TOPLUM AĞIZ DİŞ SAĞLIĞI KORUYUCU UYGULAMALAR
Prof. Dr. Serap ÇETİNER
Toplum diş sağlığı toplum sağlığının bir parçasıdır. Sağlık
konusunda öğrenilen tüm bilgiler bireyi, dolayısıyla da toplumu
etkiler ve toplumun sağlıklı
olmasına neden olur.
Yaşam süresinin uzatılması, fiziksel ve mental yeterliliğin
arttırılması, bulaşıcı hastalıkların kontrol altına alınması, erken
teşhisi kolaylaştırma, sağlık eğitimi
gibi konuları içermelidir.
BU BEDELİ ÇOCUKLAR
ÖDEMEMELİ
Çürüksüz bir toplum ulaşılmaz bir hayal değildir!
6 Sihirli Formül:
Annenin eğitimi
Oral Hijyen alışkanlığı FlorFissür örtücüler
Bilinçli beslenme
Periyodik dişhekimi kontrolü
Çocukların ağzına protez takılmasını kim ister?
Hepsinin nedeni çocuğun ağız diş sağlığı
konusunda eğitimsiz aileler...
21.Yüzyıl dişhekimliğinin hedefi çocukluk döneminden başlayarak bireylere ağız
hijyeni alışkanlığı kazandırmak ve
koruyucu uygulamalarla diş çürüğünün
önüne geçmektir.
DSÖ 2000 yılı hedefi altı yaşındaki çocukların
%50’sinin ağzında çürük bulunmamasıdır.
Ülkemizde 6 yaşında çürük oranı %90’dır.
Koruyucu diş sağlığının devlet politikası haline geldiği ülkelerde altı yaş grubunda çürük oranı yıllardır %10’un altındadır.
Bebek ağız sağlığı programları ile çürüksüz
bir toplum hedeflenmektedir.
Bebek ağız sağlığı programları
Flor
Fissür Örtücü
Dişhekimi Kontrolü
Beslenme Oral Hijyen
Aktif çürüklü ağızlarda süren 6 yaş dişlerinin %80’i iki yıl
içinde çürümektedir.
6 yaş dişi çürükleri gelecekteki çürük riskinin göstergesidir.
Süt dişlenme dönemi bireyin istikbaldeki ağız sağlığının
belirleyicisidir.
Süt dişlenme döneminde yapılacak
tedavilerin izleri ömür boyu kalıcı olacaktır.
Nasıl olsa düşeceği düşüncesiyle tedavi edilmeden çekilen süt dişleri ortodontik
anomalilere zemin hazırlar.
Çocuklar ağız sağlığını
koruyamayacağına göre bu görev ailelere düşmektedir.
Ağız sağlığı anne karnında başlar.
Çürük anneden bebeğe taşınabilen infeksiyöz bir hastalıktır.
Bebeğin enfekte olma riskini ortadan kaldırmak için annenin ağzındaki kariojenik mikrofloranın kontrol altına alınmalıdır.
Çocuğa oral hijyen alışkanlığının kazandırılması
İnsanlar temel alışkanlıklarını çok küçük yaşlarda kazanır.
Amaç diş fırçalama oyunlarının temel
bir alışkanlık haline dönüşmesidir.
Diş sağlığı açısından beslenme
İnsanların beslenme alışkanlıkları
küçük yaşlarda şekillenir.
İnsanların doğasında bulunan tatlı tercihi teşvik edilmemelidir.
Şekere düşkün annelerin
%76’sı çocuğun mamasına şeker ilave etmektedir.
Çocuklara ara öğünlerde çürük
yapmayan gıdalar verilmelidir.
Çocuk bir yaşından sonra hala biberon kullanıyorsa biberon keyif verici bir bağımlılığa dönüşmüştür.
Tatlandırıcılı sakızlar çürük önleyici yöntemler içerisinde yer alıyor
Tükrük akışını arttırır.
Remineralizasyonu teşvik eder.
SM düzeyini düşürür.
Fissür örtücüler konusunda eğitim.
Çürük profilaksisinin temelini oluşturan floridler, 1940’lardan günümüze değin çürük önleyici etki mekanizmaları ve klinik uygulamalara
yönelik değişiklikler nedeniyle diş hekimliği literatüründe hala
güncelliğini korumaktadır.
Dişhekimliğinde Floridler
Florid Uygulamaları
Bireysel
•Tablet
•Suların Floranması
•Diş Macunu
•Gargara
Profesyonel
•Solüsyon
•Cila
•Jel
Florosis veya Toksisite oluştumamalıdır. Sağlam diş yüzeylerinde çürük oluşumunu engellemelidir.
Aktif çürüğü durdurmalıdır. Dekalsifiye mineyi reminerize etmelidir.
FLOR TEDAVİSİNİN HEDEFLERİ
Sistemik Floridler
Suların florlanması Yemek tuzuna flor katılması
Florun tabletlerle
verilmesi
Florozis
•Diş gelişimi esnasında optimal dozun üzerinde Flor alınımı dişlerin mineralizasyonunu etkiler.
•Floridlerin gelişmekte olan diş yapısına aşırı miktarda girmesiyle oluşur.
•0-6 yaş arası en kritik dönemdir.Kritik yaşlarda 0.1mg/kg’dan fazla F alınımı Florozis’e neden olur.
2 yaşında çocuk için günde 1mg 5 yaşında çocuk için günde 2mg
•8 yaşından sonra risk azalır.
Florozis
Florozisin şiddeti alınan F dozu ile paralel olarak şekillenir.
•
•Yıllar boyu sistemik floridlerin çürük
önleyici etkisinin diş gelişimi esnasında diş yapısına girmesiyle ilişkili olduğuna
inanılmıştır.
•Günümüzde floridlerin sürme sonrası topikal etkisinin çok daha önemli olduğu kabul edilmektedir.
•Suların florlanması ile gözlenen %80 çürük önleyici etkide florun sistemik rolünün
ancak %20-40 olduğu kanıtlanmıştır.
6 Ay – 3 Yaş 0.25 mg
3 Yaş – 5 Yaş 0.50 mg
5 Yaş Üzeri 1 mg
Flor Tablet Dozları:
*Sudaki F < 0.6ppm
Flor tabletleri sulardaki Flor konsantrasyonu bilinerek verilmelidir.
İşbirliği yapılan hastalara verilerek,çocuklar kontrol altında tutulmalıdır.
3 yaş altında sadece çürük riski yüksek çocuklara verilmelidir.
Topikal etkiden yararlanmak için günlük tablet dozu bölünerek verilmelidir.
Gece yatmadan önce verildiğinde topikal etkisi artar.
Emilerek veya çiğnenerek alınmalıdır.
Tablet almadan bir saat önce süt ürünleri kullanılmamalıdır.
Flor Tabletleri
Topikal Florid Tedavisi
(Koruyucu etkileri %40 civarındadır)
Profesyonel Uygulamalar
(Jel, Solüsyon, Cila)
Okul Programları
(Gargara, Jel, Tablet)
Bireysel Uygulamalar
(Diş macunu, Gargara, Jel)
Floridler demineralizasyonu engeller.
Florid - Jel Uygulamaları
( %1.23 APF)
Evde ve Okulda Florid Gargaraları
%0.2 NaF
Haftada bir 4 dakika
%0.05 NaF Hergün yatmadan önce dişler fırçalandıktan sonra 3 dakika
İpanol, Colgate, Oral B (%0.005 F Gargara)
Florid Cilaları
(Kuru diş yüzeyine fırça ile sürülür,yılda 2-4 kez tekrarlanır)
Duraphat 22600 ppm 0.5 ml Flor
Protector 7000 ppm 0.5 ml Biflorid12 6000 ppm 0.5 ml
Florid Solüsyon Tedavisi
%2 NaF
98ml distile su+2gr NaF
4 dakika uygulanır,ayda 4 kez tekrarlanır,çürük aktivitesine göre
yılda 2-4 kez tekrarlanır.
%10 SnF2 30sn uygulanır.
APF 4 dakika uygulanır.
Herkese eşit şekilde
uygulanabilecek standart bir çürük önleyici program
yoktur.
Çağdaş diş hekimliğinde tedavi planlaması yapılmadan önce bireyin çürük aktivitesi tayin
edilmelidir.
Bireyin çürük açısından risk profilinin değerlendirilmesi
•Oral hijyeni
•Mevcut çürük durumu
•Flordan yararlanma düzeyi
•Sosyo-ekonomik durumu
•Karbonhidratların alım miktarı ve sıklığı
Bireyin oral hijyeni ve mevcut çürük düzeyi istikbaldeki çürük durumunun en iyi
göstergesidir.
•Sağlıksız hamilelik,herediter,konjenital diş anomalisi
•Ailenin koruyucu önlemlere ilgisizliği
•Ailede yüksek çürük aktivitesi
•Beslenme ile ilgili hatalar
•Flordan yararlanmama
•Düşük SED
Bebeklerde Yüksek Çürük Riski
•İlk randevu 12-18.aylarda yapılmalıdır.
•Riskli çocuklar 3 ayda bir kontrol edilmelidir.
•Oral hijyen eğitimi verilmelidir.
•Çocuğun çürük riskine göre en ideal F programı düzenlenmelidir.
•Beslenme düzenlenmelidir.
TOPİKAL FLOR UYGULAMA YÖNTEMİ SEÇERKEN:
•Hastanın uyumu
•Uygulanacak yöntemin maliyeti
•Beklenen yarar
•Eminliği göz ününe alınmalıdır.
TOPİKAL FLORİD TEDAVİLERİNİN BİRBİRLERİNE ÜSTÜNLÜĞÜ YOKTUR!!
Çürüğe yatkın bireylerde sadece dişlerin fırçalanmasıyla çürük önlenemez.
Hiçbir F tedavisi tek başına çürük önleme gücüne sahip değildir.
MUHAKKAK ORAL HİJYENLE
DESTEKLENMELİDİR
Bireysel uygulamalar (gargara,diş
macunu,jel) herkes için en iyi seçenektir.
Bireysel uygulamalar ilgili ve işbirliği yapan hastalara
önerilmelidir.
Ağız sağlığı ile ilgilenmeyen bireylere evde uygulayacağı bir çürük profilaksisi programının
düzenlenmesi başarısızlıkla sonuçlanacaktır.
Profesyonel uygulamalar (jel,solüsyon,cila) pahalıdır.
Çürük aktivitesi yüksek bireylere uygulanmalıdır.
BİBERON ÇÜRÜKLÜ
Ebeveyn eğitimi, diyet kontrolü.
Dişler ebeveyn tarafından fırçalanacak.
F cila (yılda iki kez) 0.3 ml.
F tablet 0.25 mg (yatmadan önce emilerek).
ÇÜRÜKSÜZ
F Tablet 0.25 mg (Ailenin ağız sağlığına yaklaşımı göz önünde
bulundurulacak).
Dişler ebeveyn
tarafından fırçalanacak.
2 Y A Ş
AKTİF ÇÜRÜKLÜ
Ebeveyn eğitimi.
Diyet düzenlenmesi.
Ebeveyn denetiminde diş fırçalama.
F tablet (0.25 mgx2).
F cila (yılda iki kez).
Fissür örtücü.
ÇÜRÜKSÜZ
Yılda bir diş hekimi kontrolü.
Ebeveyn denetiminde diş fırçalama.
4 Y A Ş
AKTİF ÇÜRÜKLÜ
1) %2 NaF, APF jel veya cila (yılda 2-4 kez)
Fissür örtücü,diş fırçalama
2) %0.05 F gargara(her gün) F cila (yılda iki kez)
Fissür örtücü, diş fırçalama
3) F tablet (günde 1 mg) Fissür örtücü, diş fırçalama
ÇÜRÜKSÜZ
RİSKLİ:
Fissür örtücü.
Diş fırçalama.
1mg F tablet
RİSKSİZ:
Diş Fırçalama
6 Y A Ş
AKTİF ÇÜRÜKLÜ
1) F Jel, solüsyon veya cila (yılda 2-4 kez).
Diş fırçalama.
Fissür örtücü.
2) %0.05 F gargara veya 1mg tablet.
Diş fırçalama.
Fissür örtücü.
ÇÜRÜKSÜZ
Diş fırçalama
1 0 Y A Ş
Çocuklardaki ağız ve diş yaralanmaları
Çocuklardaki merak ve keşfetme isteği, yetersiz
motor aktivite
kontrolünün olmaması ile birleşerek çok sık olarak
ağız ve diş
yaralanmalarına neden olur.
Çocuklardaki ağız ve diş yaralanmaları
En sık 1,5 – 2,5 yaşları arasında meydana gelir...
Çocuklardaki ağız ve diş yaralanmaları
Çocuklarda bu tip yaralanmalarda acil olarak diş hekimine başvurunuz.
• Yaralanmalarda ebeveyn neler yapmalı....
Daimi dişlerde, diş yerinden çıkmış ise ebeveyn dişi yerine
yerleştirmeye çalışmalı
En yakın hekime bu
şekilde başvurunuz
Dişi süt veya serum fizyolojik;
bu imkan yoksa ağız içerisinde
tutularak diş hekiminize başvurunuz.
Yapabildiyseniz... Yapamadıysanız...
Diş kırılmış ise kırık parçayı bulun ve temiz bir ortamda tutarak
hekiminize başvurunuz..
Yaralanmalarda ebeveyn neler yapmalı....
