Bize Doğru/Yanlışı Kim Öğretiyor?
Anne-Baba Din
Öğretmen Avukat Doktor
Devlet
Arkadaşlar
İnternet/Sosyal Medya
Charleston South Carolina – Downtown Market Kaynak: Juan Enriquez, «Ethics in the
Age of Technology»
Kaynak: Juan Enriquez, «Ethics in the
Age of Technology»
Rahip Richard Furman
«Zencileri köle olarak tutmak, dine aykırı değildir. Kutsal kitaptaki pek çok ifadeyle
uyumludur. Bu nedenle Hristiyan dürüstlüğüne uygundur.»
Kaynak: Juan Enriquez, «Ethics in the
Age of Technology»
Kimya Profesörü Thomas Cooper
«Beyaz ırk üstündür»
«Kölelik ekonomik bir ihtiyaçtır»
Kaynak: Juan Enriquez, «Ethics in the
Age of Technology»
Doktor
J.Marion Sims
«Zenciler için anesteziye ihtiyaç yoktur.
Çünkü acı hissetmezler.»
Köleleri deney yapmak için satın alıyor.
Kaynak: Juan Enriquez, «Ethics in the
Age of Technology»
O zaman iyi nedir? Kötü nedir?
Doğru nedir? Yanlış nedir?
Zamana göre değişir mi?
Etik
Normatif Etik Teorileri Normatif Olmayan Etik Teorileri
1. Erdem Etik 3. Deontolojik 2. Teleoljik
1. Betimleyicilik
2. Meta etik
1. Erdem Etik Anlayışı
Normatif etik teorileri altında değerlendirilmektedir. Bu teori etik için erdem ve karakterin önemini vurgulamaktadır. Bir eylemin etik olması için «görev» , «ödev» ya da eylemin
sonuçlarına değil, karaktere bakmaktadır. Erdem etik hem yeni hem de eski bir anlayıştır.
Kökenleri Sokrates, Aristo ve Platon’a kadar gitmektedir. Ancak bu teori modern zamanlarda da geliştirilmiştir.
Kaynak: On Virtue Ethics, Rosalind Hursthouse
Antik Yunan
M.Ö. 7.yy Ticaret Siyaset (derebeylik-burjuva-demokrasi)
Hiyerarşik dünya, ilahi haklar, dinsel ahlak eşitlikçi dünya tasarımı, doğal haklar, dün dışı hümanistik ahlak
«Yunan Aydınlanması» (Sofistler)
Sokrates
Demokratik gelişme Yarışma Bilgili olma
Doğru bilgi doğru eylem
Ahlakta üstün olmak, erdemli olmak bilgi
Ahlaklı olmanın özü «iyi»yi bilmek
Sokrates
Cesaret: «Ne olursa olsun yolumdan dönmeyeceğim»
«Yolcuğuna ara verip vermeyeceğine hemen karar vermeden, alınacak kararlara dair sonuçları kestirip, onlara bağlı olarak sürdürüp sürdürmeyeceğine karar veren»
Cesaret: Neden korkulup korkulmayacağına, neyin göğüslenmeye değer olup, neden kaçınmanın iyi olacağına yönelik bilgi.
Doğuştan mı?
Doğru bilgi, doğru erdemi meydana getirir? Bilgi ile eylem arasında hiçbir eylem bulunmamaktadır.
Bu ifade doğru mudur?
Platon
- Sofistleri eleştiriyor.
Hakikat ? Temel ilkeler ?
- Huzur Hakikat
«Bu dünyadan hareketle bulamayız»
(İdealar dünyası)
Platon
4 Temel Erdem
- Bilgelik - Cesaret - Ölçülülük
- Adalet
Filozof yönetici Bekçiler
Üreticiler Filozof yönetici
Bekçiler
Üreticiler – Özel mülkiyet
Mutluluk hazza dayalı bir hayat olmaktan çok, sakin ve ölçülü bir hayttır.
Aristotales
Ayüstü alem – Ayaltı alem
Metafizik
- Peşinden koştuğumuz şey haz değil mutluluktır.
Ahlak Politika
- Erdemler ikiye ayrılır.
Düşünce erdemleri Karakter erdemleri Bilgelik, doğru algılama, aklı
başındalık Cömertlik, dürüstlük
Aristotales
Orta Yol
Yiğitlik cürretli olma-korkak Cesaret delilik-korkak
«EYLEM»
Tercih
İnsan yalnızca doğruyu bilerek «iyi» olmaz. İyi olanı seçerek ve «iyi» eylemde bulunarak «iyi» olabilir. (Yargıç)
- Kişi bilerek eylemde bulunmalı. (çocuk-deli) - Eylemleri tercih etmeli.
- Sabit ve değişmeyen bir karakterden dolayı eylemde bulunmalı.
2. Teleojik Etik Anlayışı
Sonuçlar hakkında rasyonel düşünme anlamında gelir. Bu yaklaşıma göre, bir eylemin sonucu onun ahlaki statüsünü belirler. Dolayısıyla sonuç, kullanılan yolları ve araçları meşrulaştırır. Eğer eylemin sonucu iyiyse, bu eylem doğrudur.
Kaynak: Micheal Sandel, Adalet
Faydacılık:
En fazla sayıdaki insan için mutluluk getiren doğrudur.
1 kişiyi kurban etmek pahasına, 5 kişiyi kurtarma ilkesi ??
Önemli olan sonuç mu?
Dudley-Stephans Vakası
- 1884, Güney Atlantik, Dudley, Stephans, Brook ve Parker - 19.gün Kura ?
«Yirmi Dördüncü günde kahvaltımızı yaparken, nihayet bir gemi belirdi.»
Jüri ölüm kararı veriyor, ama kraliçe cezayı 6 ay hapse çeviriyor.
Kaynak: Micheal Sandel, Adalet
3 soru:
1. Bizim temel haklarımız var mı? (cinayet)
2. Eşitlikçi ve adil prosedür bütün sonuçları meşrulaştırır mı? (kura) 3. «Rıza» kavramını etik olarak nasıl tanımlayacağız?
Kaynak: Micheal Sandel, Adalet
