Çevresel Sürdürülebilirlik

Çevresel

Sürdürülebilirlik

7. Hafta

Simbiyoz

• Simbiyoz beslenme, ortak beslenme olarak da bilinir, iki canlının tek bir organizma gibi birbirleriyle yardımlaşarak bir arada yaşamaları.

• Simbiyoz, iki bitki arasında olacağı gibi, bir bitki ile bir hayvan arasında da olur.

• Örneğin liken bir mantarla bir alglerin ortak

yaşamasından oluşmuş bir organizmadır

• Endüstriyel simbiyoz, şirketlerin bir arada endüstriyel işbirliği içinde olduğu, birinin atığının diğeri için hammadde olduğu bir aracılık yapısıdır.

• “Simbiyoz” kelimesi genellikle, iki veya daha  fazla türün karşılıklı fayda durumunda olduğu;

madde, enerji veya bilgi alışverişinin olduğu doğadaki ilişkisiyle ilişkilendirilir.

Endüstriyel Simbiyoz

• Endüstriyel simbiyoz konusundaki yerel veya daha geniş işbirlikleri, işlenmemiş hammadde ve atık boşaltımına olan ihtiyacı azaltabilir.

• Böylelikle, malzeme döngüsünü kapatılır – döngüsel ekonomi için temel yapı ve yeşil büyüme ile eko-girişimci çözümlerin etmeni.

• Bu ayrıca, emisyon ve enerji kullanımını azaltmakta ve yeni gelir akışı oluşturmaktadır.

Endüstriyel Simbiyoz

Endüstriyel Simbiyoz

• Endüstriyel simbiyoz tercihen birbirine fiziksel olarak yakın olup, normalde birbirlerinden bağımsız çalışan iki veya daha fazla ekonomik işletmenin bir araya gelerek hem çevresel performansı hem de rekabet gücünü artıracak uzun süreçli ortaklıklar kurması ve dayanışma içinde çalışmasını temsil eder.

• Diğer bir ifadeyle işletmeleri daha sürdürülebilir ve

yenilikçi bir kaynak kullanım yaklaşımı çerçevesinde

bir araya getirmektedir. Buna ek olarak işletmelerin

bir ortak eğitim programları, ortak çözümler

üretilmesi ve ortak adımlar konusunda

değerlendirilir.

Endüstriyel Simbiyoz Kazanımları

•Kaynak Tüketiminde Azalma,

•Depolamaya Giden Atık ve Tehlikeli Atık Miktarında Azalma

•Karbondioksit Salınımında Azalma,

•Su Tasarrufu,

•Üretim Maliyetinde Düşüş,

Endüstriyel Simbiyoz Kazanımları

• Ek Satışlar,

• Yaratılan İş İstihdam,

• Özel Sektör Yatırımları,

• İnovasyon ve Girişimciliğe Katkı,

• Çevresiyle Uyumlu /Rekabetçi Endüstriyel Bölgeler,

• İşbirliği Kültüründe Gelişme,

• Mevzuata Uyum vs.

Eko-endüstriyel simbiyoziz

• Bu çerçevede Endüstriyel Simbiyozun bilgi paylaşım ağları, ortak iş yapma kültürü, yenilikçi ürün ve proseslere yol açarak maliyet azaltma, iş yapma biçimlerinin çeşitlendirilmesi ve risk yönetimi yönlerinin öne çıkartılması gerektiği vurgulanmıştır

• Endüstriyel Simbiyoz farklı firmaların eko-inovasyon ve uzun vadeli kültürel değişimi geliştirmeye yönelik olarak bir ağyapı içinde birbiri ile ilintilendirilmesidir.

• Buna göre işbirliği ağları çerçevesinde bilginin üretilmesi

ve paylaşılması karşılıklı olarak faydalı işbirlikleri ortaya

çıkarmaktadır.

Eko-endüstriyel park

• Günümüzde eko-endüstriyel parkların gelişimindeki ana itici güç rekabet odaklı iş modelleridir.

• Eko-endüstriyel parklar sundukları olanaklarla daha düşük maliyetli üretimin yolunu açmakla kalmayıp, tüketici tercihlerinin rekabette belirleyici olduğu yeni düzende çevre dostu teknolojilerle bir adım öne geçerler.

• Bunu yaparken iklim değişikliğinin önlenmesi

için kolektif ve yenilikçi bir eylem platformu

sunarlar.

Eko-endüstriyel park

• Eko-endüstriyel park modeli bu anlamda Türk sanayisinin küresel boyutta daha rekabetçi olabilmesinin onunu açması bakımından yüksek bir potansiyele sahiptir.

Paris İklim Değişikliği Anlaşması, iklim değişikliğinin hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerin politika gündemlerinde nasıl öncelikli olduğunun sinyalini vermiştir.

Endüstriler dünyadaki direkt ve endirekt sera gazı emisyon salımının yaklaşık üçte birinden sorumludurlar.

Endüstriyel seviyede geliştirilecek iklimle mücadele projeleri

Paris'te uluslararası iklim zirvesinde belirlenen ve zirve

sonrası beklenen küresel hedeflere ulaşmada önemli bir rol

oynayacaktır.

Eko-endüstriyel park

•Eko-endüstriyel park modeli iklim

değişikliğiyle mücadeleye önemli

seviyede katkı sağladığı için, hükümetler,

şehirler ve özel ekonomik bölgelerin

iklim değişikliğine karşı aktif şekilde

eyleme geçmesi süreçlerinde daha da

yaygınlaşması beklenmektedir.

Eko-endüstriyel park

Eko-endüstriyel park

•Güney Kore’de 2005 yılından bu yana

uygulanan planlı eko-endüstriyel park

modeli, geleneksel organize sanayi

bölgelerinin (OSB) eko-endüstriyel

parklara dönüştürülmesiyle, ev sahipliği

yaptığı firmalara 2005 yılından bu yana

toplamda 554 milyon Dolar tasarruf

etmesine yardımcı olmuştur ^.

Eko-endüstriyel park

• Eko-endüstriyel park modelinin ilk yıllarında yoğunlaştığı ana temalar atık yönetimi ve kirliliğin önlenmesiydi.

• 2000’li yıllarda Japonya, Çin ve Güney Kore eko-endüstriyel parklar üzerindeki çalışmalarını destekleyecek ulusal politikalar geliştirerek küresel piyasalarda rekabet güçlerini artırdılar.

• Son 5 yıldır eko-endüstriyel park kavramı sanayi bölgeleri

içinde çığır açan küresel bir kavram halini aldı ve bu modele

uygun olarak sanayi bölgelerinin iyileştirmesi çalışmaları

yaklaşık 40 ülkede devam etmektedir.

Eko-endüstriyel park

• Dünya Bankası yaptığı bir araştırma sırasında henüz uluslararası anlamda üzerinde karara varılmış bir tanımı bulunmamasına rağmen şu an dünya üzerinde yüzde 77’si işletmede olmak üzere toplam olarak 254’un üzerinde işletmede ve planlanan eko-endüstriyel park tespit etmiştir.

• Tespit edilen bu eko-endüstriyel parkların bir seri ekolojik ve sürdürülebilir uygulamaları benimsediği, yüzde 80’inin ise endüstriyel üretim amaçlı parklar olduğu görülmüştür. Bu parkların yüzde 59’luk bir kesimi var olan parkların iyileştirilmesi ile eko-endüstriyel parklara dönüştürülmüş, yüzde 34’lük bir kısmı ise sıfırdan planlanarak inşa edilmiştir.

Ancak yüzde 7 gibi çok küçük bir kısmı organik olarak veya

plansız bir şekilde eko-endüstriyel park modeline

dönüşmüştür.

Dünya Üzerindeki Eko-

Endüstriyel Parkların

Durumu

Eko-endüstriyel park

• Eko-endüstriyel park oldukça yeni bir kavram olmasından dolayı literatürde de farklı belirleyici parametreleri odağına koyarak tanımlanmaktadır.

• Eko-endüstriyel parklarla birlikte anılan anahtar sözcükler çevresel yönetim, endüstriyel simbiyoz, enerji verimliliği, kaynak verimliliği ve temiz üretim ile ekonomik rekabetçilik olarak sıralanabilir.

• Bunlar içinde eko-endüstriyel parklar denilince en

çok karşımıza çıkan tanımlayıcı parametre

endüstriyel simbiyozdur.

Temel

tasarım

Danimarka örneği döngüsel

Sistem

Danimarka örneği

2008 yılına ait veriler doğrultusunda, bölgede sağlanan bazı çevresel ve ekonomik kazanımlar:

•265.000 ton/yıl CO

emisyonunda azaltma

•3 milyon m

/yıl su geri kazanımı

•15 milyon GJ enerji değerinde proses buharı (75.000 evin yıllık elektrik tüketimine denk)

•15 milyon m

/yıl alçı duvarına denk gelen alçı taşı kazanımı

•150.000 ton/yıl biyokütlenin gübreye dönüştürülerek toplam gübre ihtiyacının %60’ının bu şekilde sağlanması

•250 milyon USD’denfazla toplam kazanç

Kazan Kazan

Eko-endüstriyel park ve simbiyoziz

• Endüstriyel simbiyozu yaygın bir ticari gerçekliğe dönüştürmek; farklı sektörler ve endüstrilerden atık malzeme akışının yönetilmesine ihtiyaç duyar ve bu konuda anlaşılması gereken daha çok konu vardır:

• Çevresel ve sosyal etkiler

• Teknolojilerin, süreçlerin ve politikaların harmanlanması

• Kamunun, ,döngüsel ekonomiye dâhil edilmesi

• Atık kaynakları bilgisi

• Atık dönüşümü teknolojileri

• İş modelleri ve değer zinciri aktörleri arasında koordinasyon.

Simbiyoz tipleri

Eko endüstriyel parkların potansiyeli

• İklim değişikliğiyle mücadele etmek, aynı zamanda iklim dostu yatırımlara teşvik edici iş modelleri ve fırsatları geliştirmeye aktif bir platform sağlamak için, Mısır, Vietnam ve Türkiye gibi ülkeler artık yakın gelecekte kendi Eko-endüstriyel park modellerini geliştireceklerdir.

• Bu yeni dalga daha önce denenmiş yöntemlerden daha

kapsayıcı, belirleyici ve keskin hatlarla ayrılmış olacaktır. Bu

yeni endüstri modeli sanayilerin daha bilinçli ve tasarruf

yapmaya yönelik uygulama metotlarını benimsemelerine

yardımcı olacaktır.

Türkiye'deki uygulamalar

Eko endüstriyel parkların

• Eko-Endüstriyel Parklar/Yeşil Bölgeler kavramı ile, kaynak verimliliği, endüstriyel simbiyoz gibi kaynağa bağımlılığı azaltıcı aynı zamanda verimliliğe teşvik edici uygulamaların benimsenmesi gerekir

• Bu sayede geleneksel sanayi bölgelerinde yeni nesil yeşil sanayiye geçisin sağlanmalıdır.

• Sanayi bölgesi seviyesinde bu geçişi sağlayacak

stratejik eylem planlarının oluşturulmasına gerekir

Türkiye'nin potansiyeli

• Türkiye’de şu anda 7 bölgeye dağılmış 289 adet faal organize sanayi bölgesi bulunmaktadır.

• Türkiye’deki organize sanayi bölgelerinin büyük bir çoğunluğu karma olmakla birlikte tarım ürünlerinden tekstile, makinadan kimya sektörüne kadar birçok endüstriye ev sahipligi yapmaktadır.

• Türkiye’nin bu çeşitlilik bakımından zengin sanayi sektör yapısı özellikle endüstriyel simbiyoz konusunda umut vaat etmektedir.

• Dünya geneline bakacak olursak çimento yüzde 5, kimyasallar yüzde 7, demir ve çelik yüzde 7 olmak üzere bu üç ana sektör tüm küresel sera gazı emisyonlarının yaklaşık beşte birini oluşturmaktadır ve bu sektörler endüstri kaynaklı sera gazı emisyonlarını azaltmak için önemli bir potansiyele sahiptir.

Türkiye’de de önde gelen bu sektörler karbon emisyonu azaltımı

açısından önemli potansiyele sahiptirler.

Eko-Endüstriyel Parkların Yaygınlaştırılması ve

Teknik Uygulamalar 

• Dünya Bankası grubun önümüzdeki günlerde yayınlanacak eko endüstriyel parkların yaygınlaştırılması üzerine hazırladığı yayını kapsamında yapılan araştırmalar göstermiştir ki dünya üzerinde 250 den fazla eko- endüstriyel park bulunmaktadır ve her birinde çok çeşitli çevre dostu uygulamalar benimsenmiştir.

• Bilgilerine ulaşılan 212 eko-endüstriyel park içerisinden yüzde 50’si atık yönetimi ve enerji verimliliği önlemleri üzerine yoğunlaşırken, yüzde 45’inde endüstriyel simbiyoz ve kaynak verimliliği üzerine uygulamalar tespit edilmiştir.

Yüzde 35’i kendi bünyesinde yenilenebilir enerji ve atık su

arıtma tesisini bünyesinde barındırmaktadır.

Eko-Endüstriyel Parklardaki

Sürdürülebilirlik Uygulamaları Enerji/kaynak verimliliği

Yenilenebilir enerji

Atık yönetimi

Su yönetimi

Madde ve enerji değişimleri

Bio-çeşitlilik

Ulaşım

Arazi kullanımı

Kirlilik önleme

Çevre yönetimi

Sosyal, sağlık, güvenlik

Eko-inovasyo

• Bir eko-endüstriyel park iki şekilde geliştirilebilir:

• sıfırdan tasarım aşamasında geliştirilebilir veya

• var olan endüstriyel bölgede kaynak verimliliği ve diğer sürdürülebilirlik tedbirlerini uygulayarak geleneksel sanayi yapısının yeşil sanayilere dönüşümü sağlanabilir.

• Her iki durumda da, sistematik bir yaklaşım, kaynak

kullanımının optimize edilmesi ve atık ve

emisyonların azaltılmasını hedefleyen teknik

fırsatların belirlemesi ve uygulanması

gerekmektedir.

Eko-Endüstriyel Parklardaki

Sürdürülebilirlik Uygulamaları

• Sürdürülebilir bir üretim için eko-endüstriyel park modeline geçişte benimsenebilecek uygulamalar üç temel gereksinim vardır

• (i) kaynak verimli ve temiz üretim

• (ii) sirkülerite ve

• (iii) temiz enerji uygulamaları.

Eko-Endüstriyel Parklardaki

Sürdürülebilirlik Uygulamaları

• Kaynak Verimli ve Temiz Üretim: Gerek yeni endüstriyel parklarda gerekse geleneksel sanayi bölgelerinin eko- endüstriyel parklara dönüştürülmesinde en çok başvurulan uygulama kaynak verimli ve temiz üretim uygulamalarıdır.

• Bu gruba ait en çok bilinen uygulama firmalar arasında endüstriyel iş birliğinin sağlanması yani endüstriyel simbiyozdur.

• Firmalar arası proses bazlı materyal girdi – çıktıları belirlenerek uygun sinerjileri sağlayacak atık, enerji, su, buhar gibi malzeme transferleri sağlanabilir.

• Bunun dışında firma ve sanayi bölgesi bazında temiz üretim ve

kaynak verimliliğini destekleyen standart ve uygulamaların

benimsenerek çevresel, sosyal ve enerji verimliliğine teşvik

edici önlemlerin uygulanması da bu grup altında başvurulan

uygulamalar arasındadır.

• Sirkülerite: Endüstriyel seviyede sirkülerite atık ve suyun yönetimiyle gerçekleştirilir.

• Su kaynaklarının korunması ve değerlendirilmesi için yağmur suyu toplama sistemlerinin endüstriyel parklara entegre edilmesi ya da kullanılan belli kirlilik yükündeki atık suyun uygun seviyelerde arıtılarak yüzey alanları temizliği, ortak kullanım alanlarının temizliği ile sulama amaçlı olarak kullanımı su tabanlı sirküleritenin uygulama şekillerine örnek olarak verilebilir.

• Atık tabanlı sirkülerite ise atık hiyerarşisi içinde atığın yeniden kullanması, içeresindeki değerli maddelerin geri kazanımı ve geri dönüştürülmesi ile sağlanır.

• Atık ve su sirküleritesi endüstrilerde kaynak bağımlılığını azaltarak işletme giderlerinde tasarruf sağlamaktadır.

Eko-Endüstriyel Parklardaki

Sürdürülebilirlik

Uygulamaları

Eko- endüstriyel park

içerisinde bu üç ana gruba ait örnek

uygulamal

ar

• Temiz Enerji: Eko-endüstriyel parklar içerisinde kullanılan enerjinin büyük kısmı yenilenebilir temiz enerji kaynaklarından temin edilerek sera gazi salımına katkı ve fosil yakıtlara bağımlılık azaltılırken aynı zamanda yakıt fiyatlarının artış riskine karşı önlem alınmış olur. Böylece rekabet gücünün arttırılmasına da katkı sağlanır ^.

Eko-Endüstriyel Parklardaki

Sürdürülebilirlik

Uygulamaları

Gelecek(Japonya örneği)

• Eko-kent / Eko-şehir Programı

• Endüstri bögelerinin eko-endüstriyel park olarak tasarlandığı, etrafındaki tüm yerleşim alanlarının ise yaygınlaşarak sürdürülebilir bir yapı haline getirildiği entegre bir sistem.

• Tüm eko-kavramların çalışıldığı ve uygulandığı alanlar.

• Program ile 26 eko-kent kurulmuş.

• 1,65 milyar dolar ile 61’iyenilikçi toplam 168 geri

dönüşüm projesi uygulanmış, teşvik uygulaması

olmuş