Doç. Dr. Fevziye Sayılan Kocayiğit Arp472 Toplumsal Cinsiyet Ve Eğitim Dersi
Açık Ders Malzemeleri
TOPLUMSAL CİNSİYETE DUYARLI REHBERLİK VE
PSİKOLOJİK DANIŞMA
HİZMETLERİ 1
OKUL PSİKOLOJİK DANIŞMA VE REHBERLİK HİZMETLERİ
Okul PDR hizmetlerinde çocukların
gelişim görevlerinin eğitim sistemi
içinde desteklenmesi amacıyla kendini
tanıma ve kabul etme, başkalarıyla
sağlıklı ilişkiler kurma, eğitsel anlamda
başarılı olma, mesleki gelişme, hayatını
güvenli ve sağlıklı olarak yaşayabilme,
okul, aile ve toplumla uyumlu olma gibi
yeterlilikler kazandırılması
hedeflenmektedir (MEB, 2007).
OKUL PSİKOLOJİK DANIŞMA VE REHBERLİK (PDR)HİZMETLERİ
PDR hizmetleri
1) Kişisel-sosyal,
2) Eğitsel
3)Mesleki
olmak üzere üç alanda sunulmaktadır.
KİŞİSEL SOSYAL REHBERLİK HİZMETLERİ
Kişisel sosyal rehberlik hizmetleri bireyin ilgi, yetenek, istek ve potansiyel olarak kendini tanıması, kendine yönelik olumlu benlik imajı geliştirmesi, çevresiyle uyumlu olması, sağlıklı iletişim kurması, sorumluluk alması, karar
vermesi, kendi cinsiyetini tanıması ve kabul etmesine yönelik yaşam becerilerini
geliştirerek yaşamayı öğrenmesini hedefler.
EĞİTSEL REHBERLİK HİZMETLERİ
Eğitsel rehberlik hizmetleri, öğrencilerin okula ve öğrenmeye karşı olumlu tutum geliştirmesini,
doğru bilgiye nereden ve nasıl ulaşacağını
öğrenmesini ; özelliklerine uygun eğitimi alabilme gibi öğrenmeyi öğrenme becerileri kazanmasını;
öğrencinin cinsiyeti nedeniyle okuldan alınması ya da üst eğitime geçişinin engellenmesi gibi
ayrımcılık türlerinin fark edilmesi; ayrımcılıktan korunması; bunlarla mücadele edilmesi gibi
hizmetleri içerir.
Meslek Seçimi Sürecinde Mesleki Rehberlik Hizmetlerinden Nasıl Yararlanılır?
Mesleki rehberlik hizmetleri
ÖĞRENCİLERİN sağlıklı meslek seçimi
yapabilmeleri ya da seçtikleri meslekte
mutlu ve başarılı ilerleyebilmeleri için
destek sunar.
MESLEKİ REHBERLİK HİZMETLERİ
Meslek rehberlik hizmetleri ile cinsiyet kalıpyargılarından uzak bir şekilde, öğrencinin ilgi, yetenek ve potansiyeli doğrultusunda kendine uygun mesleği seçebilmesi; çalışma hayatına katılmayı ve üretici olmayı öğrenmesi hedeflenir.
Bireysel farklılıklara saygı duymak, kadın erkek tüm bireyleri insan olarak değerli ve gelişmeye açık görmek PDR hizmetlerinin temel ilkeleri arasındadır. PDR hizmetleri okullarda başta öğrenciler olmak üzere veli ve öğretmenleri kapsar.
PDR HİZMETLERİ
PDR hizmetleri hedef kitleye dönük tüm çalışmalarda (sınıf ve okul rehberlik etkinlikleri, veli toplantıları, veli görüşmeleri, öğretmen ve yöneticilere sunulan danışmanlık hizmetleri, seminer, konferans gibi toplumsal duyarlılığı artırmayı hedefleyen etkinlikler vb.) cinsiyet kalıpyargılarıyla mücadelede önemli bir araçtır
.
MESLEKLERE YÖNELİK CİNSİYET KALIPYARGILARI
Kadın Meslekleri
Öğretmenlik
Büro işleri
Peyzaj mimarlığı
Grafiker
Hemşire
Erkek Meslekleri
Mühendis
Cerrah
Kamyon Sürücüsü
Yönetici
Spor Antrenörü
MESLEKLERE YÖNELİK CİNSİYET KALIPYARGILAR
Cinsiyete dayalı kalıpyargılar nedeniyle erkekler kamusal alana, iş hayatına, bilime, teknolojiye, yönetime yönlendirilirken; kadınların asıl işi eş, anne, ev işlerinden ve aile bireylerinin bakımından sorumluluk etrafında tanımlanmıştır. Kamusal
alana çıktıklarında da evdeki konumlarına uygun hizmet ve bakım alanlarındaki (öğretmenlik,
hemşirelik, büro işleri gibi) meslekler uygun görülmüştür. Bu nedenle cinsiyete dayalı
kalıpyargılar kadınların ve erkeklerin seçebileceği meslekler üzerinde hala son derecede etkilidir.
MESLEKLERE YÖNELİK KALIPYARGILAR
Kadınların meslek seçiminde toplumsal cinsiyet rollerinin ve mesleklere
atfedilen kalıpyargıların önemli bir etken olduğu görülmektedir.
Toplumun ihtiyaçları ve gelişmesine
paralel olarak bu kalıpyargılar zamanla değişime uğrasa da geçerliliğini
korumaktadır.
MESLEKLERE YÖNELİK KALIPYARGILAR
Bu kalıpyargılar ancak ailede başlayan ve okulda devam eden eğitimle kırılabilir ve bireylerin cinsiyet ayrımı gözetmeksizin meslek seçmeleri için fırsatlar yaratılabilir. Örneğin, ülkemizde yakın bir zaman kadar erkeklerin sağlık sektöründe hemşire ve hastabakıcı olmaları düşünülemezken günümüzde erkek hemşireler sağlık sektöründe tercih edilen kişiler konumuna gelmiştir. Diğer yandan kadınların mühendislik, yöneticilik gibi pek çok alanda önyargılara rağmen başarılı oldukları görülmektedir.
ÖĞRENCİLERİN MESLEK SEÇİMİNE ETKİ EDEN FAKTÖRLER
Bireyin ilgi, yetenek, mesleki değerleri ve hayalleri
Anne-babaların meslek seçimi üzerindeki etkisi
Öğretmenlerin meslek seçimi üzerindeki etkisi
Arkadaşların meslek seçimi üzerindeki etkisi
Okul Rehber Öğretmeni/ Psikolojik
Danışmanın meslek seçimi üzerindeki etkisi
İstihdam politikalarının etkisi
AİLENİN MESLEK SEÇİMİNE ETKİSİ
Ailenin sosyo-ekonomik düzeyi, kültürü, inancı, sunduğu fırsatlar ve içinde yaşadığı çevre gencin meslek seçimini olumlu ya da olumsuz şekilde etkilemektedir. Ekonomik ve kültür düzeyi yüksek ailelerde gençler, yetenek ve ilgileri doğrultusunda meslek seçebilirken, özellikle ekonomik olanakları elverişsiz ailelerde gençler, kısa zamanda çok para ve saygınlık kazandıracak mesleklere yönlendirilmektedir. Hatta ekonomik ve kültür düzeyi ne olursa olsun aile kurallarının katı olduğu durumlarda çocuğa baba mesleğini sürdürmesi için baskı
MESLEK SEÇİMİNE AİLENİN ETKİSİ
Bu doğrultuda çocuğun meslek seçimini
etkileyen önemli faktörlerden biri de
aile içinde gördüğü rol modeller ve
çocuk yetiştirme tutumlarıdır. Anne ile
baba arasında cinsiyete dayalı katı bir
rol paylaşımı varsa çocuğa tanınan
haklar, disiplin anlayışı ve çocuktan
beklentiler kız ya da oğlan olmasına
göre değişiyorsa çocuk toplumda var
olan cinsiyet kalıpyargılarına uygun bir
mesleğe yönelecektir.
KAYNAKLAR
MEB (2007): İlköğretim ve Ortaöğretim Kurumları Sınıf Rehberlik Programı. MEB Özel Eğitim Rehberlik ve
Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Ankara
Kuzgun, Y. (2006): “İlköğretimde Mesleki Gelişim,”
(Edt.Yıldız Kuzgun). İlköğretimde Rehberlik (s.125-153).
Ankara: Nobel Yayın
Yeşilyaprak, B. (2007): Eğitimde Rehberlik Hizmetleri.
Ankara: Nobel Yayın.
