TAKAS VE STRATEJİ TAKAS VE STRATEJİ

(1)

TAKAS VE STRATEJİ

(2)

İnsanlar yaşamlarında birilerine bir şeyler İnsanlar yaşamlarında birilerine bir şeyler

verirken onlardan da bir şeyler verirken onlardan da bir şeyler

beklemektedirler.

İlişki nasıl olursa olsun bu beklenti mevcut İlişki nasıl olursa olsun bu beklenti mevcut

olup sosyal yaşam bir tür verme - alma olup sosyal yaşam bir tür verme - alma

süreci (takas) olarak kavramsallaştırılabilir.

(3)

TAKAS KURAMININ TEMEL TAKAS KURAMININ TEMEL

İLKELERİ İLKELERİ

1)1) İnsan davranışının birincil motivasyonu İnsan davranışının birincil motivasyonu hazzı elde etmek ve elemden kaçmaktır.

hazzı elde etmek ve elemden kaçmaktır.

Örn/ bir davada kendini feda eden kişinin Örn/ bir davada kendini feda eden kişinin

dahi bir beklentisi,umudu vardır.(kutsal dahi bir beklentisi,umudu vardır.(kutsal

kazanç,takdir edilme vb.) kazanç,takdir edilme vb.)

(4)

2) 2) Birey için diğerlerinin davranışları zevk Birey için diğerlerinin davranışları zevk ve acı kaynağıdır

ve acı kaynağıdır.İnsanlar toplumda .İnsanlar toplumda

kazanmaya ve sevilmeye değer verirler.

Ayrıca diğer insanlara gereksinimimiz Ayrıca diğer insanlara gereksinimimiz

olduğundan onlar bizim için bir acı olduğundan onlar bizim için bir acı

kaynağı da olabilmektedir.Onlardan kaynağı da olabilmektedir.Onlardan

tarafından kazara söylenmiş bir söz yada tarafından kazara söylenmiş bir söz yada

fiziksel bir saldırı bizi yaralayabilirler.

(5)

3) 3) Kişi kendi davranışları sayesinde, Kişi kendi davranışları sayesinde,

diğerlerinin kendisine zevk veren bazı diğerlerinin kendisine zevk veren bazı

hareketler yapmasını sağlayabilir

hareketler yapmasını sağlayabilir.Bu .Bu önerme sosyal alışverişi ifade

önerme sosyal alışverişi ifade

etmektedir(zevk almak için zevk vermek) etmektedir(zevk almak için zevk vermek)

(6)

44) İnsanlar en küçük bir pahaya karşılık ) İnsanlar en küçük bir pahaya karşılık en büyük zevki elde etmek isterler.

en büyük zevki elde etmek isterler.

(mini-max. stratejisi) (mini-max. stratejisi)

Örn/ az çalışan ve kopya çekerek yüksek Örn/ az çalışan ve kopya çekerek yüksek

not almak isteyen öğrenci not almak isteyen öğrenci

(7)

TAKAS KURALLARI TAKAS KURALLARI

İnsanlar aralarında karlı değişim biçimleri İnsanlar aralarında karlı değişim biçimleri

oluşturduktan sonra bunun devamını oluşturduktan sonra bunun devamını

sağlamayı amaçlarlar.

Örn/ arkadaşlık için ödenen bedeller Örn/ arkadaşlık için ödenen bedeller

(karşındakinin hoşlandıklarını yapmaya (karşındakinin hoşlandıklarını yapmaya

çalışmak) çalışmak)

(8)

TAKAS KURALLARI TAKAS KURALLARI

Sosyal alışveriş kuralları,bireyler arası Sosyal alışveriş kuralları,bireyler arası

ilişkilerde olduğu gibi toplumsal planda ilişkilerde olduğu gibi toplumsal planda

da davranışları yönlendirmektedir

da davranışları yönlendirmektedir. Bu tür . Bu tür kurallar kültürel normların bir parçasıdır.

kurallar kültürel normların bir parçasıdır.

Örn/ mağazalardaki alışveriş kuralları (son Örn/ mağazalardaki alışveriş kuralları (son

derece nettir) uymayanlara yaptırımlar derece nettir) uymayanlara yaptırımlar

vardır.

(9)

Kural enformelse uymamak kınama Kural enformelse uymamak kınama

ve düşmanlıkve düşmanlık Kural formelse uymamak cezaya, Kural formelse uymamak cezaya,

tutuklamaya tutuklamaya

yol açar.yol açar.

(10)

Bazı sosyal psikologlar,toplumdaki Bazı sosyal psikologlar,toplumdaki

alışverişleri yöneten enformel kuralların alışverişleri yöneten enformel kuralların

günlük hayatımızda çok önemli sonuçları günlük hayatımızda çok önemli sonuçları

olduğu görüşündedirler.Bu tür kurallar, olduğu görüşündedirler.Bu tür kurallar,

sosyal ilişkilerin zaman içinde düzenli ve sosyal ilişkilerin zaman içinde düzenli ve

istikrarlı olmasını sağlamaktadır.

(11)

KAYNAK KURAMI KAYNAK KURAMI

KAYNAK TİPİNE İLİŞKİN KURALLARKAYNAK TİPİNE İLİŞKİN KURALLAR

Pek çok davranış türü diğer insanlara zevk verirPek çok davranış türü diğer insanlara zevk verir.Bazı .Bazı araştırmacılar çeşitli kültürlerde sosyal alışverişi konu alan araştırmacılar çeşitli kültürlerde sosyal alışverişi konu alan bir dizi çalışmaları sonucunda zevk sağlayan etkinlik

bir dizi çalışmaları sonucunda zevk sağlayan etkinlik kaynaklarını aşağıdaki altı kategoriye sokmuşlardır.

kaynaklarını aşağıdaki altı kategoriye sokmuşlardır.

(12)

KAYNAK KURAMI KAYNAK KURAMI

ZEVK SAĞLAYAN ETKİNLİK ZEVK SAĞLAYAN ETKİNLİK

KAYNAKLARI KAYNAKLARI

*Aşk(örn.birine aşkını vermek)

*Hizmetler (Örn.birinin müzik setini tamir etmek)

*Mallar(örn.birine kitabını vermek)

*Para(örn. Birine para vermek)

*Enformasyon(örn.birine ders çalıştırmak)

*Statü(örn.birine saygınlıkla davranmak)

(13)

KAYNAKLARIN BİRBİRLERİ İLE DEĞİŞ TOKUŞ KAYNAKLARIN BİRBİRLERİ İLE DEĞİŞ TOKUŞ

EDİLME BİÇİMLERİNİ BELİRLEYEN TEMEL EDİLME BİÇİMLERİNİ BELİRLEYEN TEMEL

KURALLAR KURALLAR

Bu kurallar iki boyutta ele alınmaktadırlar.

1-ÖZEL OLMA DÜZEYİ 1-ÖZEL OLMA DÜZEYİ

2-MADDESEL OLMA DÜZEYİ 2-MADDESEL OLMA DÜZEYİ

(14)

ÖZEL OLMA DÜZEYİ ÖZEL OLMA DÜZEYİ

Bazı kaynaklar sadece özel kişilerce Bazı kaynaklar sadece özel kişilerce

alınır ve verilir.

alınır ve verilir. Örn/ çocuğun sıcak Örn/ çocuğun sıcak

ifadeleri ve duygularını ailenin üyeleriyle ifadeleri ve duygularını ailenin üyeleriyle

takas edebileceğini öğrenmesi yada bir takas edebileceğini öğrenmesi yada bir

iyilik karşılığında arkadaşınızın size iyilik karşılığında arkadaşınızın size

sarılması sarılması

(15)

MADDESEL OLMA DÜZEYİ MADDESEL OLMA DÜZEYİ

Alışverişte aldığınız malın karşılığında Alışverişte aldığınız malın karşılığında ödediğiniz para.Aldığınız malın ederini ödediğiniz para.Aldığınız malın ederini

ödersiniz.

(16)

DENKLİK KURAMI DENKLİK KURAMI

(kaynak miktarına ilişkin kuram) (kaynak miktarına ilişkin kuram)

Bu kuram insanların benzer kaynakları Bu kuram insanların benzer kaynakları değiş-tokuş etme eğiliminde olduğunu değiş-tokuş etme eğiliminde olduğunu

gösterir.

gösterir. Ancak insanlar kaynakların Ancak insanlar kaynakların sadece benzerliği değil ÖNEMİ ve

sadece benzerliği değil ÖNEMİ ve MİKTARI ile de ilgilidirler.

MİKTARI ile de ilgilidirler.

Örn/ insanlar aşka karşın aşk ister ve Örn/ insanlar aşka karşın aşk ister ve

aldıkları aşkın miktarı ile de ilgilenirler.

(17)

DENK OLMAYAN İLİŞKİLERİN İKİ DENK OLMAYAN İLİŞKİLERİN İKİ

TÜRÜ TÜRÜ

a)a) Az ödüllendirilmekAz ödüllendirilmek

Örn/fabrikada çok çalışıp az maaş alma Örn/fabrikada çok çalışıp az maaş alma b)b) Aşırı ödüllendirmeAşırı ödüllendirme

Örn/az iş yapıp çok kazanç elde etmek Örn/az iş yapıp çok kazanç elde etmek

(18)

İSTİSMARDAN İŞ BİRLİĞİNE İSTİSMARDAN İŞ BİRLİĞİNE

İnsanlar minimum paha maksimum kazanç İnsanlar minimum paha maksimum kazanç

eğilimindedirler. İstenense denk değiş- eğilimindedirler. İstenense denk değiş-

tokuştur ve çoğu kez insanların istismar tokuştur ve çoğu kez insanların istismar

edildiklerine ilişkin kanaatleri vardır.

İnsanların hakkaniyetle davrandıklarına İnsanların hakkaniyetle davrandıklarına

pek inanmazlar.

(19)

İŞ BİRLİĞİNİN YOLLARI İŞ BİRLİĞİNİN YOLLARI

İşbirliğinin kazançları arttırılır, İşbirliğinin kazançları arttırılır,

istismarınkiler azaltılırsa daha fazla istismarınkiler azaltılırsa daha fazla

işbirliğine gidilir. Ancak rekabetin olumlu işbirliğine gidilir. Ancak rekabetin olumlu

bir davranış olarak değerlendirilmesi bir davranış olarak değerlendirilmesi

yönündeki inanç bunun uygulanmasının yönündeki inanç bunun uygulanmasının

önünde önemli bir engeldir.

Örn/ otomotivde firmalar işbirliği yapsa çok Örn/ otomotivde firmalar işbirliği yapsa çok

daha ileri teknolojilere erişilecek ama bu daha ileri teknolojilere erişilecek ama bu

tercih edilmemektedir.

(20)

İŞBİRLİĞİNE DAYALI ÇÖZÜM İŞBİRLİĞİNE DAYALI ÇÖZÜM YOLLARINI KOLAYLAŞTIRAN YOLLARINI KOLAYLAŞTIRAN

STRATEJİLER STRATEJİLER

(21)

İŞBİRLİĞİ STRATEJİSİ İŞBİRLİĞİ STRATEJİSİ

Sürekli iş birliği talebi ve koşulsuz işbirliği Sürekli iş birliği talebi ve koşulsuz işbirliği

diğerlerini istismara davet edebilir.

İletişim fırsatları bulunuyorsa işbirliği İletişim fırsatları bulunuyorsa işbirliği

stratejilerinin etkili olma şansı daha stratejilerinin etkili olma şansı daha

fazladır. Yarışmacı ortamlarda işbirliği fazladır. Yarışmacı ortamlarda işbirliği

yapmada sorunlar yaşanabilir.

(22)

SERTLİK STRATEJİSİ SERTLİK STRATEJİSİ

Bazıları işbirliğine “yufka insanların Bazıları işbirliğine “yufka insanların

stratejisi” gözüyle bakar. Cesaret ve stratejisi” gözüyle bakar. Cesaret ve

direnci temsil eden yaklaşım olan direnci temsil eden yaklaşım olan

“kahramanı oynamak” tercih edilebilir.

Taraflardan birisi ne kadar sert ve katı Taraflardan birisi ne kadar sert ve katı

tutum izlerse karşı tarafta işbirliğinden o tutum izlerse karşı tarafta işbirliğinden o

kadar uzaklaşmaktadır.

(23)

KISASA KISAS STRATEJİSİ KISASA KISAS STRATEJİSİ

Pekiştirme ilkelerini kullanarak işbirliğini Pekiştirme ilkelerini kullanarak işbirliğini

sağlamaktır. İşbirliğine-işbirliği, istismara- sağlamaktır. İşbirliğine-işbirliği, istismara-

istismar ile karşılık vermek.

(24)

TEHDİT VE İŞBİRLİĞİ TEHDİT VE İŞBİRLİĞİ

İşbirliği stratejilerinin işe yaramadığı İşbirliği stratejilerinin işe yaramadığı durumlarda devreye tehdit girer.Kişi durumlarda devreye tehdit girer.Kişi

doyum sağlamadığı ilişkiyi keser.

Örn/ bozuk malın fiyatını ödememe Örn/ bozuk malın fiyatını ödememe

tehdidinde bulunabilir. Tehdit işbirliğini tehdidinde bulunabilir. Tehdit işbirliğini

engellemekte ve kazancı azaltmaktadır.

(25)

İLETİŞİM ,GÜVEN VE İLETİŞİM ,GÜVEN VE

İŞBİRLİĞİ İŞBİRLİĞİ

İletişimin işbirliğini artırıcı etkisi İletişimin işbirliğini artırıcı etkisi

vardır.İletişim arttıkça tehdidin olumsuz vardır.İletişim arttıkça tehdidin olumsuz

etkilerini aşmak ve işbirliği stratejilerini etkilerini aşmak ve işbirliği stratejilerini

geliştirmek mümkündür.Aynı şey önyargılar geliştirmek mümkündür.Aynı şey önyargılar içinde geçerlidir.Çeşitli grupların birbirleri ile içinde geçerlidir.Çeşitli grupların birbirleri ile

temasa geçmesi çekişmeleri azaltmaktadır.

İletişimin artması güveni artırmakta ve İletişimin artması güveni artırmakta ve

istismarı düşürmektedir.

(26)

İLİŞKİLERDE STRATEJİ İLİŞKİLERDE STRATEJİ

İZLEME İZLEME

İlişkilerde izlenecek doğru stratejilerin İlişkilerde izlenecek doğru stratejilerin ilişkileri sağlamlaştırma özelliği vardır.

ilişkileri sağlamlaştırma özelliği vardır.

(27)

T E S E K K Ü R L E R…..T E S E K K Ü R L E R…..