Akut Viral Hepatit A Tanısı ile İzlenen Hastalarımızın Değerlendirilmesi
11
Özet
Amaç: Hepatit A enfeksiyonu, enterik yolla bulaùan, Picornaviridae ailesinden bir virüs olan hepatit A virü- sünün (HAV) yol açtÕüÕ bir hastalÕktÕr. HAV’a baülÕ kli- nik tablolar asemptomatik veya subklinik enfeksiyon- dan kolestatik hepatit ve fulminan hepatik yetmezliüe kadar deüiùmektedir. Bu çalÕùmada akut hepatit A tanÕsÕ konulan çocuk olgularÕn klinik ve laboratuvar özelliklerinin deüerlendirilmesi planlanmÕùtÕr.
Gereç ve Yöntemler: Bu çalÕùmada Dr. Behçet Uz Çocuk HastalÕklarÕ ve Cerrahisi Eüitim ve AraùtÕrma Hastanesi Çocuk Enfeksiyon Kliniüinde yatan akut viral hepatit A enfeksiyonu teùhisi konulan 86 hasta laboratuar ve klinik özellikler yönünden incelendi.
Bulgular: HastalarÕn baùvuru ùikayetleri sÕklÕk sÕrasÕna göre kusma (%66.3), sarÕlÕk (%54.7), karÕn aürÕsÕ (%47.7) ve halsizlik (%36.6) olarak saptandÕ. Bu ùika- yetler açÕsÕndan 1-5 yaù, 6-12 yaù ve 12 yaù üstü çocuklar karùÕlaùtÕrÕldÕüÕnda kusma, sarÕlÕk, halsizlik, ateù, karÕn aürÕsÕ açÕsÕndan anlamlÕ fark bulunmadÕ Sonuç: Hepatit A enfeksiyonu ile baùvuran hastalar- da özellikle non-spesifik semptomlarÕn belirgin olabi- leceüi hatÕrlanmalÕdÕr. (J Pediatr Inf 2011; 5: 4-6) Anahtar kelimeler: Hepatit A, hepatit, çocuk
Abstract
Objective: Hepatitis A infection is an acute, self limit- ing disease due to infection of the liver by hepatitis A virus, an enterically transmitted virus which is a mem- ber of the Picornaviridae family. The infection may be asymptomatic or may cause an acute hepatitis syn- drome of varying degrees of severity up to and including fulminant hepatitis. We investigated the clinical and laboratory characteristics of cases with the diagnosis of acute hepatitis A.
Material and Methods: In this study, 86 children who were diagnosed as acute viral hepatitis A in Dr.
Behçet Uz Children’s Hospital Infectious Diseases Clinic were evaluated according to laboratory and clinical characteristics.
Results: The most common symptoms were vomit- ing (66.3%), jaundice (54.7%), abdominal pain (%47.7) and weakness (36.6%). No significant differ- ence was present between the age groups 1-5, 6-12 and over 12 years.
Conclusion: Especially hepatitis A should be kept in mind in children with nonspecific complaints.
(J Pediatr Inf 2011; 5: 4-6)
Key words: Hepatits A, hepatitis, childhood
Geliù Tarihi: 20.06.2010 Kabul Tarihi: 03.02.2011
Yazışma Adresi:
Correspondence Address:
Dr. ûlker Devrim Dr. Behçet Uz Çocuk HastalÕklarÕ ve Cerrahisi Eüitim ve AraùtÕrma Hastanesi, Pediatrik Enfeksiyon, Kliniüi İzmir, Türkiye Tel: +90 506 309 07 07 E-posta:
ilkerdevrim2003@yahoo.com doi:10.5152/ced.2011.02
The Evaluation of the Children with Diagnosis of Acute Viral Hepatitis A Özgün AraùtÕrma / Original Article
4
ûlker Devrim1, úeyma Memur2, Zuhal Ziviù2, Özlem Soylu2, ûlker Günay2, Ceyhun Dizdarer2, Nurettin Ünal2
1Dr. Behçet Uz Çocuk HastalÕklarÕ ve Cerrahisi Eüitim ve AraùtÕrma Hastanesi, Pediatrik Enfeksiyon Kliniüi, İzmir, Türkiye
2Dr. Behçet Uz Çocuk HastalÕklarÕ ve Cerrahisi Eüitim ve AraùtÕrma Hastanesi, Çocuk SaülÕüÕ ve HastalÕklarÕ Kliniüi, İzmir, Türkiye
Hepatit A virusu (HAV) Picornaviridae familya- sÕnÕn alt cinsi olan hepatovirus cinsinden bir RNA virüsüdür. Hepatit A virüsü fekal-oral yol ile bula- ùÕr, gÕda ve içecekleri de kontamine eder. Bu nedenle, özellikle sanitasyonun ve saülÕk hizmet- lerinin aksadÕüÕ geliùmekte olan ülkelerde epide- milere yol açar (1). Nitekim geliùmiù ülkelerde (Amerika Birleùik Devletleri) yapÕlan çalÕùmalarda hepatit A insidansÕ 100 000’de 1.5 iken (2), geliùmekte olan ülkelerde (Afrika, Asya) bu oran 100 000’de 150’ye kadar çÕkabilmektedir (3).
Hepatit A enfeksiyonunun klinik tablosu oldukça geniù bir spektrumdadÕr. Klinik asemp- tomatik veya subklinik olabileceüi gibi, oldukça aüÕr durumlar olan kolestatik hepatit ve fulminan hepatik yetmezliüe kadar gidebilmektedir. Ateù, halsizlik, bulantÕ, kusma, iùtahsÕzlÕk, ishal ve sarÕlÕk en sÕk ùikayetlerdir (1).
Bu retrospektif çalÕùma’da Ocak 2007- Aüustos 2009 tarihleri arasÕnda Dr. Behçet Uz Çocuk HastalÕklarÕ ve Cerrahisi Eüitim ve AraùtÕrma Hastanesi Çocuk Enfeksiyon Kliniüinde
yatan hepatit A enfeksiyon teùhisi konulan hastalar demografik özellikleri ve klinik bulgularÕ deüerlendirildi.
Gereç ve Yöntem
Bu çalÕùmada Ocak 2007 ile Aüustos 2009 tarihleri arasÕnda Dr. Behçet Uz Çocuk HastalÕklarÕ ve Cerrahisi Eüitim ve AraùtÕrma Hastanesi Çocuk Enfeksiyon Kliniüinde yatan akut hepatit A enfeksiyonu teùhisi konu- lan 86 hastanÕn dosyalarÕ ve epikrizleri incelendi. Olgular 1-5 yaù, 6-12 yaù ve 12 yaù üstü olmak üzere üç gruba ayrÕlarak demografik özellikleri, klinik ve laboratuar bulgu- larÕ ve hastanede kalÕù süreleri kaydedildi. Özellikle çocuklar okul öncesi, ilköüretim birinci kademe ve ilköü- retim ikinci kademe ve üstü olarak deüerlendirildi.
Deüerlendirmeye alÕnan laboratuar bulgularÕ tam kan sayÕmÕ, alanin aminotransferaz (ALT), aspartat aminot- ransferaz (AST), gamaglutamil transferaz (GGT), total ve direkt bilirubin deüerleri protrombin zamanÕ (PTZ), aktif parsiyel tromboplastin zamanÕ (APTT) idi.”
Akut viral hepatit A tanÕsÕ HAV immunoglobulin M (IgM) pozitifliüi ile kondu. AyrÕca hastalarÕn diüer hepatit nedenlerine yönelik hepatit B ve hepatit C serolojisi deüerlendirildi.
Verilerin deüerlendirilmesi için “SPSS for Windows Release 13.0 Software (SPSS Inc, Chiago, IL)” istatistik paket programÕ kullanÕldÕ.
Sonuçlar
ÇalÕùmaya katÕlan 86 hastanÕn yaù ortalamasÕ 7.8±3.4 yÕl (minimum 2 yaù, maksimum 15 yaù) olarak bulundu.
HastalarÕn %38.4’ü okul öncesi yaù grubundayken (n=33),
%61.6‘sÕ (n=53) okula gitmekteydi. HastalarÕn 54’ü erkek (%62.8); 32’si (%37.2) kÕzdÕ. Hastalar en sÕk kÕù aylarÕnda (%29.1) baùvurmuùtu, bunu yaz (%26.7), ilkbahar (%24.4) ve sonbaharÕn (%19.8) izlediüi görüldü (úekil 1).
HastalarÕn baùvuru ùikayetleri sÕklÕk sÕrasÕna göre kusma (%66.3), sarÕlÕk (%54.7), karÕn aürÕsÕ (%47.7) ve halsizlik (%36.6) olarak tespit edildi. Baùvuru ùikayetleri açÕsÕndan 1-5 yaù, 6-12 yaù ve 12 yaù üstü çocuklar kar- ùÕlaùtÕrÕldÕüÕnda anlamlÕ fark bulunmadÕ (p>0.05).
Baùvurudan önce geçen sürenin ortanca deüeri 4 gün (en az 2, en çok 45 gün) olarak hesaplandÕ. HastalarÕn
%20.9’unda (18 hasta) ailede sarÕlÕk öyküsü mevcuttu.
Fizik muayenesi bulgularÕ deüerlendirildiüinde, hasta- larÕn 71’inde ikter (%82.6), 44’ünde (%51.8) hepatomega- li ve 4’ünde (%4.7) splenomegali mevcut olduüu görüldü.
Laboratuar incelemelerinde ortalama hemoglobin deüeri 12.1 g/dl (7.8-15.9 g/dl), lökosit sayÕsÕ 6914/mm3 (1810-315500/mm3), trombosit sayÕsÕ 255651/mm3 (2000-558000/mm3), AST 1658 U/L (101-6553U/L), ALT 1708U/L (141-4856 U/L) olarak bulundu. Ortanca total bilirubin düzeyi 5.05 mg/dl (0.4-23mg/dl), ortanca direkt bilirubin düzeyi 3.3 mg/dl (0.1-13.1 mg/dl) ve median GGT düzeyi 128 IU/ l (28.0-440) olarak tespit edildi.
HastalarÕn %24.4’ünde( n=21) uzamÕù PTZ, %3.4’ünde uzamÕù aPTT, %18.6’sÕnda uzamÕù INR tespit edildi.
Tüm hastalarda anti HAV IgM, 73 hastada (%84.9) anti HAV IgG pozitif bulundu. Dört hastada (%4.7) hepatit B taùÕyÕcÕlÕüÕ tespit edildi. Bir hastada asit, bir hastada kolestatik hepatit geliùti, iki hasta ise hepatik koma teùhi- si konularak, sevk edildi. Ortanca hastanede kalÕù süresi 4 gün olarak saptandÕ (1-17 gün).
TartÕùma
Akut hepatit A’Õn üç tip endemik paterni bulunmakta- dÕr. Yüksek endemik olan coürafyalarda özellikle küçük çocuklarda enfeksiyon oranÕ yüksektir ve asemptomatik enfeksiyon geçirme oranÕ yüksektir. Orta endemik olan bölgelerde ise daha büyük çocuklarda ve adölesanlarda enfeksiyon daha sÕk görülür ve sosya-ekonomik olarak heterojen ülkelerde görülür. Özellikle geliùmiù ülkeleri içeren düùük endemik bölgelerde ise her yaù grubunda eùit oranda HAV enfeksiyonu görülmektedir (4).
Türkiye’de hepatit prevalansÕ bölgelere göre deüiùiklik göstermektedir. Ülkemizde yapÕlan çalÕùmalar- da Trabzon’da 3-18 yaù arasÕnda HAV prevalansÕnÕn
%88.6 (5); Erzurum’da 3-14 yaù arasÕndaki çocuklarda HAV prevalansÕ %68.3 olarak bildirilmiùtir (6). AyrÕca ûstanbul’da deüiùik yaù gruplarÕnda (sÕrasÕyla 2-4 yaù ile 10-15 yaù) HAV prevalansÕ %12.2-63,3 olarak bildirilmiù- tir (7). Hastanemizin hizmet verdiüi ûzmir ili genelinde 16-18 yaù arasÕnda HAV prevalansÕ %84 olarak bildirilir- ken (8); 2007’de yapÕlan bir çalÕùmada 1-2 yaù arasÕnda
%5.9 iken; 11-14 yaù arasÕnda %32.8 olarak saptanmÕùtÕr (4). Bizim çalÕùmamÕzda HAV enfeksiyonu olan çocuklarÕn yaù ortalamasÕ 7.8 yÕl olarak hesaplandÕ ve hastalarÕn çoüunluüu okul çaüÕndaydÕ. ûzmir bölgesinde yapÕlan bir
Devrim ve ark.
Akut Viral Hepatit A OlgularÕ
J Pediatr Inf 2011; 5: 4-6
5
úekil 1. VakalarÕn mevsimlere göre daüÕlÕmÕ Yüzde (%)
ilkbahar yaz sonbahar
24.4 26.7
19.8
29.1 35
30 25 20 15 10 5 0
kÕù
Yüzde (%)
çalÕùmada HAV prevalansÕnÕn 7-10 yaù ile 19-24 yaù’da pik yaptÕüÕ bildirilmiùtir (4). Ateù Kara ve arkadaùlarÕnÕn yaptÕüÕ bir çalÕùmada hepatit A tanÕlÕ çocuklarÕn yaù orta- lamasÕ 9 olarak bildirilmiùtir (9). ÇalÕùmamÕz daha önceki çalÕùma sonuçlarÕnÕ desteklemektedir.
Baùvuru bulgularÕ deüerlendirildiüinde; neredeyse has- talarÕn yarÕsÕnÕn belirgin sarÕlÕüÕ olmadÕüÕ görüldü. Özellikle çocuklarda asemptomatik enfeksiyon oranÕnÕn yetiùkinlere göre daha yüksek olduüu bildirilmiùtir. Çocuklarda sarÕlÕk görülme oranÕ (özellikle 6 yaù altÕnda) %30 iken; adölesan- larda bu oran %70 olarak bildirilmiùtir (10). Bizim çalÕùma- mÕzda sarÕlÕüÕ olan hasta oranÕ literatürü destekler nitelik- teydi, ancak özellikle non-spesifik semptomlar olan kusma, karÕn aürÕsÕ, ateù ve halsizliüin de hastaneye baù- vuru sebeplerinde önemli bir yer tuttuüu görüldü. Özellikle hastalÕüÕn doüal seyrinde, kuluçka dönemi sonunda (15- 49 gün) özgül olmayan semptomlar görüldüüünden ve sarÕlÕüÕn genellikle bir hafta içinde ortaya çÕkmasÕndan dolayÕ bu tür hastalarÕn gözden kaçabileceüi unutulma- malÕdÕr. Özellikle karÕn aürÕsÕ ve kusma, ateù ùikayetleri ile gelen hastalarda ailede de hepatit hikayesi sorgulanmalÕ- dÕr. Bizim çalÕùmamÕz da hastalarÕn beùte birinde aile öyküsünün olmasÕ bu yaklaùÕmÕ doürular nitelikteydi.
Hepatit A aùÕsÕna ilk olarak 1995 yÕlÕnda lisans verilmiù- tir ve 1 yaù üstü çocuklara yapÕlabilmektedir. Hastanemize yatan hastalarÕn hiçbirine hepatit A aùÕsÕ yapÕlmamÕùtÕ.
Ancak hastalarÕmÕzÕn ortalama yatÕù süresinin 4 gün olma- sÕ, hastanede yatÕù, tetkik ve tedavi masraflarÕ, hepatit A enfeksiyonlarÕnÕn morbidite ve mortalitesi göz önüne alÕn- dÕüÕnda hepatit A aùÕsÕnÕn özellikle çocuklara önerilmesi düùünülebilinir.
Hepatit A enfeksiyonu ile baùvuran hastalarda özellikle non-spesifik semptomlarÕn belirgin olabileceüi ve vakalarÕn neredeyse yarÕsÕnda sarÕlÕüÕn olmadÕüÕ unutulmamalÕdÕr.
ÇÕkar ÇatÕùmasÕ
Yazarlar, herhangi bir çÕkar çatÕùmasÕnÕn söz konusu olmadÕüÕnÕ bildirmiùlerdir.
Kaynaklar
1. Bell BP. Global epidemiology of hepatitis A: implications for control strategies. In: Margolis HS, Alter MJ, Liang J, Deinstag J, eds. Viral hepatitis and Liver Disease. London: International Medical Press, 2002: p. 9-14.
2. Wasley A, Miller JT, Finelli L. Surveillance for acute viral hepati- tis United States, 2005. MMWR Surveill Summ 2007; 56: 1-24.
3. WHO (World Health Organization): Hepatitis A. World Health Organization. Department of Communicable Disease Surveillance and Response. http://www.who.int/csr/disease/
hepatitis/HepatitisA_whocdscsredc2000_7.pdf.
4. Özkinay F, Kurugöl Z, Koturoülu G et al. The epidemiology of hepatitis A infection in the population of Bornova, Izmir. Ege TÕp Dergisi 2007; 46: 1-6.
5. Baki A, AynacÕ M, Köksal I. Prevalance of antibody to hepatitis A virus among children in Trabzon, Turkey. Infection 1993; 21: 132-3.
6. Taùyaran MA, Akdaü R, Akyüz M et al. Erzurum yöresi çocukla- rÕnda fekal-oral bulaùan hepatit viruslarÕnÕn seroprevalansÕ.
Klinik Dergisi 1994; 7: 74-8.
7. Aldeniz C, Çavuùlu ú, Altunay H et al. ûstanbul’da A ve E hepa- titlerinin seroprevalansÕ. Viral Hepatit Dergisi 1998; 1: 31-6.
8. Akbulut A. HAV enfeksiyonu. In: KÕlÕçturgay K Ed. Viral Hepatit.
Viral hepatitle savaùÕm Derneüi, Bursa; 1998; p. 41- 64.
9. Kara A, Parlakay AÖ, Akan A, Cengiz AB, Ceyhan M.
Semptomatik Hepatit A ve Hepatit A Komplikasyonu Olarak Kolestatik Hepatit. J Pediatr Inf 2009; 3: 165-7.
10. Wasley A, Fiore A, Bell BP. Hepatitis A in the era of vaccination.
Epidemiol Rev 2006; 28: 101-11.
Devrim ve ark.
Akut Viral Hepatit A OlgularÕ J Pediatr Inf 2011; 5: 4-6
