Haliç (İstanbul) kıyı alanlarında (Unkapanı-Azapkapı) gözlenen holosen çökelleri hakkında yeni bulgular

(1)

Holosen •škelleri hakkÝnda yeni bulgular

New findings on the Holocene deposits in the Golden Horn (Üstanbul) coastal

area (UnkapanÝ-AzapkapÝ)

Engin MERÜ‚

1

_{, Ü. Erdal KEREY}

2

_{, Niyazi AVÞAR}

3

_{, A. Beril TUÚRUL}

4

_,

Fikret SUNER

5

_{, AslÝ SAYAR}

2

1 _{Üstanbul †niversitesi, Deniz Bilimleri ve ÜßletmeciliÛi EnstitŸsŸ, 34470 Vefa, ÜSTANBUL} 2 _{Üstanbul †niversitesi, MŸhendislik FakŸltesi, Jeoloji MŸhendisliÛi BšlŸmŸ, 34850 AvcÝlar,}

ÜSTANBUL

3 _{‚ukurova †niversitesi, MŸhendislik-MimarlÝk FakŸltesi, Jeoloji MŸhendisliÛi BšlŸmŸ, 01330 BalcalÝ,} ADANA

4 _{Üstanbul Teknik †niversitesi, NŸkleer Enerji EnstitŸsŸ, NŸkleer Uygulamalar Anabilim DalÝ, 80626} Maslak, ÜSTANBUL

5 _{Üstanbul Teknik †niversitesi, Maden FakŸltesi, Jeoloji MŸhendisliÛi BšlŸmŸ, 80626 Maslak,} ÜSTANBUL

…Z

ÜstanbulÕda YenikapÝ -Taksim metro projesi nedeni ile Hali•Õde inßa edilecek bir kšprŸ i•in 1999 yÝlÝ Ocak-Nisan ay-larÝnda kÝyÝ alanlarÝ ile deniz i•inde Paleozoyik temele kadar ulaßan sondajlar yapÝlmÝßtÝr. Bunlardan kuzey ve gŸ-ney kÝyÝ alanlarÝnda yapÝlan beß sondajdan derlenen 33 •škel šrneÛi sedimantolojik ve paleontolojik a•Ýdan deÛer-lendirilmißtir. YaklaßÝk 7400 yÝllÝk Holosen istifi 14-30 m kalÝnlÝÛa sahiptir. Genel olarak tabanda bulunan gri •amur-larÝn i•inde vermes tŸpleri ve OstreaÕlar gšzlenir. Bunu •akÝllÝ kaba kumlar izler. Gri-boz •akÝlcÝklÝ kum•amur-larÝn varlÝÛÝ, kanal kenarlarÝnda olußan bariyerleri simgeler. †zerinde de yeßilimsi bej, kavkÝ kÝrÝntÝlÝ, ince taneli kumlardan olu-ßan taßkÝn dŸzlŸÛŸ •škelleri bulunmaktadÝr. En Ÿstteki tuÛla par•alÝ, kavkÝ ve kšmŸr kÝrÝntÝlÝ karÝßÝk gere• olduk•a kalÝn bir dškŸntŸ malzemesinin varlÝÛÝnÝ gšstermektedir. Gen• •škeller i•inde foraminiferlerden 22 cins ve 33 tŸr belirlenmißtir. Elde edilen en šnemli bulgu, HK-15 sondajÝnÝn 9-3 metreleri arasÝnda Sorites orbiculus Ehrenberg ve HK-17 sondajÝnÝn 6.45-6 mÕlerinde Peneroplis pertusus (Forskal), Peneroplis planatus (Fichtel ve Moll), Sorites

orbiculus Ehrenberg, Coscinospira hemprichii EhrenbergÕnin varlÝÛÝdÝr. …zellikle Peneroplis pertusus (Forskal)Õun

•ok bol bulunußu dikkat •ekicidir. Sšz konusu durum, Hali•Õin kuzey alanÝnda bu yšre i•in olaÛan olmayan koßul-larÝn varlÝÛÝnÝ kanÝtlamaktadÝr. Bunun faya baÛlÝ bir termal getirim nedeni ile ger•ekleßtiÛi dŸßŸnŸlebilir. Bu dŸßŸn-cenin bir diÛer kanÝtÝ olarak, HK-17 ve HK-18 sondajlarÝnÝn taban dŸzeylerinde ostrakodlarÕdan Leptocythere sp.,

Callistocythere adriatica Masoli, Falunia sp., Aurila sp., Buntonia sp., Loxoconcha agilis Ruggieri, Xestoleberis dis-par G. W. MŸller gibi Akdeniz biyoprovensi ile ilißkili bir topluluk gšsterilebilir.

Anahtar kelimeler: ‚škelme ortamlarÝ, ekoloji, foraminiferler, Hali•, Holosen, Üstanbul.

ABSTRACT

In Istanbul, a number of boreholes have been drilled on coastal areas and in the sea reaching up to Paleozoic ba-sement, for a bridge construction in Golden Horn in the circumstances of YenikapÝ-Taksim Subway Project during January-April 1999 period. 33 sediment samples were evaluated from HK-4, HK-5, HK-15, HK-17 and HK-18 wells located at the north and south coastal areas. The thickness of the 7400 year Holocene deposits varies between 14 and 30 m. In general, muds at the bottom of the sequence include vermes tubes and Ostrea. This unit is over-lain by thick sands with pebbles. The presence of gray-grizzle sands with small pebbles indicate the barrier

occur-E. Meri•

(2)

GÜRÜÞ

ÜstanbulÕun Rumeli yakasÝnda kuzeybatÝdan gŸ-neydoÛuya doÛru uzanan Hali•, kenti Üstanbul ve BeyoÛlu yarÝmadalarÝ olarak ikiye bšlen kŸ-•Ÿk bir kšrfezdir. 1999 yÝlÝ Ocak-Nisan aylarÝnda YenikapÝ-Taksim metrosu gŸzergahÝnda inßa edilecek bir kšprŸ i•in STFA Temel AraßtÝrma ve Sondaj Ltd. Þti. tarafÝndan kÝyÝ alanlarÝnda yapÝl-mÝß olan HK-4, HK-5, HK-15, HK-17 ve HK-18 sondajlarÝndan alÝnmÝß (Þekil 1 ve 2; ‚izelge 1) Kuvaterner yaßlÝ •škel šrnekleri sedimantolojik ve paleontolojik a•Ýdan deÛerlendirilmißtir. Bu •alÝßmada alÝnan šrneklerde bulunan mikro ve makroorganizmalar incelenerek, Hali• Kuvater-neri hakkÝnda yeni bulgularÝn ortaya konmasÝ ama•lanmÝßtÝr.

MALZEME VE Y…NTEM

Hali•Õin UnkapanÝ sahil kesiminde yapÝlan HK-4 ve HK-5 ile AzapkapÝÕda ger•ekleßtirilen HK-15, HK-17 ve HK-18 sondajlarÝndan derlenen 33 •š-kel šrneÛinden 30Õar gram alÝnarak % 17Õlik hid-rojen peroksit (H₂O₂) •šzeltisinde 24 saat bekle-tilmiß, tazyikli su ile 0.063 mm a•ÝklÝktaki elekte yÝkanÝp kurutularak, binokŸler mikroskopta ince-lenmißtir.

HALÜ‚ KIYI ALANLARINDAKÜ HOLOSEN ‚…KELLERÜNÜN …ZELLÜKLERÜ

Sedimantoloji

Hali•Õin gŸney ve kuzey sahillerinde ger•ekleßti-rilen 5 sondajdan (‚izelge 1) elde edilen verile-re gšverile-re Holosen yaßlÝ gen• •škel kalÝnlÝÛÝ yakla-ßÝk 14-30 m arasÝnda deÛißmektedir. Daha

šn-ceki •alÝßmalarda (Meri• vd., 1988) Hali• •škel-leri olarak adlandÝrÝlan gen• tortullar sondaj ve-rilerine gšre ‚izelge 1Õde gšsterilen šzelliklere sahiptir.

Gen• •škeller, Hali•Õin gŸney kesiminde yapÝlan HKÐ4 sondajÝnda yaklaßÝk olarak 30 m kalÝnlÝ-ÛÝnda olup, tane boyu Ÿste doÛru kŸ•Ÿlmektedir. Alttaki gri •amurlarÝn i•erisinde bol miktarda kavkÝ par•alarÝnÝn bulunmasÝ ve šzellikle ver-mes tŸplŸ OstreaÕlarÝn bolluÛu Hali•Õin deniz su-larÝ altÝnda kaldÝÛÝnÝ kanÝtlamaktadÝr. 27. mÕden itibaren gšzlenen •akÝllÝ kum ortama •evre alan-dan gere• geldiÛini gšstermektedir. †st dŸzey-lere doÛru gri Ð boz •akÝlcÝklÝ kumlarÝn varlÝÛÝ, kanal kenarlarÝnda olußan bariyerleri temsil et-mektedir. 5. mÕde baßlayan tuÛla, omurgalÝ, kav-kÝ ve kšmŸr par•alarÝnÝ i•eren •ok karÝßÝk gere• ile polijenik •akÝllar, bej Ð gri kire•taßlarÝ ve vol-kanik kaya•lar, •eßitli cŸruflar, tuÛla par•alarÝ, omurgalÝ hayvan kemikleri ve tahta par•alarÝ ise bu dŸzeylerin dškŸntŸ gereci olduÛunu gšster-mektedir.

Hali•Õin gŸney kesiminde yapÝlan bir diÛer son-daj olan HKÐ5 sonson-dajÝnda ise, HKÐ4Õde olduÛu gibi, tane boyu Ÿste doÛru kŸ•Ÿlmektedir. 27. mÕden baßlayan kire•taßÝ, kuvarsit •akÝlcÝklÝ kav-kÝ kav-kÝrÝntÝlÝ kumlar ortama yeniden gere• geldiÛi-ni gšstermektedir. †ste doÛru gri Ð boz •akÝlcÝk-lÝ kumlar, kanal kenarlarÝnda olußan bariyerleri karakterize etmektedir. 8. mÕden baßlayan bol organik malzemeli, kšmŸrlŸ, cŸrŸflu, tuÛla kÝrÝn-tÝlÝ ve omurgalÝ par•alarÝ i•eren seviyeler dškŸn-tŸ gerecini kanÝtlar niteliktedir.

Hali•Õin kuzey kesiminde yapÝlan HKÐ15 sonda-jÝ, bu kesimde ger•ekleßtirilen sondajlardan en

conditions at the north of Golden Horn, probably suggesting a thermal water movement associated with fault acti-vity. The other evidence supporting to this opinion is the presence of ostracoda, obtained from basal part of HK-17-HK-18 drilling sites, as Leptocythere sp., Callistocythre adriatica Masoli, Falunia sp., Aurila sp., Buntonia sp.,

Loxoconcha agilis Ruggieri, Xestoleberis dispar G. W. MŸller which are mainly related to the Mediterranean

biop-rovence.

(3)

Þekil 1. ‚alÝßma alanÝnÝn yerbulduru haritasÝ.

Figure 1. Location map of the study area.

‚izelge 1. Hali• (UnkapanÝ ve AzapkapÝ) sondajlarÝna ait bazÝ bilgiler.

Table 1.Some information on the boreholes of Golden Horn (UnkapanÝ and AzapkapÝ).

Sondaj No. Koordinatlar Sondaj kotu Sondaj derinliÛi ‚škel kalÝnlÝÛÝ

(m) (m) (m) HK-4 K 4 543 520.01 - D 412 919.26 4.34 39.16 29.66 HK-5 K 4 543 547.00 - D 412 939.55 2.50 56.00 37.00 HK-15 K 4 543 947.27 - D 413 243.00 1.66 33.84 26.84 HK-17 K 4 544 000.65 - D 413 281.95 2.94 29.26 20.26 HK-18 K 4 544 029.14 - D 413 303.35 4.00 24.30 14.30

derinidir. 26. mÕden itibaren •akÝllÝ kaba kumlar orta Ð kštŸ boylanmalÝ olup, i•lerinde šzellikle gri Ð bej renkli kire•taßÝ ve kuvarsit •akÝllarÝ bas-kÝndÝr. Bu dŸzeyler, bŸyŸk bir olasÝlÝkla, kanal kenarlarÝnda olußan bariyerlerdir. †zerine yeßi-limsi boz, ince taneli kumlardan ibaret taßkÝn

dŸzlŸÛŸ sedimanlarÝ gelmektedir. Ü•lerinde ta-ßÝnmÝß Mytilus ve Ostrea gibi kavkÝ kÝrÝntÝlarÝ baskÝndÝr ve kil matrikslidir. 5. mÕden sonra ise, dškŸntŸ gerecini olußturan kaba kumlu, kštŸ boylanmalÝ •akÝllÝ, tuÛla, omurgalÝ, kavkÝ par•a-larÝ ve cŸruflu dŸzeyler yer almaktadÝr.

(4)

Hali•Õin kuzey kesiminde yapÝlan bir diÛer son-daj, HKÐ17 sondajÝdÝr. En ilgin• durumlarÝn gšz-lendiÛi bu sondajda 22. mÕden itibaren 15. mÕye kadar •akÝllÝ ince kumlar ile temsil edilen ve ka-nal kenarlarÝnÝ olußturan bariyerler bulunmakta-dÝr. 15. mÕden itibaren Ÿste doÛru taßkÝn dŸzlŸ-ÛŸ sedimanlarÝ olarak tanÝmlanan, taßÝnmÝß

Mytilus ve Ostrea par•alarÝ i•eren, 0.5Ð2 cm

•aplÝ yeßilimsi boz •akÝllar yer almaktadÝr. En Ÿst dŸzeylerde ise (0.5 mÕden itibaren) bol kavkÝ kÝrÝntÝlÝ, cŸruflar i•eren ve tuÛla par•acÝklÝ dš-kŸntŸ gereci baßlamaktadÝr.

HKÐ18 sondajÝnda da 15. mÕden itibaren kanal kenarlarÝnÝ olußturan bariyerler yer alÝr. Bunlar 0.5Ð2 cm •aplÝ yeßilimsi boz •akÝlcÝklar i•eren, kavkÝ kÝrÝntÝlÝ kaba kumlardÝr. 1-11 mÕler arasÝn-da taßÝnmÝß bol Mytilus ve Ostrea kÝrÝntÝlarÝ i•e-ren kil matriksli akarsu taßkÝn dŸzlŸÛŸ sediman-larÝ bulunmaktadÝr. 1. mÕden itibaren ise, tuÛla

par•alarÝ ve kavkÝ kÝrÝntÝlarÝ i•eren, kštŸ boylan-malÝ, •akÝllÝ kaba kum dškŸntŸ gerecini ißaret et-mektedir (Þekil 3).

Foraminifer TopluluÛu

Hali•Õte yapÝlmÝß olan 5 sondaja ait 33 šrnekten 24ÕŸ foraminifer i•ermektedir. Spiroloculinidae, Hauerinidae, Peneroplidae, Soritidae, Bulumini-dae, EponidiBulumini-dae, RosaliniBulumini-dae, CibicidiBulumini-dae, As-terigerinatidae, Rotaliidae, Elphidiidae gibi 11 familya ve Siphonapertinae, Hauerininae, Mili-olinellinae, Sigmoilinitinae, Soritinae, Eponini-nae, CibicidiEponini-nae, AmmoniiEponini-nae, Elphidiinae gibi 9 altfamilyaya ait 22 cins ve 33 tŸr belirlenmißtir. Bunlar; Adelosina cliarensis dÕOrbigny,

Adelosi-na mediterranensis (le Calvez J. ve Y.), Spirolo-culina angulosa Terquem, SipiroloSpirolo-culina dilatata

dÕOrbigny, Siphonaperta aspera (dÕOrbigny),

Massilina secans (dÕOrbigny), Quinqueloculina

Þekil 2. Sondaj yerleri bulduru haritasÝ.

(5)

laevigata dÕOrbigny, Quinqueloculina lamarcki-ana dÕorbigny, Quinqueloculina seminula

(Lin-nŽ), Miliolinella labiosa (dÕOrbigny), Miliolinella

subrotunda (Montagu), Triloculina marioni

Schlumberger, Sigmoilinita edwardsi (Schlum-berger), Coscinospira hemprichii Ehrenberg,

Peneroplis pertusus (Forskal), Peneroplis pla-natus (Fichtel ve Moll), Sorites orbiculus

Ehren-berg, Bulimina marginata dÕOrbigny, Eponides

repandus (Fichtel ve Moll), Neoconorbina terqu-emi (Rzehak), Rosalina bradyi Cushman, Loba-tula lobaLoba-tula (Walker ve Jacob), Asterigerinata mamilla (Williamson), Ammonia compacta

Hof-ker, Ammonia parkinsoniana (dÕOrbigny),

Am-monia tepida Cushman, Challengerella bradyi

Billman, Hottinger ve Oesterle, Cribroelphidium

poeyanum (dÕOrbigny), Porosononion subgra-nosum (Egger), Elphidium aculeatum

(dÕOr-bigny), Elphidium crispum (LinnŽ), Elphidium

depressulum Cushman, Elphidium macellum

(Fichtel ve Moll), Elphidium ponticum (Dolgo-polskaya ve Pauli) olup, deÛinilen topluluk genel olarak Akdeniz kškenlidir (Þekil 4, 5, 6, 7, 8) (Levha 1 ve 2) (‚izelge 2). Foraminiferlerin sis-tematiÛi; Loeblich ve Tappan (1988), Meri• ve SakÝn• (1990), Cimerman ve Langer (1991), Hottinger vd. (1993), Sgarella ve Moncharmont-Zei (1993), Meri• vd. ( 1995, 1998, 2000)Õnin •a-lÝßmalarÝ dikkate alÝnarak yapÝlmÝßtÝr.

YararlanÝlan sondajlarda gšzlenen foraminifer topluluÛu •oÛunlukla Akdeniz kškenlidir.

Bunla-Þekil 3. Hali• sondajlarÝnda litofasiyes topluluklarÝnÝn karßÝlaßtÝrÝlmasÝ.

(6)

rÝn yaßam ortamlarÝ incelendiÛinde; Karadeniz kškenli olan Ammonia tepida Cushman, her tŸr-lŸ tuzluluk ßartlarÝna uyum saÛlayabilen bir fora-miniferdir ve tuzluluk oranÝ %o 1 ile %o 50 ara-sÝnda deÛißen sularda yaßayabilmektedir.

Am-monia compacta HofkerÕya, AkdenizÕ de 20-40 m

arasÝ derinliklerde, KaradenizÕ de ise tuzluluÛu ä 18 - ä 26 ve derinliÛi 36-70 m arasÝndaki or-tamlarda rastlanmÝßtÝr. Ammonia parkinsoniana (dÕOrbigny), AkdenizÕ de 10-45 m arasÝ derinlik-lerde bulunmußtur. Elphidium crispum (LinnŽ), AkdenizÕ de 90 m derinliÛe kadar gšzlenmiß, an-cak 40 m derinlikte daha sÝk olarak rastlanÝlmÝß-tÝr. Adelosina mediterranensis (le Calvez J. ve Y.) AkdenizÕ de 28-42 m arasÝ derinliklerde gšz-lenmißtir. Massilina secans (dÕOrbigny) AkdenizÕ

de 9-42 m arasÝ derinlikte alglere asÝlÝ olarak ya-ßamakta olup, KaradenizÕ de ise, ä1 - ä 28 arasÝ tuzlulukta derin ve sÝcak ortamlarda gšz-lenmißtir. ÜngiltereÕ de de kÝta sahanlÝÛÝnda ya-ßadÝÛÝ belirtilmißtir. Quinqueloculina seminula (LinnŽ), 50-200 m arasÝ derinlikte gšzlenir, Ka-radenizÕ de ise sÝÛ (en fazla 35 m), sÝcak ve tuz-luluÛu ä1 - ä 26 arasÝndaki ortamlarda yaßadÝ-ÛÝ saptanmÝßtÝr. Miliolinella subrotunda (Monta-gu), infralitoral bšlge (kÝta dŸzlŸÛŸ 0-50 m)Õde gšzlenir. KaradenizÕ de ise sÝcak, 71-220 m ara-sÝ derinlikte ve ä 18 - ä 26 gibi •ok tuzlu ortam-larda bulunmußtur. ÜngiltereÕ nin gŸneydoÛu kÝyÝ-larÝnda da, kÝta sahanlÝÛÝnda yaßadÝÛÝ belirlen-mißtir. Bulimina marginata dÕ Orbigny, Akde-nizÕde 50-100 m arasÝ derinliklerde gšzlenmißtir.

Þekil 4. Foraminifer cins ve tŸrlerinin HK-4 sondajÝndaki daÛÝlÝmÝ (s 1 - 2, d3 - 5, m 6 - 15, j 16- 25 ve _p25Õden

fazla).

Figure 4. Distribution of the foraminifera in borehole HK-4 (s 1 - 2, d3 - 5, m 6 - 15, j 16- 25 and _pmore than 25). 0.00 1.00 2.00 3.00 4.00 5.00 6.00 7.00 8.00 9.00 10.00 11.00 12.00 13.00 14.00 15.00 16.00 17.00 18.00 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00 24.00 25.00 26.00 27.00 28.00 29.00 30.00 31.00 32.00 33.00 34.00

(7)

Þekil 5. Foraminifer cins ve tŸrlerinin HK-5 sondajÝndaki daÛÝlÝmÝ (s 1 - 2, d3 - 5, m 6 - 15, j 16- 25 ve p25Õden fazla).

Figure 5. Distribution of the foraminifera in borehole HK-5 (s 1 - 2, d3 - 5, m 6 - 15, j 16- 25 and pmore than

25). 0.00 1.00 2.00 3.00 4.00 5.00 6.00 7.00 8.00 9.00 10.00 11.00 12.00 13.00 14.00 15.00 16.00 17.00 18.00 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00 24.00 25.00 26.00 27.00 28.00 29.00 30.00 31.00 32.00 33.00 34.00 35.00 36.00 37.00 38.00 39.00

(8)

dÕOrbigny, Quinqueloculina seminula (LinnŽ),

Neoconorbina terquemi (Rzehak), Rosalina bradyi Cushman, Ammonia compacta Hofker, Ammonia parkinsoniana (dÕOrbigny), Elphidium acuelatum (dÕOrbigny), Elphidium crispum

(Lin-nŽ), Elphidium macellum (Fichtel ve Moll) sap-tanmÝß olup, bunlar genel olarak sÝÛ denizel fa-siyesi karakterize eden foraminiferlerdir. Hali•Õ in gŸney kesiminde yapÝlan HK - 5 sondajÝnda ise, cins ve tŸr sayÝsÝ •ok az olmakla birlikte, yi-ne sÝÛ denizel ortamÝ simgeleyen Eponides

re-pandus (Fichtel ve Moll), Ammonia compacta

Hofker, Ammonia parkinsoniana dÕOrbigny ve

Elphidium crispum (LinnŽ) gibi foraminiferler

gšzlenmißtir.

Hali•Õin kuzey kesiminde yapÝlmÝß olan HK-15 sondajÝnda, Lobatula lobatula (Walker ve Ja-cob) ile Elphidium crispum (LinnŽ) gibi her tŸrlŸ ortama uyum saÛlayabilen tŸrler dÝßÝnda,

Am-Lobatula lobatula (Walker ve Jacob)ÕnÝn,

Akde-nizÕde kÝta dŸzlŸÛŸnde (infralitoral bšlge: 0-50 m) ve KaradenizÕde tuzlu, derin ve sÝcak ortam-larda yaßadÝÛÝ belirlenmißtir. Asterigerinata

ma-milla (Williamson), infralitoral bšlge ile 90 m

de-rinlikte bol olarak gšzlenir. Yer yer 780 m ye va-ran derinliklerde de saptanmÝßtÝr (le Calvez, J. ve Y., 1958; Murray, 1971; Yanko, 1990; Sga-rella ve Moncharmont - Zei, 1993; Stouff vd., 1999).

Hali•Õ in gŸney kesiminde yapÝlan HK - 4 sonda-jÝnda •škel kalÝnlÝÛÝ yaklaßÝk olarak 30 mÕdir. Bu sondajÝn 30- 30.45 mÕleri arasÝnda cins ve tŸr sayÝsÝnda diÛer dŸzeylere gšre bŸyŸk bir bolluk belirlenmißtir. Bu dŸzeyde; AkdenizÕin tipik fora-miniferlerinden Adelosina mediterranensis (le Calvez J. ve Y.), Spiroloculina angulosa Terqu-em, Siphonaperta aspera (dÕOrbigny), Massilina

secans (dÕ Orbigny), Quinqueloculina laevigata

Þekil 6. Foraminifer cins ve tŸrlerinin HK-15 sondajÝndaki daÛÝlÝmÝ (s 1 - 2, d3 - 5, m 6 - 15, j 16- 25 ve _p25Õden fazla).

Figure 6. Distribution of the foraminifera in borehole HK-15 (s 1 - 2, d3 - 5, m 6 - 15, j 16- 25 and _pmore than

25). 0.00 1.00 2.00 3.00 4.00 5.00 6.00 7.00 8.00 9.00 10.00 11.00 12.00 13.00 14.00 15.00 16.00 17.00 18.00 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00 24.00 25.00 26.00 27.00 28.00 29.00

(9)

monia compacta Hofker, Ammonia parkinsoni-ana (dÕOrbigny) gibi sÝÛ deniz fasiyesini

karakte-rize eden tipler saptanmÝßtÝr. AyrÝca, †st dŸzey-lerde gšzlenen Sorites orbiculus Ehrenberg Ôun varlÝÛÝ dikkat •ekcidir. HK-17 sondajÝnda gšzle-nen bir baßka durum ise, 6-6.45 mÕlerdeki cins ve tŸr sayÝsÝnÝn olduk•a fazla olmasÝdÝr. Bu dŸ-zeyde saptanan en šnemli šzellik; Adelosina

cli-arensis (Heron - Allen ve Earland), Quinquelo-culina lamarckiana dÕOrbigny, Ammonia parkin-soniana (dÕOrbigny), Siphonaperta aspera

(dÕOrbigny), Sigmoilinata edwardsi (Schlumber-ger) gibi sÝÛ denizel tipler ile birlikte

Coscinospi-ra hemprichii EhrenbergÕnin bulunmasÝdÝr.

AyrÝ-ca, bugŸne kadar ne BoÛaz ‚škelleriÕnde, ne de Hali• ‚škelleriÕnde gšzlenmeyen Peneroplis

pertusus (Forskal) ile Penereplis planatus

(Fich-tel ve Moll)Õun birlik(Fich-teliÛi sšzkonusu alandaki ekolojik ßartlarÝn zaman i•inde deÛißtiÛini ve yu-karÝda deÛinilen foraminiferlere baÛlÝ olarak or-tam ÝsÝsÝnÝn yŸkseldiÛini dŸßŸndŸrmektedir.

25). 0.00 1.00 2.00 3.00 4.00 5.00 6.00 7.00 8.00 9.00 10.00 11.00 12.00 13.00 14.00 15.00 16.00 17.00 18.00 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00 24.00

(10)

SONU‚LAR VE TARTIÞMA Litolojik …zellikler

Hali•Õde, AtatŸrk ve Galata kšprŸleri arasÝnda daha šnce yapÝlan araßtÝrmalarda farklÝ sondaj šrnekleri incelenmiß ve Hali•Õdeki gen• tortullar 4 farklÝ seviyeye ayrÝlmÝßtÝr (Meri• vd., 1988; Derman, 1990; Meri• ve SakÝn•, 1990). En alt dŸzey, •akÝl, kum ve kil i•eren koyu renkli •a-murlardÝr. BunlarÝn Ÿzerinde kil, kum ve •akÝllÝ dŸzeyler; organik malzemeli ve koyu renkli killer ile bol mollusk kavkÝlÝ (pelesipod ve gastropod) ve zengin foraminifer topluluÛu i•eren kil ve •a-murlar yer alÝr. En Ÿstte ise bol kšmŸr kÝrÝntÝlÝ ve cŸruflu koyu gri - siyah killer ile •amurlar bulun-maktadÝr (Þekil 9).

Biyolojik …zellikler

Hali•Õde daha šnce yapÝlan ve bu beß yeni son-dajdan elde edilen verilerin ÝßÝÛÝnda; alt

dŸzey-lerde baskÝn olan Ammonia tepida Cushman,

Aubignyniana perlucida (Heron Ð Allen ve

Ear-land), Elphidium crispum (LinnŽ) gibi fertlerin sayÝsal yšnden bolluÛu dikkat •ekicidir. Bunlar-dan Ammonia tepida CushmanÕnÝn Pontik-Ha-zar kškenli olduÛu ve acÝ su ortamÝnÝ karakteri-ze ettiÛi, Aubignyna perlucida (Heron-Allen ve Earland)ÕnÝn nehirlerin denize dškŸldŸÛŸ alan-larda yaßadÝÛÝ bilinmektedir (Braadshaw, 1957; Cita vd., 1978). BŸtŸn bu bulgulara gšre, 7.500 yÝl kadar šnce Hali• ve Üstanbul BoÛazÝÕnÝn Mar-mara Denizi ile kesißtiÛi yerde Karadeniz kšken-li acÝ su ortamÝ koßullarÝnÝn hakim olduÛu, za-man zaza-man da denizel bir etkinin varolduÛu saptanmÝßtÝr. Daha Ÿst dŸzeylerde ise,

Spirolo-culina canaliculata dÕOrbigny, Pyrgo elangata

(dÕOrbigny), Sigmoilinita tenuis (Czjzek),

Trilo-culina tricarinata dÕOrbigny, Brizalina alata

Se-guenza, Brizalina spathulata (Williamson),

Buli-mina acuelata dÕOrbigny, BuliBuli-mina marginata

dÕOrbigny, Asterigerinata mamilla (Williamson),

25). 0.00 1.00 2.00 3.00 4.00 5.00 6.00 7.00 8.00 9.00 10.00 11.00 12.00 13.00 14.00 15.00 16.00 17.00 18.00

(11)

SONDAJ No. FORARAMÜNÜFERLER Cins ve TŸrler HK-4 HK-5 HK-15 HK-17 HK-18 Adelosina cliarensis

_p

Adelosina mediterranensis

_p

Spiroloculina angulosa

_p

Spinoloculina dilatata

_p

Siphonaperta aspera

_p

Massilina secans

_p

Quinqueloculina laevigata

_p

Quinqueloculina lamarckiana

_p

Quinqueloculina seminula

_p

Miliolinella labiosa

_p

Miliolinella subrotunda

_p

Triloculina marioni

_p

Sigmoilinita edwardsi

_p

Coscinospira hemprichii

_p

Peneroplis pertusus

_p

Peneroplis planatus

_p

Sorites orbiculus

_p

Bulimina marginata

_p

Eponides repandus

_p

Neoconorbina terquemi

_p

Rosalina bradyi

_p

Lobatula lobatula

_p

Asterigerinata mamilla

_p

Ammonia compacta

_p

Ammonia parkinsoniana

_p

Ammonia tepida

_p

Challengerella bradyi

_p

Cribroelphidium poeyanum

_p

Prosononion subgranosum

_p

Elphidium aculeatum

_p

Elphidium crispum

_p

Elphidium depressulum

_p

Elphidium macellum

_p

Elphidium ponticum

_p

Lobatula labotula (Walker ve Jacob), Gyroidina orbicularis Cushman gibi Akdeniz kškenli

tŸrle-rin varlÝÛÝyla (Wright, 1978; Meri• ve SakÝn•, 1990) acÝ su ortamÝna Akdeniz sularÝnÝn girme-siyle, Hali•Õde denizel ortamÝn baskÝnlaßtÝÛÝ ka-nÝtlanmÝßtÝr. Akdeniz kškenli Pyrgo elongata

(dÕOrbigny)ÕnÝn diÛer hauerinidler ile birlikte ilk

kez gšzlenmesi, tuz oranÝ yŸksek Akdeniz sula-rÝnÝn daha šnce acÝ su ortamÝ šzelliÛi taßÝyan Hali• aÛÝzÝnÝ gŸnŸmŸzden yaklaßÝk 7.400 yÝl šn-ce etkilemeye baßladÝÛÝnÝ gšstermektedir

(Gšk-su vd., 1990). Bunun dÝßÝnda Hali• sondajlarÝn-da tabansondajlarÝn-dan tavana doÛru gšzlenen foraminifer cins ve tŸrlerinin ekolojik šzellikleri, bšlgede acÝ su ortamÝnÝn devam ettiÛini ve yaklaßÝk 6.000 yÝl šnce de denizel koßullarÝn yšreyi ikinci defa et-kisi altÝna alarak denizin Hali• i•lerine doÛru ted-rici ßekilde ilerlediÛini, sonu•ta yšrede egemen olan denizel koßullarÝn gŸnŸmŸzde de devam ettiÛini ortaya koymaktadÝr. En Ÿst seviyedeki kšmŸr kÝrÝntÝlÝ, cŸruflu kÝsÝm ise, kimyasal atÝklar da dahil olmak Ÿzere, yoÛun bir kirlenmeye

(12)

ne-den olmuß ve yakÝn dšnemde foraminifer fert sa-yÝsÝ ile •eßitliliÛinde ciddi bir azalma meydana getirmißtir.YoÛun kirlenmeye SilahtaraÛa Elekt-rik Santrali baßlÝca etken olarak gšsterilmiß ve 70 yÝl boyunca atÝklarÝnÝ Hali•Õe dškmesiyle, bu alanda normal tortullaßma dÝßÝnda aßÝrÝ bir biriki-me neden olduÛu belirtilmißtir. AyrÝca, SŸtlŸce MezbahasÝÕnÝn atÝklarÝ, rastlanan kemik ve diß par•alarÝnÝn kaynaÛÝ olarak a•ÝklanmÝßtÝr (Me-ri•, 1990). Üstanbul BoÛazÝ girißi ve Sarayburnu-Hali•-†skŸdar Ÿ•geninde, Karbonifer temel Ÿze-rinde Holosen •škelleri; tabandan tavana, akar-su aÛzÝ, lagŸn-deniz, plaj, sÝÛ ve derin denizel ortamlarÝ karakterize eden Akdeniz foraminifer topluluÛunu i•erir (Meri• ve SakÝn•, 1990). Holosen baßlarÝnda, denizel koßullarÝn Unkapa-nÝ - Karakšy (Hali• girißi) alaUnkapa-nÝndaki KaÛÝthane ve Alibeykšy dereleriyle beslenen tatlÝ su alanÝ-nÝ etkilemesiyle burada tuzluluÛu az, zaman za-man da denizel koßullarÝn etkisi altÝnda kalan la-gŸn benzeri bir ortam gelißmißtir. Bu tŸr ortamla-rÝ karakterize eden; Ammonia tepida Cushman,

Elphidium crispum (LinnŽ), Aubignyna perlucida

(Heron Ð Allen ve Earland), Textularia

aggluti-nans dÕOrbigny, Miliolinella subrotunda

(Monta-gu), Pyrgo elongata (dÕOrbigny), Amphicoryna

scalaris (Batsch), Lobatula lobatula (Walker ve

Jacob) gibi Karadeniz ve Akdeniz kškenli tŸrle-rin bir arada bulunmasÝ, deniz etkisinin bšlgede arttÝÛÝnÝ kanÝtlamaktadÝr. Buradaki pelesipod ka-buklarÝ ESR yšntemi ile tarihlendirilmiß ve

sayÝ-sal yaßÝn 5700-6100 yÝl arasÝnda olduÛu belir-lenmißtir (Gšksu vd., 1990).

Erken Ge• HolosenÕde yerel tektonik duraysÝz-lÝklar ortamÝn •škerek derinleßmesine neden ol-mußtur (SakÝn•, 1998). Buna baÛlÝ olarak, ortam anoksikleßmiß ve Brizalina alata (Seguenza),

Brizalina spathulata (Williamson), Cassudulina carinata Silvestri, Rectuvigerina phlegeri le

Cal-vez, Bulimina aculeata dÕOrbigny, Bulimina

elongata dÕOrbigny, Bulimina marginata

dÕOr-bigny, Nonionella turgida (Williamson) gibi deÛi-nilen ortamÝ tercih eden tŸrler gelißmißtir (Meri• ve SakÝn•, 1990). Pelesipod kavkÝlarÝndan elde edilen yaß (Gšksu vd., 1990), yerel tektonizma-nÝn aktif olduÛu dšnemin yaklaßÝk 5700-6100 yÝl šncesi olduÛunu a•ÝklamaktadÝr.

Burada dikkati •eken en šnemli šzellik, HKÐ15 sondajÝnÝn 3-9 mÕleri arasÝnda Sorites orbiculus Ehrenberg ile HKÐ17 sondajÝnÝn 6Ð6.45 mÕlerin-de Peneroplis pertusus (Forskal), Peneroplis

planatus (Fichtel ve Moll), Sorites orbiculus

Eh-renberg ile Coscinospira hemprichii Ehren-bergÕin varlÝÛÝ ve šzellikle Peneroplis pertusus

(Forskal)Õun •ok bol miktarda bulunußudur. Bu

durum, Hali•Õin kuzey bšlŸmŸnde Holosen orta-larÝnda deÛinilen yšre i•in olaÛan olmayan ko-ßullarÝn varlÝÛÝnÝ kanÝtlar. Keza son yÝllarda Ha-li• ve yakÝn •evresinde yapÝlmÝß olan •alÝßmalar-da bu organizmalara rastlanÝlmamÝßtÝr.

Þekil 9. UnkapanÝ-Þißhane arasÝnÝn enine jeoloji kesiti (Meri• vd., 1988Õden deÛißtirilerek alÝnmÝßtÝr).

Figure 9. Geological cross-section between UnkapanÝ-Þißhane (modified from Meri• et al., 1988). 0 -25 -50 -75 Kot (m) HALÜ‚ 0 150 M Yapay dolgu Siyah kil cŸruflu Kil (kavkÝlÝ) Organik par•alÝ kil Kil, kum, •akÝl ‚akÝllÝ, kumlu siyah kil Paleozoyik

(13)

‚alÝßmanÝn sonu•larÝnda dikkat •ekici bir diÛer durum ise, HKÐ15 sondajÝnÝn 13.50-13.95 ve 18Ð18.45 mÕlerinde saptanan jipslerin varlÝÛÝdÝr. Marmara DeniziÕnde gŸnŸmŸzden 9500 yÝl ile 12000 yÝl šnce jips kristallerinin •škeldiÛi tespit edilmißtir (Stanley ve Blanpied, 1980). Bu durum daha šncede Hali• ‚škelleriÕnde gšzlenen jips-lerin varlÝÛÝna paralellik sunmaktadÝr (Derman, 1990) ve Hali•Õdeki jipslerin olußumu konusunda deÛißik gšrŸßler sšz konusudur:

Schreiber (1982), tek•e jips kristallerinin kapalÝ havzalarda, buharlaßma ile yoÛunluÛu artan yŸ-zey suyunun aßaÛÝya •škerek ortamÝn dengesi-ni bozmasÝ sonucunda gelißebildiÛidengesi-ni ortaya koymußtur. Bu gibi alanlarda, jipsler kristallene-rek tortul yŸzeyinin tabanÝna iner. Kristallenme-nin yumußak taban Ÿzerine gelißtiÛi durumlarda yÝldÝz ßeklinde gruplanmalar veya yÝÛÝßÝm ßek-linde kristallenme olußumu yaygÝndÝr. Bu kristal-ler kendikristal-lerine taban teßkil eden yumußak •amur i•inde, bŸyŸdŸk•e kendi aÛÝrlÝklarÝyla batar ve bu durumlarda ise kristaller taban •amurlarÝ i•i-ne derin olarak gšmŸlŸr. Bu da kristallerin yat-masÝ ve eÛilmesine neden olur. Cody (1976), bi-rincil jips kristallerinin aßÝrÝ tuzlu su ortamlarÝnda bŸyŸdŸÛŸ ve serbest bŸyŸyen jipslerin tek kris-taller ßeklinde gelißebildiÛi gšrŸßŸnŸ ortaya koy-mußtur. Dean (1982), jipsin, tuzlu suyun eß sÝ-caklÝk (izotermal) buharlaßmasÝ (evaporasyonu) yoluyla, az doygunluktan •ok doygunluÛa doÛru yaklaßÝldÝÛÝnda, her zaman kristallendiÛini ileri sŸrmektedir. Friedman (1982) ise, deniz kÝyÝla-rÝndaki sÝnÝrlÝ alanlarda tuzluluk dŸßerken sŸlfat konsantrasyonunda bir artÝß gšzlenirse, jips kristallenmesinin baßladÝÛÝnÝ belirtmektedir. Daha šnceki •alÝßmalarda MH-4 noÕlu sondajÝ-nÝn 58.45-58.95, 55.45-55.85, 53.95-54.45, 40.45-41.45; MH-5 sondajÝnÝn 53.50-54.50, 49.50-50.50, 48.25-48.70, 37.25-37.75 mÕleri (Derman, 1990) ile halen Ÿzerinde •alÝßÝlan HK-6 noÕlu sondajÝn 57-57.45; HK-7 noÕlu sondajÝn 67.50-67.95, 36-36.45 ve HK-15 noÕlu sondajÝn 18-18.45, 13.50-13.95 mÕlerinde jips kristalleri gšzlenmißtir. DeÛinilen sondaj šrnekleri dÝßÝnda Üzmit KšrfeziÕnde Hersek Burnu - Kaba Burun arasÝnda yapÝlmÝß olan S-3 ve S-2 noÕlu sondaj-larÝn farklÝ dŸzeylerinde yine •ok sayÝda jips kris-talleri bulunmußtur (HelvacÝ ve Fallick, 1995). Bu alanda dikkati •eken bir diÛer šzellik ise,

jips-toplam 39231 ve S-2 sondajÝna ait 3 šrnekte de toplam 6384 adet farklÝ foraminifer cins ve tŸrle-ri saptanmÝßtÝr. Halbuki, deÛinilen hatta ger•ek-leßtirilen 9 sondajdan derlenen 164 šrnekte bu-lunan toplam foraminifer sayÝsÝ ise 58638Õdir. Sonu•ta 58638 foraminifer ferdinden 45615Õi iki sondaja ait 9 šrnekten derlenmißtir (Meri• ve Suner, 1995). Kšrfezde yapÝlan •alÝßmalardan elde edilen veriler, bu iki noktada faya baÛlÝ bir termal getirim olasÝlÝÛÝnÝ kuvvetlendirmektedir (Meri• ve Suner, 1995). Bu verilerin ÝßÝÛÝnda Üz-mit KšrfeziÕnde Orta Pleyistosen ortalarÝ ile Ge• Holosen arasÝ dšnemde olduÛu gibi, Hali•Õte de HK-17 noÕlu sondajÝn •evresinde ve Holosen or-talarÝnda faya baÛlÝ olarak bir termal getirimin varolduÛu anlaßÝlmaktadÝr (Meri• ve Avßar, 2000). Yine, HK-17 ve HK-18 noÕlu sondajlarda gšzlenen sÝÛ denizel karakterli ve Akdeniz bi-yoprovensiÕne šzgŸ ostrakod topluluÛunun varlÝ-ÛÝ, bu cins ile tŸrlerin Hali• ve •evresinde daha šnce yapÝlan •alÝßmalarda gšzlenmemiß olmasÝ (GŸlen vd., 1990) bu dŸßŸnceyi destekleyici bir bulgudur. GŸnŸmŸzde de IlÝca Koyu (‚eßme-Üz-mir) ve Gšk•eada gŸneydoÛusunda aynÝ olayla-ra olayla-rastlanÝlmÝßtÝr (Meri•, 1986; Meri• vd., 2001; Avßar ve Meri•, 2001).

Ostracod TopluluÛu

Ostrakod faunasÝ olarak; 5 sondajÝn farklÝ dŸ-zeylerinde Leptocythere sp., Callistocythere

ad-riatica Masoli, Cyprideis torosa Jones, Cypride-is tuberculata (Mehes), CyprideCypride-is sp., Falunia

sp., Buntonia sp., Aurila sp., Loxoconcha agilis Ruggieri, Loxoconcha sp., Xestoleberis dispar G. W. MŸller, Xestoleberis sp., Heterocypris sp.,

Candona sp. gšzlenmißtir. HK-4 sondajÝnda; Cyprideis torosa Jones, Cyprideis tuberculata

(Mehes), Cyprideis sp. gibi acÝ su ortamÝnÝ ka-rakterize eden fertler ile denizel ortamÝ simgele-yen Aurila sp. birarada bulunmaktadÝr. Ancak, acÝ su formlarÝ baskÝndÝr. HK-5 sondajÝnda;

Cyprideis torosa Jones, Cyprideis sp, Hete-rocypris sp. gibi acÝ su formlarÝ ile Aurila sp. ve Loxoconcha sp. gibi denizel formlar birliktelik

sunar. Bu sondajda da acÝ su ortamÝnÝ belirten cinsler ve bunlara ait fertlerin sayÝsal bolluÛu ne-deni ile deÛinilen kesimde acÝ su ortamÝ baskÝn-dÝr. HK-15 noÕlu sondajda da acÝ su ortamÝnÝ ka-rakterize eden Cyprideis sp. saptanmÝßtÝr. HK-17 noÕlu sondajda; Leptocythere sp.,

(14)

Callistocyt-Masoli, Buntonia sp., Loxoconcha agilis Ruggi-eri, Xestoleberis dispar G. W. MŸller,

Xestolebe-ris sp. saptanmÝßtÝr. DeÛinilen topluluk denizel

ortam etkisinde gelißmiß olup, Callistocythere

adriatica Masoli egemendir (TunoÛlu, 2000).

Sondajlara genel olarak bakÝldÝÛÝnda, 4, HK-5, HK-1HK-5, •oÛu brahik (acÝ su) ortamÝnÝ karakte-rize eden Cyprideis torosa Jones, Cyprideis

tu-berculata (Mehes) ve Cyprideis sp. gibi bir

top-luluk sunarken; HK-17 ve HK-18 noÕlu sondajla-ra ait šrneklerde ise, denizel formlarÝn baskÝn ol-duÛu bir topluluk bulunmaktadÝr. Bu topluluk, sÝÛ denizel karakterli olup, tamamen Akdeniz biyop-rovensi ile ilißkilidir ve Akdeniz karakterli cins ve tŸr sayÝsÝnda bŸyŸk bir artÝß gšzlenmektedir (Bonaduce vd., 1975; Yassini, 1979).

Bryozoon TopluluÛu

Üncelenen sondaj šrneklerinde, BryozoonlarÕdan

Cellaria salicornioides Lamouroux, Scrupocella-ria scruposa (LinnŽ), Cryptosula pallasiana

(Moll), Schizoperella unicornis JohnstonÕ a rast-lanmÝßtÝr (†nsal, 2000). Bu fauna, daha šnce Hali•Õte gšzlenen (†nsal, 1990) topluluÛa bŸyŸk bir benzerlik sunar.

Mollusk TopluluÛu

‚alÝßÝlan Holosen tortullarÝndaki mollusk fauna-sÝ incelendiÛinde, HK-4 noÕlu sondajÝn 27.45-27, 22.95-22.50, 13.95-13.50, 9.45-9, 7.95-7.50, 3.45-3; HK-5 noÕlu sondajÝn 21.45-21.00; HK-15 sondajÝnÝn 21.45-21; HK-17 noÕlu sondajÝn 21.45-21, 15.45-15, 1.5-0; HK-18 noÕlu sondajÝn ise 15.45-15 ve 10.95-10.50 mÕlerinde pelesi-podlarÕdan Mytilaster lineatus (Gmelin in LinnŽ),

Mytilus sp., Rhomboidella prideauxi (Leach), Ostrea sp., Lasaea nitida (Turton), Mysella bi-dentata (Montagu), Cardium (Parvicardium) exi-guum (Gmelin in LinnŽ), Cardium sp., Mactra

sp., Dosinia lupinus (LinnŽ), Hiatella arctica (LinnŽ)Õ ya rastlanÝlmÝßtÝr. Yine, HK-4 noÕlu son-dajÝn 27.45-27; HK-5 noÕlu sonson-dajÝn 22.95-22.50, 21.45-21, 6.45-6; HK-15 noÕlu sondajÝn 25.95-25.50; HK-17 noÕlu sondajÝn 21.45-21, 15.45-15, 9.45-9, 6.45-6, 3.45-3, 1.50-0 ve

HK-(Eichwaldi), Rissoa ventricosa Desmarest,

Ris-soa sp., Turritella sp., Bittium (Bittium) reticula-tum (Da Costa), Bittium sp., Trophon (Tropho-nopsis) muricatus breviasus Jeffrey, Trophon

sp., Cylope danovaniana Risso, Bela (Bela)

ne-bula (Montagu), Cerithiopsis sp., Triphora sp., Retusa truncatula (Brugui•re), Ringicula (Ringi-cula) conformis Montecosato, Chrysallida (Part-henina) interstincta (Montagu), Chrysallida sp.

gšzlenmißtir (Kapan - Yeßilyurt, 2000). YukarÝda belirtilen mollusk topluluÛunda genelde tuzlulu-Ûun %o 25 civarÝnda olduÛu az tuzlu denizel or-tamÝ simgeleyen formlarÝn yanÝ sÝra, Valvata sp. gibi birka• tatlÝ su formu da mevcuttur ve bunlar •ok derin olmayan ortamlarda yaßayan sÝÛ deni-zel tŸrlerdir.

Daha šnce deÛinilen Peneroplis pertusus (Fors-kal) ve Peneroplis planatus (Fichtel ve Moll) gibi foraminiferler dÝßÝnda HK-17 noÕlu sondajÝn 21.45-21 ile 15.45-15 mÕleri arasÝnda Akdeniz biyoprovensine ait ostrakodlarla birlikte bulunan

Bittium (Bittium) reticulatum (Da Costa), Hydro-bia (HydroHydro-bia) acuta Draparnaud ile Pseudam-nicola sp. ve HK-18 noÕlu sondajÝn 15.45-15

mÕleri arasÝnda Bittium (Bittium) reticulatum (Da Costa)ÕnÝn •ok fazla sayÝda gšzlenmesi bu iki sondajÝn bulunduÛu alanda faya baÛlÝ bir termal kaynaÛÝn varlÝÛÝnÝ dŸßŸndŸrmektedir. ‚ŸnkŸ, gŸnŸmŸzde DoÛu PasifikÕde Galapagos AdalarÝ •evresinde 2.500 m derinlikte 350 ¡C sÝcaklÝkta-ki kaynaklar •evresinde de zengin bir mollusk faunasÝ gšzlenmißtir (Ballard, 1976; Corliss ve Ballard, 1977; Ballard ve Grassle, 1979; Enright vd., 1981; Meri•, 1983 ve 1986; Rona vd., 1986; Rona, 1992; Lutz ve Haymon, 1994; Meri• ve Suner, 1995; Lutz, 2000; Meri• vd., 2001; Avßar ve Meri•, 2001).

Radyoaktivite

HK-15, HK-17 ve HK-18 noÕlu sondajlara ait farklÝ derinliklerden derlenen toplam 15 šrnek Ÿzerinde alfa ve beta radyoaktivite šl•Ÿmleri ya-pÝlmÝßtÝr. Burada Kuvaterner istiflerine ilißkin farklÝ sondaj šrnek gruplarÝ i•in en dŸßŸk šl•Ÿm deÛerleri referans alÝnarak baÛÝl radyoaktivite

(15)

‚izelge 3. Hali• (Üstanbul) Holosen istifinde HK-17 no.lu sondajda baÛÝl βve α aktiviteleri-de-rinlik ilißkisi.

Table 3. The relationship between relative β- α ac-tivities and depth within the Golden Horn (Üstanbul) Holocene sequence in borehole HK-17.

Derinlik BaÛÝl beta BaÛÝl alfa

(m) aktivitesi aktivitesi 0.00-1.50 1.92 3.84 3.00-3.45 1.36 4.86 6.00-6.45 1.03 3.38 9.00-945 1.09 2.41 15.00-15.45 1.58 6.47 21.00-21.45 1.27 2.35

(m) aktivitesi aktivitesi

4.50-4.95 1.03 1.02

10.50-10.95 1.15 5.91

15.00-15.45 1.28 5.09

(m) aktivitesi aktivitesi 3.00-3.45 1.12 1.31 6.00-6.45 1.74 1.37 9.00-9.45 1.41 1.43 13.50-13.95 1.04 1.03 18.00-18.45 1.47 1.09 21.00-21.45 2.17 1.03 25.50-25.90 1.21 2.17

Ûerleri, HK-17 ve HK-18 noÕlu sondajlar i•in sÝ-rasÝyla ‚izelge 3 ve 4Õde, HK-15 noÕlu sondaj i•in ise ‚izelge 5Õde verilmißtir. TŸm sondaj šr-nekleri i•in baÛÝl beta radyoaktivite seviyeleri yaklaßÝk ortalama deÛer civarÝnda salÝnÝrken ve baÛÝl deÛer olarak genellikle 2Õnin altÝnda kalÝr-ken, HK-15 noÕlu sondaj dÝßÝnda alfa radyoakti-vite seviyelerinin yŸksek deÛerler alabildiÛi gš-rŸlmektedir (Þekil 10, 11 ve 12). Bu durumun, šzellikle HK-17 ve HK-18 noÕlu sondajlara ait šr-nekler i•in de šnem taßÝdÝÛÝ sšylenebilir. Alfa radyoaktivite seviyesinin artmasÝ, Holosen isti-finde uranyum ve toryum ailesine ait, bir baßka deÛißle aÛÝr ve kararsÝz elementlerin artmasÝ anlamÝna geldiÛinden, bu durum, 17 ve HK-18 noÕlu sondajlar i•in de ilgin•tir. Nitekim, alfa radyoaktivitesinin yŸksekliÛi termal bšlgelerde de rastlanan bir olgudur (Tanner, 1964). Bu baÛlamda, HK-17 ve HK-18 noÕlu sondaj šrnek gruplarÝ foraminifer populasyonundaki artÝßlarÝ ifade edebilir. Ancak, radyoaktivitenin hangi

ele-mektedir. Bu bakÝmdan, alfa radyoaktivite sevi-yesinin yŸkselmesi popŸlasyonu arttÝrÝcÝ bir etki olußturmakla beraber, bazÝ ßartlarda radyasyon etkisi de šne •Ýkabilir. Alfa radyoaktivitesinin kil-li dŸzeylerde yŸksek, kumlu dŸzeylerde dŸßŸk olmasÝna karßÝn (Þahin, 2000), Akdeniz kškenli foraminiferler 1.03 beta ve 3.38 alfa deÛerlerinin šl•ŸldŸÛŸ dŸzeyde •oÛalma gšstermektedir. Buna karßÝn beta aktivitesinin 1.27 ve alfa akti-vitesinin 2.35 olduÛu dŸzeyde yine Akdeniz kš-kenli ostrakodlar baskÝndÝr. HK-17 noÕlu sonda-ja ait ostrakod topluluÛunda 15.45-15 m arasÝn-da cins ve tŸr a•ÝsÝnarasÝn-dan •oÛalma ve 6.45-6 m arasÝnda ise, bu tiplerde •eßit ve birey sayÝsÝ yš-nŸnden bŸyŸk bir dŸßŸß gšzlenmektedir. Bu da bentik foraminifer ve ostrakodlarÝn aynÝ koßulla-ra eßuyumluluk gšstermediÛini ortaya koymak-tadÝr.

HK-18 noÕlu sondajda ise, alfa radyoaktivite se-viyesi yŸksek olup, beta aktivite sese-viyesi nispe-ten dŸßŸktŸr (bkz. ‚izelge 4). Her iki sondajda da alfa radyoaktivite seviye deÛißimlerinin šnemli pikler sunduÛu anlaßÝlmaktadÝr. Beta radyoaktivite seviyeleri deÛißiminin ortalama bir salÝnÝm gšsterdiÛi ortaya •ÝkmaktadÝr. BunlarÝn dÝßÝnda, kÝyÝda yapÝlmÝß olan HK-15 noÕlu son-dajda baÛÝl alfa aktivite deÛerleri olduk•a dŸ-ßŸktŸr (bkz. ‚izelge 5). DolayÝsÝyla HK-15 ve HK-18 noÕlu sondajlara ait šrneklerde gšzlenen bentik foraminiferler zayÝf denilebilecek bir top-luluk olußturmaktadÝr (bkz. Þekil 6 ve 8). AyrÝca HK-17 sondajÝ verileri gibi bu iki sondaja ait ba-ÛÝl alfa ve beta deÛerleri arasÝnda da uyum ve

(16)

davranÝß paralelliÛi yoktur (bkz. Þekil 11 ve 12). Buna karßÝn, HK-15 sondajÝ i•in baÛÝl radyoakti-vite seviyesi baÛÝl beta radyoaktiradyoakti-vite seviyesi gi-bi ortalama deÛer etrafÝnda salÝnmakta ve ge-nellikle 2Õnin altÝnda kalmaktadÝr. Bu sondaja ait šrnek grubunda foraminifer popŸlasyonu HK-17 ve HK-18 noÕlu sondajlara ait šrnek gruplarÝna gšre daha fakirdir.

0.00 5.00 10.00 15.00 20.00 25.00 2.00

0.00

BaÛÝl Radyoaktivite

Þekil 10 . HK-17 noÕlu sondaja ait šrneklerin derinlik ve baÛÝl α-βradyoaktivite seviyeleri (TuÛrul vd., 2001).

Figure 10 . The relationship between α-β radioactivi-ties and depth in borehole HK-17 (TuÛrul et al., 2001). Alfa Aktivitesi Beta Aktivitesi 4.00 8.00 12.00 16.00 10.00 8.00 6.00 4.00 2.00 0.00 BaÛÝl Radyoaktivite

Þekil 11. HK-18 noÕlu sondaj šrneklerinin derinlik ve baÛÝl α-βradyoaktivite seviyeleri (TuÛrul vd., 2001).

Figure 11 . The relationship between α-β radioactivi-ties and depth in borehole HK-17 (TuÛrul et al., 2001).

0.00 10.00 20.00 30.00 2.00

0.00

BaÛÝl Radyoaktivite

Þekil 12. HK-15 noÕlo sondaj šrneklerinin derinlik ve baÛÝl α-βradyoaktivite seviyeleri.

Figure 12 . The relationship between α-β radioactivi-ties and depth in borehole HK-15.

Jeokimyasal DeÛißimler

…rnekler Jeokimyasal šzellikleri a•ÝsÝndan ince-lendiÛinde; HK-17 noÕlu sondajÝn farklÝ dŸzeyle-rinde 93 Cd ve Ni gšzlenmemißtir. …zellikle Pb, Cu ve Zn gibi elementler bu alanda bir sÝcaksu kaynaÛÝnÝn varlÝÛÝnÝ destekleyen verilerdir. AyrÝ-ca, kaynak •evresi •škelleri i•inde sÝcaksu geti-rimlerinden Fe ve Si (Meri• ve Suner, 1995) bol olarak gšrŸlŸr.

Kimyasal analiz sonu•larÝnÝn genel bir deÛer-lendirmesi yapÝldÝÛÝnda; šzellikle 6-6.45 m ara-sÝndaki tortullarÝn altÝnda element dŸzeylerinde kesin bir azalma olduÛu saptanmÝßtÝr. DŸzey dŸßŸklŸÛŸ šzellikle Cr, Fe, Si, Mn elementlerin-de olduk•a net olarak se•ilmekte, Pb, Zn ve Cu elementlerinde ise tedrici bir azalma ßeklinde iz-lenmektedir (Þekil 13 ve 14). Bunun dÝßÝnda sšz konusu bu Ÿ• element (Pb, Zn, Cu) yine HK-17 noÕlu sondaja ait šrneklerin jeokimyasal šzellik-lerini belirlemek amacÝ ile yapÝlan XRF analizle-rinin sonu•larÝndan, •alÝßÝlan 6 šrnekte Fe, Mn, Cu, Zn, Pb, Cr, Si gibi elementler saptanmÝßtÝr (‚izelge 6). Bunlar, diÛerlerinden farklÝ olarak, kendi aralarÝnda homojen bir dŸzey deÛißikliÛi sergilemektedir. DiÛer bir deyißle, šrnekleme aralÝklarÝndaki korelasyon parallelik gšstermek-tedir (Þekil 15). …zellikle bu paralel davranÝß ßekli, hidrotermal getirimlerde sÝk•a gšzlenen bir niteliktir (Aykol vd., 1984; Meri• ve Suner, 1995).

Sonu• olarak; foraminiferlerden Peneroplis

per-tusus Forskal, Peneroplis planatus (Fichtel ve

Derinlik (m)

(17)

Elementler (%) Derinlik (m) Fe Mn Cu Zn Pb Cr Si 0.00-1.50 5.40 0.12 0.100 0.1304 652.0 ppm 100 ppm 64.9 3.00-3.45 4.75 0.13 0.067 0.2150 781.8 ppm 100 ppm 53.0 6.00-6.45 4.00 00.84 0.032 0.0867 325.3 ppm 100 ppm 51.1 9.00-945 1.40 00.37 41.5 ppm 90.96 ppm 151.6 ppm Yok 26.9 15.00-15.45 1.70 00.33 25.0 ppm 89.13 ppm Eser Yok 18.8 21.00-21.45 0.60 00.32 24.7 ppm 60.25 ppm Eser Yok 15.1 Fe - Derinlik Derinlik (m) Fe Si Mn Cr

Þekil 13 . Cr, Fe, Si ve Mn elementleri-derinlik ilißkisi.

Figure 13. Cr, Fe, Si, Mn elements versus depth graphs.

Moll), Sorites orbiculus Ehrenberg,

Coscinospi-ra hemprichii Ehrenberg topluluÛu Hali•Õin

ku-zey alanÝnda HK-15 ve HK-17 noÕlu sondajlarÝn farklÝ dŸzeylerinde gšzlenmißtir. AyrÝca, ostra-kodlardan Akdeniz biyoprovensine ait

Callis-tocythere adriatica Masoli, Xestoleberis dispar

G. W. MŸller, Loxoconcha agilis Ruggieri gibi cins ve tŸrler bulunmußtur. Bunlarla birlikte HK-17 ve HK-18 sondajlarÝnÝn bazÝ dŸzeylerinde mollusklardan Bittium (Bittium) reticulatum (Da Costa), Hydrobia (Hydrobia) acuta Draparnaud ve Pseudamnicola sp.ÕnÝn •ok fazla sayÝda bu-lunmuß olmasÝ, belli dŸzeylerde bol miktarda jips kristallerinin varlÝÛÝ, Holosen ortalarÝnda Ha-li•Õde bilinenlerin dÝßÝnda farklÝ koßullarÝn

varol-duÛunu ve bunun bir faya baÛlÝ termal getirim sonucu gelißmiß olabileceÛini ortaya koymakta-dÝr.

KATKI BELÜRTME

Yazarlar; sondaj šrneklerini saÛlayan Jeoloji YŸk. MŸh. Korkut Mšroy (YŸksel Proje Uluslara-rasÝ A. Þ.) ile foraminifer šrneklerinin elektron mikroskopunda (Jeol JSM-6400 Scanning Mic-roscope) fotoÛraflarÝnÝn •ekimi i•in hertŸrlŸ kat-kÝda bulunan AR‚ELÜK A.Þ. AraßtÝrma ve Tek-noloji Gelißtirme Merkezi BaßkanlÝÛÝÕna ve bu konuda bŸyŸk emeÛi ge•en Turgay GšnŸlÕe te-ßekkŸrŸ bir bor• bilirler. AyrÝca, ostrakod

tayinle-0.015 0.01 0.005 0 -0.005 6 5 4 3 2 1 0 0 5 10 15 20 25 0 5 10 15 20 25 0.014 0.12 0.1 0.08 0.06 0.04 0.02 0

(18)

Cu

Pb

Þekil 14. Zn, Cu ve Pb elementleri-derinlik ilißkisi.

Figure 14. Zn, Cu,Pb elements versus depth graphs.

Pb

Zn

Þekil 15. Zn-Pb ve Zn-Cu ilißkileri.

Figure 15. Relationships between Zn-Pb and Zn-Cu.

ErtuÛrul ‚anak•ÝÕya (‚ukurova †niversitesi) ve ßekilleri hazÝrlayan Jeoloji MŸh. N. Bora †lter ile Cazibe HoßgšrenÕe (Üstanbul †niversitesi) i•ten-likle teßekkŸr ederler.

KAYNAKLAR

Avßar, N. ve Meri•, E., 2001. ‚eßme-IlÝca Koyu (Üz-mir) termal bšlgesi gŸncel bentik foramini-ferlerinin sistematik daÛÝlÝmÝ. Yerbilimleri, 24, 13-22.

Aykol, A., Ünan, K. ve Suner, F., 1984. JeokimyaÕya Giriß. Ü.T.†. YayÝnÝ, SayÝ 1084, 672 s. Ballard, R. D., 1976. Window on earthÕs interior.

Na-tional Geographic, 150 (2), 228-249. Ballard, R. D., and Grassle, J. F., 1979. Return to

ca-ses of the deep. National Geographic, 156 (5), 689-707.

Braadshaw, J. S., 1957. Laboratory studies on the ra-te of growth of the foraminifer ÒStrebulus beccarii (LinnŽ) var. tepida (Cushman)Ó. Journal of Paleontology, 31, 1138-1147. Bonaduce, G., Ciampo, G., and Masoli, M., 1975.

Distribution of ostracoda in the Adriatic Sea. Publicazioni Della Stazione Zoologi-ca di Napoli, 40, 1, 154 pp.

Cody, R. D., 1976. Early artificial diagenetic changes: In Artificial Gypsum Crystals grown within bentonite muds and gels. Bulletin of Ge-ological Society of America, 87, 1163-1168.

Cita, M. B., Wright, R. C., Ryan, W. B. F., and Longi-nelli, A., 1978. Messinian paleoenviron-ments. DSDP initial reports of the DSDP project V. XLII part I, 1003-1035.

Cimerman, F., and Langer, M. R., 1991. Mediterrane-an foraminifera. Slovenska Akademija Znanosti in Umetnosti, 118 pp.

Corliss, J. B., and Ballard, R. D., 1977. Oases of life in the cold abyss. National Geographic, 152 (4), 440-453.

Dean, W. E., 1982. Theoretical versus observed suc-cessions from evaporation of seawater. In W. E. Dean ve B. C. Schreiber (eds.). Ma-rine Evaporites, S. E. P. M. Short Course, No: 4, 43-73.

Derman, A. S., 1990. Gen• •škellerin (Holosen) sedi-mentolojik šzellikleri ve ortamasal yorumu. Üstanbul BoÛazÝ ve Hali•Õin Ge•

Kuvater-0.12 0.1 0.08 0.06 0.04 0.02 0 -0.02 0.1 0.08 0.06 0.04 0.02 0 -0.02 0.1 0.08 0.06 0.04 0.02 0 1 0.1 0.01 0.001 0.1 0.01 0.001 0.05 0.1 0.15 0.2 0.25 0 5 10 15 20 25 0 5 10 15 20 25 0

(19)

Enright, J. T., Newman, W. A., Hessler, R. R., and McGowen, J. A., 1981. Deep-Ocean hydrotermal vent comunities. Nature, 289, 218-220.

Friedman, G. M., 1982. Depositional environments of evaporite deposits. In V. E. Dean ve V. C. Schreiber (eds.). Marine Evaporites, S. E. P. M. Short Course, No: 4, 177-184. Gšksu, H. Y., …zer, A. M. ve ‚etin, O., 1990. Mollusk

kavkÝlarÝnÝn ESR yšntemi ile deÛerlendiril-mesi. Üstanbul BoÛazÝ gŸneyi ve Hali•Õin Ge• Kuvaterner (Holosen) Dip TortullarÝ E. Meri• (ed.), 95-97.

GŸlen, D., Kuban•, C. ve AltÝnsa•lÝ, S., 1990. Ostra-coda. Üstanbul BoÛazÝ gŸneyi ve Hali•Õin Ge• Kuvaterner (Holosen) dip tortullarÝ E. Meri• (ed.), 43-53.

HelvacÝ, C. ve Fallick, A. E., 1995. Üzmit Kšrfezi (Her-sek Burnu-Kaba Burun) Kuvaterner istifin-den derlenen jips šrneklerinin kŸkŸrt izo-top analizleri ve ortamsal yorumu. Üzmit Kšrfezi Kuvaterner Üstifi E. Meri• (ed.), 99-104.

Hottinger, L., Halicz, E., and Reiss, Z., 1993. Recent foraminiferida from the Gulf of Aqaba, Red Sea. Slovenska Akedamija Znanosti in Umetosti Academia Scientiarum et Artium Slovinica. 409 pp.

Kapan-Yeßilyurt, S., 2000. Kißisel gšrŸßme. Onsekiz Mart †niversitesi, MŸhendislik FakŸltesi, Jeoloji MŸhendisliÛi BšlŸmŸ, ‚anakkale. Le Calvez, J. et Y., 1958. RŽpartition des

foraminif•-res dans la Baie de Villefranche. I Milioli-dae. Annuel Institut OcŽanographie, 35 (3), 159-234.

Loeblich, J. R., and Tappan, H., 1988. Foraminiferal genera and their classification. Van Nost-rand Reinhold Comp., 1812 pp.

Lutz, R. A., 2000. Deep sea vents. National Geograp-hic, October, 2000, 116-127.

Lutz, R. A., and Haymon, R. M., 1994. Rebirt of a de-ep-sea vent. National Geographic, 186 (5), 114-126.

Meri•, E., 1983. Okyanus dibi vahalarÝ. YeryuvarÝ ve Ünsan, 8 (1), 3-6.

Meri•, E., 1986. Deniz dibi termal kaynaklarÝn canlÝ yaßamÝna etkisi hakkÝnda gŸncel bir šrnek (IlÝca-‚eßme-Üzmir). T. J. K. BŸlteni, 29 (1), 17-21.

Meri•, E., 1990. Hali• ge•miße dšnebilecekmi? Arke-oloji ve Sanat, 46-49, 30-31.

Meri•, E. ve SakÝn•, M., 1990. Foraminifera. Üstanbul BoÛazÝ GŸneyi ve Hali•Õin Ge• Kuvaterner (Holosen) Dip TortullarÝ, E. Meri• (ed.), 15-41.

gšzlenen termal veriler. Üzmit Kšrfezi Ku-vaterner Üstifi. E. Meri• (ed.), 81-90. Meri•, E. ve Avßar, N., 2000. Deniz diplerindeki aktif

faylarÝn belirlenmesinde bentik foraminifer-lerin šnemi. BatÝ AnadoluÕnun Depremsel-liÛi Sempozyumu Bildiriler KitabÝ, 198-207. Meri•, E., SakÝn•, M. ve Eroskay, S. O., 1988. Üstan-bul BoÛazÝ ve Hali• •škellerinin evrim mo-deli. MŸhendislik Jeolojisi BŸlteni, 10, 10-14.

Meri•, E., Yanko, V. ve Avßar, N., 1995. Üzmit Kšrfezi (Hersek Burnu-Kaba Burun) Kuvaterner is-tifinin foraminifer faunasÝ. Üzmit Kšrfezi Ku-vaterner Üstifi, E. Meri• (ed.), 105-151. Meri•, E., Kerey, Ü. E., Avßar, N., TunoÛlu, C., Taner,

G., Kapan-Yeßilyurt, S., †nsal, Ü. ve Ros-so, A., 1998. Üstanbul BoÛazÝ yolu ile Mar-mara Denizi-Karadeniz baÛlantÝsÝ hakkÝn-da yeni bulgular. SualtÝ Bilim ve Teknoloji-si ToplantÝsÝ Bildiriler KitabÝ, 82-97. Meri•, E., Kerey, Ü. E., Avßar, N., TunoÛlu, C., Taner,

G., Kapan-Yeßilyurt, S., †nsal, Ü. ve Ros-so, A., 2000. Ge• Kuvaterner (Holosen)Õde Üstanbul BoÛazÝ yolu ile Marmara Denizi-Karadeniz baÛlantÝsÝ hakkÝnda yeni bulgu-lar. TŸrkiye Jeoloji BŸlteni, 43 (1), 73-118. Meri•, E., Avßar, N. ve KÝlÝn•aslan, Y., 2001. Gšk•e-ada (Kuzey Ege Denizi) bentik foraminifer faunasÝ ve bu toplulukta gšzlenen yerel deÛißimler. TŸrkiye Jeoloji BŸlteni, 44 (2), 39-63.

Murray, J. W., 1971, An atlas of British recent forami-niferids. Heineman Educational Books, London, 244 pp.

Rona, P. A., 1992. Deep-Sea geysers of the Atlantic. National Geographic, 182 (4), 104-109. Rona, P. A., Klinkhammer, G., Nelsen, T. A., Trefry,

J. H., and Elderfield, H., 1986. Black smo-kers, massive sulphides and vent biota at the Mid-Atlantic Ridge. Nature, 321, 33-37. SakÝn•, M., 1998. Üstanbul BoÛazÝ (Hali•-Sarayburnu-†skŸdar) bentik foraminifer (Holosen) pa-leobiyofasiyesleri; Akdeniz-Karadeniz su ge•ißi Ÿzerine yeni bir yaklaßÝm. MTA Der-gisi, 120, 223-232.

Schreiber, B. C., 1982. Environment of subaquceus gypsum deposition. In W. E. Dean ve B. C. Schreiber (eds.), Marine Evaporites, S. E. P. M. Short Course No: 4, 43-77.

Sgarella, F., and Moncharmont-Zei, M., 1993. Bent-hic foraminifera of the Gulf of Naples (Italy): Systematics and autoecology. Bol-letino Della Societa Paleontologica Itali-ana, 32 (2), 145-264.

Stanley, D. J., and Blanpied, C., 1980. Late Quater-nary water exchange between the Eastern

(20)

Þahin, S., 2000. Radyoaktivite seviye tayini ile Kuva-terner istifi incelemesi ve yeni bir deÛerlen-dirme. Ü. T. †. NŸkleer Enerji EnstitŸsŸ, Doktora Tezi, 146 s (yayÝmlanmamÝß). Tanner, A.B., 1964. Physical and chemical controls

on distribution of Radium-226 and Radon-222 in Ground Water near Great Salt Lake. The Natural Radiation Environment, A.S. Adam, and M.L. Wayne (eds.), 253-276. TuÛrul, A. B., Meri•, E., Avßar, N., Baytaß, F.,

AltÝn-soy, N., Ayaz, B., DoÛan, N., Þahin, S. ve YÝlmaz, Ü., 2001. Hali• Ge• Kuvaterner (Holosen) istifinin radyoaktivite seviyesi ta-yini ile deÛerlendirilmesi ve diÛer deÛerlen-dirme teknikleri ile karßÝlaßtÝrÝlmasÝ. Hali• 2001. Sempozyumu Bildiriler KitabÝ, 253-267.

si, Fen FakŸltesi, Biyoloji BšlŸmŸ, Vezne-ciler, Üstanbul.

Wright, R., 1978. Neogene benthic foraminifera from DSDP Leg 42 A Mediterranean Sea, Initial reports of the DSDP Project. V. XLII, part I, 709-726.

Yanko, V., 1990. Stratigraphy and paleogeography of the marine Pleistocene and Holocene de-posits of the southern seas of the USSR. Memoire Societa Geologica Italiana, 44, 167-187.

Yassini, Ü., 1979. The littoral system ostracodes from the bay of Bou-Üsmail, Algiers. Revista Es-panola de Micropaleontologia, 11 (3), 353-416.

(21)

land). DÝß gšrŸnŸm, x 80; Hali•-Üstanbul, HK-17, 6.00-6.45 m.

Þekil 2. Adelosina mediterranensis (le Calvez J. ve Y.). DÝß gšrŸnŸm, x 65; Hali•-Üstanbul, HK-4, 30.00-30.45 m.

Þekil 3. Spiroloculina angulosa Terquem. DÝß gšrŸ-nŸm, x 80; Hali•-Üstanbul, HK-4, 3.00-3.45 m. Þekil 4. Spiroloculina dilatata dÕOrbigny. DÝß gšrŸ-nŸm, x 80; Hali•-Üstanbul, HK-17, 6.00-6.45 m. Þekil 5. Siphonaperta aspera (dÕOrbigny). DÝß gšrŸ-nŸm, x 170; Hali•-Üstanbul, HK-17, 21.00-21.45 m.

Þekil 6. Quinqueloculina laevigata dÕOrbigny. DÝß gš-rŸnŸm, x 80; Hali•-Üstanbul, HK-17, 15.00-15.45 m.

Þekil 7. Quinqueloculina lamarckiana dÕOrbigny. DÝß gšrŸnŸm, x 130; Hali•-Üstanbul, HK-17, 15.00-15.45 m.

Þekil 8. Quinqueloculina seminula (LinnŽ). a ve b dÝß gšrŸnŸmler, x 80; Hali•-Üstanbul, HK-4, 30.00-30.45 m.

Þekil 9. Miliolinella labiosa (dÕOrbigny). DÝß gšrŸnŸm, x 140; Hali•-Üstanbul, HK-17, 21.00-21.45 m. Þekil 10. Triloculina marioni Schlumberger. DÝß

gšrŸ-nŸm, x 95; Hali•-Üstanbul, HK-17, 21.00-21.45 m.

Þekil 11. Peneroplis pertusus (Forskal). DÝß gšrŸnŸm, x 100; Hali•-Üstanbul, HK-17, 6.00-6.45 m. Þekil 12. Peneroplis planatus (Fichtel ve Moll). DÝß

gšrŸnŸm, x 65; Hali•-Üstanbul, HK-17, 6.00-6.45 m.

land). External view, x 80; Golden Horn -Istan-bul, HK- 17, 6.00-6.45 m.

Figure 2. Adelosina mediterranensis (le Calvez J. and Y.). External view, x 65; Golden Horn-Istanbul, HK-4, 30.00-30.45 m.

Figure 3. Spiroloculina angulosa Terquem. External view, x 80; Golden Horn-Istanbul, HK-4, 3.00-3.45 m.

Figure 4. Spiroloculina dilatata dÕOrbigny. External vi-ew, x 80; Golden Horn-Istanbul, HK-17, 6.00-6.45 m.

Figure 5. Siphonaperta aspera (dÕOrbigny). External view x 170; Golden Horn-Istanbul, HK-17, 21.00- 21.45 m.

Figure 6. Quinqueloculina laevigata dÕOrbigny. Exter-nal view, x 80; Golden Horn-Istanbul, HK-17, 15.00-15.45 m.

Figure 7. Quinqueloculina lamarckiana dÕOrbigny. Ex-ternal view, x 130; Golden Horn-Istanbul, HK-17, 15.00-15.45 m.

Figure 8. Quinqueloculina seminula (LinnŽ). a and b external views, x 80; Golden Horn-Istanbul, HK-4, 30.00-30.45 m.

Figure 9. Miliolinella labiosa (dÕOrbigny). External vi-ew, x 140; Golden Horn-Istanbul, HK-17, 21.00-21.45 m.

Figure 10. Triloculina marioni Schlumberger. External view, x 95; Golden Horn-Istanbul, HK-17, 21.00-21.45 m.

Figure 11. Peneroplis pertusus (Forskal). External vi-ew, x 100; Golden Horn-Istanbul, HK-17, 6.00-6.45 m.

Figure 12. Peneroplis planatus (Fichtel and Moll). Ex-ternal view, x 65; Golden Horn-Istanbul, HK-17, 6.00-6.45 m.

(22)

(23)

x 190; Hali•-Üstanbul,HK-17, 15.00-15.45 m. Þekil 2. Rosalina bradyi Cushman. DÝß gšrŸnŸmler; a,

spiral taraf ve b, ombilikal taraf, x 140; Hali•-Üstanbul, HK-4, 30.00-30.45 m.

Þekil 3. Asterigerinata mamilla (Williamson). DÝß gš-rŸnŸm, spiral taraf, x 160; Hali•-Üstanbul, HK-17, 15.00-15.45 m.

Þekil 4. Ammonia compacta Hofker. DÝß gšrŸnŸmler; a, spiral taraf ve b, ombilikal taraf, x 100; Ha-li•-Üstanbul, HK-4, 30.00-30.45 m.

Þekil 5. Ammonia tepida Cushman. DÝß gšrŸnŸm, spi-ral taraf, x 150; Hali•-Üstanbul, HK-18, 10.50-10.95 m.

Þekil 6. Cribroelphidium poeyanum (dÕOrbigny). DÝß gšrŸnŸm, x 200; Hali•-Üstanbul, HK-18, 10.50-10.95 m.

Þekil 7. Elphidium aculeatum dÕOrbigny. a ve b dÝß gšrŸnŸmler, x 80; Hali•-Üstanbul, HK-4, 30.00-30.45 m.

Þekil 8. Elphidium crispum (LinnŽ). DÝß gšrŸnŸm, x 60; Hali•-Üstanbul, HK-17, 6.00-6.45 m. Þekil 9. Elphidium ponticum (Dolgopolskaya ve

Pa-uli). a ve b dÝß gšrŸnŸmler, x 80; Hali•-Üstan-bul, HK-18, 10.50-10.95 m.

ew, x 190; Golden Horn-Istanbul,HK-17, 15.00-15.45 m.

Figure 2. Rosalina bradyi Cushman. External views; a, spiral side and b, umblical side, x 140; Gol-den Horn-Istanbul, HK-4, 30.00-30.45 m. Figure 3. Asterigerinata mamilla (Williamson).

Exter-nal view, spiral side, x 160; Golden Horn-Is-tanbul, HK-17, 15.00-15.45 m.

Figure 4. Ammonia compacta Hofker. External views; a, spiral side and b, umblical side, x 100; Gol-den Horn-Istanbul, HK-4, 30.00-30.45 m. Figure 5. Ammonia tepida Cushman. External view,

spiral side, x 150; Golden Horn-Istanbul, HK-18, 10.50-10.95 m.

Figure 6. Cribroelphidium poeyanum (dÕOrbigny). Ex-ternal view, x 200; Golden Horn-Istanbul, HK-18, 10.50-10.95 m.

Figure 7. Elphidium aculeatum dÕOrbigny. a and b ex-ternal views, x 80; Golden Horn-Istanbul, HK-4, 30.00-30.45 m.

Figure 8. Elphidium crispum (LinnŽ). External view, x 60; Golden Horn-Istanbul, HK-17, 6.00-6.45 m.

Figure 9. Elphidium ponticum (Dolgopolskaya and Pauli). a and b external views, x 80; Golden Horn-Istanbul, HK-18, 10.50-10.95 m.

(24)