüksek olmalı ve bir üst basamağa geçen öğrenciler için sınav puanı olarak yüksek bir baraj belirlenmelidir. Bir başka yöntem İmam Hatiplerin amaç ve kapsamının sadeleştirilmesi ve müfredatın buna uygun olarak kolaylaştırılması, ders sayısının azaltılması olacaktır. Öğrencide ilgi ve merak uyandırmak temelinde eğitim verecek olan bu okullar kapsamını küçülterek daha ileri seviyede İlahiyat öğrenimi görmek isteyecek öğrenciler için bir geçiş vazifesi görecektir. Çözüm ilgili kurum ve makamlarca bir an evvel bulunmalı anket sonucuyla da gördüğümüz tablo iyiye çevrilmelidir.
Kaynakça
Akdoğan, G. (1999) Ana Dili Eğitiminin Kişilik Gelişimine Etkisi Sos. Bil. Ens. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi.
Aksan, D. (1990). Her Yönüyle Dil. Ankara: TTK
Akyol, H. (1997). Kelime Öğretimi. Ankara: Milli Eğitim (134)
Akyol H. (1998) Kelime Tanıma ve Okumaya Etkisi, VII. Ulusal Eğitim Bilimleri Sempozyumu Bildirileri, Konya: Selçuk Üniversitesi Yayınları.
Devellioğlu, F. (1990). Osmanlıca Türkçe Ansiklopedik Lûgat Ankara: Aydın Kitabevi Dursunoğlu, H. (2014 ) Türkiye Türkçesindeki Arapça Sözcükler ve Bu Sözcüklerin Ses
Olayları. Ankara: Turkish Studies volume 9/9 p.145-155
Eyüboğlu, İsmet Z. (2004) Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü. İstanbul: Sosyal Yayınları Komisyon. (1998) Türkçe Sözlük Ankara: TDK
Tosunoğlu, M. (1999). Kelime Servetinin Eğitim ve Öğretimdeki Yeri ve Önemi. Milli Eğitim (144)
6
Türkçe Dersi Öğretim Programı Öğrenme Kazanımlarının Eleştirel
Düşünmeyi Kazandırma Düzeyi Bakımından İncelenmesi
Banu ÖZDEMİR
Kütahya Dumlupınar Üniversitesi
Eleştirel düşünme aktif, bağımsız, yeni düşüncelere açık olmayı, düşünceleri destekleyen delilleri ve nedenleri dikkate almayı, organizasyonu gerektiren (Özden, 2005) becerileri içerir. Öğretim programlarının amaçları arasında da öğrencilere eleştirel düşünme becerisi kazandırılması yer almaktadır. Öğrenme kazanımları; öğrencilerin kazanmaları beklenen bilgi, beceri, tutum ve değerler olarak tanımlanmaktadır (MEB, 2006). Öğrenme kazanımları eğitim- öğretim sürecinin planlanmasında ve değerlendirilmesinde önemli rol oynamaktadır. Bu araştırmanın amacı, Türkçe Dersi Öğretim Programının öğrenme kazanımlarının; eleştirel düşünme beceri ve eğilimlerini kazandırma düzeyleri açısından incelenmesidir.
Araştırma, nitel araştırma türünde betimsel bir çalışmadır. Verilerin toplanmasında doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Bu kapsamda öğretim programında yer alan ve beşinci sınıf öğrencilerine kazandırılması hedeflenen 69, altıncı sınıf öğrencilerine kazandırılması hedeflenen 68 ve yedinci sınıf öğrencilerine kazandırılması hedeflenen 76, sekizinci sınıf öğrencilerine kazandırılması hedeflenen 76 öğrenme kazanımı araştırma kapsamına alınmıştır. Verilerin analizinde ise tümdengelimsel içerik analizi yaklaşımından yararlanılmıştır. Analiz sürecinde Yeşilpınar-Uyar, Tunca, Alkın-Şahin (2018) tarafından hazırlanan “Öğrenme Kazanımlarını Kategori ve Düzey Açısından Sınıflandırma Formu” ile “Öğrenme Kazanımlarını Eleştirel Düşünme Becerisi/Eğilimi Açısından Değerlendirme Rubriği” kullanılmıştır. Bu kapsamda öncelikle öğretim programında yer alan bilişsel anlama, duyuşsal anlama ve bilişsel beceri düzeyindeki öğrenme kazanımları belirlenmiştir. Sonraki aşamada bu öğrenme kazanımları eleştirel düşünme becerilerini/eğilimlerini kazandırma düzeyi açısından analiz edilmiştir.
Ulaşılan bulgular, öğretim programlarında yer alan öğrenme kazanımlarının yapısında eleştirel düşünme becerilerinin/eğilimlerinin orta düzeyde yeterliğe sahip olduğunu göstermektedir.
Kaynakça
MEB. (2006). İlköğretim Türkçe Dersi (6, 7, 8. sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: MEB Özden, Y. (2005). Öğrenme ve Öğretme. Ankara: Pegem A
Yeşilpınar-Uyar, M.; Tunca, N.; Alkın-Şahin, S. (2018). Sosyal Bilgiler ve Matematik Dersi
Öğretim Programı Öğrenme Kazanmalarının; Eleştirel Düşünmeyi Kazandırma Düzeyi Açısından İncelenmesi. Uluslararası Bilim ve Eğitim Kongresi 2018 (UBEK2018) Özet Kitabı, s. 68. Ankara: Anı Yayıncılık
7
Çocuk Edebiyatına Metindilbilimsel Bir Yaklaşım: Yaşar Kemal’in
Kalemler’i
Bayram BAŞ, Nil UCUZSATAR
Yıldız Teknik Üniversitesi, Yıldız Teknik Üniversitesi
Araştırma temel olarak; Yapı Kredi Yayınları’nın çocuklar için çok satanlar listesinde yer alan, Yaşar Kemal’in kaleme aldığı, “Kalemler” adlı öykünün metindilbilim yöntemi ile incelenmesi amacını taşımaktadır. Bu yöntem çerçevesinde öykü, “bağlaşıklık” ve “bağdaşıklık” ölçütlerine göre incelenmiştir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması kullanılmıştır. Durum çalışması desenlerinden iç içe geçmiş tek durum deseni ile yapılandırılan araştırmada iç içe geçmiş durumları; küçük ölçekli yapıyla ilgili bağlaşıklık ölçütleri (sözcüksel bağlaşıklık ve dilbilgisel bağlaşıklık) ve büyük ölçekli yapıyla ilgili bağdaşıklık ölçütleri (başlık, konu, metnin işlevi, anahtar sözcükler, ana düşünce tümcesi, içerik şeması, konu değişimi belirleyicileri, biçem, odaklayım, özet, sonuç tümcesi) oluşturmaktadır. Araştırmanın inceleme nesnesi Yaşar Kemal tarafından kaleme alınmış Yapı Kredi Yayınları tarafından 2018 yılında yayımlanan Kalemler adlı öykü kitabıdır. Çalışmada veri toplama aracı olarak doküman incelemesi kullanılmıştır. İçerik analizi ile elde edilen veriler betimsel analiz ile yorumlanmıştır. Öykü, metindilbilimsel bir yaklaşımla değerlendirilirken küçük ölçekli yapı ve büyük ölçekli yapı olmak üzere iki başlık altında incelenmiştir. Küçük ölçekli yapıda metnin bağlaşıklık görünümleri ortaya konmuştur. Önce sözcüksel bağlaşıklığa yer verilmiş ve metinde geçen yinelemeler ve eşdizimsel örüntülemeler belirlenmeye çalışılmıştır. Dilbilgisel bağlaşıklıkta ise metindeki gönderimler, eksiltili yapılar, değiştirim durumları, bağıntı ögeleri, benzerlik/koşutluk, zaman uyumu ve görünüş, işlevsel tümce yapısı ve örtük anlatım üzerinde durulmuştur. İncelenen eserde en sık karşılaşılan dilbilgisel bağlaşıklık ögesi gönderimdir. Büyük yapıyı oluşturan bağdaşıklık ögeleri ise başlık, konu, metnin işlevi, anahtar sözcükler, ana düşünce tümcesi, içerik şeması, konu değişimi belirleyicileri, biçem, odaklayım, özet, sonuç tümcesidir.
Kaynakça
Aksan, D. (2017). Anlambilim Anlambilim Konuları ve Türkçenin Anlambilimi. Ankara: Bilgi Yayınevi.
Aydın, İ., Torusdağ, G. (2018). Metindilbilim ve Örnek Metin Çözümlemeleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Beaugrand R. A., Dressler W. U. (1981). Introduction to Text linguistics. London: Longman Publishing Group.
Coşkun, E. (2005). İlköğretim Öğrencilerinin Öyküleyici Anlatımlarında Bağdaşıklık, Tutarlılık ve Metin Elementleri. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Dilidüzgün, Ş. (2010). Metindilbilim ve Türkçe Öğretimi Uygulamalı Bir Yaklaşım. Ankara: Morpa Kültür Yayınları.
Günay, D. (2003). Metin Bilgisi. İstanbul: Multilingual Yayınları.
Korkut, E., Onursal Ayırır İ. (2016). Dil Bilimleri ve Dil Öğretimi. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Şenöz- Ayata, C. (2005). Metindilbilim ve Türkçe :Dilbilim, İstanbul: Multilingual Yayınları.
8
Özetleme Stratejileri Eğitiminin Türkçe Öğretmeni Adaylarının Özet
Yazma Becerilerine Etkisi
Bekir GÖKÇE, Yasemin BAKİ
Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi
Özet yazma, etkileşimli ve öz yinelemeli bir süreçte dinlenen veya okunan metinleri daha iyi anlamaya, anlaşılanları zihinde yapılandırarak kalıcılığı sağlamaya yardımcı olan bir yazma yöntemidir. Bu çerçevede araştırmanın amacı; özetleme stratejileri öğretiminin, Türkçe öğretmeni adaylarının özetleme becerisine etkisinin incelenmesidir. Araştırmanın nicel verileri için yarı deneysel desen kullanılmış, nitel verilerde ise gözlem ve görüşmeye başvurulmuştur. Araştırmanın çalışma grubunu, Karadeniz Bölgesi’nde bir üniversitenin Türkçe öğretmenliği programı 3. sınıfta öğrenim gören öğrenciler oluşturmaktadır. Araştırma 65 kişilik grupla yürütülmüş, beş haftalık eğitimin her birinde devamlılık gösteren 30 öğrenciden elde edilen veriler değerlendirilmiştir. Görüşme ise seçkisiz yolla belirlenen 5’i kız, 5’i erkek olmak üzere toplam 10 öğrenci ile yapılmıştır. Araştırmanın üçüncü sınıf öğrencileriyle yürütülmesinin sebebi, araştırma konusunun bu sınıf düzeyinde verilen Anlatma Teknikleri 2: Yazma Eğitimi dersinin içeriğine uygunluğudur. Araştırmada öğrencilere verilen beş haftalık metin özeti yazma stratejisi eğitiminde öyküleyici ve bilgilendirici metinlerden yararlanılmıştır. İlk aşamada katılımcıların hazır bulunuşluk düzeyleri belirlenmiş; bunun ardından özet yazmadan önce, özet yazma sırasında ve sonrasında neler yapılacağı adım adım gösterilmiştir. Nicel verilerin çözümlemesinde Benzer, Sefer, Ören ve Konuk (2016) tarafından geliştirilen Metin Özeti Yazma Stratejisi ve Dereceli Puanlama Anahtarı; nitel verilerin analizinde ise içerik çözümlemesi kullanılmıştır.
Araştırmanın bulgularına göre öğrencilerin en çok ana metindeki önemli bilgi ve ayrıntı bilgi ayrımını yapmada güçlük çektikleri ve eğitim süresince özet uzunluklarının azaldığı belirlenmiştir. Metin özeti yazma stratejisiyle öğrencilerin zamanı daha verimli kullanabildikleri gözlemlenmiştir. Ayrıca özetlerde öznel değerlendirmelerden nesnel çıkarımlara doğru bir gelişim görülmüştür. Katılımcı metinlerinde başlangıçta görülen tutarlılık sorunlarının azalmış, anlam bütünlüğü ve mantık düzeni taşıyan paragraflar çoğalmıştır. Araştırmada, metin özeti yazma stratejisi eğitimi alan öğrencilerin özet yazma becerilerinin geliştiği sonucuna ulaşılmış; bu gelişim, katılımcı görüşleriyle doğrulanmıştır.
Kaynakça
Benzer, A., Sefer, A., Ören, Z. ve Konuk, S. (2016). Öğrenci odaklı bir araştırma: metin özeti yazma stratejisi ve dereceli puanlama anahtarı. Eğitim ve Bilim, 41(186).
Dilidüzgün, Ş. (2013). Ortaokul Türkçe derslerinde okumadan özet yazmaya. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 46(2), 47-68.
Eyüp, B., Stebler, M. Z. ve Yurt, S. U. (2012). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Özetleme Stratejilerini Kullanmadaki Egilimleri/Tendencies of Pre-Service Turkish Teachers in the Use of Summarizing Strategies. Dil ve Edebiyat Egitimi Dergisi, 1(1), 22.
Göçer, A. (2018). Yazma eğitimi-Yazma uğraşı: Yazı nasıl yazılır? Nasıl yazar olunur?. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Karatay, H. Okur, S. (2012). Öğretmen adaylarının öyküleyici ve bilgilendirici metinleri özetleme becerileri. The Journal of Academic Social Science Studies. 5 (7), 399- 420.
Kırkland, Margaret-R ve Saunders, Mary Anne-P. (1991). “Maximizing Student Performance in Summary Writing: Managing Cognitive Load”, Teachers, of English to Speakers of Other Languages, C.25, S.1, ss.105-121.
Susar, F. ve Akkaya, N. (2009). University students for using the summarizing strategies. Procedia Social and Behavioral Sciences, 1(1), 2496-2499.
9
2017 Türkçe Dersi Öğretim Programına Göre Hazırlanan MEB
Yayınları 5.6.8. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarının Metin Türü ve Yazar
Tercihi Bakımından Değerlendirilmesi*
Belgüzar KARAKAŞ DOĞAN
Gazi Üniversitesi
Türkçe öğretiminin temel kaynaklarından birisi ders kitaplarıdır. Anadili öğretimi sürecinde ders kitaplarında yer alan yazınsal metinlerin çocuğun zihin, dil ve sosyal gelişimine uygun içerikte ve türlerde olması gerekir. Bu çalışmada, 2017 Türkçe Öğretim Programına göre hazırlanan MEB Yayınları ortaokul 5.6.8.sınıf Türkçe ders kitabında yer alan metin türlerinin programa uygunluğu ve yazarların/şairlerin ders kitaplarına dağılımının tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bu çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Çalışmanın evrenini, 5.6.7.8.sınıf Türkçe ders kitapları oluşturmaktadır. Örneklem olarak 2017-2018 Eğitim-Öğretim yılında ders kitabı olarak okutulan Milli Eğitim Bakanlığı yayınlarına ait 5.6.8.sınıf Türkçe ders kitabında bulunan toplam 98 metin seçilmiştir. 2017 Programında bulunması gereken 31 farklı tür belirtildiği halde incelenen ders kitaplarında 21 farklı türe yer verildiği; blog, dilekçe, efemera, e-posta, haber metni-reklam, kılavuzlar, sosyal medya mesajları, mizahi fıkra, şarkı ve türküye hiç yer verilmezken programda belirtilmediği halde manzum hikâye, söylev ve röportaj türlerine yer verildiği saptanmıştır. Programda türler arasında dengeli bir dağılımın olması gerektiği vurgulanmasına rağmen hikâye, şiir, makale, deneme ve anı en çok tercih edilen türler olarak tespit edilmiştir.
Ders kitaplarında tercih edilen 92 farklı yazardan/şairden çocuk edebiyatı ve ilk gençlik edebiyatı alanında eser veren 49 yazar/şair olduğu bulgusuna ulaşılmış; metinleri seçilen yazarların ve şairlerin, kitabı oluşturan yazarların önceliğine ve tema başlıklarına göre tercih edildiği saptanmıştır.
Kaynakça
Aytaş, G. (2001). “Türkçe Ders Kitaplarının Yazımında Metin Seçimi ve Metin Altı Sorularının Hazırlanmasında Dikkat Edilmesi Gereken Bazı Hususlar”. Türk Yurdu Dergisi. Sayı:21, 162-163.
Demirel, Ö. (1998). Türkçe Ders Kitaplarının İncelenmesi. Seyhun, T. (Editör). Türkçe öğretimi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Gürel, Z., Temizyürek, F. ve Şahbaz, N. K. (2007). Çocuk Edebiyatı. Ankara: Öncü Kitap. İşeri, K. (2002). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin ilköğretim programına
uygunluğunun incelenmesi: Göstergebilimsel bir betimleme. (Yayımlanmamış doktora tezi), Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Kemiksiz, Ö. (2018). “Yazar ve Metin Tercihleri Bakımından Türkçe Ders Kitapları”. Tarih Okulu Dergisi. Sayı: 11, 945-967.
Toprak, T. (1993). İlkokul Ders Kitaplarının Öğretim Programlarına Uygunluğunun Değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Yalçın, A. (1996). “Türkçe Ders Kitaplarının Plânlanması ve Yazılması”. Türk Yurdu. Sayı:107, 24-27.
Yurt, G. ve Arslan, M. (2014). “7. sınıf Türkçe ders kitaplarının şekil-içerik-metin yönünden incelenmesi: Zambak ve Pasifik Yayınları örneği”. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi. Sayı: 31, 317-327.
* Bu bildiri “Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarının (2017) Çocuğa Görelik, Türler ve Yazar
10
Türkçe Öğretmen Adaylarının Akademik Benliklerine İlişkin Görüşleri
Belkıs ORHAN, Sezgin DEMİR
Fırat Üniversitesi
Öğretmen ve öğretmen adaylarının kendilerini algılama şekilleri ve bu konudaki görüşleri son derece önemlidir. Bu noktada bireyin kendini algılaması ve değerlendirmesi anlamına gelen benlik kavramı ortaya çıkmaktadır. Benlik kavramı bağlamında yapılan araştırmalar konuyu akademik, sosyal ve fiziksel benlik olarak üç boyutlu ele almıştır (Shevelson, Hubner ve Stanton 1976, s. 411). Bu araştırmalar ışığında akademik benlik, bireyin kendine karşı tutumu, akademik olarak kendini algılayış biçimi ve okul hayatındaki etkileşimlerden doğan yargılar bütünü olarak tanımlanır (Koç, 2011, s.133). Bu araştırmanın amacı Türkçe öğretmeni adaylarının akademik benliklerine ilişkin görüşlerinin belirlenmesidir. Bu genel amaç doğrultusunda öğretmen adaylarının ilgi ve yeteneklerinin belirlenmesi ve akademik benlik algılarının ortaya koyulması hedeflenmiştir. Bu bağlamda çalışma nitel türde olgubilimsel desende gerçekleştirilmiştir. Çalışma grubu Fırat Üniversitesi Türkçe Eğitimi Bilim Dalında her sınıf düzeyinden 4 kişi olmak üzere toplam 16 öğretmen adayından oluşmaktadır. Öğretmen adaylarının 10’u kadın, 6’sı erkektir. Verilerin toplanmasında araştırmacılar tarafından yarı yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiş, ses kayıt cihazıyla toplanan veriler bilgisayar ortamında yazılı hâle getirilmiştir. Daha sonra bu veriler katılımcılara tek tek kontrol ettirilip teyit ettirilerek araştırmanın “inandırıcılığı”, görüşmeler sırasında katılımcılara araştırma süreci hakkında ayrıntılı bilgi verilerek araştırmanın “aktarılabilirliği” sağlanmaya çalışılmıştır. Amaçlı örnekleme yöntemiyle oluşturulan çalışma grubu, veri toplama süreci ile eşgüdümlü tamamlanmıştır. Kuramsal doyum, görüş tekrarı ölçütleri ışığında 16. katılımcı ile çalışma grubu tamamlanmıştır. “Kategori netliğinin” sağlanması için kodların ve temaların alan yazınla uyumuna dikkat edilmiştir. Bunun için de gerekli durumlarda “fenomenolojik azaltma” gerçekleştirilmiştir. Ayrıca “kodlayıcı güvenirliği” için iki ayrı kodlayıcı tarafından bağımsız gerçekleştirilen kodlamalar arasında uyum yüzdesinin ilk etapta %70’in üzerinde olmasına özen gösterilmiş, bu noktada Miles ve Huberman’ın formülü kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde içerik analizi gerçekleştirilmiş, nitel türdeki araştırmalarda aksiyolojik öznelliğin sağlanması için de “sağlamlık” ile “saydamlık” adına başlangıç, sonuç ve odak kodlamalar gerçekleştirilmiştir. “Veri kaynağının çeşitlendirilmesi” için görüşme, hatırlatıcı notlar ve anekdotlar kullanılmıştır. Katılımcı görüşlerine yönelik gerçekleştirilen içerik analizi sonucunda olumlu ve olumsuz kodların frekansları tablolaştırılmış, çalışmanın güvenirliği açısından katılımcı görüşleri verilerek betimsel analize tabi tutulmuştur. Çalışma sonucunda, katılımcıların çoğunun kendilerini okumuş oldukları alanla eşleştiremediklerine, yetenekleri ve ilgileri doğrultusunda doğru tercihlerde bulunamadıklarına ve bu nedenle de akademik benliklerini gerçekleştiremediklerine dair görüşleri olduğu tespit edilmiştir.
Kaynakça
SHAVELSON, R.J., HUBNER, J.J., STANTON, G.C., (1976). “Self-Concept: Validation of Construct Interpretations” Review of Educational Research Summer 1976, Vol. JĻ6, No. 3, Pp. JĻ07-U1.
KOÇ, Ö. (2011). İlköğretim Öğrencilerinin Türkçe Dersindeki Akademik Benlik Kavramlarının Başarılarına Etkisinin İncelenmesi Yüksek Lisans Tezi, T.C. Dokuz Eylül Üniversitesi.
11
Yazma Eğitimi Dersinin Türkçe Öğretmeni Adaylarının Yazma
Becerileri Üzerine Etkisi
Bilge BAĞCI AYRANCI
Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
Eğitim fakültesi kapsamında Türkçe öğretmeni adaylarına Yazma Eğitimi dersi verilmektedir. Bu araştırma kapsamında Yazma Eğitimi dersinin Türkçe öğretmeni adaylarının yazılı anlatım becerileri üzerine etkisi üzerinde durulmaktadır. Konu hakkında yapılan literatür taramasında benzer bir çalışmaya rastlanamamıştır.
Yazma Eğitimi dersinin işleniş, konu ve kapsamına dair somut verilere dayalı önerilerle araştırmanın alana katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Dersin geliştirilmesi gereken alanları da bu şekilde ortaya konulmuş olacaktır.
Araştırmada nicel araştırma yöntemlerinden biri olan “gerçek deneysel desen” modelleri arasından tek grup ön test-son test deseni kullanılmıştır. Elde edilen veriler bir ölçekle iki uzmanın puan ortalamaları dikkate alınarak değerlendirilmiştir. Kontrol grubunda var olan değişimler araştırmanın konu amacının dışında olduğundan, araştırmanın esas amacını Yazma Eğitimi dersinin etkisini belirlemek olduğundan bu desenin seçilmesi uygun görülmüştür. Araştırmacının katılımcıları eğitim fakültesi öğrencileri arasından gönüllülük esasına dayalı olarak seçilmiştir. 2018-2019 Eğitim-Öğretim yılında lisans düzeyinde Yazma Eğitimi dersini alan Türkçe öğretmeni adayı öğrenciler arasından katılımcı verileri sağlanmıştır. Araştırma sırasında Yazma Eğitimi dersini almamış eğitim fakültesi öğrencileri arasından Türkçe öğretmeni adaylarına serbest konulu ilk yazılar yazdırılmıştır. Yazdırılan bu yazılar literatürdeki bir ölçekle iki farklı uzmanın puan ortalamaları dikkate alınarak değerlendirilmiştir, daha sonra Türkçe öğretmeni adaylarına Yazma Eğitimi dersinin ardından yeniden serbest konulu ikinci yazılar yazdırılmıştır. Yine aynı şekilde değerlendirilen yazılar ilk yazılarla kıyaslanarak yorumlamalara yer verilmiştir. Araştırma kapsamında Yazma Eğitimi kapsamında yer verilen konulara ve uygulamalara da değinilmiştir. Katılımcıların konu bakımından serbest bırakılmasında veri zenginliğini sağlamak hedeflenmiştir.
Kaynakça
Aktaş, Ş. ve Gündüz, O. (2004). Yazılı ve Sözlü Anlatım (Kompozisyon sanatı). (5.baskı).Ankara: Akçağ Yayınları
Atalay, T.D. ( 2015). Yazma Becerisi Açısından Örnek Bir Kitap İncelemesi. A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED], 54, 727-777.
Bağcı Ayrancı, B. Ve Karahan, L. (2017). Çağrışım Tekniğinin Yazma Becerisinin Geliştirilmesine Katkısı: Ölçek Geliştirme ve Etkinlik Oluşturma Çalışması. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6(2), 1148-1177.
Göçer, A. (2010). Türkçe Öğretiminde Yazma Eğitimi, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3, 12.
Karatay, H. ( 2011). 4+1 Planlı Yazma Ve Değerlendirme Modelinin Öğretmen Adaylarının Yazılı Anlatım Tutumlarını ve Yazma Becerilerini Geliştirmeye Etkisi. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 6/3, 1029-1047.
Maltepe, S. (2006). Yaratıcı Yazma Yaklaşımı Açısından Türkçe Derslerindeki Yazma Süreçlerinin ve Ürünlerinin Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
12
Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğrenilen Ortamlarda Sosyal Medya
Kullanımının Sınıf Topluluğu Duygusuna Etkisi
Burak İKİZÇINAR, Murat ŞENGÜL
Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
Bu çalışmanın amacı, yabancı dil olarak Türkçe öğrenen bireylerin sosyal medya kullanım alışkanlıklarını belirlemek ve sosyal medya grupları üzerinden iletişim sağlama yollarının sınıf topluluğu duygusuna etkisini ölçmektir. Araştırmada, betimsel nitelikli tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini Dokuz Eylül Üniversitesi Dil Eğitimi Uygulama ve Araştırma Merkezi (DEDAM), Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi TÖMER ve Fırat Üniversitesi TÖMER’de yabancı dil olarak Türkçe öğrenen bireyler oluşturmaktadır. Rovai (2002) tarafından geliştirilen ve Öztürk (2009) tarafından Türkçeye uyarlanan “Sınıf Topluluğu Ölçeği” Türkçe öğrenen bireylere uygulanmıştır. Yabancı dil olarak Türkçe öğrenen B1, B2 ve C1 düzeyindeki 227 öğrenci çalışmaya katılım göstermiştir.
Çalışmada, yabancı dil olarak Türkçe öğrenen bireylerin sosyal medya kullanma alışkanlıklarına dair veriler toplanmıştır. Sosyal medyada yaptıkları yorumlarda hangi dili kullandıkları, Türkçe paylaşımda bulunan sayfaları takip edip etmedikleri, mesajlaşmalarını hangi dil üzerinden gerçekleştirdikleri ve program ara yüzlerini hangi dil üzerinden kullandıkları gibi verilere ulaşılmıştır. Bu değişkenler sınıf olmanın getirdiği topluluk duygusuyla karşılaştırılmıştır. Bireyin sınıfta diğer öğrencilere ve öğreticiye duyduğu güven, diğer üyelere duyduğu bağlılık ve sınıf topluluğu duygusunun sosyal medya ortamı değişkenine göre karşılaştırılması yapılmıştır. Sınıf topluluğu duygusunun sosyal medya kullanma sıklığına göre karşılaştırılması sonucunda anlamlı fark bulunmuştur. Ortaya çıkan fark sosyal medya kullanan öğrencilerin lehinedir. Bu durum sosyal medya kullanan öğrencilerin kullanmayan öğrencilere göre daha çok sınıf topluluğu duygusuna sahip oldukları sonucunu ortaya çıkarmıştır.
Kaynaklar
Bardakçı, S. (2010). Çevrimiçi Öğrenme Ortamında Algılanan Sosyalleşme Ölçeğinin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi
Dergisi, 43(1), 17-39.
Genç, Z. (2010). Web 2.0 Yeniliklerinin Eğitimde Kullanımı: Bir Facebook Eğitim Uygulama Örneği. Akademik Bilişim’10 - XII. Akademik Bilişim Konferansı
Bildirileri (10-12 Şubat, 237-242), Muğla: Muğla Üniversitesi.
Öztürk, E. (2009). Sınıf Topluluğu Ölçeğinin Türkçe’ye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36, 193-202. Vural, Z. B. ve Bat, Mikail (2010). Yeni Bir İletişim Ortamı Olarak Sosyal Medya: Ege Üniversitesi İletişim Fakültesine Yönelik Bir Araştırma. Journal of Yasar
13
Şiiri Anlamlandırmada Prozodinin Önemi
Canan Nimet MERT DURAN, Deniz IŞIKOĞLU
Adıyaman Üniversitesi, Atatürk Üniversitesi
Okuduğunu anlama, dil öğretiminde üzerinde önemle durulması gereken bir konudur. Metnin anlamlandırılmasında vurgu, tonlama, duraklama gibi parçalarüstü birimleri içeren prozodik olgular çok önemli bir paya sahiptir. Özellikle hem seslendirme hem de anlama açısından özel bir tür olan şiir için bu birimlerin önemi daha büyüktür. Şiiri okurken metnin anlamına uygun şekilde vurgulu, tonlamalı, ritmik seslendirmek gerekmektedir. Çünkü her şiir kelimelerden örülmüş bir anlam dünyasıdır. Dolayısıyla kelimelerin doğru ve uygun şekilde seslendirilmesi okuyucuya anlam dünyasının kapılarını aralar. Prozodik okumada sözcük, sözcük grubu veya cümlelerdeki duyguyu yansıtabilmek ön plandadır. Sözcükler bilinen anlamların ötesine taşınarak cümle içinde yepyeni anlamlara ulaşabilir.
Prozodik unsurların şiiri anlamlandırmadaki öneminin tespit edilmesinin amaçlandığı bu nitel çalışmada Atatürk Üniversitesi ve Adıyaman Üniversitesi Türkçe Öğretmenliği bölümü üçüncü sınıfta öğrenim gören 32 öğretmen adayından vurgu, tonlama ve durak yerlerine bağlı olarak anlam farklılıkları görülen Kaldırımlar ve Hayal Ettiğim Şey şiirlerini okumaları, sonrasında okurkenki durak yerlerini işaretlemeleri ve dize ya da dizeleri cümlenin ögelerine ayırmaları istenmiştir. Öğretmen adaylarından elde edilen veriler daha sonra doküman incelemesine tabi tutulmuş ve içerik analizi yapılmıştır. Analiz sonucunda Kaldırımlar şiirinin 3. dörtlüğünde altı, 7. dörtlüğünde iki; Hayal Ettiğim Şey şiirinin 1. dörtlüğünde ise üç farklı ögelere ayırma durumu tespit edilmiştir. İşaretledikleri durak yerleri de dikkate alındığında öğretmen adaylarının prozodik okumaya bağlı olarak şiirlerde farklı anlamlara ulaştıkları söylenebilir. Sonuç olarak imgelerle yüklü şiir dilini yakalayabilmek ve şiirin zengin anlam dünyasına ulaşabilmek için prozodik unsurların şiirin seslendirilmesinde ve anlam dünyasına ulaşılmasındaki önemli görevi dikkate alınmalı ve şiirin mesajının tam ve doğru olarak algılanması sağlanmalıdır.
Kaynakça
Aksan, D. (2013). Şiir dili ve Türk şiir dili dilbilim açısından bakış. İstanbul: Bilgi Yayınevi.
Akyol, H. , Yıldırım, K., Ateş, S., Çetinkaya, Ç & Rasinski, T. V. (2014). Okumayı değerlendirme: öğretmenler için kolay ve pratik bir yol. Ankara: Pegem Akademi. Coşkun, M. V. (2015) Türkçenin ses bilgisi. İstanbul: Bilgi Kültür Sanat.
Demircan, Ö. (2015). Türkçenin ses dizimi. (5. Basım). İstanbul: Der Yayınları.
Dursunoğlu, H. (2018). Türkiye Türkçesi ses bilgisi (3. Baskı). Ankara: Pegem Akademi. Ergenç, İ. (2002). Konuşma dili ve Türkçenin söyleyiş sözlüğü. İstanbul: Multilingual. Ergenç, İ. & Uzun, P. B. (2017). Türkçenin ses dizgesi. Ankara: Seçkin.
Onan, B. (2015). Derin yapı yüzey yapı ilişkisi bağlamında temel dil becerileri üzerine bir analiz çalışması. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 3(3), 91-110.
