4/16/20 1

(1)

BLOOM’UN BİLİŞSEL ALAN ì

TAKSONOMİSİ DOÇ. DR. GÜÇLÜ ŞEKERCİOĞLU

1

DAVRANIŞLARIN GRUPLANDIRILMASI

2

Eğitimde öğrenciye kazandırılmak istenen davranışlar üç başlık altında toplanır.

Doç. Dr. Güçlü Şekercioğlu (2020) 2

2

DAVRANIŞLARIN GRUPLANDIRILMASI

Bireyin öğrenilmiş davranışlarından zihinsel yönü ağır basan

davranışları, bu alan kapsamı içindedir. Gerçi öğrenilmiş davranışların tümünde, zihinsel, duyuşsal ve psikomotor özellikler vardır. Bu davranışlar ister bilişsel, ister duyuşsal ve isterse psikomotor olsun hiçbiri diğerinden tümüyle soyutlanamaz.

3

Doç. Dr. Güçlü Şekercioğlu (2020)

(2)

BİLİŞSEL ALAN TAKSONOMİSİ

4

1.00 BİLGİ

Bu ana basamakta herhangi bir konudaki terimlerin, olguların, alışıların, yönelimlerin ve dizilerin, sınıflamaların, ölçütlerin yöntemlerin, ilke ve genellemelerin, kuramların ve yapıların

HATIRLANMASI söz konusudur. Burada, bilgi ürünlerini ve bunlarla uğraşma yol ve araçlarını derste ya da ders kitabında geçen biçimiyle geriye verebilmek söz konusudur.

5

1.00 BİLGİ

Hatırlamanın iki türü vardır. Bunlar : 1. Görünce tanıma

2. Sorulunca söyleme

6

(3)

1.00 BİLGİ

Bu zihin davranışlarının her iki türünde de daha önce öğrenilmiş bir davranış söz konusudur. Bir kimseyi, bize verilen bir ismi, olayları, eşyayı, sembolleri, terimleri görünce tanımamız ve sorulunca söylememiz onlarla ilgili geçmiş yaşantıları hatırlamakla olur.

7

1.00 BİLGİ

Görünce tanımada söz konusu bilgiler ana hatlarıyla verilir, öğrenci onları daha önce öğrendiğini ya da gördüğünü hatırlar.

Sorulunca söylemede kişi sorulardaki ipuçlarından yola çıkarak, daha önce öğrendiği bilgiyi hatırlar ve zihindeki bilgiler arasında istenilen bilgiyi seçip alarak ifade eder.

8

1.00 BİLGİ

Bilgi düzeyinde hedef yazarken hedef cümlesinin sonuna bilgisi, hatırlayabilmesi gibi sözcüklerden biri gelmeli ve hedef yazılırken, dersin adı, düzeyi belirlenmeli ve hedef davranış yazmada belirlenen kurallara uyulmalıdır.

9

(4)

1.00 BİLGİ

Bilgi düzeyinde hedefler davranışa çevrilirken cümlelerin sonuna yazma, söyleme, seçip işaretleme, eşleştirme gibi söz ve söz öbekleri getirilmelidir.

10

1.10 Bir Alana Özgü Bilgiler

Her dersin kendine özgü terimleri, olguları vardır.

Terim, her dersin içinde özel anlam taşıyan sözcüklerden her biridir. Fizikte atom, kimyada gazlar, Türkçe’de fiiller vb. Olgu ise olayların genellenmiş örüntüsüdür. Sosyal bilgiler dersinde savaşlar vb.

Hedefler yazılırken hedeflerin sınırlandırılmasıyla ilgili olarak ilkokulda genellikle temel bazı özelliklere yer verilmelidir.

11

1.11 Terimlerin (Kavramların) Bilgisi

Bu alanda tanımların (kavramların) bilgisinin ölçülmesi amaçlanmaktadır.

Örnek hedef: Sosyal bilgiler dersi, ilimiz, bölgemiz, yurdumuzla ilgili temel kavramların anlam bilgisi

12

(5)

1.11 Terimlerin (Kavramların) Bilgisi

Örnek davranışlar

§ Verilen bir tanımın doğru ya da yanlış olduğunu yazma / söyleme

§ Verilen bir tanımla ilgili kavramı (terimi) bir dizi kavram arasından seçip işaretleme

§ Verilen bir kavramın tanımını bir dizi tanım arasından seçip işaretleme

§ Bir dizi kavramla bir dizi tanımı eşleştirip işaretleme

§ Verilen bir tanımın boş bırakılan yerine ilgili kavramı yazma söyleme

13

1.11 Terimlerin (Kavramların) Bilgisi

14

1.12 Olguların Bilgisi

Örnek hedef: Sosyal bilgiler dersi yurdumuz komşularımız ve diğer ülkelerle ilgili temel tarihi olgular bilgisi

§ Tarihi olguyla ilgili verilen bir önermenin doğru ya da yanlış olduğunu yazma/söyleme

§ Zamanı (ilgili kişi ya da devletleri) belirtilen tarihi olguyu bir dizi olgu arasından seçip işaretleme

§ Verilen bir tarihi olgunun geçtiği yeri (zamanı, ilgili kişi ya da devletleri) bir dizi seçenek arasından işaretleme

15

(6)

1.12 Olguların Bilgisi

§ Bir dizi tarihi olguyla bir dizi zamanı (ilgili kişiyi ya da devletleri) eşleştirip işaretleme

§ Verilen bir tarihi olgunun geçtiği yeri (zamanı, ilgili kişi ya da devletleri) boş bırakılan yere yazma

§ Verilen bir tarihi olgunun geçtiği yeri (zamanı, ilgili kişi ya da devletleri) yazma/söyleme

§ Verilen bir tarihi olgunun geçtiği zamanı tarih şeridinde işaretleyip gösterme

16

1.12 Olguların Bilgisi

17

1.20 Bir Alana Özgü Bilgilerle Uğraşmanın Yol ve Araçları Bir bilgi alanında kullanılan alışıların, o alandaki yönelimlerin ve aşamalı dizilerin, sınıflama ve kategorilerin, ölçütlerin ve yöntemlerin bilgisi bu basamakta yer alır. Bu basamak, öğrencinin ilgili bilgiyi kullanmaya dönük etkinliklerinden ziyade, onun bu bilgilerin doğasından haberdar olmasını gerektirir.

18

(7)

1.21 Alışıların Bilgisi

Her disiplinde kabul edilmiş ya da öyle kullanılması geleneksel hale gelmiş bazı alışılar ya da bazı kısaltmalar, semboller, formüller olabilir. Cebirde birinci bilinmeyene (x), ikincisine (y) denilmesi, üçgenlerin hep aynı yönde harflendirilmesi vb.

19

1.21 Alışıların Bilgisi

Örnek hedef: Sosyal Bilgiler dersinde haritayı okumayla ilgili temel alışılar bilgisi

ìHaritada dağ, yayla, ova, vadi, köy, kasaba, şehir, büyükkent, devlet sınırı, nehir, kara ve

demiryollarının karşılığı olan renkleri, simgeleri, şekilleri yazma/söyleme

ìYukarıdaki kavramların karşılıkları olan renkleri, simgeleri, şekilleri haritada bulup gösterme

20

1.22 Yönelimler ve Aşamalı Diziler Bilgisi Her alanda sırasıyla bilinmesi gereken bazı bilgiler vardır. Örneğin türlerin tarihsel gelişiminin belli bir yönelim göstermesi ya da çağların ilkçağ, ortaçağ, yeniçağ, yakınçağ gibi sıraya konması ya da prizmadan geçen ışığın belli bir sırayla sıralanması gibi.

21

(8)

1.22 Yönelimler ve Aşamalı Diziler Bilgisi Örnek hedef

Tarih dersinde Osmanlı İmparatorluğu Yükselme Devriyle ilgili belli başlı tarihi olguların kronolojik sırasını

hatırlayabilme Örnek davranışlar

Fatih, II. Bayezit, Yavuz, Kanuni ve Sokullu dönemlerindeki tarihi olguları kronolojik sıraya koyup yazma/söyleme Yukarıdaki padişahlarla ilgili verilen tarihi olguların doğru sıralanışını, bir dizi seçenek arasından seçip, işaretleme

22

1.22 Yönelimler ve Aşamalı Diziler Bilgisi

23

1.23 Sınıflamaların ve Sınıfların Bilgisi

Her bilim dalındaki bilgiler geliştikçe o bilgiler sınıflamaya tabi tutulur. Bu durumda o

sınıflamaların ve sınıfların öğrenciye öğretilmesine yardımcı olunur. Fen bilgisinde canlılar sistemi, sosyal bilgilerde kuramlar vb.

24

(9)

1.23 Sınıflamaların ve Sınıfların Bilgisi

Örnek hedef

Beslenme dersinde temel besin gruplarını hatırlayabilme

Örnek davranış

Bir dizi besin içerisinden baklagilleri bir araya getiren seçeneği işaretleme

25

1.23 Sınıflamaların ve Sınıfların Bilgisi

26

1.24 Ölçütlerin Bilgisi

Her bilgi alanında, olguların, ilkelerin, düşüncelerin ve yöntemlerin doğru olup olmadığı hakkında değer yargısına varmak için kullanılan ölçütler vardır. Bir öğrenci bir alanın bilgilerini araştırarak, deneyerek öğrenecekse ölçütleri bilmeli ve kullanmalıdır.

27

(10)

1.24 Ölçütlerin Bilgisi

28

1.25 Yöntemlerin Bilgisi

Yöntem, gerçeğe en kısa yoldan ulaşmak için, işe koşulan zihinsel ve işlemsel süreçlerin örüntüsü olarak tanımlanabilir. Her bilim dalının kendine özgü araç ve yöntemleri vardır ve bunların bilinmesi gerekir.

Örneğin psikolojide klinik görüşme tekniği, anket, görüşme, vaka incelemesi gibi değişik

yaklaşımların nasıl kullanılacağı, öğrencilere bu basamakta kazandırılmalıdır.

29

1.25 Yöntemlerin Bilgisi

30

(11)

1.30 Bir Alandaki Genel Doğruların ve Soyutlamaların Bilgisi Her bilgi alanında özel kavramlardan genel

kavramlara; somut bilgilerden soyut bilgilere; daha ilerisinde de genellemelere ve diğer soyutlardan kuramlara ve yapılara gidilir.

31

1.31 İlke ve Genellemeler Bilgisi

Bu basamakta, her alandan olgularla ilgili gözlemler özetlenir. Sonra benzer olayları açıklamada, betimlemede ve yordamada bu özetler yani ilke ve genellemeler kullanılır. İlkeler, neden-sonuç ilişkisini belirleyen önermelerdir.

32

1.31 İlke ve Genellemeler Bilgisi

33

(12)

1.32 Kuramların ve Yapıların Bilgisi

Her bilgi alanında çeşitli basamaklarda elde edilen karmaşık bilgilerden, konu alanının tümünü ya da bir bölümünü açıklamaya yönelik olan birtakım bilgiler vardır. Bunlar karmaşık soyutlamalardan elde edilen kuramlardır.

Maddenin yapısını açıklayan kuramlar, Evrim Kuramı, yaşamı açıklayan kuramlar, belli kültürleri açıklayan kuramlar bu basamağa örnektir.

34

1.32 Kuramların ve Yapıların Bilgisi

35