SELÜLOZ VE TÜREVLERİ SELÜLOZ VE TÜREVLERİ

(1)

SELÜLOZ VE TÜREVLERİ SELÜLOZ VE TÜREVLERİ

► Özellikle bitkisel yapıda olan poliholozittir Özellikle bitkisel yapıda olan poliholozittir

► Pamuk,odun ve kağıdın yapısında yer alır. Pamuk,odun ve kağıdın yapısında yer alır.

► Hücre çeperinde selüloz yanında Hücre çeperinde selüloz yanında

hemiselüloz, lignin ve silisik asit te bulunur.

► Birkaç bin Birkaç bin β β -gl. Molekülünden meydana -gl. Molekülünden meydana gelen bir polimerdir.

gelen bir polimerdir.

► MA 150.000-1.000.000 MA 150.000-1.000.000

(2)

SELÜLOZ VE TÜREVLERİ SELÜLOZ VE TÜREVLERİ

► Yüksek bitkilerin hücre çeperinde, Yüksek bitkilerin hücre çeperinde,

özellikle genç meristematik doku ana özellikle genç meristematik doku ana

maddesidir.

► Asitlerle ısıtıldığında disakkarid olan Asitlerle ısıtıldığında disakkarid olan sellobioz ünitelerine ayrılır.

sellobioz ünitelerine ayrılır.

► Selüloz parçalnmasında 2 enzim rol oynar: Selüloz parçalnmasında 2 enzim rol oynar:

► 1) SELÜLAZ 1) SELÜLAZ :Selülozun bir dihoozit olan :Selülozun bir dihoozit olan

sellobioza parçalanmasına neden olan enzim...

► 2) SELLOBİAZ 2) SELLOBİAZ : Diholozitin D-glukoza kadar : Diholozitin D-glukoza kadar ayrılmasına neden olur.

ayrılmasına neden olur.

► Selüloz....(SELÜLAZ Selüloz....( SELÜLAZ )...Sellobioz... )...Sellobioz...

(SELLOBİAZ ( SELLOBİAZ )... )... β β -gl -gl

(3)

SELÜLOZ

SELÜLOZ VE TÜREVLERİ VE TÜREVLERİ

O CH

₂

OH

O O

O CH

₂

OH

1 4 1 O

beta-gl beta-gl

SELLOBİOZ

(4)

SELÜLOZ VE TÜREVLERİ SELÜLOZ VE TÜREVLERİ

► I I

₂₂

ile renk vermezler, ancak önceden ile renk vermezler, ancak önceden ZnCl ZnCl

₂₂

ya da %70’lik H ya da %70’lik H

₂₂

SO SO

₄₄

ile muamele ile muamele

edilmişse I

₂₂

-KI çöz. İle mavi renk verir. -KI çöz. İle mavi renk verir.

► Organik çözücülerde erimezler Organik çözücülerde erimezler

► SCHWEITZER SCHWEITZER (NH3’lü bakır tuzu (NH3’lü bakır tuzu çözeltisi) reaktifinde erir.

çözeltisi) reaktifinde erir.

► İnsanda mide-barsak kanalında İnsanda mide-barsak kanalında

selülozu parçalayacak enzim yoktur

(5)

SELÜLOZ VE TÜREVLERİ SELÜLOZ VE TÜREVLERİ

► Selüloz molekülleri hücre çeperinde düz Selüloz molekülleri hücre çeperinde düz

paralel zincirler halindedir. Oksijen köprüleri paralel zincirler halindedir. Oksijen köprüleri

ile bir kafes şeklinde turulurlar.

► Suda erimezler Suda erimezler

► Birçok bakteri, geviş getiren hayvan ve Birçok bakteri, geviş getiren hayvan ve salyangoz selülozu sindirir.

salyangoz selülozu sindirir.

► Hücre çeperinde selüloz iplikçikleri Hücre çeperinde selüloz iplikçikleri

arasındaki boşluklara pentozanlar gibi arasındaki boşluklara pentozanlar gibi

poliholozitler, odunlaşma sırasında lignin, poliholozitler, odunlaşma sırasında lignin,

silisleşme sırasında da SiO

2 ₂

birikir. birikir.

(6)

SELÜLOZ VE TÜREVLERİ SELÜLOZ VE TÜREVLERİ

► Selüloz liflerinin izolasyonunda hidrolizden Selüloz liflerinin izolasyonunda hidrolizden yararlanıarak zincir kısaltılır.

yararlanıarak zincir kısaltılır.

► Havanın oksijeni/ sodyum hipoklorit gibi Havanın oksijeni/ sodyum hipoklorit gibi oksitleyici ajanlarla molekülün yapısında oksitleyici ajanlarla molekülün yapısında

bulunan primer alkolün karboksil gruplarına bulunan primer alkolün karboksil gruplarına

dönüşmesi sağlanır dönüşmesi sağlanır

► Gl. Moleküllerinden meydana geldiği halde Gl. Moleküllerinden meydana geldiği halde sindirilmeden atılır.

sindirilmeden atılır.

► Yüksek hacimli ve düşük kalorili olduğu için Yüksek hacimli ve düşük kalorili olduğu için bazı preparatları vücuttaki aşırı yağlanma bazı preparatları vücuttaki aşırı yağlanma

tedavisinde kullanılmaktadır.

(7)

SELÜLOZ VE TÜREVLERİ SELÜLOZ VE TÜREVLERİ

► ELDESİ ELDESİ

► Bitki odunu+kuv.alkali/CaSO Bitki odunu+kuv.alkali/CaSO

₃₃

--- --- eritilir+asit--- SELÜLOZ çöker eritilir+asit--- SELÜLOZ çöker

► KULLANILIŞI KULLANILIŞI

► Saf selüloz kullanılmaz, türevleri ve sel. Saf selüloz kullanılmaz, türevleri ve sel.

Taşıyan droglar kull.

► İnsanda sindirilmeden atılır İnsanda sindirilmeden atılır

► Hacimli ve düşük kalorilidir. Hacimli ve düşük kalorilidir.

(8)

SELÜLOZ VE TÜREVLERİ SELÜLOZ VE TÜREVLERİ

► CELLULOSUM ACETYLATUM- PHTALYLATUM, CELLULOSUM ACETYLATUM- PHTALYLATUM, ASETİL FATLİL SELÜLOZ

ASETİL FATLİL SELÜLOZ

► Selülozun asetik asit anhidriti ve ftalik asit Selülozun asetik asit anhidriti ve ftalik asit anhidriti ile esterleşmesiyle e.e.

anhidriti ile esterleşmesiyle e.e.

► Beyaz, kaygan toz olup enterik kaplamada Beyaz, kaygan toz olup enterik kaplamada kull.

kull.

► Suda çözünmez, ancak serbest –COOH grubu Suda çözünmez, ancak serbest –COOH grubu alkali ortamda tuz olşturarak suda çözünür.

alkali ortamda tuz olşturarak suda çözünür.

Bu özelliğinden dolayı barsakta dağılması Bu özelliğinden dolayı barsakta dağılması

istenen drajelerin kaplanmasında kull.

► Besin end.de, kozmetikte, dokuma ve kağıt Besin end.de, kozmetikte, dokuma ve kağıt end. Kull.

end. Kull.

(9)

SELÜLOZ VE TÜREVLERİ SELÜLOZ VE TÜREVLERİ

► METHYLCELLULOSUM, METİL SELÜLOZ, METHYLCELLULOSUM, METİL SELÜLOZ, TYLOSE, METHOCEL (MC)

TYLOSE, METHOCEL (MC)

► Selülozun metil eteri olup %26-33 metoksil Selülozun metil eteri olup %26-33 metoksil grubu taşır

grubu taşır

► HAZIRLANIŞI: HAZIRLANIŞI: Pamuk/ odun selülozu+NaOH Pamuk/ odun selülozu+NaOH ile ---suda çözünen alkali sel.+ metil

ile ---suda çözünen alkali sel.+ metil klorür (basınç altında)....selülozdaki –OH klorür (basınç altında)....selülozdaki –OH

grupları metillenir, çok metillenmeye bağlı grupları metillenir, çok metillenmeye bağlı

olarak da çözünürlük azalır. Soğuk suda olarak da çözünürlük azalır. Soğuk suda

kolay, sıcak suda hiç çözünmez.

(10)

SELÜLOZ VE TÜREVLERİ SELÜLOZ VE TÜREVLERİ

► Değişik metilselülozdan %2’lik Değişik metilselülozdan %2’lik çözeltiler hazırlanarak viskozite çözeltiler hazırlanarak viskozite

dereceleri farklı 6 tip MC ayrılır dereceleri farklı 6 tip MC ayrılır

(15,25,100,400,1500, 4000 cps) (15,25,100,400,1500, 4000 cps)

► MC kirli beyaz, lif, toz ya da granül MC kirli beyaz, lif, toz ya da granül halindedir.

halindedir.

► EtOH, eter ve CHCl EtOH, eter ve CHCl

₃₃

’da çözünmez, buzlu ’da çözünmez, buzlu CH3COOH, EtOH:CHCl

CH3COOH, EtOH:CHCl

₃₃

(1:1) çözünür (1:1) çözünür

(11)

SELÜLOZ VE TÜREVLERİ SELÜLOZ VE TÜREVLERİ

► Kuvvetli su çekici Kuvvetli su çekici

► Kuvvetli kabızlıkta laksatif Kuvvetli kabızlıkta laksatif

► İştah kesici İştah kesici

► %0.5-1 oftalmik solüsyonları kontakt lens %0.5-1 oftalmik solüsyonları kontakt lens solüsyonu olarak kull.

solüsyonu olarak kull.

► Ecz. Tekniğinde losyon ve pomadlara Ecz. Tekniğinde losyon ve pomadlara

katılarak viskozite artırır ve stabilizasyonu katılarak viskozite artırır ve stabilizasyonu

sağlar sağlar

► Prokainli penisilin süsp.larında süsp.ajanı Prokainli penisilin süsp.larında süsp.ajanı

(12)

SELÜLOZ VE TÜREVLERİ SELÜLOZ VE TÜREVLERİ

► ETHYLCELLULOSUM , ETİL SELÜLOZ ETHYLCELLULOSUM , ETİL SELÜLOZ

► %45-51 etoksi grubu taşır %45-51 etoksi grubu taşır

► ELDESİ: ELDESİ: Alkali sel. Alkali sel.

+etilkorür/etilsülfat---

+etilkorür/etilsülfat---EC EC hazırlanır. hazırlanır.

► Eczacılık tekniğinde tablet bağlayıcı ve Eczacılık tekniğinde tablet bağlayıcı ve film kaplayıcı

film kaplayıcı

(13)

SELÜLOZ VE TÜREVLERİ SELÜLOZ VE TÜREVLERİ

► HYDROXYETHYLCELLULOSE HYDROXYETHYLCELLULOSE

► Sel.un hidrksietileter türevidir. Sel.un hidrksietileter türevidir.

► Bağlayıcı ajan ve bazı Bağlayıcı ajan ve bazı

formülasyonlarda suni göz yaşı olarak formülasyonlarda suni göz yaşı olarak

kull.

(14)

SELÜLOZ VE TÜREVLERİ SELÜLOZ VE TÜREVLERİ

► HYDROXYPROPYLMETHYLCELLULOSUM HYDROXYPROPYLMETHYLCELLULOSUM

► Metilselülozun propilen glikol eteridir. Metilselülozun propilen glikol eteridir.

► Metil selüloz ve 3 hidroksi propilklorürden Metil selüloz ve 3 hidroksi propilklorürden e.e., %20-30 –OCH

e.e., %20-30 –OCH

₃₃

, %3-12 hidroksipropil , %3-12 hidroksipropil içerir.

içerir.

► Oftalmik solüsyonları %0.3-1 oranında Oftalmik solüsyonları %0.3-1 oranında

kontakt lenslerde suni göz yaşı olarak kull.

► İyi bir süsp. yapıcı ajandır. İyi bir süsp. yapıcı ajandır.

(15)

SELÜLOZ VE TÜREVLERİ SELÜLOZ VE TÜREVLERİ

► HYDROXYPROPYLCELLULOSE HYDROXYPROPYLCELLULOSE Selülozun hidroksipopil eteri

Selülozun hidroksipopil eteri

Hidroksipropil grupları %80.5’den az Hidroksipropil grupları %80.5’den az

olmamalı olmamalı

Sıvı preparatlarda stabilizatör ve kıvam Sıvı preparatlarda stabilizatör ve kıvam

verici verici

Tablet formülasyonlarında bağlayıcı ve Tablet formülasyonlarında bağlayıcı ve

film kaplayıcı

(16)

SELÜLOZ VE TÜREVLERİ SELÜLOZ VE TÜREVLERİ

► MİKROKRİSTAL SELÜLOZ MİKROKRİSTAL SELÜLOZ

► α α -selülozun kısmi depolimerizsyonu ve -selülozun kısmi depolimerizsyonu ve temizlenmesiyle e.e.

temizlenmesiyle e.e.

► Biri küçük tanecikli suda dağılan, diğeri Biri küçük tanecikli suda dağılan, diğeri iri tanecikli suda dağılmayan 2 tipi vardır iri tanecikli suda dağılmayan 2 tipi vardır

► 2.5N HCl ile 105 2.5N HCl ile 105 0C’de 15’ süreyle yapılan 0C’de 15’ süreyle yapılan reaksiyon sonucunda lif görünüşlü selüloz reaksiyon sonucunda lif görünüşlü selüloz

kristal biçimine dönüşür kristal biçimine dönüşür . .

► Elde edilen bu ürün--- süzülür---+su ---sulu Elde edilen bu ürün--- süzülür---+su ---sulu NH3 ile yıkanarak nötralleştirilir---

NH3 ile yıkanarak nötralleştirilir--- değirmenlerde mikrokristal hale getirilir.

değirmenlerde mikrokristal hale getirilir.

(17)

SELÜLOZ VE TÜREVLERİ SELÜLOZ VE TÜREVLERİ

► Tablet yapımında, emülsiyon ve köpük Tablet yapımında, emülsiyon ve köpük stabilizatörü

stabilizatörü

► Teknikte kolon ve ITK için adsorban Teknikte kolon ve ITK için adsorban

(18)

SELÜLOZ VE TÜREVLERİ SELÜLOZ VE TÜREVLERİ

► CARBOXYMETHYLCELLULOSUM CARBOXYMETHYLCELLULOSUM NATRICUM, SODYUM CMC

NATRICUM, SODYUM CMC

► Selülozun polikarboksimetil eterinin Selülozun polikarboksimetil eterinin sodyum tuzudur

sodyum tuzudur . .

► Serbest –COOH grupları tuz meydana Serbest –COOH grupları tuz meydana getirir

getirir

► Bu tuz higroskobik ve %7-8.5 Na Bu tuz higroskobik ve %7-8.5 Na içerir, suda kolay dağılır

içerir, suda kolay dağılır

(19)

SELÜLOZ VE TÜREVLERİ SELÜLOZ VE TÜREVLERİ

► ELDESİ: ELDESİ: Temizlenmiş alkali Temizlenmiş alkali

selüloz+monoklorasetikasitin sodyum selüloz+monoklorasetikasitin sodyum

tuzu ilave edilir.

► 3 tipi vardır: 3 tipi vardır:

► DÜŞÜK VİSKOZİTELİ DÜŞÜK VİSKOZİTELİ (25-50 CPS) (25-50 CPS)

► ORTA VİSKOZİTELİ ORTA VİSKOZİTELİ (400-600 CPS) (400-600 CPS)

► YÜKSEK VİSKOZİTELİ YÜKSEK VİSKOZİTELİ (1500 CPS) (1500 CPS)

► NaCMC kokusuz, tatsız NaCMC kokusuz, tatsız

(20)

SELÜLOZ VE TÜREVLERİ SELÜLOZ VE TÜREVLERİ

► Hidrofilik özelliğinden dolayı laksatif, Hidrofilik özelliğinden dolayı laksatif, Na’dan dolayı antiasit

Na’dan dolayı antiasit

► %1-2 çözeltisi dermatolojide kull. %1-2 çözeltisi dermatolojide kull.

İlaçlarda iyi bir sıvağdır.

O CH₂OH

O

O CH₂OH

1 4 1 O

Cl.CH2COONa

(21)

SELÜLOZ VE TÜREVLERİ SELÜLOZ VE TÜREVLERİ

► CELLULOSUM OXYDATUM, OKSİTLENMİŞ CELLULOSUM OXYDATUM, OKSİTLENMİŞ SELÜLOZ

SELÜLOZ

► Pamuk ya da gazlı bezin NO Pamuk ya da gazlı bezin NO

2₂

yardımıyla yardımıyla oksitlenmesi ile e.e.

oksitlenmesi ile e.e.

► Oksitlenmeyle glukozdaki; Oksitlenmeyle glukozdaki;

► CH CH

₂₂

OH---CHO----COOH haline dönüşür. OH---CHO----COOH haline dönüşür.

► COOH gruplarının miktarı %16 üstünde ise COOH gruplarının miktarı %16 üstünde ise bu ürün seyreltik alkali çözeltisinde kısa

bu ürün seyreltik alkali çözeltisinde kısa sürede erir.

sürede erir.

► Oksitlenmiş selüloz hemostatiktir. Oksitlenmiş selüloz hemostatiktir.

► Cerrahide kullanılır. Cerrahide kullanılır.

(22)

GOSSYPIUM DEPURATUM GOSSYPIUM DEPURATUM

(TF), Hidrofil Pamuk (TF), Hidrofil Pamuk

► Gossypium Gossypium (Malvaceae) türlerinin (Malvaceae) türlerinin

tohumlarında bulunan, yağından kurtarılmış, tohumlarında bulunan, yağından kurtarılmış,

arınmış, ağartılıp steriliz edilmiş lifler olup arınmış, ağartılıp steriliz edilmiş lifler olup

%88-90’ı selülozdur.

► Dünyada 15 pamuk türü vardır. Dünyada 15 pamuk türü vardır.

► Türkiye’de; Türkiye’de;

► G.hirsutum G.hirsutum (Akala pamuğu) (Akala pamuğu)

► G.herbaceum G.herbaceum (Yerli pamuk) (Yerli pamuk)

► G.barbadense G.barbadense (Mısır pamuğu) (Mısır pamuğu)

(23)

GOSSYPIUM DEPURATUM GOSSYPIUM DEPURATUM

(TF), Hidrofil Pamuk (TF), Hidrofil Pamuk

► Pamuk meyveleri lokulusit kapsüla, 5-7 Pamuk meyveleri lokulusit kapsüla, 5-7 tohum uzun beyaz tüylerle çevrilidir.

tohum uzun beyaz tüylerle çevrilidir.

► Pamuk kapsülller açılmaya başlayınca toplanır Pamuk kapsülller açılmaya başlayınca toplanır

► Kaliteli pamuğun lifleri uzundur. Kaliteli pamuğun lifleri uzundur.

► Ham pamuk---sey.alkali ile yağından Ham pamuk---sey.alkali ile yağından kurtarılır---yıkanır---hipokloritle kurtarılır---yıkanır---hipokloritle

beyazlatılır.

► EP’ye göre lif boyu en fazla 4 cm, kalınlığı da EP’ye göre lif boyu en fazla 4 cm, kalınlığı da

40 40 µ µ

(24)

GOSSYPIUM DEPURATUM GOSSYPIUM DEPURATUM

(TF), Hidrofil Pamuk (TF), Hidrofil Pamuk

► Ph. Eur.’a göre; Ph. Eur.’a göre; “ “ Lanugo Gossypii Absorbens Lanugo Gossypii Absorbens Aseptica”

Aseptica” steril absorban pamuk... steril absorban pamuk...

► Cerrahide kan dindirici, Cerrahide kan dindirici,

► Yaraların steril izolasyonu için kul. Yaraların steril izolasyonu için kul.

► İlaçlı pamuk hazırlanmasında kul. İlaçlı pamuk hazırlanmasında kul.

► Ham pamuk ile steril pamuğu ayımak için Ham pamuk ile steril pamuğu ayımak için şöyle bir test yapılır: Bir parça pamuk

şöyle bir test yapılır: Bir parça pamuk kaynatılmış su içine atıldığında hidrofil kaynatılmış su içine atıldığında hidrofil pamuk su çekerek su dibine batar, ham pamuk su çekerek su dibine batar, ham

pamuk yağlı olduğu için su yüzeyinde toplanır.

(25)

GOSSYPIUM DEPURATUM GOSSYPIUM DEPURATUM

(TF), Hidrofil Pamuk (TF), Hidrofil Pamuk

► AVRUPA FARMAKOPESİNDE; AVRUPA FARMAKOPESİNDE;

► “Filum Lini Asepticum (Steril Keten “ Filum Lini Asepticum (Steril Keten Lifi)”

Lifi)”

► Steril Poliamid-6 (cerrahide kul.) Steril Poliamid-6 (cerrahide kul.)

► Steril Poliamid 6/6 (cerrahide kul.) Steril Poliamid 6/6 (cerrahide kul.)

► Steril poliester sutur (cerrahide kul.) Steril poliester sutur (cerrahide kul.) kayıtlıdır.

kayıtlıdır.

(26)

SELÜLOZ VE TÜREVLERİ SELÜLOZ VE TÜREVLERİ

► Cellulosum Foliatum Cellulosum Foliatum : _: Temizlenmiş Temizlenmiş

selülozun bol su ile yumuşatılmasından selülozun bol su ile yumuşatılmasından

sonra özel makinelerde çok ince sonra özel makinelerde çok ince

tabakalar halinde keçe haline tabakalar halinde keçe haline

getirilmesiyle hazırlanır.

► Emme yeteneğinden dolayı hasta ve Emme yeteneğinden dolayı hasta ve çocuk bakımında absorban altlık

çocuk bakımında absorban altlık olarak kul.

olarak kul.

(27)

SELÜLOZ VE TÜREVLERİ SELÜLOZ VE TÜREVLERİ

► Piroksillin, Kolloksilin: Piroksillin, Kolloksilin:

Pamuk+HNO

3₃

/H /H

2₂

SO SO

4₄

---nitrolanmasıyla e.e. ---nitrolanmasıyla e.e.

► Selüloz dinitrat/ S.trinitrat/ Selüloz dinitrat/ S.trinitrat/

S.tetranitrat/S.pentanitrat/S.hekzanitrat S.tetranitrat/S.pentanitrat/S.hekzanitrat

► EtOH veya başka çözücüde %30’luk çözelti EtOH veya başka çözücüde %30’luk çözelti halinde saklanır.

halinde saklanır.

► Kollodyon eldesinde ve film endütrisinde kul. Kollodyon eldesinde ve film endütrisinde kul.

(28)

SELÜLOZ VE TÜREVLERİ SELÜLOZ VE TÜREVLERİ

► Collodium, Kollodyon: Collodium, Kollodyon: Piroksilin’in etanol- Piroksilin’in etanol- eter karışımındaki çözeltisidir.

eter karışımındaki çözeltisidir.

► Renksiz, şurupsu bir sıvıdır. Renksiz, şurupsu bir sıvıdır.

► Yara yüzeyinde film tabaka oluşturur Yara yüzeyinde film tabaka oluşturur

► Çatlamaması için “ Çatlamaması için “ Collodium Elasticum Collodium Elasticum Celluloid”

Celluloid” hazırlanır: hazırlanır: %3 Ol.Ricini veya %2 %3 Ol.Ricini veya %2 Kafur katılarak hazırlanır

Kafur katılarak hazırlanır . .

► Cerrahide bir alanın sterilizasyonu için Cerrahide bir alanın sterilizasyonu için

► Salisilik asitli kollodyon nasır ilacı olarak kul. Salisilik asitli kollodyon nasır ilacı olarak kul.

(29)

KİTİN KİTİN

► Selüloz benzeri biyopolimer. Selüloz benzeri biyopolimer.

► β β 1-4 bağıyla bağlanmış N-asetil-D 1-4 bağıyla bağlanmış N-asetil-D glukozaminlerden oluşmuş düz

glukozaminlerden oluşmuş düz zincirli bir poliholozittir.

zincirli bir poliholozittir.

► Mantar, maya, deniz omurgasızları, Mantar, maya, deniz omurgasızları, eklembacaklılar,

eklembacaklılar, e e smer alglerde smer alglerde bulunur

bulunur

► Alçak bitkiler ve hayvanlarda bulunur Alçak bitkiler ve hayvanlarda bulunur

(30)

KİTİN KİTİN

► Su, dil.asit, dil.ve kons. Alkali, alkol, Su, dil.asit, dil.ve kons. Alkali, alkol, org.sol erimez.

org.sol erimez.

► Kons.HCl, kons.H Kons.HCl, kons.H

₂₂

SO SO

₄₄

, %78-97 H , %78-97 H

₃₃

PO PO

₄₄

, , anhidr HCOOH erir

anhidr HCOOH erir

► Kitozan ve Kitozamin (Glukozamin) Kitozan ve Kitozamin (Glukozamin) eldesinde kul.

eldesinde kul.

(31)

KİTİN KİTİN

O CH

₂

OH

O NHCOCH

₃

O CH

₂

OH

O

NHCOCH

₃

1 4 1

O CH

₂

OH

NHCOCH

₃

4 1

KİTİN

(32)

KİTOZAN KİTOZAN

► Desasetilkitin yapısındadır Desasetilkitin yapısındadır

► Zayıflama ilaçlarının bileşiminde yer Zayıflama ilaçlarının bileşiminde yer alır alır

► Fotoğraf emülsiyonalarında Fotoğraf emülsiyonalarında

► Sentetik liflerin ve kumaşların Sentetik liflerin ve kumaşların boyanabilirliği için kul.

boyanabilirliği için kul.

(33)

GLUKOZAMİN (KİTOZAMİN) GLUKOZAMİN (KİTOZAMİN)

► 2 amino, 2 deoksi 2 amino, 2 deoksi β β -D-glukopiranoz -D-glukopiranoz yapısında

yapısında

► Kitin, mukoprotein ve Kitin, mukoprotein ve

mukopoliholozitlerde bulunur.

► Kitinden ve sentez yolu ile e.e. Kitinden ve sentez yolu ile e.e.

► Antiartritik olarak Antiartritik olarak

► Romatizmal rahatsızlıklarda SO Romatizmal rahatsızlıklarda SO

₄₄

ve HI ve HI tuzu halinde kul.

tuzu halinde kul.

O CH₂OH

NH₂ 2

(34)

MANNAN MANNAN

► Mannoz moleküllerinin Mannoz moleküllerinin

polimerizasyonu ile m.g. Poliholozittir polimerizasyonu ile m.g. Poliholozittir

► Bitkilerde çok yaygın Bitkilerde çok yaygın

► Selüloz ile beraber hücre çeperini Selüloz ile beraber hücre çeperini oluşturur

oluşturur

► S.Arecae S.Arecae / _/ S.Coffeae S.Coffeae / _/ S. Hippocastani S. Hippocastani

vb. Birçok tohumun endosperma hücre vb. Birçok tohumun endosperma hücre

çeperinde depo maddesi olarak çeperinde depo maddesi olarak

bulunur.

(35)

MANNAN MANNAN

► Hemiselüloz---ksilan+mannan Hemiselüloz---ksilan+mannan

► T. Salep’in etken maddesi olan T. Salep’in etken maddesi olan müsilajın yapısında var.

müsilajın yapısında var.

► Pediatride dahilen yumuşatıcı ol. kul. Pediatride dahilen yumuşatıcı ol. kul.

(36)

FRUKTOZAN FRUKTOZAN

► Homojen poliholozit Homojen poliholozit

► Fruktozan---hidr.----Fruktoz Fruktozan---hidr.----Fruktoz

► Β Β -fruktofuranozların 1-2 bağlanmasıyla -fruktofuranozların 1-2 bağlanmasıyla oluşmuş düz zincir.

oluşmuş düz zincir.

► En önemlisi iNÜLİN’dir En önemlisi iNÜLİN’dir . .

► BULUNUŞU: BULUNUŞU:

► Inula Inula kök ve rizomları (Compositae) --- kök ve rizomları (Compositae) ---

%45 %45

► Lappa Lappa ---%45 ---%45

► Taraxacum Taraxacum ---%25 ---%25

(37)

FRUKTOZAN FRUKTOZAN

► Dahlia Dahlia ve _ve Helianthus Helianthus yumruları _yumruları

► Pyrethrum Pyrethrum ve _ve Cichorium Cichorium köklerinde köklerinde

► Asparagus officinalis Asparagus officinalis bulunur _bulunur

► İnülin sıcak suda çözünür, soğukta çöker İnülin sıcak suda çözünür, soğukta çöker

► Hücre özsuyunda erimiş halde bulunur Hücre özsuyunda erimiş halde bulunur (Nişastadan farkı)

(Nişastadan farkı)

► Vücutta fruktofuranoza parçalanır Vücutta fruktofuranoza parçalanır

► Diyabetler için diyet olarak kul. (ekmek vb. Diyabetler için diyet olarak kul. (ekmek vb.

hazırlanmasında)

(38)

FRUKTOZAN FRUKTOZAN

► KULLANILIŞI: KULLANILIŞI:

► Fruktoz eldesinde Fruktoz eldesinde

► Böbrek fonksiyon testlerinde Böbrek fonksiyon testlerinde

► Bazı bakterilerin ferm.ile teşhisinde Bazı bakterilerin ferm.ile teşhisinde kültür ortamı olarak kul.

kültür ortamı olarak kul.

► Diyabetlilerde gıda olarak kul. Diyabetlilerde gıda olarak kul.

(39)

DİĞER FRUKTOZANLAR DİĞER FRUKTOZANLAR

► Urginea maritima---- Urginea maritima---- Sinistrin (1-2 Sinistrin (1-2 bağlı)

bağlı)

► Iris sp.--- Iris sp.--- İrisin (1-2 İrisin (1-2 bağlı)

bağlı)

► Agropyrum repens--- Agropyrum repens--- Tritisin (1-2 Tritisin (1-2 ve 2-6 bağlı)

ve 2-6 bağlı)

(40)

CICHORIUM

CICHORIUM INTYBUS, HİNDİBA INTYBUS, HİNDİBA (Compositae)

(Compositae)

►

Kökleri kul. Kökleri kul.

►

Yaygın bir bitki, mavi çiçekli, otsu, çok yıllık Yaygın bir bitki, mavi çiçekli, otsu, çok yıllık

►

Akdenizde yabani olarak yetişir. Akdenizde yabani olarak yetişir.

►

BİLEŞİMİ BİLEŞİMİ : :

►

İnülin (bol) İnülin (bol)

►

Reçine Reçine

►

Uçucu yağ Uçucu yağ

►

Cichorin Cichorin (Kumarin het.) (Kumarin het.)

►

Klorojenik asit Klorojenik asit

►

Seskiterpen laktonlar Seskiterpen laktonlar

►

Yağ asitleri Yağ asitleri

O O

OH GL O

CICHORIN

(41)

CICHORIUM INTYBUS, HİNDİBA CICHORIUM INTYBUS, HİNDİBA

(Compositae) (Compositae)

► KULLANILIŞI: KULLANILIŞI:

► İnülin eldesinde kul. İnülin eldesinde kul.

► Kavrulan kökler kahve olarak kul. Kavrulan kökler kahve olarak kul.

► İnülin kavrulunca karamelleşir, İnülin kavrulunca karamelleşir,

oksimetilfurfuralden dolayı kahve kokusu oksimetilfurfuralden dolayı kahve kokusu

duyulur.

► Bitkinin kökleri diüretik, müshil,terletici, Bitkinin kökleri diüretik, müshil,terletici,

iştah açıcı, kuvvet verici ve safra söktürücü, iştah açıcı, kuvvet verici ve safra söktürücü,

antifungal, sitostatik

(42)

RHIZOMA GRAMINIS, AYRIK KÖKÜ RHIZOMA GRAMINIS, AYRIK KÖKÜ

► Agropyrum repens (Triticum repens) Agropyrum repens (Triticum repens)

(Graminae) kurutulmuş toprak altı kısımları (Graminae) kurutulmuş toprak altı kısımları

► Çok yıllık, 30-120 cm yükseklikte, çok yıllık, Çok yıllık, 30-120 cm yükseklikte, çok yıllık, otsu bitki

otsu bitki

► Avrupa, Anadolu’da yol kenarlarında, Avrupa, Anadolu’da yol kenarlarında, ekilmemiş tarlalarda

ekilmemiş tarlalarda

► K.Yarımküre’de, G.Amerika, Avustralya, Yeni K.Yarımküre’de, G.Amerika, Avustralya, Yeni Zelenda’da yetişir.

Zelenda’da yetişir.

(43)

RHIZOMA GRAMINIS, AYRIK KÖKÜ RHIZOMA GRAMINIS, AYRIK KÖKÜ

► Drog sarımsı renkte, 2-3mm çapında, silindirik, Drog sarımsı renkte, 2-3mm çapında, silindirik, içi boş, noduslu, boyuna çizgili, kokusuz, hafif içi boş, noduslu, boyuna çizgili, kokusuz, hafif tatlı

tatlı

► BİLEŞİMİ: BİLEŞİMİ:

► %3-18 Tritisin (çözünen fruktozan) %3-18 Tritisin (çözünen fruktozan)

► %3 serbest D-fruktoz %3 serbest D-fruktoz

► Müsilaj ve zamk Müsilaj ve zamk

► %0.01-0.05 uçucu yağ (%95 Agropiren %0.01-0.05 uçucu yağ (%95 Agropiren + %5 + %5 Karvon

Karvon ) agropiren geniş spektrumlu ) agropiren geniş spektrumlu antibiyotiktir.

antibiyotiktir.

CH₂ C C C C CH₃

AGROPİREN O

KARVON

(44)

RHIZOMA GRAMINIS, AYRIK KÖKÜ RHIZOMA GRAMINIS, AYRIK KÖKÜ

► KULLANILIŞI: KULLANILIŞI:

► Diyabetiklerde besin maddesi Diyabetiklerde besin maddesi

► Nadiren hafif laksatif ve yumuşatıcı Nadiren hafif laksatif ve yumuşatıcı

► %2 dekoksiyonu diüretik %2 dekoksiyonu diüretik

► Üriner sistem enfeksiyonlarında Üriner sistem enfeksiyonlarında böbrek taşına karşı kul.

böbrek taşına karşı kul.

(45)

LICHENIN, ISOLICHENIN LICHENIN, ISOLICHENIN

► Cetraria islandica Cetraria islandica ---Lichen Islandicus _--- Lichen Islandicus droğunun ana maddeleridir.

droğunun ana maddeleridir.

► Bu bitki Kuzey Avrupa dağları, Himalaya’lar Bu bitki Kuzey Avrupa dağları, Himalaya’lar ve Kuzey Amerika’da bulunur.

ve Kuzey Amerika’da bulunur.

► %50 suda eriyen poliholozit içerir %50 suda eriyen poliholozit içerir

► LİKENİN LİKENİN ; 60-200 ; 60-200 β β -D-gl 1-3, 1-4 bağı ile -D-gl 1-3, 1-4 bağı ile

polimerleşir. Düz zincir olup selüloza benzer

(46)

LICHENIN, ISOLICHENIN LICHENIN, ISOLICHENIN

► İZOLİKENİN (dekstrolikenin); İZOLİKENİN (dekstrolikenin); 42-44 42-44 α α - - gl 1-3, 1-4 bağı ile polimerleşir. Düz

gl 1-3, 1-4 bağı ile polimerleşir. Düz zincir olup amiloza benzer

zincir olup amiloza benzer LİKENİN sıcak suda

LİKENİN sıcak suda , İZOLİKENİN ise , İZOLİKENİN ise soğuk suda çözünür

soğuk suda çözünür

İyot ile likenin renk vermez, izolikenin İyot ile likenin renk vermez, izolikenin

ise mavi renk verir ise mavi renk verir

Eczacılıkta kullanılmaz.

(47)

LICHENIN, ISOLICHENIN LICHENIN, ISOLICHENIN

O CH₂OH

O 1

O

CH₂OH O

4 3 1

LİKENİN(1-3 BETA GLUKOZAN)

O CH₂OH

O 1

CH₂OH O

O 4

1 3

İZOLİKENİN(ALFA-GLUKOZAN)

(48)

LICHENIN, ISOLICHENIN LICHENIN, ISOLICHENIN

ANCAK;

ANCAK; LICHEN ISLANDICUS LICHEN ISLANDICUS tallusları tallusları demulsan etkili, poliholozitlerden

demulsan etkili, poliholozitlerden dolayı üst solunum yollarında

dolayı üst solunum yollarında koruyucu tabaka oluşturur

koruyucu tabaka oluşturur

KOM.E tarafından öksürük, bronşit, KOM.E tarafından öksürük, bronşit,

dispepsi, ağız-farenks enfeksiyonları dispepsi, ağız-farenks enfeksiyonları

ve iştahsızlıkta kul.

İnfüzyon halinde veya soğuk İnfüzyon halinde veya soğuk

maserasyonu yapılır

(49)

LICHEN ISLANDICUS LICHEN ISLANDICUS

► İnfüzyonu---4-6 g drog+150 ml su İnfüzyonu---4-6 g drog+150 ml su

► Ekstre fluidi---1:1 (g/ml)--- Ekstre fluidi---1:1 (g/ml)--- 4-6 ml

4-6 ml

► Tentür---1:5 (g/ml)----20-30 ml Tentür---1:5 (g/ml)----20-30 ml

► Mukoza irritsyonuna bağlı mide ve Mukoza irritsyonuna bağlı mide ve

duodenum ülserlerinde kullanılmaz

(50)

RADIX ECHINACEAE/ HERBA RADIX ECHINACEAE/ HERBA

ECHINACEAE ECHINACEAE

(Coneflower) (Coneflower)

► Echinacea purpurea- Echinacea purpurea- ---herba ve kök ---herba ve kök

► E. angustifolia E. angustifolia

(Compositae=Asteraceae) (Compositae=Asteraceae)

► E. pallida E. pallida

► Çiçeklenme zamanı toplanan drog kul. Çiçeklenme zamanı toplanan drog kul.

► Vatanı Amerika Vatanı Amerika

► Avrupa’da kültürü yapılır Avrupa’da kültürü yapılır

► Türkiye‘de yetişmez. Türkiye‘de yetişmez.

(51)

RADIX ECHINACEAE/ HERBA RADIX ECHINACEAE/ HERBA

ECHINACEAE ECHINACEAE

►

Bileşiminde; Bileşiminde;

►

Suda çözünebilen poliholozitler (Heteroksilan/ Suda çözünebilen poliholozitler (Heteroksilan/

Arabinogalaktan) Arabinogalaktan)

►

İnulin tipi fruktanlar İnulin tipi fruktanlar

►

Alkamidler (izobütilamidler) Alkamidler (izobütilamidler)

►

Kafeik asit esterlerinin türevleri (fenil propanoit Kafeik asit esterlerinin türevleri (fenil propanoit yapısında) (Sikorik asit ve Ekinakozit)

yapısında) (Sikorik asit ve Ekinakozit)

►

Uçucu yağ Uçucu yağ

►

Flavonoit Flavonoit

►

Cu, Fe gibi mineraller Cu, Fe gibi mineraller

►

A,C,E vitaminleri A,C,E vitaminleri

(52)

RADIX ECHINACEAE/ HERBA RADIX ECHINACEAE/ HERBA

ECHINACEAE ECHINACEAE

► ETKİ: ETKİ:

► Poliholozitlerden dolayı immunostimulan Poliholozitlerden dolayı immunostimulan

► Arabinogalaktan---interferon üretimini Arabinogalaktan---interferon üretimini artırır, virüslerin çoğalmasını önler

artırır, virüslerin çoğalmasını önler

► Alkamidler---fagositozu uyarırlar, Alkamidler---fagositozu uyarırlar,

makrofajları aktive ederler, prostoglandini makrofajları aktive ederler, prostoglandini

inhibe ederler inhibe ederler

► Kafeik asit türevleri antienflamatuar ve Kafeik asit türevleri antienflamatuar ve antioksidan etkilidirler.

antioksidan etkilidirler.

(53)

RADIX ECHINACEAE/ HERBA RADIX ECHINACEAE/ HERBA

ECHINACEAE ECHINACEAE

►

KULLANILIŞI: KULLANILIŞI:

►

Soğuk algınlığı, ÜSYE ( Soğuk algınlığı, ÜSYE ( E. purpurea E. purpurea ) )

►

Üriner sistem enfeksiyonlarında ( Üriner sistem enfeksiyonlarında ( E. purpurea E. purpurea ) )

►

Sık tekrarlayan enfeksiyonlarda ( Sık tekrarlayan enfeksiyonlarda ( E. pallida E. pallida ) )

►

Grip ( Grip ( E. pallida E. pallida ) )

►

Öksürük, bronşitte ( Öksürük, bronşitte ( E. pallida E. pallida ) )

►

Uçuk, aft, ağız ve farenks enfeksiyonunda Uçuk, aft, ağız ve farenks enfeksiyonunda

►

Haricen yanık ve yaralarda Haricen yanık ve yaralarda

►

Günlük dozu 900 mg ekstre, 1-2 g drog Günlük dozu 900 mg ekstre, 1-2 g drog

►

Tentürü (1:5 g/ml EtOH %55) Tentürü (1:5 g/ml EtOH %55)

(54)

RADIX ECHINACEAE/ HERBA RADIX ECHINACEAE/ HERBA

ECHINACEAE ECHINACEAE

► En etkili formu damla şekli En etkili formu damla şekli

► Sık tekrarlayan enfeksiyonlara karşı günde 2-3 kez Sık tekrarlayan enfeksiyonlara karşı günde 2-3 kez 10-20 damla (30-60 damla)

10-20 damla (30-60 damla)

► En fazla 8 hafta kullanılır En fazla 8 hafta kullanılır

► KONTRENDİKASYONLARI: KONTRENDİKASYONLARI:

► Bağışıklık sistemini stimule ettiği için Lupus Bağışıklık sistemini stimule ettiği için Lupus gibi otoimmun hastalıklarda

gibi otoimmun hastalıklarda

► Tüberkülozda Tüberkülozda

► AIDS AIDS

► MS (Multipl sklerozda) kullanılmaz MS (Multipl sklerozda) kullanılmaz

(55)

RADIX ECHINACEAE/ HERBA RADIX ECHINACEAE/ HERBA

ECHINACEAE ECHINACEAE

► Compositae familyası bitkilerine Compositae familyası bitkilerine allerjisi olanlarda

allerjisi olanlarda

► Doğuştan allerjisi olanlarda kullanılmaz Doğuştan allerjisi olanlarda kullanılmaz

► Hamilelik ve süt verme döneminde Hamilelik ve süt verme döneminde kullanılmaması tavsiye edilir

kullanılmaması tavsiye edilir

► Çocuklarda hekim tavsiyesi ve Çocuklarda hekim tavsiyesi ve gözetiminde kul.

gözetiminde kul.

► Tek ya da kombine birçok preparatı Tek ya da kombine birçok preparatı vardır.

vardır.